Khóa luận Đánh giá hiệu quả chăn nuôi hươu sao ở xã Sơn giang,Hhương sơn, Hà Tĩnh

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ------------------ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CHĂN NUÔI HƯƠU SAO Ở XÃ SƠN GIANG, HƯƠNG SƠN, HÀ TĨNH NGUYỄN THỊ LOAN Niên khóa: 2012 - 2016 Đạ i h ọc K inh tế H uế ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ------------------ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CHĂN NUÔI HƯƠU SAO Ở XÃ SƠN GIANG, HƯƠNG SƠN, HÀ TĨNH Sinh viên thực hiện: Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Loan PGS. TS Trần Văn Hòa Lớp: K46B – KTNN Niên khóa: 2012 - 2016 Huế, 05/2016 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Trần Văn Hòa  Ñeå hoaøn thaønh luaän vaên naøy, cuõng nhö hoaøn thaønh caû quaù trình hoïc taäp taïi tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá Hueá, ngoaøi söï phaán ñaáu, noã löïc cuûa baûn thaân, toâi coøn nhaän ñöôïc söï quan taâm giuùp ñôõ taän tình cuûa nhieàu taäp theå, caù nhaân trong vaø ngoaøi tröôøng. Tröôùc heát, toâi xin baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc tôùi thaày PGS. TS.Traàn Vaên Hoøa, ngöôøi ñaõ taän tình giuùp ñôõ, chæ baûo cho toâi trong suoát thôøi gian hoaøn thaønh ñeà taøi: “Ñaùnh giaù hieäu quaû chaên nuoâi höôu sao ôû xaõ Sôn Giang, Höông Sôn, Haø Tónh”. Toâi xin caûm ôn caùc thaày giaùo, coâ giaùo trong Khoa Kinh teá & Phaùt trieån Tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá Hueá ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi giuùp ñôõ toâi trong suoát quaù trình hoïc taäp. Cho pheùp toâi göûi lôøi caûm ôn ñeán caùc baùc, caùc coâ, caùc chuù trong phoøng Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân huyeän Höông Sôn, caùc hoä chaên nuoâi höôu sao ôû xaõ Sôn Giang, huyeän Höông Sôn – Haø Tónh ñaõ taän tình chæ baûo, giuùp ñôõ, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho toâi trong suoát quaù trình thöïc taäp toát nghieäp. SVTH: Nguyễn Thị Loan i Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Trần Văn Hòa Cuoái cuøng, toâi xin toû loøng bieát ôn tôùi gia ñình, ngöôøi thaân vaø baïn beø ñaõ ñoäng vieân, giuùp ñôõ toâi trong quaù trình nghieân cöùu ñeà taøi naøy. Toâi xin chaân thaønh caûm ôn! Hueá, ngaøy 15 thaùng 5 naêm 2016 SVTH: Nguyễn Thị Loan ii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Trần Văn Hòa MỤC LỤC MỤC LỤC ................................................................................................................... III DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ VI DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. VII TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ........................................................................................... 1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................ 2 1.1.Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................................... 2 1.2.Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................... 3 1.2.1.Mục tiêu tổng quát ........................................................................................... 3 1.2.2.Mục tiêu cụ thể ................................................................................................ 3 1.3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 3 1.3.1.Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 3 1.3.2.Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 1.4.Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 4 1.4.1.Phương pháp thu thập số liệu .......................................................................... 4 1.4.2.Phương pháp phân tích số liệu ......................................................................... 4 a. Phương pháp thống kê mô tả ............................................................................. 4 b. Phương pháp phân tổ thống kê .......................................................................... 4 1.4.3.Phương pháp so sánh ....................................................................................... 4 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ........................................................................ 5 CHƯƠNGI: CƠ SỞ LÍ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ ................................. 5 CHĂN NUÔI HƯƠU SAO ........................................................................................... 5 1.1.Cơ sở lí luận ........................................................................................................... 5 1.1.1.Các khái niệm cơ bản ....................................................................................... 5 a. Khái niệm về hiệu quả kinh tế ........................................................................... 5 b. Phương pháp xác định hiệu quả kinh tế ............................................................ 6 c. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá kết quả, hiệu quả ............................................. 8 1.1.2.Vai trò, đặc điểm của chăn nuôi hươu sao ....................................................... 9 SVTH: Nguyễn Thị Loan iii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Trần Văn Hòa a.Vai trò của chăn nuôi hươu sao .......................................................................... 9 b.Đặc điểm về chăn nuôi hươu sao ở Việt Nam .................................................. 10 1.1.3.Nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả chăn nuôi hươu sao ................................... 15 1.2.CƠ SỞ THỰC TIỄN .................................................................................................. 17 1.2.1.Tình hình chăn nuôi hươu sao ở Việt Nam.................................................... 17 1.2.2.Lịch sử hình thành và phát triển ngành chăn nuôi hươu sao ở huyện Hương Sơn .. 17 CHƯƠNG II: HIỆU QUẢ CHĂN NUÔI HƯƠU SAO Ở XÃ SƠN GIANG ......... 19 2.1.Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ............................................................................... 19 2.1.1 Điều kiện tự nhiên của xã Sơn Giang ............................................................ 19 a. Vị trí địa lý ....................................................................................................... 19 b. Khí hậu thời tiết ............................................................................................... 19 c. Địa hình và đất đai ........................................................................................... 19 2.1.2 Điều kiện kinh tế xã hội của xã Sơn Giang ................................................... 20 a. Đặc điểm chung ............................................................................................... 20 b. Tình hình cơ sở vật chất của xã. ...................................................................... 20 2.1.3. Tình hình đất đai của xã Sơn Giang ............................................................. 22 2.1.4 Tình hình nhân khẩu và lao động của hộ ....................................................... 24 2.1.5 Kết quả sản xuất của xã qua 3 năm (2013 - 2015) ........................................ 25 2.2.Khái quát tình hình sản xuất tại địa bàn xã Sơn Giang ........................................ 26 2.2.1.Kết quả sản xuất chung của hộ ...................................................................... 26 2.2.2.Tình hình chăn nuôi hươu sao ở xã Sơn Giang ............................................. 27 2.3. Thực trạng phát triển chăn nuôi hươu sao ở nông hộ ......................................... 28 2.3.1.Thông tin chung về các hộ điều tra ................................................................ 28 2.3.2.Tình hình đầu tư chăn nuôi hươu sao của các hộ điều tra ............................. 33 2.4.Kết quả và hiệu quả kinh tế chăn nuôi hươu sao ................................................. 36 2.4.1.Kết quả chăn nuôi hươu sao của các hộ điều tra ........................................... 36 2.5.PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ CHĂN NUÔI HƯƠU SAO TRONG NÔNG HỘ TRÊN ĐỊA BÀN XÃ SƠN GIANG .................................................................... 40 CHƯƠNG III: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHĂN NUÔI HƯƠU SAO ...................................................................................................... 45 SVTH: Nguyễn Thị Loan iv Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Trần Văn Hòa 3.1.Định hướng .......................................................................................................... 45 3.2.Các giải pháp nâng cao hiệu quả chăn nuôi hươu sao ......................................... 46 3.2.1 Đáp ứng đủ nhu cầu con giống có chất lượng tốt cho người chăn nuôi ........ 46 3.2.2 Đa dạng hóa các nguồn vốn đáp ứng nhu cầu vốn cho người chăn nuôi và đại lý tiêu thụ sản phẩm ................................................................................................ 46 3.2.3 Tổ chức phối kết hợp giữa các hộ trong chăn nuôi hươu .............................. 47 3.2.4 Tổ chức các lớp tập huấn về kỹ thuật chăm sóc, chuồng trại và thức ăn cho người chăn nuôi hươu ............................................................................................. 48 3.2.5.Đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm, hỗ trợ xúc tiến quảng bá sản phẩm trên các phương tiện thông tin đại chúng ............................................................................. 49 3.2.6. Cần có các chính sách đồng bộ đối với phát triển chăn nuôi hươu .............. 49 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................. 51 3. 1. Kết luận .............................................................................................................. 51 3.2.Kiến nghị .............................................................................................................. 51 3.2.1.Đối với hộ nông dân ...................................................................................... 51 3.2.2.Đối với tổ chức khuyến nông ........................................................................ 52 3.2.3.Đối với các cơ quan chức năng ...................................................................... 52 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 54 SVTH: Nguyễn Thị Loan v Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Trần Văn Hòa DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BQ Bình quân BQC Bình quân chung CC Cơ cấu DT Diện tích ĐVT Đơn vị tính GTSX Giá trị sản xuất HQ Hiệu quả HQKT Hiệu quả kinh tế LĐ Lao động NN Nông nghiệp NK Nhân khẩu GT Giá trị XDCB Xây dựng cơ bản VACR Vườn ao chuồng rừng SVTH: Nguyễn Thị Loan vi Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Trần Văn Hòa DANH MỤC BẢNG Bảng 1.2. Khẩu phần thức ăn trung bình cho hươu trong một ngày đêm ..................... 13 Bảng 2.1. Tình hình đất đai của xã qua 3 năm (2013 – 2015) ...................................... 23 Bảng 2.2. Tình hình nhân khẩu & lao động của xã qua 3 năm (2013 – 2015) .............. 24 Bảng 2.3. Kết quả sản xuất của xã qua 3 năm (2013 - 2015) ........................................ 25 Bảng 2.4. Kết quả sản xuất chung của các hộ điều tra .................................................. 26 Bảng 2.5. Tình hình phát triển đàn hươu của xã Sơn Giang (2013 – 2015) ................. 27 Bảng 2.6. Thông tin về hộ điều tra ................................................................................ 28 Bảng 2.7. Nhân khẩu và lao động của các hộ điều tra .................................................. 29 Bảng 2.8. Tình hình đất đai các hộ điều tra ................................................................... 30 Bảng 2.9. Vốn và cơ cấu nguồn vốn bình quân của các hộ điều tra.............................. 31 Bảng 2.10. Số lượng đàn hươu các hộ điều tra năm 2015 ............................................. 32 Bảng 2.11. Chi phí nuôi hươu đực lấy nhung (bình quân hộ/năm) ............................... 34 Bảng 2.12. Chi phí nuôi hươu cái sinh sản (tính bình quân 1 hộ/năm) ......................... 35 Bảng 2.13. Kết quả chăn nuôi hươu đực lấy nhung năm 2015 (bình quân 1 hộ/năm) ......... 36 Bảng 2.14. Kết quả chăn nuôi hươu cái sinh sản năm 2015 (tính bình quân 1 hộ/năm) .................................................................................................... 37 Bảng 2.15. Hiệu quả chăn nuôi hươu sao của các hộ điều tra năm 2015 (bình quân một hộ/năm) ............................................................................................. 39 Bảng 2.16. Ý kiến đánh giá của hộ chăn nuôi về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chăn nuôi hươu sao trên địa bàn xã Sơn Giang ................................ 41 SVTH: Nguyễn Thị Loan vii Đạ i h ọc K i h tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Trần Văn Hòa TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Sơn giang là một xã miền núi thuộc Huyện Hương Sơn tỉnh Hà Tĩnh, người dân sinh sống chủ yếu bằng nghề làm nông. Xã là một trong những địa điểm có truyền thống chăn nuôi hươu sao từ lâu đời và luôn tiên phong trong các chương trình đầu tư và phát triển hươu sao trên địa bàn huyện.Trải qua nhiều biến cố thăng trầm nghề chăn nuôi hươu ở đây đã và đang phát triển mạnh mẽ, góp phần cải thiện đời sống vật chất lẫn tinh thần cho người dân nơi đây, đã thể hiện được vai trò trong nông nghiệp và nông thôn, góp phần chuyển đổi cơ cấu ngành nông nghiệp của xã. Tuy nhiên do nhiều yếu tố như thiên tai, dịch bệnh, thị trường .mà ngành chăn nuôi hươu sao đang gặp phải những khó khăn nhất định. Xuất phát từ vấn đề đó tôi lựa chọn đề tài: “Đánh giá hiệu quả chăn nuôi hươu sao ở xã Sơn Giang, Hương Sơn,Hà Tĩnh” để nghiên cứu và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp Mục tiêu tổng quát là đánh giá thực trạng chăn nuôi hươu sao trên địa bàn xã, đánh giá kết quả và hiệu quả mang lại. Đồng thời tìm hiểu những khó khăn trong chăn nuôi để đề ra các giải pháp, định hướng để hoạt động chăn nuôi hươu có hiệu quả hơn. Số liệu phục vụ cho nghiên cứu bao gồm số liệu thứ cấp ở UBND xã Sơn Giang giai đoạn 2013 – 2015, số liệu sơ cấp được tổng hợp từ 60 hộ điều tra với 3 nhóm quy mô nhỏ, vừa, lớn. Ngoài ra còn một số thông tin thu thập từ các luận văn, khóa luận, internet và sách báo. Đề tài sử dụng các phương pháp như: thu thập số liệu, phân tích số liệu, phương pháp so sánh, phương pháp phân tổ..để đánh giá hiệu quả của hoạt động chăn nuôi hươu sao. Qua việc nghiên cứu đề tài, hiểu rõ hiệu quả mà chăn nuôi hươu sao đem lại cho hộ nông dân, đánh giá được các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động chăn nuôi. Qua đó đưa ra các giải pháp, định hướng để phát triển hươu sao một cách bền vững, nâng cao hiệu quả và thu nhập cho người dân. SVTH: Nguyễn Thị Loan 1 Đạ i h ọ K inh tế uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Trần Văn Hòa PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1.Tính cấp thiết của đề tài Chăn nuôi là một ngành Kinh tế quan trọng, chiếm tỉ trọng lớn trong tổng giá trị sản phẩm ngành nông nghiệp. Thành tựu của những năm đổi mới vừa qua đã đưa nông nghiệp Việt Nam lên một vị thế mới, trở thành nền tảng vững chắc cho sự nghiệp Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa đất nước. Cùng với trồng trọt, ngành chăn nuôi cũng dần khẳng định vị thế của mình trong cơ cấu ngành nông nghiệp. Do đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt không thể thay thế được nên trong điều kiện tổng diện tích đất canh tác hạn hẹp, diện tích canh tác bình quân đầu người thấp và ngày càng giảm thì việc phát triển ngành trồng trọt sẽ gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, phát triển nông nghiệp ngày càng phải quan tâm phát triển ngành chăn nuôi để tăng thu nhập cho người nông dân và tạo nguồn hàng cho xuất khẩu. Ngày nay việc phát triển chăn nuôi các loài động vật hoang dã quý hiếm găn liền với khai thác, sử dụng hợp lí và bảo vệ tài nguyên động vật là một trong những hướng khai thác bền vững, đem lại lợi ích cho gia đình, cộng đồng và xã hội. Trong các loài động vật thì hươu, nai đang được chú trọng và phát triển. Hươu là động vất hoang dã có giá trị về nhiều mặt và mang lại hiệu quả kinh tế cao bởi sản phẩm nhung hươu có giá trị dinh dưỡng, là nguồn nguyên liệu cho công nghiệp dược phẩm và là nguồn xuất khẩu mang lại ngoại tệ cho quốc gia.Trên thế giới hiện nay có trên 21 nước nuôi hươu với quy mô lớn để lấy nhung, thịt và các sản phẩm phụ cung cấp cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Đã từ lâu nhung hươu được ưa chuộng trên thị trường Châu Á, nhất là những nước có truyền thống chăn nuôi và sử dụng sản phẩm này như Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc Hươu sao đã bắt đầu được thuần hóa và nuôi dưỡng ở Việt Nam từ năm 1927 tại các tỉnh như Nghệ An, Hà Tĩnh. Một trong những nơi chăn nuôi đầu tiên của Hà Tĩnh là huyện Hương Sơn. Đây là một huyện miền núi nằm về Phía Tây Bắc của tỉnh Hà Tĩnh, với địa hình của núi Trường Sơn có nhiều dãy dài chạy xuống Đông Bắc, với thời tiết, thổ nhưỡng hết sức phù hợp cho hươu nai phát triển. Qua nhiều biến động thăng trầm nhưng hươu sao vẫn tồn tại và phát triển không chỉ ở Hương Sơn mà còn ở các địa phương khác như Quỳnh Lưu (Nghệ An), Đồng SVTH: Nguyễn Thị Loan 2 Đạ i h ọc K inh tế Hu ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Trần Văn Hòa Nai, Phú Yên, Hà GiangĐến nay, trên địa bàn huyện hươu sao là loại vật nuôi cho thu nhập ổn định và cao hơn so với các loài gia súc khác, là đối tượng được chú trọng đầu tư phát triển. Xã Sơn Giang là một trong những xã đi đầu về chăn nuôi hươu sao của huyện, hằng năm đưa về nguồn thu nhập cao cho bà con, góp phần nâng cao thu nhập và ổn định đời sống cho người dân nơi đây. Tuy nhiên, do hươu được xem là đối tượng bán thuần dưỡng nên việc nuôi còn gặp nhiều khó khăn về kỹ thuật chăn nuôi cũng như các yếu tố về tổ chức sản xuất. Vấn đề đặt ra hiện nay ở xã Sơn Giang nói riêng và toàn huyện Hương Sơn nói chung là cần làm gì để đẩy mạnh và phát triển chăn nuôi hươu đạt hiệu quả cao, đúng với vai trò và tầm quan trọng của nó trong cơ cấu kinh tế của huyện. Xuất phát từ vấn đề này, tôi lựa chọn đề tài: “Đánh giá hiệu quả chăn nuôi hươu sao ở xã Sơn Giang, Hương Sơn, Hà Tĩnh” để nghiên cứu và hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp của mình. 1.2.Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1.Mục tiêu tổng quát Đánh giá thực trạng chăn nuôi hươu sao trên địa bàn xã, đánh giá hiệu quả, xác định những thuận lợi cũng như khó khăn trong chăn nuôi hươu sao. Đề ra những giải pháp, định hướng phát triển để hoạt động chăn nuôi có hiệu quả hơn. 1.2.2.Mục tiêu cụ thể - Đánh giá hiệu quả chăn nuôi hươu trên địa bàn xã Sơn Giang. - Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chăn nuôi hươu sao. - Đề xuất giải pháp và định hướng phát triển trong tương lai. 1.3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.3.1.Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu các vấn đề về kinh tế - xã hội liên quan đến chăn nuôi và phát triển hươu sao ở các nông hộ tại xã Sơn Giang, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. 1.3.2.Phạm vi nghiên cứu Về không gian: xã Sơn Giang, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh Về nội dung: - Thực trạng sản xuất chăn nuôi trên địa bàn xã - Phân tích tình hình đầu tư, đánh giá kết quả, hiệu quả chăn nuôi hươu sao - Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả chăn nuôi hươu sao Về thời gian: Giai đoạn 2013 - 2015 SVTH: Nguyễn Thị Loan 3 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Trần Văn Hòa 1.4.Phương pháp nghiên cứu 1.4.1.Phương pháp thu thập số liệu • Số liệu thứ cấp Được thu thập từ các báo cáo, số liệu của UBND huyện Hương Sơn, UBND xã