Luận án Hoàn thiện phân tích hiệu quả kinh doanh trong các công ty cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

BBBééé gigigi¸¸¸ooo dddôôôccc vvvµµµ ®µ®µ®µooo ttt¹¹¹ooo Tr­ êng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n ��� TRÇN thÞ thu PHONG Hoµn thiÖn ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh trong c¸c c«ng ty cæ phÇn niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n viÖt nam ChuyChuyChuyªªªnnn ngngngµµµnh:nh:nh: kkkÕÕÕ tototo¸¸¸nnn (K(K(KÕÕÕ tototo¸¸¸n,n,n, KiKiKiÓÓÓmmm tototo¸¸¸nnn vvvµµµ PhPhPh©©©nnn tttÝÝÝch)ch)ch) MMM··· sssèèè::: 62.34.30.0162.34.30.0162.34.30.01 NgNgNg­ê­ê­êiii hhh­í­í­íngngng dddÉÉÉnnn khoakhoakhoahhhäääc:c:c: 1:1:1: GS.ts.GS.ts.GS.ts. nguynguynguyÔÔÔnnn vvv¨¨¨nnn ccc«««ngngng 2:2:2: pgs.ts.pgs.ts.pgs.ts. phphph¹¹¹mmmthththÞÞÞ bbbÝÝÝchchch chichichi HHHµµµ nnnéééi,i,i, nnn¨¨¨mmm 201220122012 LLLỜỜỜIII CAMCAMCAM ĐĐĐOANOANOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi tự thực hiện. Mọi kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa được ai công bố trong bất cứ một công trình nào khác. Tác giả luận án TrTrTrầầầnnn ThThThịịị ThuThuThu PhongPhongPhong MMMỤỤỤCCC LLLỤỤỤCCC TRANGTRANGTRANG PHPHPHỤỤỤ BBBÌÌÌAAA LLLỜỜỜIII CAMCAMCAM ĐĐĐOANOANOAN DANHDANHDANH MMMỤỤỤCCC CHCHCHỮỮỮ VIVIVIẾẾẾTTT TTTẮẮẮTTT DANHDANHDANH MMMỤỤỤCCC SSSƠƠƠ ĐỒĐỒĐỒ,,, BBBẢẢẢNGNGNG BIBIBIỂỂỂU,U,U, ĐỒĐỒĐỒ THTHTHỊỊỊ MMMỞỞỞ ĐẦĐẦĐẦUUU....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................111 CHCHCHƯƠƯƠƯƠNGNGNG 1:1:1: CCCƠƠƠ SSSỞỞỞ LLLÝÝÝ LULULUẬẬẬNNN VVVỀỀỀ PHPHPHÂÂÂNNN TTTÍÍÍCHCHCH HIHIHIỆỆỆUUU QUQUQUẢẢẢ KINHKINHKINH DOANHDOANHDOANH TRONGTRONGTRONG CCCÁÁÁCCC DOANHDOANHDOANH NGHINGHINGHIỆỆỆPPP...................................................................................................................................................161616 1.11.11.1 HiHiHiệệệuuu quququảảả kinhkinhkinh doanhdoanhdoanh vvvààà hhhệệệ thththốốốngngng chchchỉỉỉ tititiêêêuuu đđđooo lllườườườngngng hihihiệệệuuu quququảảả kinhkinhkinh doanhdoanhdoanh..........................................161616 1.1.1 Hiệu quả kinh doanh và ý nghĩa của việc phân tích hiệu quả kinh doanh ........... 16 1.1.2 Hệ thống chỉ tiêu đo lường hiệu quả kinh doanh ................................................... 22 1.21.21.2 PhPhPhââânnn tttíííchchch hihihiệệệuuu quququảảả kinhkinhkinh doanhdoanhdoanh trongtrongtrong cccáááccc doanhdoanhdoanh nghinghinghiệệệppp.................................................................................................................................262626 1.2.1. Xác định nội dung và chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh doanh ............................. 26 1.2.2. Xác định phương pháp phân tích hiệu quả kinh doanh ........................................34 1.2.3. Tổ chức phân tích hiệu quả kinh doanh ................................................................. 43 1.31.31.3 ĐặĐặĐặccc đđđiiiểểểmmm phphphââânnn tttíííchchch hihihiệệệuuu quququảảả kinhkinhkinh doanhdoanhdoanh trongtrongtrong cccáááccc cccôôôngngng tytyty cccổổổ phphphầầầnnn nininiêêêmmm yyyếếếttt trtrtrêêênnn thththịịị trtrtrườườườngngng chchchứứứngngng khokhokhoááánnn..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................454545 1.3.1 Đặc điểm của công ty cổ phần niêm yết có ảnh hưởng đến phân tích hiệu quả kinh doanh ........................................................................................................................... 45 1.3.2 Đặc điểm phân tích hiệu quả kinh doanh trong các công ty cổ phần niêm yết trên thị trường chứng kho án...................................................................................................... 47 1.41.41.4 KinhKinhKinh nghinghinghiệệệmmm phphphââânnn tttíííchchch hihihiệệệuuu quququảảả kinhkinhkinh doanhdoanhdoanh trongtrongtrong cccáááccc CTCPCTCPCTCP tttạạạiii cccáááccc nnnướướướccc trtrtrêêênnn thththếếế gigigiớớớiii vvvààà bbbàààiii hhhọọọccc kinhkinhkinh nghinghinghiệệệmmm chochocho ViViViệệệttt NamNamNam...................................................................................................................................................................................................494949 1.4.1 Kinh nghi ệm phân tích hiệu quả kinh doanh trong các công ty cổ phần niêm yết tại một số nước trên thế giới.............................................................................................. 49 1.4.2 Bài học kinh nghi ệm về phân tích hiệu quả kinh doanh cho các công ty cổ phần niêm yết tại Việt Nam .........................................................................................................59 KKKẾẾẾTTT LULULUẬẬẬNNN CHCHCHƯƠƯƠƯƠNGNGNG 111.............................................................................................................................................................................................................................................616161 CHCHCHƯƠƯƠƯƠNGNGNG 2:2:2: THTHTHỰỰỰCCC TRTRTRẠẠẠNGNGNG PHPHPHÂÂÂNNN TTTÍÍÍCHCHCH HIHIHIỆỆỆUUU QUQUQUẢẢẢ KINHKINHKINH DOANHDOANHDOANH TRONGTRONGTRONG CCCÁÁÁCCC CCCÔÔÔNGNGNG TYTYTY CCCỔỔỔ PHPHPHẦẦẦNNN NININIÊÊÊMMM YYYẾẾẾTTT TRTRTRÊÊÊNNN THTHTHỊỊỊ TRTRTRƯỜƯỜƯỜNGNGNG CHCHCHỨỨỨNGNGNG KHOKHOKHOÁÁÁNNN VIVIVIỆỆỆTTT NAMNAMNAM...............................................................................................................................................................................................................626262 2.12.12.1 TTTổổổngngng quanquanquan vvvềềề hhhệệệ thththốốốngngng cccôôôngngng tytyty cccổổổ phphphầầầnnn nininiêêêmmm yyyếếếttt trtrtrêêênnn thththịịị trtrtrườườườngngng chchchứứứngngng khokhokhoááánnn ViViViệệệttt NamNamNam .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 626262 2.1.1Lịch sử hình thành và phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam......................... 62 2.1.2 Tình hình phát tri ển của các công ty niêm yết trên thị trường chứng kho án Việt Nam ...................................................................................................................................... 67 2.1.3 Đặc điểm tổ chức quản lý của các công ty cổ phần niêm yết trên TTCK Việt Nam ...................................................................................................................................... 71 2.22.22.2 TTTìììnhnhnh hhhìììnhnhnh thththựựựccc tttếếế phphphââânnn tttíííchchch hihihiệệệuuu quququảảả kinhkinhkinh doanhdoanhdoanh trongtrongtrong cccáááccc cccôôôngngng tytyty cccổổổ phphphầầầnnn nininiêêêmmm yyyếếếttt trtrtrêêênnn thththịịị trtrtrườườườngngng chchchứứứngngng khokhokhoááánnn ViViViệệệttt NamNamNam..................................................................................................................................................................................................................737373 2.2.1. Thực trạng nội dung và chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh doanh ..........................73 2.2. 2. Thực trạng phương pháp phân tích hiệu quả kinh doanh ..................................... 88 2.2.3. Thực trạng tổ chức phân tích hiệu quả kinh doanh ............................................... 90 2.2.4 Kinh nghi ệm phân tích HQKD của các công ty niêm yết tại các công ty chứng kho án.................................................................................................................................... 93 2.3.2.3.2.3. ĐáĐáĐánhnhnh gigigiááá thththựựựccc trtrtrạạạngngng phphphââânnn tttíííchchch hihihiệệệuuu quququảảả kinhkinhkinh doanhdoanhdoanh trongtrongtrong cccáááccc cccôôôngngng tytyty cccổổổ phphphầầầnnn nininiêêêmmm yyyếếếttt trtrtrêêênnn thththịịị trtrtrườườườngngng chchchứứứngngng khokhokhoááánnn ViViViệệệttt NamNamNam.......................................................................................................................................................................................979797 2.3.1 Về nội dung và chỉ tiêu phân tích............................................................................ 97 2.3.2 Về phương pháp phân tích......................................................................................101 2.3.3 Về tổ chức phân tích............................................................................................... 101 CHCHCHƯƠƯƠƯƠNGNGNG 3:3:3: QUANQUANQUAN ĐĐĐIIIỂỂỂM,M,M, NGUYNGUYNGUYÊÊÊNNN TTTẮẮẮCCC VVVÀÀÀ GIGIGIẢẢẢIII PHPHPHÁÁÁPPP HOHOHOÀÀÀNNN THITHITHIỆỆỆNNN PHPHPHÂÂÂNNN TTTÍÍÍCHCHCH HIHIHIỆỆỆUUU QUQUQUẢẢẢ KINHKINHKINH DOANHDOANHDOANH TRONGTRONGTRONG CCCÁÁÁCCC CCCÔÔÔNGNGNG TYTYTY CCCỔỔỔ PHPHPHẦẦẦNNN NININIÊÊÊMMM YYYẾẾẾTTT TRTRTRÊÊÊNNN THTHTHỊỊỊ TRTRTRƯỜƯỜƯỜNGNGNG CHCHCHỨỨỨNGNGNG KHOKHOKHOÁÁÁNNN VIVIVIỆỆỆTTT NAMNAMNAM............................................................................................................................................................................................................................................................................................................105105105 3.13.13.1 SSSựựự cccầầầnnn thithithiếếết,t,t, quanquanquan đđđiiiểểểmmm vvvààà nguynguynguyêêênnn tttắắắccc hohohoààànnn thithithiệệệnnn phphphââânnn tttíííchchch hihihiệệệuuu quququảảả kinhkinhkinh doanhdoanhdoanh trongtrongtrong cccáááccc cccôôôngngng tytyty cccổổổ phphphầầầnnn nininiêêêmmm yyyếếếttt trtrtrêêênnn thththịịị trtrtrườườườngngng chchchứứứngngng khokhokhoááánnn ViViViệệệttt NamNamNam..........................................105105105 3.1.1 Sự cần thiết phải hoàn thi ện phân tích hiệu quả kinh doanh ...............................105 3.1.2 Quan điểm hoàn thi ện............................................................................................. 107 3.1.3 Nguy ên tắc hoàn thiện............................................................................................ 108 3.23.23.2 CCCáááccc gigigiảảảiii phphpháááppp hohohoààànnn thithithiệệệnnn phphphââânnn tttíííchchch hihihiệệệuuu quququảảả kinhkinhkinh doanhdoanhdoanh trongtrongtrong cccáááccc cccôôôngngng tytyty cccổổổ phphphầầầnnn nininiêêêmmm yyyếếếttt trtrtrêêênnn thththịịị trtrtrườườườngngng chchchứứứngngng khokhokhoááánnn ViViViệệệttt NamNamNam...................................................................................................................................................110110110 3.2.1 Xây dựng và lựa chọn nội dung và hệ thống chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh doanh ..................................................................................................................................110 3.2.2 Hoàn thiện cách thức vận dụng phương pháp phân tích......................................124 3.2. 3 Hoàn thiện qui trình tổ chức phân tích..................................................................133 3.33.33.3 ĐĐĐiiiềềềuuu kikikiệệệnnn thththựựựccc hihihiệệệnnn cccáááccc gigigiảảảiii phphpháááppp..........................................................................................................................................................................................................................................141141141 3.3.1 Về phía Uỷ ban Chứng kho án Nhà nước...............................................................141 3.3.2 Về phía các công ty niêm yết................................................................................. 142 KKKẾẾẾTTT LULULUẬẬẬNNN CHCHCHƯƠƯƠƯƠNGNGNG 333.......................................................................................................................................................................................................................................144144144 KKKẾẾẾTTT LULULUẬẬẬNNN.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................145145145 DANHDANHDANH MMMỤỤỤCCC CCCÁÁÁCCC CCCÔÔÔNGNGNG TRTRTRÌÌÌNHNHNH ĐÃĐÃĐà CCCÔÔÔNGNGNG BBBỐỐỐ CCCỦỦỦAAA TTTÁÁÁCCC GIGIGIẢẢẢ..................146146146 TTTÀÀÀIII LILILIỆỆỆUUU THAMTHAMTHAM KHKHKHẢẢẢOOO.................................................................................................................................................................................................................................147147147 PPPHHHỤỤỤ LLLỤỤỤCCC..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................152152152 DANHDANHDANH MMMỤỤỤCCC CHCHCHỮỮỮ VIVIVIẾẾẾTTT TTTẮẮẮTTT KKKýýý hihihiệệệuuu DiDiDiễễễnnn gigigiảảảiii BQ Bình quân CTCP Công ty cổ phần DN Doanh nghiệp DT Doanh thu DTT Doanh thu thuần GDCK Giao dịch chứng khoán GVHB Giá vốn hàng bán HĐKD Hoạt động kinh doanh HNX Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội HOSE Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh HQKD Hiệu quả kinh doanh HTK Hàng tồn kho LN Lợi nhuận TS Tài sản TSCĐ Tài sản cố định TSLĐ Tài sản lưu động TTCK Thị trường chứng khoán TTGD Trung tâm GDCK UBCKNN Ủy ban Chứng khoán Nhà nước VCSH Vốn chủ sở hữu DANHDANHDANH MMMỤỤỤCCC SSSƠƠƠ ĐỒĐỒĐỒ,,, BBBẢẢẢNGNGNG BIBIBIỂỂỂU,U,U, ĐỒĐỒĐỒ THTHTHỊỊỊ SSSƠƠƠ ĐỒĐỒĐỒ SƠ ĐỒ 2.1: Tổ chức bộ máy quản lý của CTCP niêm yết trên TTCK Việt Nam.... 72 SƠ ĐỒ 3.1: Qui trình tổ chức phân tích HQKD..................................................... 140 BBBẢẢẢNGNGNG BIBIBIỂỂỂUUU BẢNG 2.1: Quy mô công ty niêm yết trên thị truờng chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2000-2005........................................................................................................ 63 BẢNG 2.2: Quy mô công ty niêm yết trên TTCK Việt Nam trong giai đoạn 2006- 2010........................................................................................................................... 65 BẢNG 2.3: Số lượng các công ty niêm yết theo ngành tại 2 sàn HOSE và HNX tính đến hết tháng 10/2010................................................................................................68 BẢNG 2.4: Các chỉ tiêu phản ánh HQKD chủ yếu trình bày trong bản cáo bạch.... 74 BẢNG 2.5: Kết quả khảo sát thực tế về tỷ trọng các chỉ tiêu được các công ty sử dụng phân tích năng lực hoạt động............................................................................76 BẢNG 2.6: Chỉ tiêu phản ánh năng lực hoạt động của CTCP xuyên Thái Bình Dương (mã chứng khoán PAN).................................................................................76 BẢNG 2.7: Chỉ tiêu phản ánh năng lực hoạt động của CTCP Hoàng Anh Gia lai (mã chứng khoán HAL).............................................................................................77 BẢNG 2.8: Chỉ tiêu phân tích năng lực hoạt động của CTCP Công nghệ CMC.... 77 BẢNG 2.9: Chỉ tiêu phân tích năng lực hoạt động của CTCP Dược Hậu Giang..... 78 BẢNG 2.10: So sánh chỉ tiêu phản ánh vòng quay HTK.........................................80 của Công ty Cao su Đồng Phú theo 2 cách tính........................................................ 80 BẢNG 2.11: Kết quả khảo sát thực tế về tỷ trọng các chỉ tiêu được các công ty sử dụng phân tích khả năng sinh lợi...............................................................................82 BẢNG 2.12: Các chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lợi của CTCP Khu Công nghiệp Tân Tạo......................................................................................................................83 BẢNG 2.13: Chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lợi của CTCP Phát triển Đô thị Kinh Bắc............................................................................................................................. 83 BẢNG 2.14: So sánh các chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lợi của Công ty Dược phẩm Hậu Giang theo 2 cách tính............................................................................. 84 BẢNG 2.15: Phân tích khả năng sinh lợi của CTCP Ô tô TMT............................... 85 BẢNG 2.16: Phân tích khả năng sinh lợi của CTCP Dược phẩm Traphaco trên báo cáo thường niên năm 2009.........................................................................................85 BẢNG 2.17: Kết quả khảo sát thực tế về tỷ trọng các chỉ tiêu công ty sử dụng để phân tích hiệu quả sinh lợi của cổ phiếu công ty.......................................................87 BẢNG 2.18: Kết quả khảo sát thực tế về tỷ trọng các phương pháp phân tích HQKD được các CTCP niêm yết sử dụng.................................................................88 BẢNG 2.19: Kết quả khảo sát thực tế về tỷ trọng khoảng thời gian thực hiện so sánh HQKD trong các CTCP niêm yết......................................................................89 BẢNG 2.20: Kết quả khảo sát thực tế về tỷ trọng đối tượng thực hiện phân tích HQKD trong các CTCP niêm yết..............................................................................90 BẢNG 2.21: Kết quả khảo sát thực tế về tỷ trọng nguồn số liệu sử dụng để phân tích HQKD trong các CTCP niêm yết.......................................................................91 BẢNG 2.22: Kết quả khảo sát thực tế về tỷ trọng các công ty thực hiện giải trình thông tin phân tích HQKD trong các báo cáo........................................................... 92 BẢNG 2.23: So sánh kết quả tính toán chỉ tiêu ROA, ROE năm 2009 của Công ty Dược Hậu Giang tại các công ty chứng khoán:.........................................................96 BẢNG 3.1: Hệ thống chỉ tiêu phân tích HQKD tại CTCP niêm yết.......................123 BẢNG 3.2: Bảng so sánh tốc độ tăng trưởng định gốc về năng lực hoạt động...... 125 BẢNG 3.3: Bảng so sánh tốc độ tăng trưởng liên hoàn về năng lực hoạt động..... 126 BẢNG 3.4: Bảng đánh giá khái quát HQKD so với các DN khác trong cùng ngành BẢNG 3.5: Bảng phân tích số vòng quay của HTK.............................................. 130 BẢNG 3.6: Bảng phân tích khả năng sinh lợi của tổng tài sản..............................133 BẢNG 3.7: Phân loại mục tiêu và nội dung phân tích theo đối tượng sử dụng thông tin............................................................................................................................. 134 ĐỒĐỒĐỒ THTHTHỊỊỊ,,, BIBIBIỂỂỂUUU ĐỒĐỒĐỒ BIỂU ĐỒ 2.1: Quy mô của các công ty niêm yết trên TTCK giai đoạn 2000-2005 63 BIỂU ĐỒ 2.2: Quy mô của các công ty niêm yết trên TTCK giai đoạn 2000-2005 65 BIỂU ĐỒ 2.3: Tỷ trọng công ty niêm yết trong tổng số công ty phát hành chứng khoán..........................................................................................................................69 BIỂU ĐỒ 2.4: Cơ cấu các công ty niêm yết theo ngành kinh doanh........................70 BIỂU ĐỒ 2.5: Cơ cấu công ty niêm yết theo mức độ vốn hoá................................. 70 BIỂU ĐỒ 3.1: Xu hướng tăng trưởng về năng lực hoạt động của tổng tài sản và hàng tồn kho............................................................................................................ 126 BIỂU ĐỒ 3.2: So sánh chỉ tiêu ROA của công ty với các công ty khác và so với TB của ngành kinh doanh (dạng dòng)..........................................................................128 BIỂU ĐỒ 3.3: So sánh chỉ tiêu ROA của công ty