Khóa luận Rèn luyện kỹ năng thực hành cho học sinh thông qua việc dạy học các bài thực hành tin học 11 THPT

1. Lý do chọn đề tài Trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước nhằm đưa nước ta theo kịp nhịp độ phát triển của thế giới trong xu hướng hội nhập với nền kinh tế toàn cầu đòi hỏi thế hệ trẻ phải sử dụng thành thạo các ứng dụng của CNTT vào lĩnh vực công tác của mình trong tương lai. Nhiều quan niệm cho rằng “Không biết Tin học coi như bị mù chữ lần thứ hai. Việc dạy Tin học cũng quan trọng như việc xoá mù chữ”. Tin học là một môn khoa học công cụ, tri thức và kỹ năng Tin học được áp dụng rộng rãi, hỗ trợ đắc lực cho rất nhiều ngành khoa học khác nhau trong hầu hết lĩnh vực của đời sống, và là một thành phần không thể thiếu của trình độ văn hoá phổ thông của con người trong thời đại mới. Bởi vậy, dạy Tin học cho học sinh không chỉ truyền thụ nội dung đơn giản, mà phải hướng cho học sinh những nhận thức, những hiểu biết ngang tầm thời đại, phải luyện cho học sinh luôn tự tìm tòi, khám phá những lĩnh vực mới của nhân loại, góp phần phát triển tư duy nhận thức của học sinh; rèn luyện cho học sinh khả năng vận dụng kiến thức Tin học vào thực tiễn. Từ đó, giáo dục kỹ thuật tổng hợp và hướng nghiệp cho học sinh. Hiện nay môn Tin học đã trở thành môn học bắt buộc trong nhà trường phổ thông và có tăng thêm thời lượng. Đây là một thuận lợi rất lớn cho việc tiến hành giảng dạy. Học sinh sẽ nghiêm túc hứng thú và có trách nhiệm hơn khi học môn học, Nhà trường có cơ sở pháp lí để đầu tư về trang thiết bị, phòng máy, triển khai các hoạt động ngoại khoá liên quan. Tuy nhiên, đa số trang thiết bị dạy học ở phòng máy ở hầu hết các cơ sở đào tạo hiện tại chưa đáp ứng được nhu cầu triển khai chương trình dạy Tin học. Do vậy việc giảng dạy thực hành, đổi mới phương pháp dạy học còn nhiều khó khăn. Mặt khác có tiến hành các buổi thực hành trên phòng máy thì chất lượng cũng chưa cao. Giáo viên còn chưa quan tâm đến học sinh đạt được những kỹ năng gì qua các buổi thực hành. Vì vậy đa số học sinh lớp 11 THPT còn non kém về kỹ năng lập trình. Quá trình dạy học không chỉ trang bị cho học sinh vốn kiến thức để hình thành thế giới quan mà còn rèn luyện cho các em năng lực nhận thức và năng lực hành động. Bởi vì chúng ta cần đào tạo nên những con người lao động mới vừa nắm vững lí thuyết vừa có năng lực thực hành với kỹ năng vững vàng. Do vậy nhất thiết phải rèn luyện cho học sinh các kỹ năng cơ bản, đặc biệt là kỹ năng thực hành. Nhận thức được tầm quan trọng của việc dạy Tin học trong việc giáo dưỡng và giáo dục hướng nghiệp cho học sinh, qua đó thấy được thực trạng dạy và học Tin học ở trường phổ thông. Mong muốn đóng góp một phần rất nhỏ về phương pháp dạy học một môn học còn rất mới mẻ trong nhà trường THPT. Đó chính là lí do tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Rèn luyện kỹ năng thực hành cho học sinh thông qua việc dạy học các bài thực hành Tin học 11 THPT”. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu tổ chức dạy học các bài thực hành Tin học nhằm rèn luyện kỹ năng thực hành cho học sinh lớp 11 THPT. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu a) Khách thể nghiên cứu Học sinh lớp 11 b) Đối tượng nghiên cứu Quá trình tổ chức dạy học các bài thực hành Tin học 11 để rèn luyện kỹ năng thực hành 4. Giả thuyết khoa học Nếu tổ chức dạy học các bài thực hành Tin học theo hướng đổi mới bảo đảm các yêu cầu về sư phạm thì sẽ hình thành, rèn luyện và phát triển được kỹ năng thực hành lập trình cho học sinh, từ đó nâng cao chất lượng dạy học bộ môn. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu tổng hợp cơ sở lí luận về hình thành và phát triển kỹ năng trong giảng dạy thực hành Tin học ở trường THPT. - Xác định cơ sở và hệ thống các kỹ năng thực hành cơ bản cần rèn luyện cho học sinh. - Nghiên cứu cách tổ chức dạy học các bài thực hành Tin học để rèn luyện và phát triển kỹ năng thực hành cho học sinh. - Thiết kế mẫu một số giáo án giảng dạy các bài thực hành Tin học 11 - Thực nghiệm sư phạm 6. Phương pháp nghiên cứu a) Nghiên cứu lí thuyết - Nghiên cứu các văn kiện của Đảng và nhà nước cũng như của Bộ giáo dục và đào tạo về việc nâng cao chất lượng giáo dục và vấn đề đưa Tin học vào nhà trường phổ thông - Nghiên cứu các tài liệu, bài giảng về phương pháp dạy học Tin học - Nghiên cứu các tài liệu giáo dục học, tâm lí học, các tài liệu về phương pháp dạy học môn Toán, Vật lí, . để từ đó áp dụng vào giảng dạy Tin học. - Nghiên cứu các tài liệu về ngôn ngữ lập trình Turbo Pascal - Nghiên cứu khối lượng kiến thức được học về lập trình bằng ngôn ngữ Pascal và thực trạng dạy học thực hành Tin học ở trường THPT b) Nghiên cứu thực nghiệm - Tiếp xúc với giáo viên và học sinh THPT để trao đổi các vấn đề liên quan đến việc dạy học, truyền thụ tri thức Tin học, nhất là dạy học lập trình cho học sinh THPT - Thực nghiệm sư phạm - Xử lí số liệu thu được bằng phương pháp thống kê toán học 7. Những đóng góp mới của đề tài Khoá luận là công trình nghiên cứu việc tổ chức dạy học các bài thực hành Tin học để rèn luyện kỹ năng thực hành cho học sinh. Sau đây là những đóng góp mới của đề tài: - Xác định được hệ thống kỹ năng thực hành cần rèn luyện cho học sinh lớp 11 THPT. - Bước đầu xác định quy trình rèn luyện kỹ năng thực hành - Xác định cách tổ chức dạy học các bài thực hành để rèn luyện kỹ năng thực hành cho học sinh. - Xây dựng mẫu giáo án của các bài thực hành Tin học 11 8. Cấu trúc của khoá luận - Phần mở đầu - Phần nội dung Gồm 3 chương Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc hình thành và phát triển kỹ năng thực hành cho học sinh trong dạy học Tin học ở trường THPT Chương 2: Tổ chức dạy học các bài thực hành cho học sinh lớp 11 THPT Chương 3: Thực nghiệm sư phạm - Phần kết luận