Khóa luận Nâng cao chất lượng đội ngũ trí thức ở huyện Quảng Xương (Thanh Hóa) hiện nay dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh

Lời cảm ơn Trong quá trình làm khoá luận này, ngoài nỗ lực của bản thân, tôi còn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ tận tình của Hội đồng khoa học khoa Giáo dục chính trị, các thầy cô giáo trong Tổ bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh; Sự khích lệ, động viên, chia sẻ của gia đình, bạn bè và của người thân; Đặc biệt là sự dẫn dắt chu đáo, nhiệt tình của cô giáo, Ths.Bùi Thị Cần - người trực tiếp giúp tôi làm khoá luận này. Chính sự hướng dẫn nhiệt tình và những tình cảm quý báu đó đã động viên, thôi thúc, giúp đỡ tôi có thể hoàn thành tốt khoá luận của mình. Chính vì thế, nhân dịp này cho phép tôi được gửi lời cảm ơn chân thành tới Hội đồng khoa học của khoa Giáo dục chính trị, các thầy cô giáo trong khoa, tới gia đình, bạn bè, người thân và đặc biệt là cô giáo, Ths.Bùi Thị Cần. Trong quá trình thực hiện khoá luận, mặc dù đã rất cố gắng nhưng chắc chắn có những thiếu sót nhất định. Tôi rất mong nhận được sự quan tâm, chỉ bảo và góp ý của các thầy cô giáo, bạn bè để khoá luận được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Vinh, tháng 5 năm 2011 Sinh viên Trần Văn Tùng MỤC LỤC Trang Mở đầu 05 Chương 1: Tư tưởng Hồ Chí Minh về trí thức 12 1.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về trí thức 12 1.2. Nội dung xây dựng đội ngũ trí thức theo quan điểm của Hồ Chí Minh 22 Chương 2: Xây dựng đội ngũ trí thức huyện Quảng Xương - Thanh Hoá dưới sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh 43 2.1. Tinh hình xây dựng đội ngũ trí thức huyện Quảng Xương - Thanh Hoá 43 2.2. Định hướng và một số giải pháp xây dựng, phát triển đội ngũ trí thức Quảng Xương - Thanh Hóa hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh 62 Kết luận 80 Danh mục tài liệu tham khảo 83 Phụ lục 84 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết của đề tài Xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức là một nội dung quan trọng trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đánh giá rất cao vai trò của đội ngũ trí thức. Người luôn quan tâm đến công tác giáo dục, bồi dưỡng và tạo điều kiện để trí thức tham gia tích cực và có hiệu quả vào sự nghiệp cách mạng. Theo Người: “Trí thức không bao giờ thừa, chỉ có thiếu trí thức mà thôi”[26; 36]. Tuỳ theo yêu cầu nhiệm vụ của từng giai đoạn cách mạng cụ thể, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên mục tiêu, nội dung của công tác xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ trí thức cho phù hợp. Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, hơn 80 năm qua, Đảng ta luôn quan tâm, chú trọng xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức. Đảng ta khẳng định: “Trong mọi thời đại, trí thức luôn là nền tảng tiến bộ xã hội, đội ngũ trí thức là lực lượng nòng cốt sáng tạo và truyền bá tri thức”[04; 81]. Trước tình hình thế giới đang có những biến chuyển nhanh chóng, phức tạp. Khoa học - công nghệ phát triển như vũ bão, quá trình quốc tế hoá và toàn cầu hoá diễn ra ngày một nhanh chóng, luôn đặt ra những thuận lợi cơ bản và những thách thức to lớn đối với sự tồn tại và phát triển của mỗi quốc gia - dân tộc. Ở nước ta, toàn Đảng, toàn dân đang đẩy mạnh công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước, phát triển nền “kinh tế tri thức”, xem khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo là thành phần quan trọng, quyết định trong chiến lược phát triển đất nước nhanh và bền vững. Tình hình đó đặt ra yêu cầu ngày càng cao về chất lượng nguồn nhân lực nói chung và yêu cầu, trách nhiệm của mỗi trí thức đối với sự nghiệp đổi mới đất nước lại trở nên bức thiết hơn bao giờ hết. Đảng ta nhận định: “Ngày nay, cùng với sự phát triển nhanh chóng của cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, đội ngũ trí thức trở thành nguồn lực đặc biệt quan trọng, tạo nên sức mạnh của mỗi quốc gia trong chiến lược phát triển”[04; 81]. Chính vì vậy, một trong những mục tiêu cơ bản Đảng ta đề ra trong Hội nghị Trung ương 7, khoá X là: “Đến năm 2020, xây dựng đội ngũ trí thức lớn mạnh, đạt chất lượng cao, số lượng và cơ cấu hợp lý, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước, từng bước tiến lên ngang tầm với trình độ của trí thức các nước trong khu vực và trên thế giới. Gắn bó vững chắc giữa Đảng và Nhà nước với trí thức, giữa trí thức với Đảng và Nhà nước, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên nền tảng liên minh công - nông - trí”[04; 90]. Hưởng ứng và thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, trong thời gian qua, công tác xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức tại huyện Quảng Xương - Thanh Hoá luôn được các cấp, các ngành, các tổ chức quan tâm thực hiện và đã đạt được những kết quả quan trọng. Tuy nhiên, công tác xây dựng đội ngũ trí thức ở huyện Quảng Xương - Thanh Hoá trước yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá còn có nhiều vấn đề cần được quan tâm nghiên cứu, tìm hiểu: một số cán bộ đảng và chính quyền chưa nhận thức đúng về vai trò, vị trí của trí thức, đánh giá sử dụng trí thức không đúng năng lực và trình độ, coi trọng vốn tiền, vật chất mà chưa coi trọng nguồn nhân lực có trình độ cao… Đồng thời, cho đến nay vẫn chưa có công trình nghiên cứu khoa học đồng bộ về công tác xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức huyện Quảng Xương - Thanh Hoá. Vì vậy mà việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức chưa đúng với tiềm năng, chưa đầy đủ, không thường xuyên, thiếu sáng tạo và có khi mang tính chất hình thức. Nhận thức sâu sắc được tầm quan trọng, vai trò của đội ngũ trí thức cũng như công tác đào tạo con người mới trong xã hội mới - xã hội chủ nghĩa, cùng với việc bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau trong tư tưởng Hồ Chí Minh, xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ mới của các h mạng, từ chủ trương của Đảng và Nhà nước thì việc học tập, quán triệt sâu sắc và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào xây dựng đội ngũ trí thức Quảng Xương - Thanh Hóa nhằm đáp ứng yêu cầu mới của sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước có ý nghĩa lý luận, thực tiễn, cấp thiết và lâu dài. Với những lý do cơ bản trên, tôi chọn vấn đề: “Nâng cao chất lượng đội ngũ trí thức ở huyện Quảng Xương (Thanh Hoá) hiện nay dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu cho khoá luận của mình. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Vấn đề vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ trí thức đã được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu dưới những góc độ, khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên, mục tiêu chung nhất, cơ bản nhất của các công trình nghiên cứu đều hướng tới vấn đề xây dựng con người xã hội chủ nghĩa với sứ mệnh lịch sử: xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, bảo vệ vững chắc nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay và mai sau. Đó cũng chính là việc chăm lo xây dựng và phát triển thế hệ trẻ, những chủ nhân tương lai của đất nước. Các công trình đều đề cập đến nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức, đặc biệt là về giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ và thanh niên. Trên cơ sở tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức, trên cơ sở thực tiễn trí thức Việt Nam ngày nay chủ yếu là thế hệ trẻ đang còn trong môi trường học đường, đồng thời cũng là vì mục tiêu sâu xa hơn là muốn xây dựng được đội ngũ trí thức chất lượng tốt thì phải chuẩn bị và bắt đầu sớm nhất có thể, từ khâu đơn giản nhất đến phức tạp nhất trong quá trình hình thành, trưởng thành của mỗi trí thức, tức là bắt đầu từ những cấp học như mầm non, tới trung học cơ sở, trung học phổ thông cho tời đại học và sau đại học. Do đó, việc nghiên cứu về xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức về cơ bản nhất vẫn là nằm trong việc giáo dục và phát triển thế hệ trẻ và thế hệ thanh niên Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Cho đến nay, ở nước ta đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về đội ngũ trí thức với nhiều góc độ, quy mô khác nhau, với các hình thức khác nhau như các luận văn, luận án, sách, các bài nói, tài liệu, tạp chí… trong đó có một số công trình khoa học đã đề cập đến các nội dung mà khóa luận cần nghiên cứu, tham khảo và kế thừa: Bác Hồ với sự nghiệp bồi dưỡng thế hệ trẻ, Kỷ yếu Hội thảo khoa học, nhà xuất bản Thanh niên, Hà Nội, 1995. Nguyễn Văn Tùng, Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên, nhà xuất bản Thanh niên, Hà Nội, 1990. Thành Duy, Tư tưởng Hồ Chí Minh với sự nghiệp xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002. Nguyễn Đình Hoà, Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau, Tạp chí Cộng sản số 775/2007. PGS.TS.Phan Thanh Khôi, Bài học từ những quan điểm của chủ nghĩa Mác về trí thức, trong cuốn “Học thuyết Mác với sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam”, nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2003. Trí thức trong khối liên minh công - nông - trí vì sự nghiệp xây dựng đất nước hiện nay, Tạp chí Cộng sản, tháng 11/1999. Trịnh Quốc Tuấn, Quan điểm và chính sách của V.I.Lênin đối với trí thức trong cách mạng xã hội chủ nghĩa, Nghiên cứu lý luận, số 4/1995. Bài học từ những quan điểm của Hồ Chí Minh về trí thức, Tạp chí Lịch sử Đảng, số 2/2001. Những bài học từ quan điểm của Lênin về trí thức, Tạp chí Thông tin khoa học xã hội, số 4/1996… Trong các công trình nghiên cứu trên, các tác giả chủ yêu đi sâu nghiên cứu về các khái niệm trí thức, vai trò và vị trí của trí thức đối với sự phát triển của xã hội nói chung, bản chất giai cấp của trí thức, chính sách sử dụng các chuyên gia tư sản, cải tạo trí thức cũ, đào tạo trí thức mới, xây dựng khối liên minh công - nông - trí, các giải pháp phát huy vai trò của trí thức… theo quan điểm của các nhà Mácxít và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Các tác phẩm cũng nghiên cứu thực tiễn phát triển đội ngũ trí thức Việt Nam trong thời kỳ mới. Trên cơ sở đó, các tác giả đưa ra các giải pháp, kiến nghị để xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức Việt Nam. Ngoài ra, còn có các tác phẩm khác như: Đỗ Mười, Trí thức Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới xây dựng đất nước, nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995. GS.Phạm Tất Dong, Trí thức Việt Nam thực tiễn và triển vọng, nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995; Định hướng phát triển đội ngũ trí thức Việt Nam trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001. PTS.Nguyễn Quốc Bảo - Đoàn Thị Lịch, Trí thức trong công cuộc đổi mới đất nước, nhà xuất bản Lao động, Hà Nội, 1998. TS.Đoàn Minh Duệ, Trí thức Nghệ An trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá, nhà in Báo Nghệ An, 2005… Đây là các công trình nghiên cứu khá công phu, sâu sắc về đội ngũ trí thức Việt Nam. Từ lý luận đến thực tiễn, các tác giả đã đi sâu phân tích quan niệm hiện đại về “trí thức”, nghiên cứu đội ngũ trí thức Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử, khái quát tình hình biến đổi của trí thức Việt Nam trong công cuộc đổi mới, phân tích những hạn chế, ưu điểm của trí thức Việt Nam: thực trạng, số lượng, cơ cấu... đến tâm trạng, nguyện vọng của đội ngũ trí thức. Trên cơ sở đó, các tác giả đã đưa ra một số khuyến nghị nhằm phát triển đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ cách mạng ở nước ta giai đoạn hiện nay. Bên cạnh đó, có một số luận văn, luận án đã nghiên cứu về vị trí, vai trò, đặc điểm, động lực sáng tạo của trí thức trong quá trình cách mạng Việt Nam như: Phạm Việt Dũng, Vị trí và vai trò của tầng lớp trí thức trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Luận án Phó tiến sỹ Triết học, Hà Nội, 1988; Trịnh Quang Cảnh, Trí thức người dân tộc thiểu số ở Việt Nam trong công cuộc đổi mới, Luận án Tiến sĩ Triết học, Hà Nội, 2001; Nguyễn Đình Minh, Phát huy vai trò nguồn lực trí thức khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sĩ Triết học, Hà Nội, 2003; Nguyễn Xuân Phương, Vai trò của trí thức thủ đô Hà Nội trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Luận án Tiến sĩ Triết học, Hà Nội, 2004… Tuy nhiên, trên thực tế, chưa có một đề tài khoa học, một công trình nghiên cứu cụ thể về vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào xây dựng đội ngũ trí thức Quảng Xương - Thanh Hóa giai đoạn hiện nay. Mục đích và nhiệm vụ của khóa luận Mục đích: Trên cơ sở tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng, phát triển đội ngũ trí thức và thực trạng phát triển của đội ngũ trí thức Quảng Xương - Thanh Hóa, Khóa luận nêu lên những quan điểm và giải pháp để xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở huyện Quảng Xương - Thanh Hóa giai đoạn hiện nay. Nhiệm vụ: Trình bày khái quát nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ trí thức đáp ứng mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng của đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Phân tích những đặc điểm cơ bản, thực trạng của đội ngũ trí thức Quảng Xương - Thanh Hóa và xu hướng vận động của đội ngũ này trong tiến trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đề xuất một số quan điểm và giải pháp chung nhằm xây dựng và phát huy vai trò đội ngũ trí thức Quảng Xương - Thanh Hóa trong giai đoạn hiện nay. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của khóa luận Đối tượng nghiên cứu: Khóa luận tập trung nghiên cứu nội dung cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng, phát triển đội ngũ trí thức và nghiên cứu đội ngũ trí thức huyện Quảng Xương - Thanh Hóa, nhất là đặc điểm, vai trò của đội ngũ này trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Phạm vi nghiên cứu: Khóa luận nghiên cứu cơ bản trong phạm vi tư tưởng Hồ Chí Minh về trí thức và nghiên cứu về quá trình xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức ở Quảng Xương - Thanh Hóa trong thời gian từ 2005 đến 2010. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận: Khóa luận được triển khai trên cơ sở các quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng đội ngũ trí thức. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: Khóa luận sử dụng tổng hợp các phương pháp của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, kết hợp lịch sử với logic, phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, điều tra thực tế... để thực hiện Khóa luận này. Đóng góp khoa học của khóa luận Khóa luận góp phần nghiên cứu một cách có hệ thống những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức, từ đó nhận định đúng đắn, khách quan về công tác xây dựng đội ngũ trí thức tại huyện Quảng Xương - Thanh Hóa, đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác xây dựng đội ngũ trí thức về chất lượng cũng như số lượng của đội ngũ trí thức Quảng Xương - Thanh Hóa hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Khóa luận cung cấp thêm những luận cứ khoa học giúp cho các cấp, ngành liên quan trong việc xây dựng đội ngũ trí thức, góp phần làm luận cứ khoa học cho việc xây dựng chính sách đối với đội ngũ trí thức Quảng Xương - Thanh Hóa. Khóa luận có thể dùng làm tài liệu hữu ích giúp cho những người có yêu cầu và mối quan tâm cần nghiên cứu được thuận lợi và sát thực, cũng như việc nghiên cứu và giảng dạy các chuyên đề liên quan đến trí thức trong các môn lý luận chính trị Mác-Lênin. Kết cấu của khóa luận Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, khóa luận gồm 2 chương, 4 tiết. NỘI DUNG CHƯƠNG 1: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ TRÍ THỨC Quan niệm của Hồ Chí Minh về trí thức Khái niệm trí thức theo tư tưởng Hồ Chí Minh Đại hội VII (1991) của Đảng Cộng sản Việt Nam đã đưa ra khái niệm khoa học và toàn diện về tư tưởng Hồ Chí Minh: “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đến cách mạng xã hội chủ nghĩa; là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, đồng thời là sự kết tinh tinh hoa văn hoá dân tộc và trí tuệ thời đại nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người”[14; 19]. Trong hệ thống quan điểm toàn diện đó, tư tưởng về xây dựng, phát triển đội ngũ trí thức cũng như sử dụng, quản lý, lôi cuốn trí thức vào sự nghiệp đấu tranh cách mạng chung của dân tộc có vị trí, vai trò quan trọng không chỉ về mặt lý luận mà còn về thực tiễn trong Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và đặc biệt là trong Cách mạng xã hội chủ nghĩa hiện nay. Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh ra trong một gia đình có truyền thống hiếu học, ông ngoại của Bác là một cụ Đồ thanh bạch mở lớp dạy học trong làng. Thân phụ Bác Hồ là cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, đồng thời cũng là người thầy khai tâm cho Bác. Người lại được học từ các thầy giáo nổi tiếng trong vùng về trình độ học vấn và tư cách đạo đức như thầy Vương Thúc Độ, Vương Thúc Quý, Hoàng Văn Quỳnh… Cùng với đó là truyền thống hiếu học của miền quê xứ Nghệ, cộng với những ảnh hưởng to lớn có tính định hướng hành động cứu nước của cả một hệ trí thức cuối thế kỷ XIX ngay trên quê hương Nghệ - Tĩnh với các nhà tư tưởng lớn như cụ Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh cùng các bạn đồng tâm, đồng chí như Đặng Thái Thân, Đặng Nguyên Cẩn… Tất cả đã giúp cho cậu học sinh Nguyễn Sinh Cung từ rất sớm đã gắn với học vấn, với trí thức, có điều kiện nhận thức đúng đắn về tư cách và đạo đức cũng như vai trò của người trí thức chân chính đối với dân, với nước. Sau này, khi vào Huế (1906) học các trường Pháp - Việt do thực dân Pháp mở với mục đích đào tạo một đội ngũ công chức, nhân viên hợp tác trung thành với chúng trong việc đàn áp, bóc lột nhân dân ta, Người lại có thêm cơ hội để kiểm nghiệm giá trị của người trí thức nói chung và người trí thức dân tộc nói riêng. Trái với âm mưu đen tối của thực dân phong kiến và tay sai, ngay trong các nhà trường này, không hiếm gì những thầy giáo tuy hoàn cảnh bó buộc phải làm việc cho kẻ thù cướp nước mà vẫn giữ tư cách, phẩm chất người trí thức chân chính gắn bó với dân, với nước qua công việc hàng ngày của mình. Dưới sự kiểm soát ngặt nghèo của kẻ thù và bè lũ tay sai, các thầy vẫn âm thầm tìm cách hâm nóng tinh thần yêu nước thương nòi, lòng căm giận bè lũ cướp nước và bán nước, nuôi dưỡng trong tâm hồn đám học sinh non trẻ của mình ý thức trách nhiệm đối với vận mệnh đất nước, số phận nhân dân. Gương sáng của thầy giáo Lê Văn Miến, một trí thức tây học ở Pháp về dạy ở trường Quốc học Huế, đã có ảnh hưởng sâu sắc đến các học sinh, trong đó có Nguyễn Tất Thành. Người càng thêm củng cố nhận thức về chức năng, vai trò của người trí thức chân chính gắn bó mật thiết với nhân dân, với đồng bào, hết lòng phấn đấu cho hạnh phúc của nhân dân, cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Để rồi trên đường vào Nam (1910), khi dừng chân một thời gian ở Phan Thiết, Nguyễn Tất Thành đã bước đầu thực nghiệm đảm nhiệm vài trò của một trí thức dân tộc khi dạy học tại trường Dục Thanh (Phan Thiết). Năm 1911, bắt đầu xuất dương bôn ba tìm đường cứu nước, Người đã có dịp làm quen, kết bạn và cùng hoạt động với rất nhiều trí thức tiến bộ khắp năm châu bốn biển, ngay cả tại nước Pháp thực dân. Người đã đến với chủ nghĩa Mác-Lênin và Người đã nhận biết được rằng, các nhà kinh điển Mácxít cũng đã dành rất nhiều thời gian và trí tuệ để nghiên cứu, chỉ rõ vai trò quan trọng của trí thức đối với phát triển xã hội nói chung và đối với sự nghiệp cách mạng nói riêng. Người đã học tập, thấm nhuần những quan điểm khoa học cơ bản của các nhà Mácxít khi nghiên cứu về đội ngũ trí thức như: “Tôi dịch người trí thức, tầng lớp trí thức theo nghĩa Đức là Literatliteratentun, bao gồm không chỉ các nhà văn hoá học mà tất cả những người có văn hoá, những người làm nghề tự do nói chung, những người đại biểu trí óc, để phân biệt với những đại biểu lao động chân tay”(V.I.Lênin)[15; 309], trí thức “…bao hàm không chỉ những nhà trước tác mà thôi, mà còn bao hàm mọi người có học thức, các đại biểu của những nghề tự do nói chung, các đại biểu của lao động trí óc”(V.I.Lênin)[15; 372], “Người trí thức đấu tranh, tuyệt nhiên không phải là bằng cách dùng thực lực theo lối này hay lối khác, mà bằng cách dùng những lý lẽ. Vũ khí của họ chính là sự hiểu biết của cá nhân họ, những năng lực của cá nhân họ, lòng tin của cá nhân họ. Họ chỉ nhờ vào những phẩm chất của cá nhân họ, cho nên mới có thể đóng được một vai trò nào đó. Vì vậy, đối với họ, quyền được hoàn toàn tự do biểu hiện bản chất cá nhân của mình là điều kiện đầu tiên để công tác được kết quả. Với tư cách là một bộ phận trong toàn thể, họ chỉ phục tùng toàn thể đó một cách miễn cưỡng, phục tùng vì bắt buộc chứ không phải tự nguyện. Họ chỉ t