Luận án Giải pháp mở rộng tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam đối với phát triển kinh tế miền núi phía Bắc Việt Nam

Bé gi¸o dôc vμ ®μo t¹o ng©n hμng nhμ n−íc viÖt nam häc viÖn ng©n hμng nguyÔn quang th¸i Gi¶i ph¸p më réng tÝn dông cña Ng©n hμng N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam Chuyªn ngμnh: Tμi chÝnh-l−u th«ng tiÒn tÖ vμ tÝn dông M∙ sè: 5.02.09 tãm t¾t LuËn ¸n tiÕn sü kinh tÕ Hµ Néi - 2007 c«ng tr×nh ®−îc hoμn thμnh t¹i häc viÖn ng©n hμng [—\ Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: H−íng dÉn 1: pgs. ts. nguyÔn duÖ H−íng dÉn 2: ts. nguyÔn thÕ kh¶i Ph¶n biÖn 1: PGS.TS. V−¬ng Träng NghÜa Tr−êng §¹i häc kinh tÕ Quèc d©n Ph¶n biÖn 2: PGS.TS. Lª §×nh Hîp T¹p chÝ Ng©n hµng Ph¶n biÖn 3: PSG.TS. §ç TÊt Ngäc Ng©n hµng N«ng nghiÖp Vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n VN LuËn ¸n sÏ ®−îc b¶o vÖ tr−íc Héi ®ång chÊm luËn ¸n cÊp Nhµ n−íc häp t¹i Häc viÖn Ng©n hµng. Vµo håi: 15giê, ngµy 9 th¸ng 6 n¨m 2007. Cã thÓ t×m hiÓu luËn ¸n t¹i: 1. Th− viÖn Häc viÖn Ng©n hµng 2. Th− viÖn Quèc gia Danh môc c¸c c«ng tr×nh ®∙ c«ng bè cña t¸c gi¶ 1. NguyÔn Quang Th¸i (1999), “TÝn dông ng©n hµng víi ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i”, T¹p chÝ ThÞ tr−êng tµi chÝnh tiÒn tÖ, sè 8 (48) th¸ng 8/1999, Tr 17 - 20. 2. NguyÔn Quang Th¸i (2002), “Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n tØnh Lai Ch©u gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp - n«ng th«n trªn ®Þa bµn”, T¹p chÝ Ng©n hµng, sè 3 th¸ng 3/2002, Tr 29 - 30. 3. NguyÔn Quang Th¸i (2002), “B¶o hiÓm - mét c«ng cô phßng chèng c¸c rñi ro téi ph¹m trong lÜnh vùc Ng©n hµng”, T¹p chÝ Khoa häc vµ ®µo t¹o Ng©n hµng, sè 3 th¸ng 5+6/2002,Tr 28- 31. 4. NguyÔn Quang Th¸i (2004), “TÝn dông ng©n hµng víi ph¸t triÓn kinh tÕ vïng T©y B¾c”, T¹p chÝ Khoa häc vµ ®µo t¹o Ng©n hµng, sè 3 th¸ng 5+6/2004, Tr 10 - 14. 5. NguyÔn Quang Th¸i (2006), “ChuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ - kinh nghiÖm c¸c n−íc vµ bµi häc ®èi víi ViÖt Nam”, T¹p chÝ Khoa häc vµ ®µo t¹o Ng©n hµng, sè 50 th¸ng 7/2006, Tr 57 - 60. 6. NguyÔn Quang Th¸i (2006), “Huy ®éng vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ khu vùc miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam”, T¹p chÝ Khoa häc vµ ®µo t¹o Ng©n hµng, sè 51 th¸ng 8/2006, Tr 33 - 40. 1 Më §ÇU 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Thùc tiÔn ho¹t ®éng ng©n hµng 20 n¨m qua t¹i ViÖt Nam ®· mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ to lín cña bµi häc nªu trªn. Nhê sù ®æi míi toµn diÖn vµ s©u s¾c c¶ vÒ mÆt tæ chøc, c«ng nghÖ vµ ho¹t ®éng nghiÖp vô, hÖ thèng ng©n hµng ®· gãp phÇn vµo nh÷ng thµnh c«ng k× diÖu trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc. ViÖc ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng cña ng©n hµng Nhµ n−íc vµ Ng©n hµng Th−¬ng m¹i, ®ång thêi víi viÖc ph¸t triÓn, ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng nghiÖp vô tÝn dông lµ nh©n tè quan träng kiÒm chÕ vµ ®Èy lïi l¹m ph¸t, thóc ®Èy t¨ng tr−ëng, ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh chÝnh trÞ, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. MiÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam ®−îc thiªn nhiªn −u ®·i, cã tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong c¸c lÜnh vùc n«ng - c«ng nghiÖp vµ du lÞch. Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi cña c¶ n−íc, ho¹t ®éng kinh tÕ cña khu vùc nµy còng cã nhiÒu khëi s¾c vµ thu ®−îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn, tèc ®é t¨ng tr−ëng vµ nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®−îc ch−a t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng. T×nh tr¹ng nµy do nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã mét nguyªn nh©n quan träng lµ tÝn dông ng©n hµng ch−a thËt sù ph¸t huy m¹nh mÏ vai trß lµ ng−êi cung øng vèn, më ®−êng thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. Víi t×nh c¶m vµ nhËn thøc cña ng−êi gÇn 20 n¨m g¾n bã, cã nh÷ng ®ãng gãp nhÊt ®Þnh víi ho¹t ®éng ng©n hµng khu vùc miÒn nói phÝa b¾c ViÖt Nam, t«i ®· lùa chän vµ nghiªn cøu ®Ò tµi: “Gi¶i ph¸p më réng tÝn dông cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam” víi hy väng gãp phÇn t×m ra gi¶i ph¸p vÒ më réng tÝn dông cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ khu vùc ®Çy tiÒm n¨ng nµy. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi. Ho¹t ®éng ng©n hµng ®−îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng kh©u ®ét ph¸ trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc. V× vËy, ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu cña häc viªn, nghiªn cøu sinh vµ c¸c nhµ khoa häc vÒ tÝn dông vµ më réng tÝn dông ng©n hµng. KÕ thõa c¸c thµnh tùu khoa häc cña c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®ã, luËn ¸n tiÕp tôc nghiªn cøu víi môc ®Ých, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nªu trªn trong bèi c¶nh hiÖn nay nh»m t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó më réng tÝn dông cña NHNo&PTNT ViÖt Nam t¹i khu vùc miÒn nói phÝa B¾c, gãp phÇn khai 2 th¸c tèt tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña vïng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. V× vËy, ®Ò tµi kh«ng trïng lÆp víi c¸c c«ng tr×nh ®· c«ng bè. 3. Môc ®Ých nghiªn cøu - HÖ thèng ho¸ vµ lµm râ h¬n nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh lý luËn vÒ tÝn dông vµ më réng tÝn dông ng©n hµng ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói. - Ph©n tÝch thùc tr¹ng më réng tÝn dông cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña khu vùc miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tõ ®ã chØ ra nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc, nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n. - §Ò xuÊt mét hÖ thèng gi¶i ph¸p vµ nh÷ng kiÕn nghÞ ®ång bé nh»m më réng tÝn dông cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n khu vùc miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam. 4. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu - §èi t−îng nghiªn cøu: Lµ tÝn dông vµ më réng tÝn dông ng©n hµng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ kinh tÕ miÒn nói nãi riªng. - Ph¹m vi nghiªn cøu: LuËn ¸n tËp trung nghiªn cøu thùc tr¹ng më réng tÝn dông cña NHNo&PTNT ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y vµ kh¶ n¨ng më réng tÝn dông cña ng©n hµng ®Õn n¨m 2010. 5. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu - LuËn ¸n sö dông kÕt hîp c¸c ph−¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn hÖ thèng, ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t tæng kÕt thùc tiÔn, ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra - thèng kª - ph©n tÝch - tæng hîp. - Trªn c¬ së c¸c ph−¬ng ph¸p ®ã, kÕt hîp víi viÖc ®−a ra c¸c sè liÖu thùc tÕ cã ®é tin cËy ®Ó luËn gi¶i c¸c vÊn ®Ò. 6. KÕt cÊu cña luËn ¸n Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung cña ®Ò tµi ®−îc tr×nh bµy trong 3 ch−¬ng: Ch−¬ng 1: C¬ së luËn vÒ më réng tÝn dông ng©n hµng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói. Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng viÖc më réng tÝn dông cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam. Ch−¬ng 3: Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m më réng tÝn dông cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam 3 Ch−¬ng 1 C¥ Së LUËN VÒ Më RéNG TÝN DôNG NG¢N HμNG §èI VíI PH¸T TRIÓN KINH TÕ MIÒN NóI 1.1. Vai trß cña Kinh tÕ miÒn nói trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x∙ héi 1.1.1. Quan niÖm vÒ kinh tÕ miÒn nói Kinh tÕ miÒn nói lµ mét bé phËn kinh tÕ trong tæng thÓ kinh tÕ cña toµn bé nÒn kinh tÕ x· héi, ®−îc nh×n nhËn, xem xÐt d−íi gi¸c ®é c¬ cÊu kinh tÕ vïng trong mét quèc gia. 1.1.2. §iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói Mét lµ, nguån nh©n lùc, lao ®éng. Nguån nh©n lùc ®−îc biÓu hiÖn qua hai khÝa c¹nh, vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng. Hai lµ, nguån tµi nguyªn: §ã lµ nguån n¨ng l−îng, c¸c lo¹i kho¸ng s¶n, nguån tµi nguyªn rõng, nguån ®Êt ®ai, nguån n−íc, khÝ hËu, biÓn vµ thuû s¶n. Ba lµ, Nguån vèn. Bèn lµ, khoa häc, c«ng nghÖ vµ ngo¹i th−¬ng. Khoa häc ®−îc hiÓu lµ tËp hîp nh÷ng hiÓu biÕt vÒ tù nhiªn, x· héi vµ t− duy ®−îc thÓ hiÖn b»ng nh÷ng ph¸t minh d−íi d¹ng c¸c lý thuyÕt, ®Þnh lý, ®Þnh luËt, nguyªn t¾c... 1.1.3. Vai trß cña Kinh tÕ miÒn nói trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi Vai trß nµy ®−îc thÓ hiÖn qua nh÷ng néi dung chñ yÕu sau: - Gãp phÇn tÝch cùc ®èi víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®Êt n−íc; - Gãp phÇn ph¸t triÓn trùc tiÕp më réng kinh tÕ biªn giíi th«ng qua con ®−êng ngo¹i th−¬ng, du lÞch,...; - Trùc tiÕp thùc hiÖn c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cã hiÖu qu¶. - Gãp phÇn quan träng vµo ®Èy nhanh tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ cña ®Êt n−íc; - Më réng c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu thuËn tiÖn ë nh÷ng tØnh cã ®−êng biªn giíi, cöa khÈu. - Kinh tÕ rõng cã ý nghÜa chiÕn l−îc quan träng ®èi víi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n−íc;... 1.2. Sù cÇn thiÕt më réng tÝn dông ng©n hμng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói 1.2.1. ¦u thÕ cña kªnh tÝn dông ng©n hµng trong khai th¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ miÒn nói. * Kªnh dÉn vèn tõ Ng©n s¸ch Nhµ n−íc. 4 * Kªnh dÉn vèn tõ lo¹i h×nh tÝn dông chÝnh thøc vµ phi chÝnh thøc. * Kªnh dÉn vèn hç trî tõ c¸c nguån cña céng ®ång vµ t− nh©n. * Kªnh tÝn dông ng©n hµng vµ −u thÕ cña nã trong khai th¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ miÕn nói. Kªnh tÝn dông ng©n hµng vµ −u thÕ cña nã trong khai th¸c tiÒm n¨ng nÒn kinh tÕ nãi chung, kinh tÕ miÒn nói nãi riªng, so víi c¸c kªnh dÉn vèn trªn. ¦u thÒ nµy thÓ hiÖn trªn c¸c néi dung chñ yÕu: Kªnh tÝn dông ng©n hµng thùc hiÖn chñ yÕu qua c¸c Ng©n hµng Th−¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, víi chøc n¨ng c¬ b¶n lµ t¹o nguån vèn cho vay nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Víi c¸ch thøc ho¹t ®éng " vay ®Ó cho vay" buéc c¸c Ng©n hµng Th−¬ng m¹i ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó huy ®éng vèn vµ cho vay víi kh¶ n¨ng tèi ®a. 1.2.2. C¸c lo¹i tÝn dông ng©n hµng ¸p dông ®èi víi c¸c tØnh miÒn nói. * Kh¸i niÖm tÝn dông ng©n hµng TÝn dông lµ mét giao dÞch vÒ tµi s¶n (tiÒn hoÆc hµng ho¸) gi÷a bªn cho vay (ng©n hµng vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c) vµ bªn ®i vay (c¸ nh©n, doanh nghiÖp vµ c¸c chñ thÓ kh¸c), trong ®ã bªn cho vay chuyÓn giao tµi s¶n cho bªn ®i vay sö dông trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh theo tho¶ thuËn, bªn ®i vay cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ v« ®iÒu kiÖn vèn gèc vµ l·i cho bªn cho vay khi ®Õn h¹n thanh to¸n. * Ph©n lo¹i tÝn dông ng©n hµng Ph©n lo¹i tÝn dông lµ viÖc s¾p xÕp c¸c kho¶n cho vay theo tõng nhãm dùa trªn nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh. ViÖc ph©n lo¹i tÝn dông cã c¬ së khoa häc lµ tiÒn ®Ò thiÕt lËp c¸c qui tr×nh cho vay thÝch hîp, tõ ®ã më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông. Th«ng th−êng tÝn dông ng©n hµng ®−îc ph©n lo¹i trªn c¬ së c¸c tiªu thøc nh− c¨n cø vµo môc ®Ých theo thêi h¹n cho vay, theo møc ®é tÝn nhiÖm víi kh¸ch hµng, theo ph−¬ng ph¸p hoµn tr¶, c¨n cø vµo h×nh thøc. §Õn nay, nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®· ph¸t triÓn, kinh tÕ hµng ho¸ ®· ph¸t triÓn ë hÇu hÕt c¸c ®Þa danh hµnh chÝnh cña c¶ n−íc nã chung, cña c¸c tØnh miÒn nói nãi riªng; nªn c¸c tØnh miÒn nói tuú tõng ®èi t−îng s¶n xuÊt kinh doanh mµ lùa chän c¸c lo¹i tÝn dông thÝch hîp, nh×n tæng thÓ tÊt c¶ c¸c c¸c lo¹i h×nh tÝn dông ng©n hµng ®Òu ®−îc sö dông ®Çy ®ñ trªn ®Þa bµn c¸c tØnh miÒn nói. 1.2.3. Më réng tÝn dông ng©n hµng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói. * Kh¸i niÖm Më réng tÝn dông ng©n hµng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói lµ t¨ng qui m« khèi l−îng, chÊt l−îng tÝn dông ng©n hµng, nh»m thùc hiÖn môc tiªu cuèi cïng lµ lîi nhuËn t¨ng, ®¶m b¶o ng©n hµng ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong nÒn kinh 5 tÕ thÞ tr−êng. §ång thêi, gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ miÒn nói ph¸t triÓn, t¨ng tr−ëng nÒn kinh tÕ ®Êt n−íc. * ChØ tiªu ®¸nh gi¸ më réng tÝn dông ng©n hµng Mét lµ, më réng tÝn dông ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua hÖ thèng chØ tiªu cô thÓ, cã liªn quan, ¶nh h−ëng trùc tiÕp qui m« ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng. Hai lµ, më réng tÝn dông ®−îc thÓ hiÖn th«ng qua viÖc thay ®æi t¨ng thªm vÒ c¸c s¶n phÈm vµ h×nh thøc tÝn dông. Ba lµ, më réng tÝn dông thÓ hiÖn th«ng qua sù thay ®æi t¨ng lªn vÒ sè l−îng kh¸ch hµng vµ c¬ cÊu kh¸ch hµng. Bèn lµ, më réng tÝn dông ®i ®«i víi kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l−îng tÝn dông. * Nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn viÖc më réng tÝn dông ng©n hµng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói Thø nhÊt, nhãm nh©n tè thuéc vÒ kh¸ch hµng Thø hai, nhãm nh©n tè thuéc vÒ ng©n hµng. Thø ba, nhãm nh©n tè thuéc vÒ m«i tr−êng. 1.2.4. Sù cÇn thiÕt ph¶i më réng tÝn dông ng©n hµng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói LuËn ¸n cho r»ng, vÒ c¬ b¶n ®Ó kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i më réng tÝn dông ng©n hµng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói ®−îc xuÊt ph¸t tõ vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi g¾n víi ®Æc thï miÒn nói ®· ®−îc tr×nh bµy trong néi dung phÇn trªn. §ång thêi, ph¶i xem xÐt lîi Ých ®em l¹i cho chÝnh b¶n th©n ng©n hµng nhê më réng tÝn dông. 1.3. Kinh nghiÖm cña ng©n hμng mét sè n−íc vÒ më réng tÝn dông ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói vμ bμi häc ¸p dông ®èi víi ViÖt Nam Trong ®iÒu kiÖn nghiªn cøu cña LuËn ¸n, kinh nghiÖm ®Çu t− tÝn dông ng©n hµng cña c¸c n−íc cho ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói kh«ng cã c¸c ch−¬ng tr×nh riªng vÒ ®Çu t− tÝn dông ng©n hµng thuÇn tuý, mµ c¸c n−íc th−êng kÕt hîp gi÷a c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh, trong ®ã cã tÝn dông ng©n hµng ®Çu t− ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói. Do vËy, luËn ¸n nghiªn cøu kinh nghiÖm tÝn dông ng©n hµng cña c¸c n−íc ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói trªn gãc ®é nh− vËy, tõ ®ã rót ra bµi häc kinh nghiÖm vËn dông vµo c¸c Ng©n hµng Th−¬ng m¹i nãi chung, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam nãi riªng ®Çu t− tÝn dông ng©n hµng ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói phÝa B¾c theo môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi. 6 Qua kinh nghiÖm cña Trung Quèc, Th¸i Lan trong sö dông c«ng cô tµi chÝnh, tÝn dông ng©n hµng ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c tØnh miÒn nói, trªn gãc ®é më réng tÝn dông ng©n hµng, LuËn ¸n rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm ¸p dông ®èi víi Ng©n hµng Th−¬ng m¹i ViÖt Nam sau ®©y: Thø nhÊt, cã c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý riªng ®èi víi khu vùc kinh tÕ miÒn nói. Gièng nh− n−íc ta, ë Trung Quèc vµ ë Th¸i Lan ®Òu cã vïng miÒn nói vµ d©n téc kinh tÕ- x· héi chËm ph¸t triÓn, v× thÕ ®Ó ®Èy nhanh nhÞp ®é ph¸t triÓn cña vïng nµy, c¸c n−íc cã mét c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý riªng; Thø hai, ph¸t triÓn hÖ thèng mµng l−íi. §Ó më réng tÝn dông ng©n hµng phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói, ®ßi hái ph¶i cã hÖ thèng mµng l−íi phï hîp. Thø ba, cÇn coi träng x©y dùng chiÕn l−îc kinh doanh, ®Æc biÖt lµ kinh doanh tÝn dông, chiÕn l−îc kh¸ch hµng, ®¶m b¶o thu hót ngµy mét t¨ng sè l−îng kh¸ch hµng trªn c¬ së gi÷ v÷ng truyÒn thèng, thu hót kh¸ch hµng míi, ®ång thêi cã sµng läc kh¸ch hµng. Thø t−, huy ®éng vèn tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau. Thø n¨m, vËn dông l∙i suÊt mÒm dÎo. Thø s¸u, cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c ng©n hµng víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng, c¸c cÊp chÝnh quyÒn vµ gi÷a ng©n hµng víi c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. Ch−¬ng 2 THùC TR¹NG Më RéNG TÝN DôNG CñA NG¢N HμNG N¤NG NGHIÖP vμ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N ViÖt Nam §èI VíI PH¸T TRIÓN KINH TÕ MIÒN NóI PHÝA B¾C VIÖT NAM 2.1. Kh¸I qu¸t vÒ kinh tÕ - x∙ héi cña c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam 2.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn Trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia, mçi khu vùc vµ mçi ®Þa ph−¬ng, c¸c yÕu tè thuéc vÒ tù nhiªn nh− ®Êt ®ai, khÝ hËu, tµi nguyªn rõng... cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nghÒ, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ. §©y lµ mét nguån tµi nguyªn cÇn ®−îc quan t©m khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶. 7 2.1.2. Kh¸i qu¸t vÒ kinh tÕ-x· héi cña c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam Vïng nói phÝa B¾c kinh tÕ chËm ph¸t triÓn so víi c¶ n−íc. VÒ xuÊt khÈu, mÆc dï kim ng¹ch xuÊt khÈu b×nh qu©n ®Çu ng−êi cña vïng cßn c¸ch xa so víi c¶ n−íc nh−ng tèc ®é gia t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña vïng t¨ng kh¸ nhanh, thêi k× 1996 - 2000 t¨ng gÇn 30%/n¨m. 2.2. Kh¸i qu¸t ho¹t ®éng kinh doanh cña hÖ thèng Ng©n hμng N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam HiÖn nay, NHNo&PTNTVN lµ NH lín nhÊt ViÖt Nam vÒ tµi s¶n vµ mµng l−íi ho¹t ®éng, sè vèn tù cã lµ 6113 tû VND trªn 161 ngµn tû VND tæng tµi s¶n cã, hÖ thèng mµng l−íi bao gåm 1881 chi nh¸nh trªn ph¹m vi toµn quèc. HÖ thèng mµng l−íi NHNo&PTNT ViÖt Nam khu vùc miÒn nói phÝa B¾c lµ mét bé phËn quan träng cña hÖ thèng NHNo&PTNT ViÖt Nam. HÖ thèng nµy bao gåm 15 chi nh¸nh cÊp 1 t¹i 15 tØnh. 2.2.1. Ho¹t ®éng huy ®éng vèn * T¨ng tr−ëng nguån vèn B¶ng sè 2.1: T×nh h×nh huy ®éng vèn cña NHNo&PTNTVN §¬n vÞ: tû VND ChØ tiªu 2002 2003 2004 2005 1. Toµn hÖ thèng 100.078 131.628 158.629 190.657 1.1. Møc t¨ng 31.550 27.001 32.028 1.2. Tèc ®é t¨ng (%) 31,52 20,51 20,19 2. MiÒn nói phÝa B¾c 9.078 12.389 13.808 16.714 2.1. Tû träng (%) 9,07 9,41 8,70 8,76 2.2. Møc t¨ng 3.311 1.419 2.906 2.3. Tèc ®é t¨ng (%) 36,47 11,45 21,04 3. MiÒn nói T©y B¾c 1.379 2.361 3.179 3.784 3.1. Møc t¨ng 982 836 605 3.2. Tèc ®é t¨ng (%) 71,21 35,40 19,03 4. MiÒn nói §«ng B¾c 7.699 10.028 10.629 12.930 4.1. Møc t¨ng 2.329 601 2.301 4.2. Tèc ®é t¨ng (%) 30,25 5,99 21,64 Nguån: [22] - XÐt trªn trªn toµn hÖ thèng NHNo&PTNT ViÖt Nam, nguån vèn lu«n cã sù t¨ng tr−ëng cao (c¶ vÒ møc ®é vµ tèc ®é). B×nh qu©n mçi n¨m tèc ®é t¨ng 24,07%. - Tû träng vèn huy ®éng t¹i c¸c chi nh¸nh NHNo&PTNT khu vùc miÒn nói phÝa b¾c cßn h¹n chÕ (d−íi 10%) vµ cã chiÒu h−íng gi¶m, tuy tèc ®é gi¶m kh«ng nhiÒu (kho¶ng gÇn 1% mçi n¨m). 8 - T¹i khu vùc miÒn nói phÝa b¾c, tèc ®é t¨ng tr−ëng huy ®éng vèn b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 22,98%. Tuy nhiªn, tèc ®é t¨ng kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c n¨m, n¨m 2004 cã tèc ®é t¨ng thÊp nhÊt (11,48%). - Cã sù chªnh lÖch kh¸ lín vÒ tû träng huy ®éng vèn gi÷a hai vïng T©y B¾c vµ §«ng B¾c. Tû träng vèn huy ®éng vïng T©y B¾c b×nh qu©n chiÕm gÇn 20%, vïng §«ng B¾c chiÕm gÇn 80%; - VÒ tèc ®é t¨ng tr−ëng, b×nh qu©n mçi n¨m vïng T©y B¾c t¨ng trªn 40%, vïng §«ng B¾c t¨ng trªn 19%. Tèc ®é t¨ng vïng T©y B¾c cã chiÒu h−íng chËm l¹i, tèc ®é t¨ng vïng §«ng B¾c kh«ng ®Òu, n¨m 2004 cã tèc ®é thÊp (5,99%). * C¬ cÊu nguån vèn * VÒ c¬ cÊu huy ®éng vèn theo lo¹i tiÒn. - Vèn huy ®éng néi tÖ chiÕm tû träng rÊt lín, tû träng b×nh qu©n mçi n¨m ®¹t trªn 906% vµ lu«n cã sù t¨ng tr−ëng c¶ vÒ qui m« vµ tèc ®é. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n mçi n¨m ®¹t 20%, n¨m 2005 t¨ng so víi n¨m 2002 lµ 170,80%. - Vèn huy ®éng ngo¹i tÖ t¨ng nhanh c¶ vÒ qui m« vµ tèc ®é, tû träng vèn huy ®éng ngo¹i tÖ t¨ng dÇn trong tæng vè huy ®éng. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n mçi n¨m ®¹t 98,05%, n¨m 2005 t¨ng so víi n¨m 2002 lµ 730,09%. Xu h−íng nh÷ng n¨m tíi sÏ tiÕp tôc t¨ng cao. * VÒ c¬ cÊu vèn huy ®éng theo nhãm kh¸ch hµng - Vèn huy ®éng tõ tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸ nh©n lu«n chiÕm tû träng chñ yÕu qua c¸c n¨m (b×nh qu©n ®¹t 84,43%); Vèn uû th¸c ®Çu t− vµ vèn vay cña NHNN vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c chiÕm tû träng nhá (b×nh qu©n gÇn 16% mçi n¨m). - TiÒn göi c¸ nh©n lu«n chiÕm tû träng cao nhÊt vµ t¨ng tr−ëng liªn tôc qua c¸c n¨m víi møc ®é vµ tèc ®é cao (møc ®é b×nh qu©n n¨m t¨ng 1593,66 tû VND, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n n¨m lµ 32,8%). - TiÒn göi c¸c tæ chøc kinh tÕ lu«n chiÕm tû träng lín vµ vµ kh¸ æn ®Þnh qua c¸c n¨m, tû trong b×nh qu©n n¨m lµ 44,21%. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n mçi n¨m lµ 18,81%. - Nguån vèn uû th¸c ®Çu t− chiÕm tû träng thÊp nhÊt vµ cã chiÒu h−íng gi¶m (møc gi¶m n¨m 2004 lµ 314 tû VND, n¨m 2005 lµ 8 tû VND). - Nguån vèn vay (NHNN & c¸c TCTD) chiÓm tû träng kh«ng cao vµ cã sù gi¶m sót (n¨m 2004 gi¶m 13 tû VND, n¨m 2005 gi¶m 31 tû VND). * VÒ c¬ cÊu vèn huy ®éng theo k× h¹n. - C¬ cÊu vèn huy ®éng kh«ng k× h¹n chiÕm tû träng b×nh qu©n mçi n¨m lµ 33,6%. Nguån vèn nµy tuy cã sù t¨ng tr−ëng vÒ qui m« vµ tèc ®é qua c¸c n¨m. 9 - C¬ cÊu vèn huy ®éng cã k× h¹n d−íi 12 th¸ng chiÓm tû trong b×nh qu©n mçi n¨m lµ 29,8%. - Vèn huy ®éng cã k× h¹n tõ 12 th¸ng trë lªn chiÕm tû träng b×nh qu©n 36,48%. 2.2.2. Ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ vµ thanh to¸n quèc tÕ B¶ng sè 2.2: Kinh doanh ngo¹i tÖ vµ thanh to¸n quèc tÕ §¬n vÞ: Tû VND ChØ tiªu 2002 2003 2004 2005 1. Doanh sè mua b¸n ngo¹i tÖ 1.613 2.765 4.981 9.738 - Møc t¨ng 1.152 2.216 4.757 - Tèc ®é t¨ng (%) 71,41 80,14 95,5 2; Doanh sè TTQT 274 474 962 1.378 - Møc t¨ng 200 488 425 - Tèc ®é t¨ng (%) 72,99 102,95 44,17 Nguån: [23] * VÒ mua b¸n ngo¹i tÖ: - Doanh sè mua b¸n ngo¹i tÖ t¨ng m¹nh vµ liªn tôc n¨m sau cao h¬n n¨m tr−íc. Doanh sè ngo¹i tÖ qui ®æi n¨m 2005 t¨ng so víi n¨m 2002 lµ 8125 tû VND (+ 503,71%). * VÒ thanh to¸n quèc tÕ: - Doanh sè thanh to¸n quèc tÕ ®· ®−îc t