Luận án Bài toán chẩn đoán kĩ thuật và vận dụng trong dạy học nghề điện tử dân dụng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI ---------    --------- TRẦN QUỐC CƯỜNG BÀI TOÁN CHẨN ĐOÁN KĨ THUẬT VÀ VẬN DỤNG TRONG DẠY HỌC NGHỀ ĐIỆN TỬ DÂN DỤNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI ---------    --------- TRẦN QUỐC CƯỜNG BÀI TOÁN CHẨN ĐOÁN KĨ THUẬT VÀ VẬN DỤNG TRONG DẠY HỌC NGHỀ ĐIỆN TỬ DÂN DỤNG Chuyên ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học bộ môn Kĩ thuật công nghiệp Mã số : 62.14.01.11 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN TRỌNG KHANH HÀ NỘI – 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực, chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm với lời cam đoan trên. Tác giả Trần Quốc Cường Lời cảm ơn Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tác giả xin được bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới: Ban Giám hiệu, Phòng Sau đại học, Trung tâm Thông tin - Thư viện, các Thầy, Cô ở khoa Sư phạm kĩ thuật - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và các nhà khoa học đã quan tâm, tạo điều kiện, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án của mình. Đặc biệt, tác giả xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc PGS.TS. Nguyễn Trọng Khanh – giảng viên khoa Sư phạm kĩ thuật, trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tận tình chỉ bảo và hướng dẫn tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành bản luận án này. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Ban Chủ nhiệm khoa và các Thầy, Cô ở khoa Điện - Điện tử, trường Cao đẳng Công nghệ Viettronics; các Thầy, Cô ở khoa Điện tử viễn thông, trường Cao đẳng Công nghiệp Phúc Yên đã quan tâm, tạo điều kiện, góp ý cho tác giả trong quá trình thực hiện đề tài luận án của mình. Xin cảm ơn toàn thể gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm giúp đỡ, động viên tác giả! Hà Nội, năm 2017 Tác giả Trần Quốc Cường MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 Chương 1. Cơ sở lí luận về xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học ............................................................................... 6 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học ................................................................. 6 1.1.1. Tình hình nghiên cứu về xây dựng và sử dụng bài toán nhận thức trong dạy học ...................................................................................... 6 1.1.2. Tình hình nghiên cứu về xây dựng và sử dụng bài toán kĩ thuật trong dạy học ................................................................................................ 8 1.2. Khái niệm chung về bài toán chẩn đoán kĩ thuật ................................ 10 1.2.1. Bài toán kĩ thuật ............................................................................ 10 1.2.1.1. Khái niệm bài toán kĩ thuật ..................................................... 10 1.2.1.2. Phân loại bài toán kĩ thuật ....................................................... 10 1.2.1.3. Đặc điểm của bài toán kĩ thuật ................................................ 12 1.2.1.4. Yêu cầu đối với bài toán kĩ thuật ............................................. 13 1.2.1.5. Vai trò của bài toán kĩ thuật trong dạy học ............................. 14 1.2.2. Bài toán chẩn đoán kĩ thuật ........................................................... 16 1.2.2.1. Khái niệm bài toán chẩn đoán kĩ thuật .................................... 16 1.2.2.2. Phân loại bài toán chẩn đoán kĩ thuật ...................................... 19 1.2.2.3. Đặc điểm của bài toán chẩn đoán kĩ thuật ............................... 20 1.2.2.4. Vai trò của bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học ............ 23 1.3. Xây dựng bài toán chẩn đoán kĩ thuật dùng trong dạy học ................ 24 1.3.1. Nguyên tắc xây dựng bài toán chẩn đoán kĩ thuật ........................ 24 1.3.2. Qui trình xây dựng bài toán chẩn đoán kĩ thuật ............................ 25 1.3.2.1. Xây dựng bài toán chẩn đoán lí thuyết .................................... 25 1.3.2.2. Xây dựng bài toán chẩn đoán thực tiễn ................................... 28 1.4. Sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học ............................ 30 1.4.1. Qui trình sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật .............................. 30 1.4.2. Qui trình giải bài toán chẩn đoán kĩ thuật ..................................... 34 1.4.3. Một số lưu ý trong quá trình sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật... 42 Kết luận chương 1 ................................................................................... 44 Chương 2. Cơ sở thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học mô đun Máy thu hình ...................... 45 2.1. Thực trạng dạy học về chẩn đoán kĩ thuật trong đào tạo nghề Điện tử dân dụng và dạy học mô đun Máy thu hình............................................. 45 2.1.1. Sơ lược về chương trình đào tạo nghề Điện tử dân dụng.............. 45 2.1.2. Thực trạng dạy học về chẩn đoán kĩ thuật trong đào tạo nghề Điện tử dân dụng và dạy học mô đun Máy thu hình..................................... 49 2.1.3. Tính cấp thiết của dạy học về chẩn đoán kĩ thuật......................... 56 2.2. Khả năng xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học mô đun Máy thu hình ..................................................................... 59 2.2.1. Sơ lược về mô đun Máy thu hình.. 59 2.2.2. Khả năng xây dựng bài toán chẩn đoán kĩ thuật của mô đun Máy thu hình ........................................................................................................ 60 2.2.3. Khả năng sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học mô đun Máy thu hình ......................................................................................... 63 2.2.4. Khả năng giải quyết bài toán chẩn đoán kĩ thuật của người học .. 64 Kết luận chương 2 ................................................................................... 65 Chương 3. Xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học mô đun Máy thu hình ................................................................. 67 3.1. Xây dựng bài toán chẩn đoán kĩ thuật dùng trong dạy học mô đun Máy thu hình ................................................................................................ 67 3.1.1. Xây dựng bài toán chẩn đoán lí thuyết ......................................... 67 3.1.2. Xây dựng bài toán chẩn đoán thực tiễn ......................................... 73 3.2. Sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học mô đun Máy thu hình .............................................................................................................. 80 3.2.1. Sử dụng bài toán chẩn đoán lí thuyết ............................................ 81 3.2.2. Sử dụng bài toán chẩn đoán thực tiễn ........................................... 85 3.2.3. Ví dụ minh họa về sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học mô đun Máy thu hình ............................................................................ 94 3.3. Kiểm tra, đánh giá mức độ phát triển năng lực và tư duy kĩ thuật của người học...................................................................................................... 94 3.3.1. Cơ sở của biện pháp....................................................................... 94 3.3.2. Nội dung của biện pháp................................................................. 96 3.4. Kiểm nghiệm, đánh giá tính khả thi và hiệu quả của bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học mô đun Máy thu hình....................................... 98 3.4.1. Mục đích, đối tượng và phương pháp kiểm nghiệm.. 98 3.4.2. Kiểm nghiệm bằng phương pháp thực nghiệm sư phạm... 101 3.4.3. Kiểm nghiệm bằng phương pháp chuyên gia ............................... 114 Kết luận chương 3.................................................................................... 119 Kết luận và kiến nghị............................................................................... 120 TÀI LIỆU THAM KHẢO 122 CÁC CÔNG TRÌNH CÓ LIÊN QUAN ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ 130 PHỤ LỤC. 131 DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT Chữ viết tắt Đọc là BTNT Bài toán nhận thức BTKT Bài toán kĩ thuật CĐKT Chẩn đoán kĩ thuật ĐC Đối chứng GDNN Giáo dục nghề nghiệp TN Thực nghiệm DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Qui trình xây dựng bài toán chẩn đoán lí thuyết Hình 1.2. Qui trình xây dựng bài toán chẩn đoán thực tiễn Hình 1.3. Qui trình sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật Hình 1.4. Qui trình giải bài toán chẩn đoán kĩ thuật Hình 2. 1. Mạch khử từ trong máy thu hình màu Hình 2.2. Mạch tạo dao động trong máy thu hình Hình 2.3. Mạch dao động nghẹt Hình 2.4. Mạch dao động đa hài Hình 2.5. Mạch hồi tiếp để giữ ổn định điện áp ra Hình 2.6. Mạch hồi tiếp ổn định ngang Hình 2.7. Mạch bảo vệ Hình 2.8. Tạo quét ngang Hình 2.9. Sơ đồ khối bộ tạo quét ngang Hình 2.10. Sơ đồ mạch điện tạo quét ngang Hình 3.1. Đồ thị tần suất Hình 3.2. Đồ thị tần suất hội tụ tiến Hình 3.3. Đồ thị tần suất Hình 3.4. Đồ thị tần suất hội tụ tiến DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Bảng dữ liệu xây dựng bài toán chẩn đoán thực tiễn Bảng 2.1. Kết quả khảo sát ý kiến về dạy học chẩn đoán kĩ thuật trong đào tạo nghề Điện tử dân dụng và dạy học mô đun Máy thu hình Bảng 3.1. Bảng dữ liệu xây dựng bài toán chẩn đoán hỏng mạch vi xử lí Bảng 3.2. Bảng dữ liệu xây dựng bài toán chẩn đoán máy thu hình có hình ảnh bị nghiêng Bảng 3.3. Bảng dữ liệu xây dựng bài toán chẩn đoán máy thu hình có hiện tượng khi bật máy thì trên màn hình chỉ có một vệt sáng thẳng đứng Bảng 3.4. Bảng dữ liệu xây dựng bài toán chẩn đoán máy thu hình có hình ảnh bị co hai bên hoặc nở theo chiều ngang Bảng 3.5. Bảng dữ liệu xây dựng bài toán chẩn đoán thực tiễn liên quan đến khối quét ngang Bảng 3.6. Thông số về lớp thực nghiệm và đối chứng Bảng 3.7. Số người học đạt điểm xi Bảng 3.8. Số % người học đạt điểm xi Bảng 3.9. Số % người học đạt điểm xi trở lên Bảng 3.10. Cơ sở tính toán phương sai lớp đối chứng Bảng 3.11. Cơ sở tính toán phương sai lớp thực nghiệm Bảng 3.12. Số người học đạt điểm xi Bảng 3.13. Số % người học đạt điểm xi Bảng 3.14. Số % người học đạt điểm xi trở lên Bảng 3.15. Cơ sở tính toán phương sai lớp đối chứng Bảng 3.16. Cơ sở tính toán phương sai lớp thực nghiệm Bảng 3.17. Tổng hợp kết quả phiếu điều tra 1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong “Chiến lƣợc phát triển giáo dục 2011-2020”, ban hành kèm theo Quyết định số 711/QĐ-TTg, ngày 13 tháng 6 năm 2012 của Thủ tƣớng Chính phủ đã chỉ ra những hạn chế của giáo dục giai đoạn 2001-2010, trong đó có nêu: “đ, Nội dung chương trình, phương pháp dạy và học, công tác thi, kiểm tra, đánh giá chậm được đổi mới. Nội dung chương trình còn nặng về lí thuyết, phương pháp dạy học lạc hậu, chưa phù hợp với đặc thù khác nhau của các loại hình cơ sở giáo dục, vùng miền và các đối tượng người học; nhà trường chưa gắn chặt với đời sống kinh tế, xã hội; chưa chuyển mạnh sang đào tạo theo nhu cầu xã hội; chưa chú trọng giáo dục kĩ năng sống, phát huy tính sáng tạo, năng lực thực hành của học sinh, sinh viên.” [48, tr 5]. Trƣớc bối cảnh, thời cơ và thách thức đối với giáo dục nƣớc ta giai đoạn 2011-2020, Đảng và Nhà nƣớc đã xác định mục tiêu phát triển giáo dục đến năm 2020 là: “Đến năm 2020, nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện, gồm: giáo dục đạo đức, kĩ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực ngoại ngữ và tin học” [48, tr 8]. Đồng thời, trong nội dung chiến lƣợc phát triển giáo dục cũng đề ra các giải pháp phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020, trong đó có giải pháp đổi mới nội dung, phƣơng pháp dạy học, thi, kiểm tra và đánh giá chất lƣợng giáo dục: “d, Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo và năng lực tự học của người học” [48, tr 12]. Phƣơng pháp dạy học là một trong những yếu tố quan trọng và có vai trò quyết định đến chất lƣợng dạy học. Một phƣơng pháp dạy học khoa học, 2 tích cực và phù hợp sẽ tạo điều kiện để ngƣời dạy và ngƣời học phát huy hết khả năng của mình trong việc truyền đạt, lĩnh hội kiến thức, phát triển tƣ duy, phát triển năng lực giải quyết vấn đề. Một phƣơng pháp dạy học khoa học, tích cực và phù hợp sẽ tạo nên sự hứng thú, say mê và sáng tạo của ngƣời học. Trong dạy học chuyên ngành kĩ thuật, với mục tiêu, nhiệm vụ của môn học, với đặc điểm nội dung kiến thức của môn học, cần phải nghiên cứu để tìm ra những phƣơng pháp, biện pháp, kĩ thuật dạy học phù hợp và hiệu quả. Thực tiễn dạy học kĩ thuật cho thấy việc nghiên cứu này vẫn chƣa đƣợc quan tâm đúng mức và vì thế phƣơng pháp dạy học các môn kĩ thuật vẫn còn những hạn chế nhất định. Một trong những mục tiêu của dạy học kĩ thuật là phát triển năng lực kĩ thuật cho ngƣời học. Việc phát triển này đƣợc thực hiện thông qua nhiều biện pháp khác nhau. Qua nghiên cứu lí luận về năng lực kĩ thuật, tƣ duy kĩ thuật cho thấy sử dụng bài toán kĩ thuật trong dạy học là một trong những biện pháp khá phù hợp, có tính khả thi và hiệu quả cao. Tuy nhiên, bài toán kĩ thuật không phải bao giờ cũng là những vấn đề, những bài toán đã có sẵn nên ngƣời giáo viên cần phải tự nghiên cứu, tìm tòi để xây dựng. Khi xây dựng bài toán kĩ thuật, cần phải căn cứ vào nội dung kiến thức của môn học, nhiệm vụ, mục tiêu của môn học, căn cứ vào các vấn đề kĩ thuật nảy sinh trong thực tiễn. Đó chính là lí do mà tác giả, ngƣời đang tham gia thực hiện chƣơng trình đào tạo nghề Điện tử dân dụng, lựa chọn đề tài nghiên cứu của mình là: “Bài toán chẩn đoán kĩ thuật và vận dụng trong dạy học nghề Điện tử dân dụng”. 2. Mục đích nghiên cứu Xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học nội dung kĩ thuật thuộc chƣơng trình đào tạo nghề Điện tử dân dụng nhằm phát triển kĩ năng chẩn đoán kĩ thuật, qua đó góp phần phát triển năng lực kĩ thuật, đặc biệt là phát triển tƣ duy kĩ thuật cho ngƣời học. 3 3. Khách thể, đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: quá trình đào tạo nghề Điện tử dân dụng ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: lí luận về xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học; chƣơng trình đào tạo và phƣơng pháp dạy học nghề Điện tử dân dụng ở trình độ trung cấp, cao đẳng nghề. 3.3. Phạm vi nghiên cứu: quá trình dạy học mô đun Máy thu hình thuộc chƣơng trình đào tạo nghề Điện tử dân dụng ở một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp tại một số tỉnh, thành phố phía Bắc. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Ngoài việc nghiên cứu về lí luận và phƣơng pháp dạy học kĩ thuật, về phát triển năng lực kĩ thuật, về bài toán kĩ thuật, đề tài tập trung thực hiện các nhiệm vụ sau: 4.1. Nghiên cứu lí luận về bài toán chẩn đoán kĩ thuật,trong đó tập trung vào nghiên cứu lí luận về xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học. 4.2. Nghiên cứu thực trạng việc tổ chức dạy học mô đun Máy thu hình ở cơ sở giáo dục nghề nghiệp. 4.3. Xây dựng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học mô đun Máy thu hình, nghề Điện tử dân dụng. 4.4. Triển khai sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật đã xây dựng và kiểm nghiệm, đánh giá tính khả thi và hiệu quả của việc sử dụng bài toán đó trong dạy học mô đun Máy thu hình. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện đƣợc các nhiệm vụ trên, đề tài sử dụng kết hợp một số phƣơng pháp nghiên cứu chủ yếu sau: 5.1. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu lí thuyết: 4 - Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp đƣợc sử dụng chủ yếu trong xây dựng cơ sở lí luận, những vấn đề liên quan đến đề tài. - Phƣơng pháp mô hình, phƣơng pháp phân loại và hệ thống hoá đƣợc sử dụng chủ yếu trong xây dựng cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài. 5.2. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phƣơng pháp điều tra (bằng phiếu hỏi, phỏng vấn, quan sát) đƣợc sử dụng chủ yếu trong khảo sát thực trạng về dạy học nghề Điện tử dân dụng, dạy học mô đun Máy thu hình tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp. - Phƣơng pháp chuyên gia (bằng phiếu hỏi, phỏng vấn, thảo luận) đƣợc sử dụng chủ yếu trong khảo sát thực trạng và kiểm nghiệm tính khả thi, tác dụng và hiệu quả của các bài toán chẩn đoán kĩ thuật. - Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm đƣợc sử dụng trong việc kiểm nghiệm tính khả thi, tác dụng và hiệu quả của các bài toán chẩn đoán kĩ thuật đã đƣợc xây dựng. - Phƣơng pháp quan sát sƣ phạm đƣợc sử dụng trong thực nghiệm sƣ phạm nhằm đánh giá quá trình thực hiện giảng dạy của giảng viên; thái độ và hứng thú học tập của sinh viên trong giờ học khi sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật. 5.3. Phƣơng pháp thống kê toán học đƣợc sử dụng trong việc xử lí số liệu điều tra, thực nghiệm. 6. Giả thuyết khoa học Nếu vận dụng đƣợc qui trình xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong việc thiết kế chuyên đề, giáo án, hoạt động dạy học, kiểm tra đánh giá cho mô đun Máy thu hình thì sẽ giúp ngƣời học phát triển kĩ năng chẩn đoán kĩ thuật, qua đó góp phần phát triển năng lực kĩ thuật, đặc biệt là phát triển tƣ duy kĩ thuật cho ngƣời học. 5 7. Những đóng góp mới của luận án 7.1. Xây dựng lí luận về bài toán chẩn đoán kĩ thuật: khái niệm, đặc điểm, phân loại, phƣơng pháp xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học. 7.2. Đề xuất đƣợc một số qui trình: qui trình xây dựng bài toán chẩn đoán kĩ thuật; qui trình giải bài toán chẩn đoán kĩ thuật và qui trình sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học. 7.3. Vận dụng các qui trình đã đề xuất, dựa trên các tình huống đã có, đề tài tiến hành xây dựng đƣợc một số bài toán chẩn đoán kĩ thuật và phƣơng pháp sử dụng chúng trong quá trình dạy học mô đun Máy thu hình. Các bài toán đƣợc xây dựng trong luận án sẽ là tƣ liệu tham khảo tốt cho giáo viên dạy học nghề Điện tử dân dụng ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. 7.4. Tổ chức kiểm nghiệm bằng phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm và phƣơng pháp chuyên gia nhằm khẳng định tính khoa học, khả thi của các qui trình đã đề xuất và hiệu quả của bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong việc nâng cao chất lƣợng dạy học mô đun Máy thu hình trình độ trung cấp, cao đẳng nghề của nghề Điện tử dân dụng ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. 8. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận án gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lí luận về xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học. Chƣơng 2: Cơ sở thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học mô đun Máy thu hình. Chƣơng 3: Xây dựng và sử dụng bài toán chẩn đoán kĩ thuật trong dạy học mô đun Máy thu hình. 6 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BÀI TOÁN CHẨN ĐOÁN KĨ THUẬT TRONG DẠY HỌC 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BÀI TOÁN CHẨN ĐOÁN KĨ THUẬT TRONG DẠY HỌC 1.1.1. Tình hình nghiên cứu về xây dựng và sử dụng bài toán nhận thức trong dạy học Có thể nói rằng bài toán nhận thức (BTNT) ra đời từ khi con ngƣời biết tƣ duy để nhận thức thế giới khách quan. Các sự vật, hiện tƣợng khách quan đều đƣợc phản ánh vào ý thức của con ngƣời. Quá trình phản ánh đó thực chất là các hoạt động nhận thức mà chủ yếu là giải quyết các mâu thuẫn chủ quan thƣờng diễn ra dƣới dạng BTNT. Khi nền văn minh của loài ngƣời phát triển, khoa học chiếm lĩnh nhiều lĩnh vực: tự nhiên, xã hội. Mỗi lĩnh vực lại đƣợc phân chia