Khóa luận Nghiên cứu xây dựng hệ thống chi tiêu thống kê an toàn xã hội trong hệ thống chi tiêu kinh tế - Xã hội của thống kê nhà nước

225 Nghiªn cøu x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª an toµn x∙ héi trong hÖ thèng chØ tiªu kinh tÕ-x∙ héi cña thèng kª nhµ n−íc 1. CÊp ®Ò tµi : C¬ së 2. Thêi gian nghiªn cøu : 2003 3. §¬n vÞ chñ tr× : Vô Thèng kª X· héi vµ M«i tr−êng 4. §¬n vÞ qu¶n lý : ViÖn Khoa häc Thèng kª 5. Chñ nhiÖm ®Ò tµi : CN. NguyÔn Phong 6. Nh÷ng ng−êi phèi hîp thùc hiÖn: CN. Vâ Thµnh S¬n CN. Hå ThÞ Kim Nhung CN. NguyÔn V¨n Thuû CN. D−¬ng B¹ch Long CN. Ph¹m V¨n §−îc CN. Ph¹m Quang Léc 7. KÕt qu¶ b¶o vÖ: lo¹i kh¸ §Ò tµi khoa häc Sè: 10-2003 226 I. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª an toµn x∙ héi 1.1. An toµn x· héi An toµn x· héi lµ mét vÊn ®Ò míi chØ ®−îc ®Æt vÊn ®Ò nghiªn cøu mét c¸ch hoµn chØnh vµ ®Çy ®ñ trong thêi gian gÇn ®©y, khi mµ thùc tiÔn cuéc sèng cña thêi kú ®æi míi, héi nhËp vµ ph¸t triÓn ®· vµ ®ang lµm n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò x· héi cÊp thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt, nh− c¸c tÖ n¹n x· héi xuÊt hiÖn vµ gia t¨ng, ®êi sèng gi÷a c¸c tÇng líp d©n c− cã sù ph©n ho¸, sù ¶nh h−ëng cña nh÷ng luång v¨n ho¸ ®éc h¹i, ngo¹i lai, m«i tr−êng thiªn nhiªn bÞ x©m h¹i,v.v An ninh nãi chung lµ ''sù an toµn, æn ®Þnh chung cña mét chÕ ®é, mét x· héi'' (NguyÔn Xu©n Yªm, trang 12). An ninh quèc gia ''thÓ hiÖn quan hÖ chÝnh trÞ gi÷a c¸c giai cÊp, kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña giai cÊp cÇm quyÒn ®èi víi c¸c nhµ n−íc kh¸c trªn thÕ giíi'' (NguyÔn Xu©n Yªm, trang 12). Cßn trËt tù an toµn x· héi lµ ''tr¹ng th¸i cña c¸c quan hÖ x· héi ®−îc h×nh thµnh vµ ®iÒu chØnh bëi hÖ thèng quy ph¹m ph¸p luËt cña Nhµ n−íc, quy ph¹m chÝnh trÞ, quy ph¹m ®¹o ®øc, thuÇn phong mü tôc trong ®êi sèng céng ®ång cña mét d©n téc, mét nhµ n−íc, lµ t×nh tr¹ng x· héi æn ®Þnh, ë ®ã mäi c«ng d©n sèng vµ lao ®éng cã tæ chøc, cã kû c−¬ng, mäi lîi Ých chÝnh ®¸ng ®−îc ®¶m b¶o, kh«ng bÞ x©m h¹i'' (Lª ThÕ TiÖm, trang 18- 19). Theo kh¸i niÖm trªn, an toµn x· héi cã néi dung réng lín, bao hµm nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi. Nh÷ng khÝa c¹nh nµy, nÕu bÞ vi ph¹m, sÏ ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn b×nh th−êng cña x· héi vµ ¶nh h−ëng ®Õn cuéc sèng b×nh th−êng cña nh÷ng thµnh viªn trong ®ã. §Ò tµi sö dông kh¸i niÖm vÒ an toµn x· héi do t¸c gi¶ Lª ThÕ TiÖm ®−a ra trong viÖc tiÕn hµnh nghiªn cøu cña m×nh. Mét khÝa c¹nh kh¸c cña an toµn x· héi lµ kh¶ n¨ng phôc håi l¹i tr¹ng th¸i c©n b»ng cña x· héi, cña ®êi sèng d©n c− sau khi cã nh÷ng hiÖn t−îng bÊt th−êng x¶y ra, nh− ho¶ ho¹n, lôt b·o,v.v Kh¶ n¨ng nµy phô thuéc vµo møc ®é dù phßng cña x· héi, møc ®é kÞp thêi cña viÖc xö lý khi cã nh÷ng hiÖn t−îng bÊt th−êng x¶y ra. ViÖc b¶o vÖ trËt tù an toµn x· héi, cÇn tËp trung vµo c¸c mÆt chñ yÕu sau: 227 - Phßng chèng téi ph¹m. - Gi÷ g×n trËt tù c«ng céng. - Phßng ngõa tai n¹n - Bµi trõ tÖ n¹n x· héi. - Chèng « nhiÔm m«i tr−êng. Ngoµi ra, ®Ó thÓ hiÖn tÝnh toµn vÑn cña viÖc b¶o vÖ an toµn x· héi, còng nªn bao gåm mét sè vÊn ®Ò kh¸c, nh− vÖ sinh an toµn thùc phÈm, phßng chèng lôt b·o, thiªn tai. Gi÷a an ninh quèc gia vµ trËt tù an toµn x· héi cã mèi quan hÖ biÖn chøng, nh©n qu¶ lÉn nhau. ViÖc b¶o vÖ an ninh nãi chung ph¶i lµ nh÷ng ho¹t ®éng tiÕn hµnh ®ång bé trªn c¶ hai mÆt ®èi néi vµ ®èi ngo¹i, diÔn ra trªn ph¹m vi toµn x· héi, gi÷a mäi tÇng líp nh©n d©n vµ cã liªn quan mËt thiÕt ®Õn nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi kh¸c cña nhµ n−íc cÇm quyÒn. 1.2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª an toµn x· héi C¸c chØ tiªu thèng kª an toµn x· héi lµ mét bé phËn cña hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ x· héi nãi chung gãp phÇn t¹o nªn bøc tranh toµn c¶nh vÒ sù ph¸t triÓn cña x· héi n−íc ta xÐt trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn. Bªn c¹nh ®ã, còng nh− hÖ thèng chØ tiªu thèng kª kinh tÕ x· héi kh¸c, cã t¸c dông lµm c¬ së ®Ó dù b¸o sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ còng nh− chiÒu h−íng ph¸t triÓn cña x· héi, hÖ thèng chØ tiªu thèng kª an toµn x· héi sÏ cã t¸c dông c¶nh b¸o nh÷ng chiÒu h−íng gia t¨ng cña nh÷ng yÕu tè lµm ¶nh h−ëng ®Õn an toµn x· héi vµ trËt tù an ninh. §Æc biÖt, hÖ thèng chØ tiªu nµy cã t¸c dông trong viÖc ®¸nh gi¸ vÒ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña x· héi ®Êt n−íc. An toµn x· héi lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh giai cÊp. T¨ng c−êng c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ an toµn x· héi chÝnh lµ t¨ng c−êng b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi cña nh÷ng giai cÊp thèng trÞ trong x· héi. ë n−íc ta, b¶o vÖ an toµn x· héi chÝnh lµ b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi chÝnh ®¸ng vµ hîp ph¸p cña mäi c«ng d©n. An toµn x· héi lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh x· héi ho¸. Mäi c«ng d©n ®Òu cã quyÒn vµ nghÜa vô tham gia 228 b¶o vÖ trËt tù an toµn x· héi. Nh÷ng sè liÖu vÒ an toµn x· héi cÇn ph¶i ®−îc c«ng bè vµ ai còng cã thÓ tham gia theo dâi, sö dông. Nh− ®· tr×nh bµy, an toµn x· héi lµ mét vÊn ®Ò cã mèi quan hÖ nh©n qu¶, t¸c ®éng qua l¹i víi nh÷ng qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi kh¸c. T¨ng c−êng b¶o vÖ trËt tù an toµn x· héi, do ®ã kh«ng chØ lµ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m gi÷ g×n an toµn x· héi, mµ s©u xa h¬n, bao gåm c¶ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m kh«ng ®Ó x¶y ra hiÖn t−îng lµm ¶nh h−ëng ®Õn an toµn x· héi, nh− c¸c ch−¬ng tr×nh t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, ®Ó tr¸nh ph¸ rõng. Thèng kª an toµn x· héi ph¶i ®¶m b¶o cho phÐp ph©n tÝch ®−îc nh÷ng hËu qu¶ x· héi cña nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ trªn ph¹m vi c¶ n−íc còng nh− ë tõng ®Þa ph−¬ng. Trªn gi¸c ®é thùc tiÔn, thèng kª an toµn x· héi lµ mét yÕu tè cÇn thiÕt cho c«ng viÖc qu¶n lý nhµ n−íc vÒ trËt tù an toµn x· héi. Nh÷ng sè liÖu vÒ an toµn x· héi cho phÐp c¸c cÊp l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n−íc cã mét c¸ch nh×n tæng thÓ vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung, vÒ an toµn x· héi nãi riªng. Nh÷ng sè liÖu vÒ tai n¹n giao th«ng, vÒ sè l−îng xe g¾n m¸y ®ang l−u hµnh, vÒ t×nh h×nh chÊp hµnh luËt giao th«ng ®· dÉn tíi nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vÒ viÖc sö dông mò b¶o hiÓm khi sö dông xe g¾n m¸y trªn nh÷ng tuyÕn ®−êng nguy hiÓm cña ChÝnh phñ. Nh÷ng sè liÖu vÒ nh÷ng vô ho¶ ho¹n, ch¸y rõng cho thÊy cã nh÷ng yÕu tè ®ang ¶nh h−ëng ®Õn sù an toµn cña ®êi sèng x· héi, cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ò phßng, ®èi phã. Tû lÖ t¸i nghiÖn cao cña nh÷ng ng−êi ®· qua cai nghiÖn ®· dÉn ®Õn quyÕt ®Þnh mang tÝnh s¸ng t¹o lµ tiÕp tôc d¹y nghÒ vµ t¹o viÖc lµm cho nh÷ng ng−êi ®· qua cai nghiÖn ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh. An toµn x· héi lµ mét vÊn ®Ò lín, bao hµm nhiÒu néi dung. Nh÷ng yÕu tè cô thÓ cña an toµn x· héi nh− phßng chèng téi ph¹m, b¶o vÖ m«i tr−êng, phßng chèng tai n¹n giao th«ng,v.v trong thùc tiÔn do nh÷ng ngµnh chøc n¨ng kh¸c nhau phô tr¸ch. Nh÷ng ngµnh nµy tuy thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc trªn nh÷ng lÜnh vùc kh¸c nhau, nh−ng ®Òu cã tÝnh thèng nhÊt trong viÖc tham gia gi÷ g×n trËt tù, an toµn x· héi. Thèng kª an toµn x· héi, do ®ã, cÇn cã sù tham gia cña nh÷ng c¬ quan chøc n¨ng nµy trong viÖc cung cÊp th«ng tin vµ sö dông th«ng tin. Trong viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn c«ng t¸c thèng kª an toµn x· héi, c¬ quan thèng kª nhµ n−íc ®ãng vai trß rÊt quan träng. Thuéc lÜnh vùc chuyªn m«n 229 cña m×nh, c¬ quan thèng kª nhµ n−íc sÏ ®¶m b¶o cho thèng kª an toµn x· héi ®−îc tiÕn hµnh ®Çy ®ñ, liªn tôc, kh«ng trïng l¾p vµ mang tÝnh thùc tiÔn, tÝnh khoa häc. C¬ quan thèng kª nhµ n−íc sÏ ®ãng vai trß ®Çu mèi, liªn kÕt ho¹t ®éng thèng kª cña nh÷ng c¬ quan chøc n¨ng. Vai trß cña ngµnh thèng kª sÏ lµ tham gia x¸c ®Þnh nh÷ng ®èi t−îng sö dông th«ng tin thèng kª an toµn x· héi, trong ®ã quan träng nhÊt lµ Quèc héi, c¸c c¬ quan §¶ng vµ ChÝnh phñ, c¸c Bé ngµnh vµ c¬ quan chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, x¸c ®Þnh nhu cÇu th«ng tin cô thÓ cña nh÷ng ®èi t−îng nµy, c¶ vÒ khèi l−îng vµ thêi gian, tham gia x©y dùng c¸c chØ tiªu thèng kª, h×nh thµnh c¸c kh¸i niÖm, ph−¬ng ph¸p thu thËp, tæng hîp th«ng tin, c¬ chÕ cung cÊp th«ng tin,v.v Ngoµi ra, ngµnh thèng kª còng sÏ chÝnh lµ c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm ®−a ra ý kiÕn vÒ viÖc tæ chøc vµ x©y dùng ®éi ngò c¸n bé thèng kª trong c¸c ngµnh chøc n¨ng, vèn x−a nay kh«ng ®−îc chó ý kiÖn toµn, kh«ng ®−îc båi d−ìng kiÕn thøc chuyªn m«n, kh«ng ®−îc trang bÞ c¸c ph−¬ng tiÖn lµm viÖc hiÖu qu¶. HiÖn nay, xuÊt ph¸t tõ tÝnh cÇn thiÕt trong viÖc thèng nhÊt c«ng t¸c thèng kª téi ph¹m gi÷a c¸c ngµnh cã liªn quan, lµ KiÓm s¸t, C«ng an, Toµ ¸n vµ Qu©n ®éi, nh÷ng ngµnh nµy ®ang tiÕn hµnh x©y dùng chung mét chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª h×nh sù - thèng kª téi ph¹m, do Côc Thèng kª thuéc ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao chñ tr×. Tuy nhiªn, do tÝnh kh«ng ®ång nhÊt trong c«ng viÖc gi÷a nh÷ng ngµnh nµy, viÖc x©y dùng chÕ ®é b¸o c¸o ®ang gÆp nh÷ng khã kh¨n trong viÖc thèng nhÊt nh÷ng ý kiÕn vÒ nh÷ng chØ tiªu thèng kª téi ph¹m ®−îc ®Ò xuÊt. §iÒu nµy cµng cho thÊy vai trß cÇn thiÕt cña c¬ quan thèng kª nhµ n−íc trong viÖc tham gia ph¸t triÓn c«ng t¸c thèng kª trong nh÷ng ®¬n vÞ ngoµi ngµnh. C¬ së ph¸p lý cña viÖc c¬ quan thèng kª nhµ n−íc tham gia x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª an toµn x· héi lµ LuËt Thèng kª do Quèc héi n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ 9, kú häp thø 3 n¨m 2003 ban hµnh, quy ®Þnh t¹i §iÒu 35: ''C¬ quan thèng kª trung −¬ng gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn nhiÖm vô, quyÒn h¹n thuéc néi dung qu¶n lý nhµ n−íc vÒ thèng kª theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ'' vµ t¹i §iÒu 34 quy ®Þnh vÒ nh÷ng néi dung qu¶n lý nhµ n−íc vÒ thèng kª, trong ®ã nªu râ: ''X©y dùng vµ chØ ®¹o thùc hiÖn chiÕn l−îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c«ng t¸c thèng kª, hÖ thèng chØ tiªu thèng kª quèc gia, ch−¬ng tr×nh ®iÒu tra thèng kª quèc gia”. 230 §Ó c¸c ho¹t ®éng thu thËp, tæng hîp, cung cÊp vµ sö dông th«ng tin thèng kª an toµn x· héi ®−îc diÔn ra æn ®Þnh, viÖc h×nh thµnh mét c¬ chÕ cho viÖc cung cÊp vµ sö dông th«ng tin lµ cÇn thiÕt. C¬ chÕ nµy gióp cho viÖc h×nh thµnh nguån th«ng tin ®−îc æn ®Þnh vµ liªn tôc, nh÷ng ®èi t−îng dïng tin c¬ b¶n ®−îc x¸c ®Þnh vµ do ®ã, nhu cÇu vÒ néi dung th«ng tin cña hä ®−îc ®¸p øng. C¬ chÕ cung cÊp vµ sö dông th«ng tin còng x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña nh÷ng cÊp, ngµnh, nh÷ng ®èi t−îng cã liªn quan trong viÖc ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai cña c«ng t¸c thèng kª an toµn x· héi, nh−ng còng ®¶m b¶o tÝnh b¶o mËt cña nh÷ng th«ng tin vÒ trËt tù an toµn x· héi, vèn lµ nh÷ng th«ng tin dÔ bÞ khai th¸c ®Ó sö dông vµo nh÷ng môc ®Ých tuyªn truyÒn, chèng ph¸ chÕ ®é, hoÆc cã nh÷ng th«ng tin thuéc ph¹m vi bÝ mËt quèc gia. C¬ chÕ cung cÊp vµ sö dông th«ng tin thèng kª an toµn x· héi ®−îc x©y dùng dùa trªn c¬ së ph¸p lý lµ tÝnh tËp trung d©n chñ trong c«ng viÖc qu¶n lý cña nhµ n−íc ta. Nguyªn t¾c ''d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra'' ®−îc qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn xuyªn suèt trong toµn bé qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ. ViÖc t¨ng c−êng qu¶n lý nhµ n−íc b»ng HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt lµ mét yÕu tè ®¶m b¶o cho viÖc x©y dùng nh÷ng v¨n b¶n ph¸p quy quy ®Þnh viÖc thùc hiÖn qu¸ tr×nh thèng kª an toµn x· héi cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ cña c¬ quan thèng kª nhµ n−íc. Ngoµi ra, xu h−íng héi nhËp quèc tÕ ngµy cµng ®a d¹ng cña n−íc ta ®Æt ra yªu cÇu ph¶i x©y dùng ®−îc hÖ thèng c¸c chØ tiªu thèng kª kinh tÕ, x· héi nãi chung vµ hÖ thèng chØ tiªu thèng kª an toµn x· héi nãi riªng ®¶m b¶o ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn cña tõng quèc gia theo nh÷ng tiªu chuÈn chung, ®ång thêi ®¶m b¶o tÝnh so s¸nh quèc tÕ gi÷a c¸c mÆt ph¸t triÓn kh¸c nhau cña c¸c quèc gia. II. Thùc tr¹ng cña thèng kª an toµn x∙ héi ë n−íc ta hiÖn nay. Sù cÇn thiÕt cña viÖc x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª an toµn x∙ héi. 2.1. Thùc tr¹ng thèng kª an toµn x· héi ë n−íc ta hiÖn nay. Thèng kª an toµn x· héi ë n−íc ta thêi gian ®· ®−îc tiÕn hµnh víi môc ®Ých chñ yÕu lµ phôc vô cho nhu cÇu qu¶n lý, ®iÒu hµnh cña c¸c c¬ quan chuyªn m«n, nh»m cung cÊp sè liÖu cho c¸c kú häp Quèc héi vµ cho nh÷ng nhu cÇu ®ét xuÊt cña c¸c c¬ quan §¶ng vµ Nhµ n−íc. Nh÷ng sè liÖu vÒ an toµn x· héi ®· cã 231 nh÷ng t¸c dông nhÊt ®Þnh, phôc vô cho viÖc n¾m b¾t vµ theo dâi nh÷ng diÔn biÕn vÒ t×nh h×nh trËt tù an toµn x· héi ë n−íc ta qua tõng thêi kú, gióp cho c¸c c¬ quan §¶ng vµ Nhµ n−íc ®Ò ra nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý nh»m ®Êu tranh b¶o vÖ trËt tù an toµn x· héi. Tuy nhiªn, thèng kª an toµn x· héi ë n−íc ta hiÖn ®ang cã nh÷ng h¹n chÕ cÇn ®−îc kh¾c phôc ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn tèt h¬n n÷a. Thø nhÊt: Thèng kª an toµn x· héi ch−a ®−îc thùc hiÖn nh− mét chØnh thÓ. An toµn x· héi nãi chung vÉn ®−îc hiÓu nh− mét kh¸i niÖm g¾n liÒn víi nh÷ng ho¹t ®éng cña nh÷ng ngµnh thuéc lÜnh vùc hµnh ph¸p vµ t− ph¸p, trong khi cã nhiÒu lÜnh vùc kh¸c liªn quan chÆt chÏ ®Õn an toµn x· héi, nh− phßng ch¸y ch÷a ch¸y, phßng chèng lôt b·o,v.v Thø hai: C«ng t¸c thèng kª gi÷a nh÷ng ngµnh liªn quan trong lÜnh vùc phßng chèng téi ph¹m ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch ®éc lËp. §iÒu nµy dÉn ®Õn tÝnh chång chÐo trong viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu thèng kª gi÷a c¸c c¬ quan nµy. ViÖc x¸c ®Þnh néi dung cña nhiÒu chØ tiªu thèng kª an toµn x· héi ch−a ®−îc thèng nhÊt, hoÆc ch−a râ rµng; C«ng t¸c tæ chøc cña mét sè ngµnh chøc n¨ng còng ¶nh h−ëng ®Õn c«ng t¸c thu thËp th«ng tin; Thêi gian thu thËp vµo tæng hîp th«ng tin thèng kª gi÷a c¸c ngµnh cã liªn quan kh«ng thèng nhÊt, g©y khã kh¨n cho viÖc tæng hîp chung vµ so s¸nh gi÷a chØ tiªu thèng kª gi÷a c¸c ngµnh nµy. Thªm vµo n÷a, mét trong nh÷ng môc tiªu tiÕn hµnh thèng kª cña nh÷ng ngµnh trªn lµ phôc vô cho nh÷ng kú häp Quèc héi, vèn kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh. §iÒu nµy lµm cho c«ng t¸c thèng kª cña nh÷ng ngµnh trªn dÔ r¬i vµo thÕ bÞ ®éng. Mét ®Æc ®iÓm kh¸c n÷a cña thèng kª an toµn x· héi n−íc ta mµ chñ yÕu lµ thèng kª trong c¸c ngµnh kÓ trªn lµ cã tÝnh b¶o mËt cao, kh«ng c«ng bè réng r·i, ®èi t−îng dïng tin h¹n hÑp. Sè liÖu vÒ ho¹t ®éng cña ngµnh néi chÝnh nãi chung kh«ng ®−îc c«ng bè réng r·i. Cuèi cïng, hÖ thèng thèng kª nhµ n−íc ch−a tham gia vµo viÖc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng thèng kª an toµn x· héi, chñ yÕu ®o ph¹m vi ®iÒu chØnh h¹n chÕ cña Ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª. 232 Sau ®©y lµ mét sè ®Æc ®iÓm kh¸c vÒ ho¹t ®éng thèng kª an toµn x· héi cña mét sè ngµnh. - Ngµnh thèng kª nhµ n−íc: Nh− ®· tr×nh bµy, hiÖn nay hÖ thèng thèng kª nhµ n−íc ch−a tham gia nhiÒu vµo c¸c qu¸ tr×nh thèng kª an toµn x· héi. N»m trong hÖ thèng b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú, hiÖn nay c¬ quan thèng kª nhµ n−íc chØ míi ®ang theo dâi mét sè lÜnh vùc nh− sau: T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng (qua Uû ban an toµn giao th«ng quèc gia), bao gåm: sè c¸c vô tai n¹n giao th«ng, thiÖt h¹i vÒ ng−êi (sè ng−êi chÕt, sè ng−êi bÞ th−¬ng). Nh÷ng sè liÖu nµy chØ cã cho c¶ n−íc, kh«ng ph©n theo ®Þa ph−¬ng vµ vïng l·nh thæ. Ngoµi ra, nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n qua c¸c vô tai n¹n giao th«ng ch−a theo dâi ®−îc. T×nh h×nh ngé ®éc thùc phÈm (qua b¸o c¸o cña Bé Y tÕ), bao gåm: sè vô vµ sè ng−êi bÞ ngé ®éc thùc phÈm. T×nh h×nh lôt b·o, thiªn tai (qua c¸c b¸o c¸o nhanh cña c¸c Côc Thèng kª ®Þa ph−¬ng), bao gåm: chi tiÕt vÒ c¸c lo¹i thiÖt h¹i vÒ ng−êi, vÒ tµi s¶n, vÒ c¬ së h¹ tÇng do b·o, lò, giã lèc g©y ra, −íc tÝnh thiÖt h¹i b»ng tiÒn. Tuy nhiªn, c¬ së ®Ó tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu trong b¸o c¸o nµy gi÷a c¸c Côc Thèng kª ®Þa ph−¬ng ch−a mang tÝnh thèng nhÊt. Ngoµi ra, th«ng qua c¸c cuéc ®iÒu tra thèng kª, mét sè chØ tiªu vÒ thèng kª trËt tù x· héi ®−îc ®Ò cËp. §iÒu tra møc sèng hé gia ®×nh, trong phiÕu pháng vÊn céng ®ång, cã c¸c c©u hái vÒ c¸c tÖ n¹n næi cém ë ®Þa ph−¬ng, sè ng−êi nghiÖn hót, sè g¸i m¹i d©m cã ë ®Þa ph−¬ng. Tuy nhiªn, ®ã chØ lµ nh÷ng c©u hái trong phiÕu pháng vÊn céng ®ång t¹i c¸c ®Þa bµn cã ®iÒu tra hé gia ®×nh, kh«ng thÓ mang tÝnh ®¹i diÖn cho vïng, cho ®Þa ph−¬ng. Nh− vËy, cßn rÊt nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau cña thèng kª an toµn x· héi c¬ quan thèng kª nhµ n−íc ch−a tham gia thùc hiÖn. §©y lµ nh÷ng néi dung cÇn bæ sung. - Ngµnh C«ng an: Ngµnh C«ng an cã nhiÖm vô ®Êu tranh chèng mäi ©m m−u vµ ho¹t ®éng cña c¸c lo¹i t×nh b¸o, gi¸n ®iÖp, ph¶n ®éng vµ téi ph¹m kh¸c, b¶o vÖ an ninh 233 quèc gia, gi÷ g×n trËt tù an toµn x· héi nh»m b¶o vÖ §¶ng, b¶o vÖ chÝnh quyÒn, b¶o vÖ tµi s¶n cña Nhµ n−íc vµ cña nh©n d©n, b¶o vÖ nh©n d©n. Ho¹t ®éng thèng kª h×nh sù - thèng kª téi ph¹m trong ngµnh C«ng an ®−îc thùc hiÖn nh»m theo dâi vµ ph¶n ¸nh t×nh h×nh ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m cña lùc l−îng c«ng an nh©n d©n vµ ®−îc ph¸t triÓn qua tõng thêi kú. Tuy nhiªn, c«ng t¸c thèng kª trong ngµnh C«ng an ®−îc ®¸nh gi¸ lµ cßn nh÷ng tån t¹i nh− ®é chÝnh x¸c cña sè liÖu ch−a cao, c¸c chØ tiªu thèng kª cßn Ýt, ch−a ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ t×nh h×nh téi ph¹m vµ c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra, xö lý cña lùc l−îng c«ng an nh©n d©n, tÝnh kÞp thêi ch−a cao, c«ng t¸c thèng kª ch−a ®−îc tËp trung vµ mét ®Çu mèi. - Ngµnh Toµ ¸n: C¸c chØ tiªu vÒ an toµn x· héi d−íi gãc ®é ngµnh Toµ ¸n bao gåm: t×nh h×nh téi ph¹m, t×nh h×nh tranh chÊp d©n sù, h«n nh©n vµ gia ®×nh, lao ®éng, hµnh chÝnh vµ kinh tÕ, yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp vµ thi hµnh ¸n h×nh sù. §Ó thèng kª c¸c vô ¸n theo nh÷ng néi dung trªn, ngµnh Toµ ¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶ xÐt xö s¬ thÈm c¸c lo¹i vô ¸n nµy. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng gi¶i quyÕt, xÐt xö c¸c lo¹i vô ¸n nµy cña c¸c Toµ ¸n c¸c cÊp, cßn thèng kª c«ng t¸c xÐt xö phóc thÈm, gi¸m ®èc thÈm c¸c lo¹i vô ¸n nµy. C¸c biÓu mÉu thèng kª cña tõng lo¹i ¸n ®−îc chia ra theo c¸c lo¹i: xÐt xö s¬ thÈm, xÐt xö phóc thÈm, xÐt xö gi¸m ®èc thÈm. C¸c lo¹i biÓu mÉu nµy ®−îc ®¸nh gi¸ lµ ch−a ®−îc ®æi míi, bæ sung cho phï hîp víi sù thay ®æi cña c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vµ c¸c yªu cÇu khai th¸c sè liÖu, gi¸ trÞ th«ng tin thu thËp do ®ã ®−îc ®¸nh gi¸ lµ ch−a cao. - Ngµnh KiÓm s¸t: C¸c viÖn kiÓm s¸t nh©n d©n, víi c¬ quan cao nhÊt lµ ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao, cã nhiÖm vô thùc hµnh quyÒn c«ng tè vµ kiÓm s¸t c¸c ho¹t ®éng t− ph¸p, gãp phÇn ®¶m b¸o cho ph¸p luËt ®−îc chÊp hµnh nghiªm chØnh vµ thèng nhÊt. C«ng t¸c thèng kª trong ngµnh kiÓm s¸t nh©n d©n ®−îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c tËp trung, thèng nhÊt. C¸c chØ tiªu thèng kª h×nh sù trong ngµnh KiÓm s¸t ph¶n ¸nh toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c hµnh vi ph¹m téi (bao gåm khëi tè, ®iÒu tra, t¹m giam, t¹m gi÷, xÐt xö s¬ thÈm, phóc thÈm, t¸i thÈm, gi¸m ®èc thÈm, thi hµnh ¸n). H¹n chÕ hiÖn nay cña hÖ thèng thèng kª h×nh sù ngµnh kiÓm s¸t lµ ch−a ph¶n ¸nh tÝnh chÊt, møc ®é nghiªm träng cña téi ph¹m, møc ®é thiÖt h¹i do téi ph¹m g©y ra. Bªn c¹nh ®ã, do tÝnh chÊt phøc t¹p 234 cña c¸c hµnh vi ph¹m ph¸p vµ téi ph¹m, c¸c biÓu mÉu thèng kª h×nh sù ph¶i rÊt chi tiÕt ®Ó cã thÓ phôc vô cho viÖc tæng hîp theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau, phôc vô cho nhu cÇu n¾m b¾t th«ng tin kh¸c nhau qua thêi gian cña c¸c cÊp l·nh ®¹o, nh−ng ®iÒu nµy sÏ dÉn ®Õn tÝnh phøc t¹p, chi tiÕt cña c¸c biÓu mÉu thèng kª, nhÊt lµ c¸c biÓu mÉu thèng kª ban ®Çu. MÆt kh¸c n÷a lµ hå s¬ cña mét vô ¸n trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ®−îc lÇn l−ît chuyÓn qua c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông kh¸c nhau ®Ó gi¶i quyÕt theo thÈm quyÒn, nhiÒu khi kh«ng chØ mét lÇn, mµ cã thÓ chuyÓn ®i chuyÓn l¹i nhiÒu lÇn, dÉn ®Õn tÝnh trïng lÆp trong viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu thèng kª. - Ngµnh T− ph¸p: LÜnh vùc T− ph¸p nãi chung bao gåm c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn quyÒn t− ph¸p: ph¸t hiÖn téi ph¹m, ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö, thi hµnh ¸n nh»m gi÷ g×n b¶o vÖ ph¸p luËt, b¶o vÖ lîi Ých chung cña céng ®ång vµ quyÒn lîi hîp ph¸p cña c¸c c¸ nh©n. Nh− vËy, hÖ thèng c¸c c¬ quan T− ph¸p ë n−íc ta bao gåm Toµ ¸n nh©n d©n, ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n, C«ng an vµ Bé T− ph¸p. Bé T− ph¸p qu¶n lý c¸c tæ chøc hç trî t− ph¸p nh−: tæ chøc luËt s−, c¬ quan c«ng chøng nhµ n−íc, c¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh t− ph¸p. Mét trong nh÷ng chøc n¨ng cña Bé T− ph¸p, nh− ®· ®−îc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 62/2003/N§-CP cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc cña Bé T− ph¸p, cã liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng an toµn x· héi lµ qu¶n lý nhµ n−íc vÒ gi¸o dôc ph¸p luËt vµ thi hµnh ¸n d©n sù. Nh÷ng chØ tiªu vÒ hai néi dung trªn gãp phÇn ®¸nh gi¸ vÒ an toµn x· héi, trong ®ã c¸c chØ tiªu thi hµnh ¸n d©n sù cßn cã t¸c dông ®¸nh gi¸ vÒ chÊt l−îng vµ tÝnh thùc tiÔn cña c¸c b¶n ¸n d©n sù ®· ®−îc tuyªn. - Ngµnh Phßng chèng lôt b·o vµ thiªn tai: Ban chØ ®¹o phßng chèng lôt b·o Trung −¬ng lµ ®¬n vÞ cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ lôt b·o vµ thiªn tai. Mét tron