Khóa luận Tìm hiểu công tác kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng tại công ty TNHH kiểm toán An Phát

ĐẠI HỌC HUẾ ĐẠI HỌC KINH TẾ HUẾ KHOA KẾ TOÁN - KIỂM TOÁN ------------------- KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC TÌM HIỂU CÔNG TÁC KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC PHẢI THU KHÁCH HÀNG TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN AN PHÁT Sinh viên thực hiện: Giáo viên hướng dẫn: LÊ THỊ KIM NGÂN TS. HỒ THỊ THÚY NGA Lớp: K46C - Kế toán kiểm toán Niên khóa: 2012 - 2016 Huế, tháng 5 năm 2016 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân   Nhaän thöùc veà taàm quan troïng cuûa vieäc kieåm toaùn Baùo caùo taøi chính noùi chung vaø kieåm toaùn caùc khoaûn nôï phaûi thu noùi rieâng, trong thôøi gian thöïc taäp toát nghieäp taïi Coâng ty TNHH Kieåm toaùn An Phaùt, toâi ñaõ choïn ñeà taøi “Tìm hieåu coâng taùc kieåm toaùn khoaûn muïc phaûi thu khaùch haøng taïi Coâng ty TNHH kieåm toaùn An Phaùt” ñeå ñi saâu vaøo nghieân cöùu, tìm toøi hoïc taäp. Toâi xin ñöôïc göûi lôøi caûm ôn chaân thaønh ñeán taäp theå Quyù thaày coâ giaùo khoa Keá Toaùn - Kieåm toaùn tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Hueá ñaõ taän tình giaûng daïy vaø truyeàn ñaït cho toâi nhöõng kieán thöùc boå ích trong suoát quaù trình hoïc taäp taïi tröôøng. Ñaëc bieät laø coâ giaùo Hoà Thò Thuùy Nga, ngöôøi ñaõ taän tình tröïc tieáp höôùng daãn toâi trong quaù trình thöïc taäp vaø hoaøn thaønh khoùa luaän toát nghieäp naøy. Toâi xin chaân thaønh caûm ôn ban laõnh ñaïo cuøng caùc anh chò trong Coâng ty TNHH Kieåm toaùn An Phaùt ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho toâi coù cô hoäi tieáp caän vôùi thöïc teá coâng vieäc kieåm toaùn vaø nhieät tình giuùp ñôõ toâi hoaøn thieän hôn khoùa luaän toát nghieäp naøy. Moät laàn nöõa, toâi xin göûi ñeán taát caû lôøi caûm ôn chaân thaønh vaø nhöõng lôøi chuùc toát ñeïp nhaát. Toâi xin chaân thaønh caûm ôn! Hueá, thaùng 5 naêm 2016 Sinh vieân Leâ Thò Kim Ngaân ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân ii MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài......................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu đề tài ......................................................................................2 3. Đối tượng nghiên cứu...............................................................................................2 4. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................................2 5. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................2 6. Kết cấu khóa luận.....................................................................................................3 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................4 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC PHẢI THU KHÁCH HÀNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC ...............................................4 1.1. Những vấn đề chung về kiểm toán BCTC doanh nghiệp .....................................4 1.1.1. Khái niệm về kiểm toán báo cáo tài chính......................................................4 1.1.2. Mục đích của kiểm toán độc lập .....................................................................4 1.1.3. Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính............................................................4 1.1.3.1. Chuẩn bị kiểm toán ..................................................................................5 1.1.3.2. Thực hiện kiểm toán...............................................................................11 1.1.3.3. Kết thúc kiểm toán.................................................................................14 1.1.4. Hệ thống chuẩn mực kiểm toán mới áp dụng cho cuộc kiểm toán BCTC ...14 1.2. Nội dung và đặc điểm khoản mục phải thu khách hàng .....................................14 1.2.1. Khái quát khoản phải thu và phân loại khoản phải thu ...............................14 1.2.2. Đặc điểm của khoản phải thu khách hàng ....................................................15 1.2.3. Nguyên tắc ghi nhận .....................................................................................16 1.2.4. Hệ thống chứng từ, sổ sách sử dụng trong hạch toán khoản phải thu khách hàng ..............................................................................................................17 1.2.5. Chu trình hạch toán của các khoản phải thu khách hàng..............................18 1.3. Những vấn đề lý luận chung về kiểm toán khoản phải thu khách hàng .............19 1.3.1.Mục tiêu của kiểm toán khoản phải thu khách hàng .....................................19 1.3.2. Kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng trên BCTC...............................19 ẠI HO ̣C K INH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân iii 1.3.2.1. Các tài liệu đề nghị khách hàng cung cấp .............................................19 1.3.2.2. Nghiên cứu và đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ ...............................20 1.3.2.3. Thực hiện thử nghiệm kiểm soát và thử nghiệm cơ bản ........................22 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC PHẢI THU KHÁCH HÀNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN AN PHÁT THỰC HIỆN........................................................26 2.1. Khái quát về Công ty TNHH Kiểm toán An Phát ..............................................26 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ...................................................................26 2.1.2. Phương châm và mục tiêu hoạt động............................................................26 2.1.3. Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của Công Ty.................................................27 2.1.4. Đội ngũ nhân viên tại Công Ty.....................................................................28 2.1.5. Các loại hình dịch vụ kinh doanh chủ yếu của Công Ty..............................28 2.1.6. Quy trình kiểm toán tại công ty TNHH Kiểm toán An Phát ........................29 2.1.6.1. Hồ sơ kiểm toán đang sử dụng tại công ty ............................................30 2.1.6.2. Giấy làm việc tại công ty........................................................................30 2.1.6.3. Chu trình kiểm toán tổng quát tại công ty TNHH Kiểm toán An Phát.........32 2.2. Thực trạng quy trình kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng tại công ty Cổ Phần ABC trong kiểm toán BCTC do Công ty TNHH Kiểm toán An Phát thực hiện.....................................................................................................................43 2.2.1. Chuẩn bị kế hoạch kiểm toán BCTC Công ty Cổ phần ABC ......................43 2.2.2. Kiểm tra hệ thống kiểm soát nội bộ..............................................................48 2.2.3. Thực hiện kiểm toán đối với khoản mục phải thu khách hàng.....................48 2.2.4. Kết thúc kiểm toán........................................................................................63 CHƯƠNG III: NHẬN XÉT VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC PHẢI THU KHÁCH HÀNG TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN AN PHÁT .......................................64 3.1. Nhận xét chung về công tác kiểm toán nợ phải thu khách hàng do công ty TNHH Kiểm toán An Phát thực hiện.........................................................................64 3.1.1. Ưu điểm ........................................................................................................64 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân iv 3.1.1.1. Về nhân sự, môi trường làm việc và cơ cấu tổ chức của công ty TNHH Kiểm toán An Phát ..................................................................................64 3.1.1.2. Về quy trình kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng của công ty TNHH Kiểm toán An Phát ..................................................................................64 3.1.2. Nhược điểm ..................................................................................................67 3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm toán khoản phải thu khách hàng tại công ty TNHH Kiểm toán An Phát .............................................70 3.2.1. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả công tác kiểm toán khoản phải thu khách hàng ..............................................................................................................70 3.2.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm toán khoản phải thu khách hàng tại công ty TNHH Kiểm toán An Phát ..................................71 3.2.2.1. Về phía công ty.......................................................................................71 3.2.2.2. Về phía các cơ quan chức năng..............................................................75 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................76 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................77 PHỤ LỤC ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCTC Báo cáo tài chính CĐKT Cân đối kế toán KQKD Kết quả kinh doanh CĐPS Cân đối phát sinh CP Cổ phần KSNB Kiểm soát nội bộ KTV Kiểm toán viên TNHH Trách nhiệm hữu hạn DN Doanh nghiệp GTLV Giấy tờ làm việc TSCĐ Tài sản cố định VSA Chuẩn mực kiểm toán ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân vi DANH MỤC SƠ ĐỒ Bảng Trang Sơ đồ 1.1: Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính ...........................................................5 Sơ đồ 1.2: Giai đoạn tiền kế hoạch kiểm toán.................................................................5 Sơ đồ 1.3: Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán..................................................................6 Sơ đồ 1.4: Chu trình hạch toán tài khoản 131 – Phải thu khách hàng ..........................18 Sơ đồ 1.5: Chu trình hạch toán tài khoản 2293 – Dự phòng phải thu khó đòi..............19 Sơ đồ 2.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức quản lý Công Ty........................................................27 Sơ đồ 2.2: Chu trình kiểm toán tổng quát tại Công ty...................................................32 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân vii DANH MỤC BẢNG, BIỂU Bảng Trang Bảng 1.1: Bảng hướng dẫn về tỷ lệ sai phạm có thể bỏ qua .........................................12 Bảng 1.2: Các mục tiêu kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng .......................19 Bảng 1.3: Mức trích lập dự phòng theo TT 228/TT-BTC.............................................25 Bảng 2.1: Các ký hiệu trong giấy làm việc kiểm toán ..................................................31 Bảng 2.2: Mức độ đảm bảo cần thiết từ mẫu ................................................................39 Bảng 2.3: Cỡ mẫu trong thử nghiệm kiểm soát.............................................................40 Biểu 2.1: Số liệu tổng hợp Phải thu khách hàng ngắn hạn và dài hạn (D310)..............49 Biểu 2.2: Thuyết minh phải thu khách hàng ngắn hạn và dài hạn (D320)....................50 Biểu 2.3: Chương trình kiểm toán (D330) ....................................................................51 Biểu 2.4: Kiểm tra chi tiết phải thu khách hàng ngắn hạn và dài hạn (D340) ..............54 Biểu 2.5: Kiểm tra chi tiết phải thu khách hàng ngắn hạn và dài hạn (D341) ..............55 Biểu 2.6: Mẫu thư xác nhận (D333) ..............................................................................56 Biểu 2.7: Tổng hợp đối chiếu xác nhận công nợ phải thu TK 131 (D341.1)................57 Biểu 2.8: Kiểm tra chi tiết phải thu khách hàng ngắn hạn và dài hạn (D342) ..............59 Biểu 2.9: Phân tích tuổi nợ và trích lập dự phòng (D342.1) .........................................60 Biểu 2.10: Kiểm tra dư Có Tài khoản 131 (D342.2).....................................................62 Biểu 3.1: Mẫu thư xác nhận theo hình thức xác nhận phủ định....................................73ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân viii TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Đề tài đi sâu vào việc nghiên cứu quy trình kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng trong kiểm toán BCTC do công ty TNHH Kiểm toán An Phát thực hiện. Khoản phải thu khách hàng là tài sản của doanh nghiệp bị chiếm dụng, phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh, mua bán chịu của doanh nghiệp. Khoản mục này luôn tiềm ẩn những rủi ro trong quá trình ghi nhận, thu hồi, lập dự phòng các khoản phải thu. Vì vậy, đề tài nghiên cứu về quy trình kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng gồm những phần sau: Phần I của bài đề cập đến lý do, mục tiêu, đối tượng, phạm vi, phương pháp nghiên cứu đề tài. Đồng thời nêu ra kết cấu của bài khóa luận. Nhằm giúp người đọc có cái nhìn tổng quát về khóa luận, tiện cho việc theo dõi các phần sau. Phần II là Nội dung và kết quả nghiên cứu, phần này bao gồm ba chương Chương đầu tiên là cơ sở lý luận về kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng trong kiểm toán Báo cáo tài chính. Chương này mục đích nêu ra những lý luận về kiểm toán và việc kiểm toán khoản phải thu khách hàng đã được học. Chương thứ hai là thực trạng quy trình kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng trong kiểm toán Báo cáo tài chính do công ty TNHH Kiểm toán An Phát thực hiện. Chương này nêu ra các bước công việc của kiểm toán viên thực hiện trong quá trình làm việc đối với quy trình kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng. Chương thứ ba là đánh giá thực trạng và đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng trong kiểm toán BCTC do công ty TNHH Kiểm toán An Phát thực hiện. Dựa trên những gì thu thập được trong suốt quá trình thực tập, tôi xin đưa ra những điểm mạnh và những hạn chế trong quy trình kiểm toán khoản mục này, từ những hạn chế đó để đề xuất những giải pháp khắc phục. Phần III là kết luận và kiến nghị, phần này chủ yếu tổng hợp lại kết quả đã nghiên cứu được và đưa ra hướng phát triển nghiên cứu trong tương lai. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân 1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang hội nhập với nền kinh tế thế giới, trở thành thành viên chính thức thứ 150 của WTO vào 7/11/2006, sự thay đổi trong đường lối chính sách làm cho các mối quan hệ kinh tế ngày càng mở rộng và phức tạp hơn kể cả quy mô và tính chất, đặc biệt tạo ra làn sóng đầu tư trực tiếp nước ngoài và sự ra đời của các công ty cổ phần. Theo đó, số lượng các khách hàng tìm đến công ty kiểm toán ngày càng đa dạng với nhiều mục đích khác nhau như: kiểm toán trước khi cổ phần hoá để công khai và lành mạnh hóa tài chính, kiểm toán để cung cấp BCTC trung thực, hợp lý nhằm phát hành cổ phiếu, thu hút vốn đầu tư hay mở rộng quy mô sản xuất, kiểm toán hàng năm để trình đại hội cổ đông, vay vốn ngân hàng, nộp báo cáo cho cơ quan quản lý cấp trên, kiểm toán trước khi giải thể, phá sản, sáp nhập... tạo điều kiện cho hoạt động kiểm toán mà đặc biệt là kiểm toán độc lập - lĩnh vực còn non trẻ và đầy tiềm năng phát triển mạnh mẽ và số lượng người sử dụng BCKT tăng lên rất nhiều. Để phát hành một Báo cáo kiểm toán BCTC, KTV phải kiểm toán nhiều chu trình và khoản mục khác nhau. Trong số các khoản mục trên BCTC, khoản mục phải thu khách hàng là một khoản mục quan trọng, thường phát sinh với khối lượng lớn, phản ánh khả năng thanh toán, tình hình tài chính của DN và ảnh hưởng đến nhiều khoản mục khác. Hiện nay, các DN cạnh tranh gay gắt về giá cả, chính sách tín dụng, chiết khấu thương mại, hoa hồng Vì vậy tỉ trọng các khoản phải thu khách hàng trong tổng tài sản thường biến động khá phức tạp. Nếu tỉ trọng này quá lớn có nghĩa là DN đang bị chiếm dụng vốn, ngược lại nếu tỉ trọng nhỏ sẽ ảnh hưởng đến doanh số bán hàng, lợi nhuận và thuế phải nộp. Hệ thống KSNB của công ty không tốt sẽ dễ xảy ra gian lận hoặc sai sót trong quá trình ghi nhận, thu hồi, lập dự phòng các khoản phải thu nên nó rất quan trọng trong quá trình kiểm toán. Xuất phát từ thực tế này đòi hỏi công ty kiểm toán phải có chương trình và thủ tục kiểm toán các khoản phải thu theo tiêu chuẩn quốc tế đồng thời phù hợp với hệ thống luật pháp, chuẩn mực kế toán Việt Nam. ĐA ̣I H ỌC KI NH TẾ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân 2 Trong quá trình thực tập tại Công ty TNHH kiểm toán An Phát, được sự giúp đỡ của các anh chị KTV lành nghề kết hợp với những kiến thức đã được học tại nhà trường, tôi xin trình bày và phân tích cách thức kiểm toán khoản mục nợ phải thu tại công ty TNHH kiểm toán An Phát với tên đề tài là: “Tìm hiểu công tác kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng tại công ty TNHH kiểm toán An Phát” cho bài khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Mục đích nghiên cứu đề tài Đề tài của tôi nghiên cứu nhằm mục đích sau: - Tìm hiểu về Công ty TNHH kiểm toán An Phát. - Nắm được những công việc cơ bản của quy trình kiểm toán BCTC - Tìm hiểu và đánh giá được thực trạng công tác thực hiện kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng của Công ty TNHH kiểm toán An Phát tại Công ty Cổ phần ABC. - Đưa ra các đánh giá và giải pháp để cải thiện công tác kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng tại Công ty TNHH kiểm toán An Phát. 3. Đối tượng nghiên cứu Với đề tài “Tìm hiểu công tác kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng tại Công ty TNHH kiểm toán An Phát” (sau này gọi tắt là Công Ty trong báo cáo), tôi nghiên cứu đối tượng sau: - Các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến khoản phải thu khách hàng. - Quy trình kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng được thực hiện tại Công Ty. - Quá trình kiểm toán cho một đơn vị khách hàng thực tế của Công Ty. 4. Phạm vi nghiên cứu Do giới hạn về thời gian thực tập cũng như quy mô đề tài nên tôi chỉ đi sâu tìm hiểu và phân tích về công tác kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng tại Công ty TNHH kiểm toán An Phát trong năm 2015. 5. Phương pháp nghiên cứu Nhằm đạt được mục đích nghiên cứu của mình, trong bài luận văn này, sử dụng các phương pháp thu thập số liệu, nghiên cứu tài liệu kết hợp với các phương pháp ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân 3 quan sát, phỏng vấn, phân tích, so sánh, tổng hợp số liệuđể phân tích, đánh giá kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng trong kiểm toán BCTC do công ty TNHH kiểm toán An Phát thực hiện so với cơ sở lý luận có những ưu điểm và nhược điểm gì cần khắc phục. - Phương pháp thu thập số liệu: xin số liệu tại phòng kiểm toán báo cáo tài chính của Công Ty. - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: tham khảo từ internet, sách giáo trình, một số khóa luận tốt nghiệp tại thư viện trường... - Phương pháp quan sát: đến quan sát trực tiếp tại Công Ty. - Phương pháp phỏng vấn: phỏng vấn các nhân viên của Công Ty. - Phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp số liệu. - Một số phương pháp khác 6. Kết cấu khóa luận Ngoài phần mở đầu, kết luận, kết cấu của đề tài gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng trong kiểm toán BCTC. Chương 2: Thực trạng công tác kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng trong kiểm toán BCTC do Công ty TNHH kiểm toán An Phát thực hiện. Chương 3: Nhận xét và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng tại Công ty TNHH kiểm toán An Phát. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS Hồ Thị Thúy Nga SVTH: Lê Thị Kim Ngân 4 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC PHẢI THU KHÁCH HÀNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC 1.1.