Luận án Các yếu tố ảnh hưởng đến mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN ----o0o---- TRẦN THỊ HUYỀN TRANG CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN MỐI QUAN HỆ HỢP TÁC CỦA CÔNG TY LỮ HÀNH VỚI CÁC NHÀ CUNG CẤP TRONG CHUỖI CUNG ỨNG DU LỊCH Hà Nội – 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN ----o0o---- TRẦN THỊ HUYỀN TRANG CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN MỐI QUAN HỆ HỢP TÁC CỦA CÔNG TY LỮ HÀNH VỚI CÁC NHÀ CUNG CẤP TRONG CHUỖI CUNG ỨNG DU LỊCH Chuyên ngành: Quản lý kinh tế (Kinh tế du lịch) Mã số: 62340410 Người hướng dẫn khoa học : PGS.TS. Nguyễn Văn Mạnh Hà Nội - 2017 i LỜI CAM ĐOAN Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này là do tôi thực hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật. Tất cả số liệu và những trích dẫn đều có nguồn gốc chính xác và rõ ràng. Những phân tích của luận án cũng chưa được công bố ở một công trình nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Người hướng dẫn PGS.TS. Nguyễn Văn Mạnh Tác giả luận án NCS. Trần Thị Huyền Trang LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận án, tôi đã nhận được sự hướng dẫn và chỉ bảo tận tình của người hướng dẫn khoa học – cũng là người Thầy mà tôi rất kính trọng. Lời cảm ơn đầu tiên, xin trân trọng dành cho PGS.TS. Nguyễn Văn Mạnh! Trong suốt quá trình nghiên cứu thực hiện luận án này cũng như quá trình làm việc tại Khoa Du lịch và Khách sạn – trường ĐH Kinh tế Quốc dân, tôi luôn nhận được sự chia sẻ, giúp đỡ của các Thầy Cô giáo trong Khoa và các đồng nghiệp khác trong trường. Tôi luôn cảm thấy tự hào và biết ơn khi được làm việc trong môi trường giáo dục chuyên nghiệp và năng động. Xin dành lời cảm ơn sâu sắc tới các Thầy Cô và đồng nghiệp! Tôi cũng đã nhận được sự giúp đỡ rất nhiệt tình từ rất nhiều thế hệ cựu sinh viên và sinh viên trường ĐH Kinh tế Quốc dân trong việc thu thập dữ liệu. Xin ghi nhận những tình cảm của các bạn và xin chân thành cảm ơn. Xin cảm ơn gia đình đã luôn bên cạnh, động viên, chia sẻ và khích lệ tôi hoàn thành luận án này. Không có họ và những hy sinh của họ, chắc chắn không có tôi ngày hôm nay. Một lần nữa, xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận án NCS. Trần Thị Huyền Trang MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG, HÌNH, MÔ HÌNH CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ..................................................... 1 1.1. Lý do lựa chọn vấn đề nghiên cứu ................................................................. 1 1.2. Mục tiêu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài luận án .................... 6 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................... 6 1.2.2. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................. 7 1.2.3. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 7 1.3. Ý nghĩa nghiên cứu của đề tài luận án ........................................................... 7 1.4. Kết cấu của luận án ........................................................................................ 9 CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU VỀ MỐI QUAN HỆ HỢP TÁC CỦA CÔNG TY LỮ HÀNH VỚI CÁC NHÀ CUNG CẤP TRONG CHUỖI CUNG ỨNG DU LỊCH ....................................................................................................... 10 2.1. Các khái niệm cơ bản về mối quan hệ hợp tác ............................................ 10 2.1.1. Khái niệm kinh doanh lữ hành và công ty lữ hành .................................... 10 2.1.2. Khái niệm và phân loại nhà cung cấp của công ty lữ hành ........................ 11 2.1.3. Khái niệm chuỗi cung ứng du lịch ............................................................ 12 2.1.4. Khái niệm sự hợp tác ................................................................................ 15 2.2. Phân loại hợp tác và mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp ............................................................................................................... 17 2.2.1. Phân loại hợp tác trong lĩnh vực du lịch ................................................... 17 2.2.2. Mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp dịch vụ du lịch ................................................................................................................ 19 2.3. Các lý thuyết nghiên cứu về mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp .................................................................................................. 21 2.3.1. Lý thuyết chi phí giao dịch ....................................................................... 21 2.3.2. Lý thuyết vốn xã hội ................................................................................. 24 2.3.3. Lý thuyết dựa trên nguồn lực .................................................................... 28 2.3.4. Lý thuyết phụ thuộc vào nguồn lực .......................................................... 29 2.4. Các yếu tố đo lường mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch ............................................................... 31 2.4.1. Sự chia sẻ thông tin .................................................................................. 32 2.4.2. Đồng bộ hóa quyết định ........................................................................... 34 2.4.3. Tích hợp hệ thống khuyến thưởng ............................................................ 35 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch ....................................................... 36 2.5.1. Tính chuyên biệt của tài sản ..................................................................... 37 2.5.2. Sự không chắc chắn về hành vi ................................................................. 38 2.5.3. Niềm tin ................................................................................................... 40 2.5.4. Sự cam kết ............................................................................................... 43 2.5.5. Mối quan hệ cá nhân ................................................................................ 45 2.5.6. Chính sách định hướng khách hàng .......................................................... 48 2.5.7. Ứng dụng công nghệ thông tin trong chuỗi ............................................... 49 2.5.8. Văn hóa hợp tác trong chuỗi ..................................................................... 51 2.6. Mô hình và các giả thuyết nghiên cứu ......................................................... 52 2.6.1. Mô hình nghiên cứu ................................................................................. 52 2.6.2. Các giả thuyết nghiên cứu ........................................................................ 54 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ......................................................................................... 58 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ................... 59 3.1. Thiết kế nghiên cứu ...................................................................................... 59 3.1.1. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 59 3.1.2. Quy trình nghiên cứu ................................................................................ 60 3.2. Nghiên cứu định lượng ................................................................................. 63 3.2.1. Quy trình xây dựng bảng hỏi .................................................................... 63 3.2.2. Mẫu nghiên cứu ....................................................................................... 64 3.2.3. Xây dựng thang đo ................................................................................... 65 3.3. Nghiên cứu định tính .................................................................................... 72 3.3.1. Mục tiêu phỏng vấn sâu ............................................................................ 72 3.3.2. Phương pháp thực hiện phỏng vấn sâu ..................................................... 72 3.3.3. Kết quả nghiên cứu định tính .................................................................... 74 3.3.4. Diễn đạt và mã hóa lại thang đo ............................................................... 78 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ......................................................................................... 83 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI LUẬN ÁN .............................. 84 4.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu theo biến kiểm soát ................................. 84 4.1.1. Thực trạng các công ty kinh doanh lữ hành trên địa bàn HN .................... 84 4.1.2. Mô tả mẫu nghiên cứu .............................................................................. 85 4.2. Đánh giá sơ bộ thang đo bằng Cronbach alpha .......................................... 88 4.2.1. Đánh giá độ tin cậy của thang đo mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch ............................................ 89 4.2.2. Đánh giá độ tin cậy của thang đo Niềm tin của công ty lữ hành với các nhà cung cấp ............................................................................................................. 90 4.2.3. Đánh giá độ tin cậy của thang đo Sự cam kết của công ty lữ hành với các nhà cung cấp ...................................................................................................... 91 4.2.4. Đánh giá độ tin cậy của thang đo Mối quan hệ cá nhân của công ty lữ hành với các nhà cung cấp .......................................................................................... 92 4.2.5. Đánh giá độ tin cậy của thang đo Ứng dụng CNTT trong chuỗi ............... 93 4.2.6. Đánh giá độ tin cậy của thang đo Chính sách định hướng khách hàng ...... 94 4.2.7. Đánh giá độ tin cậy của thang đo Văn hóa hợp tác trong chuỗi ................. 95 4.2.8. Đánh giá độ tin cậy của thang đo Tính chuyên biệt của tài sản ................. 96 4.3. Đánh giá sơ bộ thang đo bằng phân tích nhân tố khám phá EFA ............. 98 4.4. Kiểm định thang đo bằng phân tích nhân tố khẳng định (CFA) .............. 104 4.4.1. Kết quả kiểm định mô hình 1 bằng phân tích CFA ................................. 104 4.4.2. Kết quả kiểm định mô hình 2 bằng phân tích CFA ................................. 107 4.5. Kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu ..................................... 110 4.5.1. Kiểm định mô hình 1 bằng phân tích SEM ............................................. 110 4.5.2. Kiểm định mô hình 2 bằng phân tích SEM ............................................. 115 TIỂU KẾT CHƯƠNG 4 ....................................................................................... 123 CHƯƠNG 5: BÀN LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ ĐỀ XUẤT .............. 124 5.1. Bàn luận kết quả nghiên cứu ..................................................................... 124 5.1.1. Tác động của niềm tin đến mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch ...................................................... 124 5.1.2. Tác động của sự cam kết đến mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch ................................................ 125 5.1.3. Tác động của mối quan hệ cá nhân đến mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch .................................. 125 5.1.4. Tác động của ứng dụng CNTT trong chuỗi đến mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch ................. 126 5.1.5. Tác động của chính sách định hướng khách hàng đến sự cam kết của công ty lữ hành với các nhà cung cấp ....................................................................... 126 5.1.6. Tác động của niềm tin đến sự cam kết của công ty lữ hành với các nhà cung cấp ........................................................................................................... 126 5.2. Các đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch ................................ 127 5.2.1. Xây dựng niềm tin của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch .............................................................................................. 127 5.2.2. Tăng cường sự cam kết của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch ..................................................................................... 128 5.2.3. Thiết lập mối quan hệ cá nhân của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch ............................................................................ 129 5.2.4. Phát triển chính sách định hướng khách hàng nhằm mang lại giá trị vượt trội cho du khách .................................................................................................... 130 5.2.5. Ứng dụng CNTT nhằm cải thiện mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch .......................................... 131 5.3. Các khuyến nghị ......................................................................................... 132 5.3.1. Khuyến nghị với các cơ quan Quản lý Nhà nước .................................... 132 5.3.2. Khuyến nghị với các công ty lữ hành ..................................................... 133 5.3.3. Khuyến nghị với các nhà cung cấp dịch vụ du lịch ................................. 134 5.4. Những đóng góp của luận án ..................................................................... 134 5.4.1. Đóng góp về mặt lý luận ........................................................................ 134 5.4.2. Đóng góp về mặt thực tiễn ..................................................................... 135 5.5. Những hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo ......................................... 136 TIỂU KẾT CHƯƠNG 5 ....................................................................................... 137 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 138 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ .................................. 139 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 140 PHỤ LỤC 1. PHIẾU PHỎNG VẤN SÂU ............................................................ 153 PHỤ LỤC 2. PHIẾU ĐIỀU TRA KHẢO SÁT (Nghiên cứu chính thức) ........... 155 PHỤ LỤC 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG CHÍNH THỨC ........ 161 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt AS Asset specificity Tính chuyên biệt của tài sản BU Behavioral uncertainty Sự không chắc chắn về hành vi CC Collaborative culture in the chain Văn hóa hợp tác trong chuỗi CCR Composite Construct Reliability Độ tin cậy tổng hợp CCƯDL Tourism supply chain Chuỗi cung ứng du lịch CFA Confirmatory Factor Analysis Phân tích nhân tố khẳng định CFI Comparative Fit Index Chỉ số thích hợp so sánh CMIN/df (Viết tắt của từ tiếng Anh) Chi-square điều chỉnh theo bậc tự do CNTT Information technology Công nghệ thông tin CO Commitment Sự cam kết CTLH Travel companies Công ty lữ hành CUO Customer orientation policy Chính sách định hướng khách hàng DS Decision synchronization Đồng bộ hóa quyết định EFA Exploratory Factor Analysis Phân tích nhân tố khám phá GFI Goodness of Fit Index Chỉ số phù hợp GFI IA Incentive alignment Tích hợp hệ thống khuyến thưởng IS Information sharing Sự chia sẻ thông tin IT Application of information technology in the chain Ứng dụng công nghệ thông tin trong chuỗi KMO Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy Index Hệ số KMO MQHHT Collaborative relationship Mối quan hệ hợp tác PR Personal relationship/Guanxi Mối quan hệ cá nhân RBV Resource based view Lý thuyết dựa trên nguồn lực RDT Resource dependence theory Lý thuyết phụ thuộc vào nguồn lực RMSEA Root Mean Square Error Approximattion Khai căn trung bình số gần đúng bình phương Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt SC The collaborative relationship of travel companies with suppliers in the tourism supply chain Mối quan hệ hợp tác của công ty lữ hành với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng du lịch SCT Social capital theory Lý thuyết vốn xã hội SEM Structual Equation Modeling Phân tích mô hình cấu trúc SL Standardized loadings Trọng số nhân tố chuẩn hóa TCT Transaction cost theory Lý thuyết chi phí giao dịch TLI Tucker-Lewis index Chỉ số TLI TR Trust Niềm tin VE Variance extracted Phương sai trích DANH MỤC BẢNG, HÌNH, MÔ HÌNH BẢNG Bảng 2.1. Các khái niệm về chuỗi cung ứng du lịch ................................................... 13 Bảng 3.1. Đặc điểm của các đối tượng được phỏng vấn ............................................. 73 Bảng 3.2. Điều chỉnh cách diễn đạt thang đo trong mô hình nghiên cứu .................... 76 Bảng 3.3. Thang đo hiệu chỉnh và mã hóa lại thang đo .............................................. 78 Bảng 4.1. Số lượng các công ty kinh doanh lữ hành quốc tế theo loại hình doanh nghiệp.... 84 Bảng 4.2. Số lượng các công ty kinh doanh lữ hành nội địa theo loại hình doanh nghiệp .... 85 Bảng 4.3. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu (N=370) .................................................. 86 Bảng 4.4. Kết quả đánh giá thang đo SC .................................................................... 89 Bảng 4.5. Kết quả đánh giá lại thang đo SC ............................................................... 90 Bảng 4.6. Kết quả đánh giá thang đo TR .................................................................... 90 Bảng 4.7. Kết quả đánh giá lại thang đo TR ............................................................... 91 Bảng 4.8. Kết quả đánh giá thang đo CO ................................................................... 91 Bảng 4.9. Kết quả đánh giá lại thang đo CO .............................................................. 92 Bảng 4.10. Kết quả đánh giá thang đo PR .................................................................. 92 Bảng 4.11. Kết quả đánh giá lại thang đo PR ............................................................. 93 Bảng 4.12. Kết quả đánh giá thang đo IT ................................................................... 93 Bảng 4.13. Kết quả đánh giá lại thang đo IT .............................................................. 94 Bảng 4.14. Kết quả đánh giá thang đo CUO .............................................................. 94 Bảng 4.15. Kết quả đánh giá lại thang đo CUO .......................................................... 95 Bảng 4.16. Kết quả đánh giá thang đo CC.................................................................. 95 Bảng 4.17. Kết quả đánh giá thang đo AS .................................................................. 96 Bảng 4.18. Kết quả đánh giá lại thang đo AS ............................................................. 96 Bảng 4.20. Kết quả đánh giá lại thang đo BU ............................................................ 97 Bảng 4.21. Kiểm định KMO và Bartlett ..................................................................... 98 Bảng 4.23. Kết quả đánh giá thang đo nhóm mới (TC) ............................................ 100 Bảng 4.24. Kiểm định thang đo bằng CFA mô hình nghiên cứu hiện chỉnh 1 .......... 104 Bảng 4.25. Kiểm định thang đo bằng CFA mô hình nghiên cứu hiện chỉnh 2