Luận án Phân tích chuỗi giá trị và tổ chức quan hệ liên kết của các doanh nghiệp may xuất khẩu ở Việt Nam

Chuỗi giá trị là khái niệm ñược Micheal Porter khởixướng vào giữa thập kỷ 90 của thế kỷ 20. Theo ông, chuỗi giá trị là mộttập hợp những hoạt ñộng ñể ñưa một sản phẩm từ khi còn là ý tưởng ñến khi ñượcsản xuất, ñưa vào sử dụng và cả dịch vụ sau bán hàng [62]. Chuỗi giá trị bao gồm các hoạt ñộng như thiết kế mẫu mã, sản xuất, marketing, phân phối và cả dịch vụ sau bán hàng cho người tiêu dùng cuối cùng. Những hoạt ñộng này có thể ñược chia xẻ giữa các doanh nghiệp khác nhau. Khi sự chia xẻ này vượt ra khỏi biên giới của một nước thì chuỗi giá trị toàn cầu ñược hình thành. Theo cách nhìn nhận này, các doanh nghiệp từ nhiều quốc gia trên thế giới sẽ trở thànhnhững mắt xích quan trọng và có thể chi phối sự phát triển của một sản phẩm hay một ngành nào ñó. Việc phân tích hoạt ñộng kinh doanh của doanh nghiệp theo quan ñiểm chuỗi giá trị là một phương pháp hữu hiệu ñể ñánh giá tốt nhất năng lực cạnh tranh của một doanh nghiệp, của một ngành, cũng như ñánh giá vai trò vàphạm vi ảnh hưởng của một quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu. Trong thời ñại toàn cầu hóa hiện nay, nền kinh tế của các nước có xu hướng bị chi phối bởi các tập ñoàn kinh tế mà hình thức hoạt ñộng chính là mạng lưới dày ñặc các công ty mẹ và chi nhánh ở rất nhiều nước khác nhau. Xu hướng toàn cầu hóa có tác ñộng ñến tất cả các nước, ñặc biệt là những nước ñang phát triển bởi xu hướng này dẫn ñến việc liên kết và phụthuộc lẫn nhau giữa các quốc gia ngày càng trở nên chặt chẽ. Thấu hiểu vị trí của một quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu mang lại những thông tin hữu hiệu trong việc ñưa ra những chính sách, kế hoạch nhằm tăng sức mạnh mà rõ hơn nữa là tăng lợi nhuận của quốc gia ñó trong thị trường và cũng là một yêu cầu quan trọng trong bối cảnh hiện nay. ðã nhiều năm qua, ngành may là ngành tiên phong trong chiến lược xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam ra thị trường thế giới, thu về cho ñất nước một lượng ngoại tệ lớn. Từ năm 2000 trở lại ñây, ngành may Việt Nam ñã ñạt tốc ñộ tăng trưởng xuất khẩu tương ñối cao, bình quân 20%/năm trong giai ñoạn 2000- 2008 và luôn ñứng thứ hai trong các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. 2 Năm 2009, ngành vươn lên trở thành ngành dẫn ñầu vềgiá trị xuất khẩu trong cả nước. Thành quả này là nhờ Việt Nam có một nguồn lao ñộng dồi dào, khéo tay, chi phí lao ñộng tương ñối thấp, các doanh nghiệp may Việt Nam ñã xây dựng và giữ ñược chữ tín trong kinh doanh với nhiều bạn hàng trên thế giới.

189 trang | Chia sẻ: oanh_nt | Lượt xem: 1987 | Lượt tải: 3

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Phân tích chuỗi giá trị và tổ chức quan hệ liên kết của các doanh nghiệp may xuất khẩu ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

BGIÁODCVÀðÀOTO TRƯNGðIHCKINHTQUCDÂN ðThðông PHÂNTÍCHCHUIGIÁTRVÀTCHCQUANHLIÊNKT CACÁCDOANHNGHIPMAYXUTKHUVITNAM CHUYÊNNGÀNH:KINHTCÔNGNGHIP MÃS:62.31.09.01 LUNÁNTINSĨKINHT NGƯIHƯNGDNKHOAHC:GS.TS.NGUYNKTUN HÀNINĂM2011 ii LICAMðOAN Tôixincamñoanlunánnàylàcôngtrìnhnghiêncucariêng tôi.Ttccácsliuvànhngtríchdntronglunánñucó ngunchínhxácvàrõràng.Nhngphântíchtronglunáncũng chưatngñưccôngbmtcôngtrìnhnàocatôi. Tôixinhoàntoànchutráchnhimvlicamñoannày. Tácgilunán ðThðông iii MCLC LICAMðOAN ............................................................................................................ ii DANHMCCÁCTVITTT ................................................................................ v DANHMCCÁCBNG ............................................................................................ vii DANHMCCÁCHÌNHV...................................................................................... viii DANHMCCÁCHP ................................................................................................. x LINÓIðU ................................................................................................................. 1 CHƯƠNG1:NHNGLÝLUNCƠBNVPHÂNTÍCHCHUIGIÁTRVÀ TCHCQUANHLIÊNKTKINHTCACÁCDOANHNGHIP .......... 9 1.1.Kháinimchuigiátr......................................................................................... 9 1.1.1.Kháinimchuigiátr .................................................................................... 9 1.1.2.Chuigiátrtoàncu..................................................................................... 15 1.2.Phântíchchuigiátr ........................................................................................ 19 1.2.1.Bnchtcavicphântíchchuigiátr....................................................... 19 1.2.2.Nidungcaphântíchchuigiátr.............................................................. 20 1.2.3.Liíchcavicphântíchchuigiátr.......................................................... 34 1.3.Tchcquanhliênktkinhtgiacácdoanhnghip................................ 36 1.3.1.Scnthitnghiêncuvliênktkinhttrongphântíchchuigiátr ...... 36 1.3.2.Kháinimvliênktkinht ......................................................................... 37 1.3.3.Cáchìnhthcliênktkinhtgiacácdoanhnghip ................................... 38 1.3.4.Liíchcaliênktkinhtgiacácdoanhnghip ....................................... 40 CHƯƠNG2:THCTRNGCHUIGIÁTRTOÀNCUVÀQUANHLIÊN KTKINHTCACÁCDOANHNGHIPMAYXUTKHUVITNAM ......................................................................................................................................... 45 2.1.ThctrngngànhmayxutkhuVitNam ................................................... 45 2.1.1.Snphmvàthtrưng.................................................................................. 45 2.1.2.Nănglcsnxutvàquimôxutkhu......................................................... 53 2.1.3.Nguyênliuñuvào ...................................................................................... 59 2.1.4.Laoñng ........................................................................................................ 61 iv 2.2.Thctrngvicthamgiachuigiátrtoàncucacácdoanhnghipmay xutkhuVitNam................................................................................................ 63 2.2.1.ThctrngchuigiátrtoàncucangànhmayxutkhuVitNam ..... 63 2.2.2.VtrícaVitNamtrongchuigiátrtoàncungànhdtmay................... 66 2.3.ThctrngvquanhliênktcacácdoanhnghipmayxutkhuVit Nam ............................................................................................................................. 87 2.3.1.LiíchcavicliênktkinhtcacácdoanhnghipmayxutkhuVit Nam.......................................................................................................................... 87 2.3.2.Cáchìnhthcliênktkinhtchyutrongcácdoanhnghipmayxutkhu VitNam............................................................................................................... 91 2.4.ðánhgiávthctrngthamgiachuigiátrtoàncuvàquanhliênkt cacácdoanhnghipmayxutkhuVitNam ............................................... 100 2.4.1.Nhngktquñtñưc............................................................................... 100 2.4.2.Nhngtntivànguyênnhân..................................................................... 102 CHƯƠNG3: GII PHÁPTĂNG CƯNGS THAMGIACACÁCDOANH NGHIPMAYXUTKHUVITNAMVÀOCHUIGIÁTRTOÀNCU111 3.1. Phương hưng phát trin ca ngành may xut khu ca Vit Nam trong thigianti .............................................................................................................. 111 3.1.1.QuanñimvàphươnghưngpháttrinngànhmayxutkhuVitNam .. 111 3.1.2.PhântíchSWOTchongànhmayxutkhucaVitNam......................... 113 3.2.Giipháptăngcưngsthamgiacacácdoanhnghipmayxutkhuca VitNamvàochuigiátrtoàncuvàtăngcưngliênkt................................ 118 3.2.1.Giiphápñividoanhnghip................................................................... 119 3.2.2.KhuynnghñiviNhànưcvàcácHiphi.......................................... 143 KTLUN .................................................................................................................. 163 DANHMCCÁCCÔNGTRÌNHCATÁCGICÓLIÊNQUANðNLUN ÁN ................................................................................................................................. 164 TÀILIUTHAMKHO .......................................................................................... 165 PHLC ..................................................................................................................... 170 v DANHMCCÁCTVITTT AGTEX HiDtMayThêuðanThànhphHChíMinh AFTA KhuvcMudchTdocácnưcASEAN ASEAN HiphicácnưcðôngNamÁ ATC Hipñnhvhàngdtmay CMT Giacôngxutkhu C/O Giychngnhnxutx CCN Cmcôngnghip DN Doanhnghip DNNN Doanhnghipnhànưc DNCPNN Doanhnghipcphnnhànưc DNNNN Doanhnghipngoàinhànưc DNTN Doanhnghiptưnhân ðTNN ðutưnưcngoài EU LiênminhChâuÂu ERP Hochñnhtàinguyêndoanhnghip FOB Xutkhutrctip GDP Tngsnphmqucni GVC Chuigiátrtoàncu FDI ðutưtrctipnưcngoài IFC TpñoànTàichínhQuct ITMF HiphiQuctSnxuthàngDt JICA CơquanHptácQuctNhtBn KNXKDB Kimngchxutkhudbáo KNXKTH Kimngchxutkhuthchin KOFOTI LiênhipngànhdtHànQuc MNCs Côngtyñaqucgia MPDF DánHtrPháttrinvùngsôngMekong NEU ðihcKinhtQucdân vi NXB Nhàxutbn OBM Snxuttheothươnghiuriêng ODM Snxuttheothitkriêng OEM Snxuttheotiêuchuncakháchhàng OPT Giacôngnưcngoài SPSS PhnmmxlýsliuSPSS SWOT Matrnkthpphântíchchinlưcbêntrongvàbênngoài TNHH Tráchnhimhuhn TPHCM ThànhphHChíMinh UNIDO UnitedNationsIndustryDevelopmentOrganization USD ðôlaM VA Phântíchgiátr VCA Phântíchchuigiátr VCCI PhòngThươngmivàCôngnghipVitNam VINATEX TpñoànDtMayVitNam WTO TchcThươngmiQuct WB NgânhàngThgii vii DANHMCCÁCBNG TT Nidung Trang Bng1.1 ðctrưngcachuigiátrdongưimuavàngưisnxut 17 chiphi Bng1.2 Tìmhiuvcôngnghvàkinthctrongchuigiátr 32 Bng2.1 Mt s chng loi hàng may xut khu ca các doanh 46 nghipmayxutkhucaVitNam Bng2.2 ðơngiábìnhquân/m 2cahàngdtmayvàoM 48 Bng2.3 SosánhhàngdtmayVitNamvicácnưckhác 49 Bng2.4 Kimngchxutkhucamtsqucgiatrongkhuvc 51 ChâuÁnăm2008 Bng2.5 Cơcudoanhnghipdtmaynăm2008 53 Bng2.6 Snphmchyucangànhmay 54 Bng2.7 Kim ngch xut khu dt may ca Vit Nam giai ñon 57 20042009 Bng2.8 Nhpkhunguyênliumay 59 Bng2.9 Snxutnguyênphliucangànhdtnăm2007 61 Bng2.10 Sosánhchiphínhâncôngngànhmaynăm2008camts 62 nưc Bng2.11 Tómttquanhgiacôngxutkhu 79 Bng2.12 Ktcugiá(bìnhquânchocácmthàng)theophươngthc 80 CMT Bng2.13 Ktcugiá(bìnhquânchocácmthàng)theophươngthc 81 FOBI Bng3.1 Mctiêucthcùangànhdtmaytrongthigianti 112 Bng3.2 PhântíchSWOTchongànhmayxutkhucaVitNam 113 Bng3.3 Cácchtiêuqunlýkháchhàng 125 Bng3.4 S lưng doanh nghip mt s CCN dt may Trung 153 Quc viii DANHMCCÁCHÌNHV TT Nidung Trang Hình1.1 MôhìnhchuigiátrcaPorter 11 Hình1.2 Cácmiquanhtrongmtchuigiátrñơngin 13 Hình1.3 Chuigiátrmrngcangànhnithtg 14 Hình1.4 Chuigiátrtoàncu 16 Hình1.5 Nhndincácquátrìnhchínhtrongchuigiátrcadoanh 22 nghipmayxutkhu Hình1.6 Cácñitưngthamgiachuigiátrmayxutkhu 23 Hình1.7 Cácsnphmtrongchuigiátr 24 Hình1.8 Phânbñalýcachuigiátr 26 Hình1.9 Cácsnphmhaydchvcóliênquanvàcácmiliênkt 28 Hình1.10 Môtliênktdcvàliênktngangcacácdoanhnghip 38 Hình2.1 Kim ngch xut khu hàng may ca Vit Nam giai ñon 55 20042009 Hình2.2 ðónggópcaxutkhumayvàokimngchxutkhuca 56 cnưc Hình2.3 Kim ngch xutkhu hàng dt may ca Vit Nam ñi các 58 nưc2009 Hình2.4 ThphnhàngdtmayVitNamtrênthgiinăm2009 58 Hình2.5 TlniñahóacangànhdtmayVitNam 60 Hình2.6 Chuigiátrngànhmayxutkhutheokháinimñơngin 64 Hình2.7 Chuigiátrngànhmayxutkhutheokháinimmrng 65 Hình2.8 VtrícacácdoanhnghipmayxutkhuVitNamtrong 66 chui giá tr toàn cu ca ngành may xut khu (1) trên khíacnhcáchotñngthamgiavàcácliênkt Hình2.9 VtrícacácdoanhnghipmayxutkhuVitNamtrong 68 chui giá tr toàn cu ca ngành may xut khu (2) trên khíacnhgiátrtora,tìnhhungbìnhquânhàngáosơni cacáccôngtytrongmukhosát. ix TT Nidung Trang Hình2.10 Sosánhgiátrnhpkhuvivàkimngchxutkhuhàng 73 maytrongnhngnămqua Hình2.11 T l% cagiá trnhpkhuvi sovikim ngchxut 73 khungànhmaytrongnhngnămqua Hình2.12 Sosánhgiátrnhpkhunguyênphliudtmayvikim 74 ngchxutkhucangànhmay Hình2.13 Ttrngquátrnhpkhunguyênphliudtmaysovi 75 kimngchxutkhungànhmay Hình3.1 ðnhhưnggiiphápchocácdoanhnghipmayxutkhu 118 caVitNam Hình3.2 Minhhahìnhthcliênktcacácdoanhnghipdtmay 153 trongcmcôngnghipdtmayTrungQuc Hình3.3 ðxutthànhphndoanhnghipcacmcôngnghipdt 155 mayVitNam x DANHMCCÁCHP TT Nidung Trang Hp2.1 TươnglaicangànhdtmayTháiLannmcôngngh 52 mivàthânthinvimôitrưng Hp2.2 Danhsáchmtsnhànhpkhusnphmcacáccôngty 78 mayxutkhucaVitNam Hp2.3 Ktquñiutramtsdoanhnghipmayxutkhuca 93 nhómnghiêncuTrưngðihcNgoithương xi 1 LINÓIðU Tínhcpthitcañtàilunán ChuigiátrlàkháinimñưcMichealPorterkhixưngvàogiathp k90cathk20.Theoông,chuigiátrlàmttphpnhnghotñngñ ñưamtsnphmtkhicònlàýtưngñnkhiñưcsnxut,ñưavàosdng vàcdchvsaubánhàng[62 ].Chuigiátrbaogmcáchotñngnhưthitk mumã,snxut,marketing,phânphivàcdchvsaubánhàngchongưi tiêudùngcuicùng.Nhnghotñngnàycóthñưcchiaxgiacácdoanh nghipkhácnhau.Khischiaxnàyvưtrakhibiêngiicamtnưcthì chui giá tr toàn cu ñưc hình thành. Theo cách nhìn nhn này, các doanh nghiptnhiuqucgiatrênthgiistrthànhnhngmtxíchquantrngvà cóthchiphispháttrincamtsnphmhaymtngànhnàoñó.Vicphân tíchhotñngkinhdoanhcadoanhnghiptheoquanñimchuigiátrlàmt phươngpháphuhiuññánhgiáttnhtnănglccnhtranhcamtdoanh nghip,camtngành,cũngnhưñánhgiávaitròvàphmvinhhưngcamt qucgiatrongchuigiátrtoàncu. Trong thi ñi toàn cu hóa hin nay, nn kinh t ca các nưc có xu hưngbchiphibicáctpñoànkinhtmàhìnhthchotñngchínhlàmng lưidàyñccáccôngtymvàchinhánhrtnhiunưckhácnhau.Xuhưng toàncuhóacótácñngñnttccácnưc,ñcbitlànhngnưcñangphát trinbixuhưngnàydnñnvicliênktvàphthuclnnhaugiacácquc giangàycàngtrnênchtch.Thuhiuvtrícamtqucgiatrongchuigiá tr toàn cu mang li nhng thông tinhu hiu trongvic ñưara nhng chính sách,khochnhmtăngscmnhmàrõhơnnalàtănglinhuncaqucgia ñótrongthtrưngvàcũnglàmtyêucuquantrngtrongbicnhhinnay. ðãnhiunămqua,ngànhmaylàngànhtiênphongtrongchinlưcxut khu hàng hóa ca Vit Nam ra th trưng th gii, thu v cho ñt nưc mt lưngngoitln.Tnăm2000trliñây,ngànhmayVitNamñãñttcñ tăngtrưngxutkhutươngñicao,bìnhquân20%/nămtronggiaiñon2000 2008vàluônñngthhaitrongcácmthàngxutkhuchlccaVitNam. 2 Năm2009,ngànhvươnlêntrthànhngànhdnñuvgiátrxutkhutrongc nưc.ThànhqunàylànhVitNamcómtngunlaoñngdidào,khéotay, chiphílaoñngtươngñithp,cácdoanhnghipmayVitNamñãxâydngvà giñưcchtíntrongkinhdoanhvinhiubnhàngtrênthgii. Xuthtdohóathươngmicùngvispháttrinmnhmcakhoahc côngnghñangñtngànhmayVitNamtrưcnhngáplcvàtháchthcvô cùngtolnbitrongthigiantingànhmayxutkhuVitNamvnñưccoi làngànhxutkhuchlc,manglingunngoitvchoVitNamvàgiúpcân bngcáncânthanhtoánquct.Mcdùtrongthigianqua,ngànhmayxut khuVitNamñãñtñưcnhngthànhtuñángknhưngvnbclnhiuyu tbtlichospháttrinbnvng,ñcbitlàngànhcôngnghipphtrphát trinchưatươngxng,giátrnhpkhuchimtign60%kimngchxutkhu snphmmay.Phươngthcxutkhucangànhmaychyutgiacông,phn thươngmibánsnphmchchimmtttrngkhiêmtncũnglàmttrong nhngñimbtliñó. ðt trong bi cnh hin ti, khi ngành may ñưc kỳ vng là mt trong nhng nhóm ngành công nghip ch lc trong h thng công nghip ca Vit Nam, vic phát trin ngành may là mt vn ñ quan trng cn ñưc xem xét. Nhnthcñưcvnñnày,tácgiñãlachnñtài“ Phântíchchuigiátrvà tchcquanhliênktcacácdoanhnghipmayxutkhuVitNam ”làm ñtàicholunántinsĩcamìnhvimongmunsaukhiphântíchchuigiátr cangànhmayxutkhucaVitNam,trongñóñcbitchútrngtinhng liênktcacácdoanhnghip,tácgicóthñưaranhnggópýchovictăng cưng s tham gia ca các doanh nghip may vào chui giá tr toàn cu ca ngànhdtmaynhmtăngthêmgiátrthuñưcchocácdoanhnghipmayxut khuVitNam. Mcñíchnghiêncucalunán Nghiêncu,hthnghóanhnglýthuytcóliênquanñnchuigiátrvà tchcquanhliênktcacácdoanhnghip. Phântíchvàñánhgiáthctrngvicthamgiavàochuigiátrtoàncu cangànhmayxutkhucaVitNam. 3 Nhn xét v thc trng vic t chc các quan h liên kt ca các doanh nghipmayxutkhucaVitNam. Kinnghmtsgiiphápnhmtăngcưngsthamgiacangànhmay xutkhuVitNamvàochuigiátrtoàncu,màchyulàdavàot chc li cácquan hliên kt ca các doanh nghipmay xut khu Vit Nam. Ktqucalunánslàmtnguntàiliuthamkhocóíchchocáccơ quanqunlýNhànưcvvicñánhgiáthctrngvicthamgiachuigiátr toàncuvàvictchcquanhliênktcacácdoanhnghipmayxutkhu hin nay nhm hoch ñnh các chính sách hay son tho các k hoch có liên quanñnñnhhưngvàñxutcácgiipháptăngcưnghiuquhotñngca cácdoanhnghipmayxutkhuVitNam.Cácktqucalunáncũnglà mt thông tin hu ích cho các doanh nghip trong ngành may xut khu Vit Namñnhìnnhnvvtrícahtrongchuigiátrmaytoàncu. Tngquancáctàiliunghiêncucóliênquanñnñtàilunán Choñnnay,ñãcómtsnghiêncuvvnñchuigiátrcangành mayxutkhucaVitNam.Tuynhiên,mimtnghiênculitipcnvnñ này khía cnh, phm vi và ñi tưng khác nhau. Phn dưi ñây là tng kt nhngnghiêncuñó. “NhnggiiphápchinlưcnhmnângcaohiuqungànhmayVit Nam”catácgiPhmThThuPhương,NXBKhoahcKthutnăm2000. Tácphmnàyñãhthnghóacácvnñlýlunvnângcaohiuqupháttrin cangànhmayVitNam.Datrênnhngphântíchvmôitrưngvànhngbài hckinhnghimñivingànhmayVitNam,tácgiñưaranhnggiipháp chinlưcnhmnângcaohiuqucangànhmay[16]. “Phươnghungvàcácbinphápchyunhmpháttrinngànhcông nghipdt–maytrongquátrìnhcôngnghiphóa,hinñihóaVitNam”,lun ántinsĩcaDươngðìnhGiámnăm2001.Nghiêncutptrungvàovicñánh giáthctrngspháttrincangànhdtmaycaVitNam,tìmranhngkt quttñãñtñưc,nhngtntivànguyênnhân,tñóñxutmtsgiipháp 4 nhmpháttrinngànhdtmaycaVitNam[10 ]. “ChínhsáchcôngnghipvàthươngmicaVitNamtrongbicnhhi nhp”canhómtácgitrongkhuônkhdánhptác