Luận án Phát huy vai trò của nhà nước trong phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam

Ở các quốc gia trong từng giai ñoạn lịch sử, Nhà nước ñóng vai trò rất khác nhau, song vai trò cơ bản của Nhà nước thường bao gồm: cung cấp hàng hoá công; duy trì trật tự xã hội; hoạch ñịnh khung khổ thể chế ñiều tiết nền kinh tế; khắc phục những bất cập của thị trường; phân phối lại thu nhập và ñảm bảo công bằng xã hội; ñại diện hợp pháp cho quốc gia trên trường quốc tế;khuyến khích bảo tồn và quản lý bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Trongnhiều trường hợp, Nhà nước ñóng vai trò quyết ñịnh trong việc thúc ñẩy sự phát triển kinh tế xã hội, nhưng, nhiều trường hợp khác Nhà nước cũng có thể gây ra những tác hại lớn cho xã hội xuất phát từ những hạn chế của mình như ñặt ra các chính sách sai lầm; gây ra tình trạng mất ổn ñịnh; can thiệp quá sâu vào các hoạt ñộng kinh tế; dễ bị tổn thương trước làn sóng toàn cầu hoá; bộ máy cồng kềnh dẫn tới hiệu quả hoạt ñộng kém; làm sói mòn năng lực cá nhân; tư tưởng vị kỷ, cục bộ trong ñội ngũ quan chức. Trong lĩnh vực phát triển DNNVV, sự can thiệp của Nhà nước vào nền kinh tế ñể thúc ñẩy, hỗ trợ sự phát triển của các DNNVV xảyra hết sức phổ biến cả ở các nước ñang phát triển cũng như các nước phát triển. Ở các nước ñang phát triển, kể từ những năm 1950 của thế kỷ trước, chính sách hỗ trợ DNNVV ñã ñược nhiều nước áp dụng nhằm giải quyết công ăn việc làm cho người lao ñộng, góp phần xóa ñói giảm nghèo cho các vùng khó khăn. Trong những năm gần ñây, sự chuyển ñổi của một loạt các quốc gia từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường với ñịnh hướng phát triển nền kinh tế nhiều thành phần như Trung Quốc, Việt Nam,. cũng ñã tạo cơ hội to lớn cho sự phát triểncủa khu vực DNNVV tại các quốc gia này. Ở nước phát triển như Hoa Kỳ, Nhật Bản (nơi tập trung nhiều tập ñoàn kinh tế lớn, nổi tiếng thế giới), Nhà nước cũng xác ñịnh vai trò quan trọng, lâu dài của DNNVV trong nền kinh tế, vì nó là bộ phận cấu thành không thể thiếu ñược của nền kinh tế, có mối quan hệ tương hỗ không thể tách rời nhau với các tập ñoàn kinh tế, ñặc biệt trong việc tạo dựng ngành công nghiệp bổ trợ và mạng lưới phân phối sản phẩm. Bên cạnh ñó, với tính năng ñộng cao,các DNNVV là trường học 9 khởi nghiệp cho các doanh nhân và là môi trường tạomối liên kết, tích tụ vốn ñể từng bước hình thành và phát triển các doanh nghiệplớn. Thực tế ở các nước, ñặc biệt ở các nền kinh tế mới phát triển, các doanh nghiệp lớn, kể cả các tập ñoàn xuyên quốc gia ñều hình thành từ các DNNVV cách ñây30, 40 năm. Mặc dù vậy, ñặc ñiểm chung của DNNVV là thiếu vốn, công nghệ vàkỹ năng quản lý khiến họ khó có khả năng cạnh tranh hiệu quả ở cả thị trườngtrong nước và quốc tế. Chính vì vậy, phần lớn các nước ñều xác ñịnh việc Nhà nước hỗ trợ DNNVV không phải là chính sách tạm thời mà là một sự can thiệp lâu dài, toàn diện. Tuy nhiên hỗ trợ DNNVV như thế nào, vai trò của Nhà nước trong phát triển DNNVV như thế nào, kinh nghiệm từ các nước chỉ ra những bài học rất khác nhau. Ở một số quốc gia, Nhà nước hết sức chủ ñộng và can thiệp sâu bằng các chương trình phát triển DNNVV, trực tiếp cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho DNNVV. Ở một số nước khác, Nhà nước lại chỉ giữ những vai trò tối thiểu, như duy trì một môi trường kinh doanh tốt chung cho mọi doanh nghiệp. Các học giả trên thế giới khá dễ dàng trong việc thống nhất về vai trò quan trọng của khu vực DNNVV ñối với phát triển kinh tế song lại hết sức khác biệt trong quan ñiểm thế nào là vai trò hợp lýcủa Nhà nước trong phát triển DNNVV. Ở Việt Nam, cùng với sự lớn mạnh của ñất nước, DNNVV giữ vai trò ngày càng quan trọng. Do vậy, việc cải cách tổ chức cũngnhư phương thức tác ñộng của Nhà nước ñể nâng cao hiệu quả hoạt ñộng và ñẩy mạnhquá trình phát triển của khu vực DNNVV là một việc làm cấp thiết và hết sức quantrọng. Với những lý do nêu trên, chủ ñề “Phát huy vai trò của Nhà nước trong phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam” ñược chọn làm ñề tài nghiên cứu cho Luận án này với hy vọng góp phần nào ñó vào việc giải quyết vấn ñề ñặt ra.

198 trang | Chia sẻ: oanh_nt | Lượt xem: 1776 | Lượt tải: 0

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Phát huy vai trò của nhà nước trong phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

BGIÁODCVÀðÀOTO TRƯNGðIHCKINHTQUCDÂN ----------- LÊQUANGMNH PHÁTHUYVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRIN DOANHNGHIPNHVÀVAVITNAM LUNÁNTINSĨ HàNi2011 1 TRANGPHBÌA BGIÁODCVÀðÀOTO TRƯNGðIHCKINHTQUCDÂN ----------- LÊQUANGMNH PHÁTHUYVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRIN DOANHNGHIPNHVÀVAVITNAM Chuyênngành:Kinhthc Mãs:62.31.03.01 LUNÁNTINSĨ GIÁOVIÊNHƯNGDN1:PGS.TSVŨKIMDŨNG GIÁOVIÊNHƯNGDN2:PGS.TSPHMVĂNMINH HàNi2011 2 LICAMðOAN Tôixincamñoanñâylàcôngtrìnhnghiêncuñclpcariêngtôi. Cácsliu,ktqunêutronglunánlàtrungthcvàcóngungcxut xrõràng. Tácgilunán LêQuangMnh 3 MCLC TRANGPHBÌA .............................................................................................................................................1 LICAMðOAN ..............................................................................................................................................2 MCLC..........................................................................................................................................................3 DANHMCBNG..........................................................................................................................................6 DANHMCHÌNH ...........................................................................................................................................6 DANHMCCÁCTVITTT....................................................................................................................7 LIMðU...................................................................................................................................................8 CHƯƠNG1 ....................................................................................................................................................19 CƠSLÝLUNVVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIPNH VÀVA..........................................................................................................................................................19 1.1. LÝTHUYTVVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINKINHT.............................19 1.1.1. QuátrìnhtinhoácáclýthuytvvaitròcaNhànưctrongnnkinht .................... 19 1.1.2. CácmôhìnhcanthipcaNhànưctrongnnkinhtthtrưng.................................. 22 1.2. SCNTHITCAVICPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVA .................................25 1.2.1. ðnhnghĩavdoanhnghipnhvàva .......................................................................... 25 1.2.2. StntikháchquancakhuvcDNNVVtrongminnkinht .................................. 29 1.2.3. VaitròvàñcñimcaDNNVV ...................................................................................... 34 1.3. VAITRÒCƠBNCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVA ..39 1.3.1. Pháttrinmôitrưngkinhdoanhthunlichodoanhnghip........................................ 39 1.3.2. Thchinttchcnăngñiuchnhcơcu,toranhiucơhikinhdoanh,ñnglcñu tưchoDNNVV............................................................................................................................. 44 1.3.3. HtrDNNVVvưtquacáckhókhănniticadoanhnghip.................................... 47 1.4. KINHNGHIMQUCTVVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANH NGHIPNHVÀVA.................................................................................................................................51 1.4.1. Môitrưngkinhdoanhthunlichodoanhnghip ........................................................ 51 1.4.2. HànhlangpháplýriêngchoDNNVV .............................................................................. 53 1.4.3. CácchươngtrìnhhtrpháttrinDNNVV..................................................................... 56 1.4.4. HthngtchchtrDNNVVcácnưc ................................................................... 62 KTLUNCHƯƠNG1...............................................................................................................................67 CHƯƠNG2 ....................................................................................................................................................68 THCTRNGVVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀ VAVITNAM .......................................................................................................................................68 2.1. THCTRNGPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVAVITNAM ..............................68 2.1.1. QuátrìnhpháttrincakhuvcDNNVVVitNam........................................................ 68 2.1.2. ðcñim,cơcukhuvcDNNVV................................................................................... 72 2.1.3. VaitròcakhuvcDNNVVtrongnnkinht................................................................. 76 4 2.2. NHNGYUTCƠBNNHHƯNGðNSPHÁTTRINCADOANHNGHIPNH VÀVAVITNAM–TINðCHOSCANTHIPCANHÀNƯC..............................................81 2.2.1. NhngkhókhănniticaDNNVV ................................................................................ 81 2.2.2. CácyutngoisinhnhhưngñnspháttrincaDNNVV..................................... 87 2.3. VAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVA:NHNG THÀNHTUðTðƯC.............................................................................................................................90 2.3.1. Todngmôitrưngkinhdoanhthunlichodoanhnghip ........................................ 91 2.3.2. ThcthichínhsáchñiuchnhcơcutochoDNNVVnhiucơhikinhdoanhvàtăng ñnglcñutư............................................................................................................................ 96 2.3.3. HtrDNNVVvưtquakhókhănnitiñpháttrin ................................................ 100 2.4. VAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVA:NHNGTNTI VÀHNCH .................................................................................................................................................108 2.4.1. QuanhgiaNhànưcvàthtrưng............................................................................ 108 2.4.2. Môitrưngkinhdoanh ................................................................................................... 113 2.4.3. CácchươngtrìnhhtrtrctipchoDNNVV .............................................................. 117 KTLUNCHƯƠNG2.............................................................................................................................120 CHƯƠNG3 ..................................................................................................................................................121 PHÂNTÍCHMÔHÌNHCÁCYUTTÁCðNGðNSPHÁTTRINCADOANHNGHIP NHVÀVA..............................................................................................................................................121 3.1. MÔHÌNHPHÂNTÍCHCÁCYUTTÁCðNGðNSPHÁTTRINCADOANHNGHIP NHVÀVA ..............................................................................................................................................121 3.1.1. Cácyutnisinh.......................................................................................................... 122 3.1.2. Cácyutngoisinh...................................................................................................... 122 3.2. MÔTSLIUSDNGCHOMÔHÌNHPHÂNTÍCH..............................................................123 3.2.1. ðiutracaDánHtrChươngtrìnhpháttrinkinhdoanh(BSPS)....................... 123 3.2.2. Môtchititcáckthutthuthpsliu ..................................................................... 124 3.3. MÔHÌNHƯCLƯNGCÁCYUTNHHƯNGðNSTĂNGTRƯNGCADOANH NGHIPNHVÀVA...............................................................................................................................126 3.3.1. Phươngphápphântích................................................................................................... 126 3.3.2. Slachnmôhình ....................................................................................................... 127 3.3.3. ðostăngtrưngcadoanhnghipvàcácyuttácñng......................................... 132 3.3.4. Phươngphápưclưngvàphnmmsdng ............................................................. 140 3.3.5. Ktquưclưng........................................................................................................... 141 KTLUNCHƯƠNG3.............................................................................................................................145 CHƯƠNG4 ..................................................................................................................................................146 KINNGHGIIPHÁPNHMPHÁTHUYVAITRÒNHÀNƯCTATRONGPHÁTTRIN DOANHNGHIPNHVÀVA .............................................................................................................146 4.1.SLACHNTIƯUMÔHÌNHPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVA....................146 4.1.1. TrưngpháipháttrinDNNVVtheoñnhhưngchínhtr............................................ 146 5 4.1.2. MôhìnhxúctinpháttrinDNNVVmtcáchcólachn(SelectiveSMEpromotion) 148 4.1.3. Trưngpháithtrưngtdo(Laissezfaireapproach) ................................................. 150 4.1.4. Môhình“toñiukinthunliñDNNVVpháttrin”(Facilitation)........................ 150 4.2. QUANðIMXÁCðNHVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIP NHVÀVAVITNAM ......................................................................................................................151 4.2.1. NhànưcphiñtñưcsnhtquánvchínhsáchpháttrinDNNVV ...................... 152 4.2.2. Nhànưcchnênñóngvaitròlàngưitoñiukin(facilitator)................................ 152 4.2.3. Pháttrinkinhtnhiuthànhphntheochiusâu,ñmbosbìnhñngchoDNNVV ... ........................................................................................................................................ 153 4.2.4. Nhànưcchcanthipgiántipvàothtrưng ............................................................ 154 4.2.5. Nguyêntcduytrìcnhtranhcungcpcácdchvhtrdoanhnghip .................... 155 4.3. GIIPHÁPCTHðPHÁTHUYVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANH NGHIPNHVÀVAVITNAM.......................................................................................................155 4.3.1. CithinmiquanhcaNhànưcvithtrưng ...................................................... 155 4.3.2. TiptccithinmôitrưngkinhdoanhthunlihơnnachoDNNVV .................... 157 4.3.3. CicáchphươngthcvànidunghtrDNNVV ........................................................ 160 4.3.4. HoànthinbmáyqunlýNhànưcvpháttrinDNNVV ......................................... 168 KTLUN...................................................................................................................................................171 DANHMCCÔNGTRÌNHCATÁCGIðÃCÔNGBLIÊNQUANðNLUNÁN.............173 TÀILIUTHAMKHO ...........................................................................................................................174 PHLC......................................................................................................................................................179 6 DANHMCBNG Bng1.1:ðnhnghĩadoanhnghipnhvàvamtsnưc.......................................................................26 Bng1.2:CáctiêuchícơbncañnhnghĩaDNNVVcácnnkinhtAPEC............................................27 Bng1.3:ðnhnghĩavDNNVVVitnam................................................................................................28 Bng1.4:ðónggópcakhuvcDNNVVtrongtngsnphmcôngnghip................................................35 Bng1.5:PhânloichínhsáchhtrDNNVV..............................................................................................54 Bng1.6:ChínhsáchvDNNVVcácnnkinhtAPEC ............................................................................54 Bng1.7:NgânsáchhtrDNNVVtrungbìnhchodoanhnghipmtsqucgia...................................57 Bng2.1:SlưngDNNVVtheohìnhthcshuñnngày31/12/1999 .....................................................70 Bng2.2:MtschstrungbìnhcacácdoanhnghipVitnam ...............................................................71 Bng2.3:CơcushucaDNNVVtheoquymôlaoñng.........................................................................73 Bng2.4:CơcushucaDNNVVtheoquymôvnñăngký...................................................................73 Bng2.5:SlưngDNNVVtheoloihìnhdoanhnghip..............................................................................75 Bng2.6:Slưngdoanhnghiptheongành,nghkinhdoanh .....................................................................76 Bng2.7:CácmcquantrngtronghinhpkinhtquctcaVitnam ..................................................98 Bng2.8:TlDNNVVnhnñưchtrtcácchươngtrìnhcaNhànưc ............................................103 Bng2.9:Mtschươngtrình,dánODAchokhuvcDNNVV ..............................................................105 Bng3.1:ðánhgiáchtlưngcathtcñăngkýkinhdoanh....................................................................133 Bng3.2:Mcñtipcncácngunvncadoanhnghip ........................................................................134 Bng3.3:Khókhăncácdoanhnghipgpphikhivaytintcáctchctíndng ...................................135 Bng3.4:Ktquưclưng .........................................................................................................................141 DANHMCHÌNH Hình1.1:ðưnghctp(Learningcurve) ......................................................................................................30 Hình1.2:Quymôtiưuñsnxutmtsnphm ........................................................................................32 Hình2.1:TácñngcacácbinpháphtrcaChínhphñiviDNNVV .............................................106 7 DANHMCCÁCTVITTT APEC DinñànkinhtChâuÁTháiBình AsianPacificEconomicConferrence Dương BDS Dchvpháttrinkinhdoanh BusinessDevelopmentService BSPS Dánhtrchươngtrìnhpháttrin BusinessSectorProgramSupport khuvcdoanhnghip CNH,HðH Côngnghiphóa,hinñihóa Industrialization,Modernization DNNVV Doanhnghipnhvàva SmallandMediumEnterprise DNNN Doanhnghipnhànưc StateownedEnterprise DNTN Doanhnghiptưnhân PrivateEnterprise GDP Tngsnphmqucni GeneralDomesticProduct ILO TchcLaoñngQuct InternationalLaborOrganization KTTT Kinhtthtrưng MarketEconomy OECD Tchchptácvàpháttrinkinht OrganizationforEconomic CooperationandDevelopment PCI Nănglccnhtranhcptnh ProvincialCompetitionIndex R&D NghiêncuvàPháttrin Research&Development UBND ybannhândân PeopleCommittee ChươngtrìnhpháttrinLiênHip UnitedNationsDevelopment UNDP Quc Program TchcPháttrinCôngnghipLiên UnitedNationsIndustrial UNIDO HipQuc DevelopmentOrganization VAT Thugiátrgiatăng ValueAddedTax VNCI Dánnângcaonănglccnhtranh VietnamCompetitivenessInitiatives VitNam XHCN Xãhichnghĩa SocialistRepublic WTO TchcThươngmiThgii WorldTradeOrganization 8 LIMðU 1. TÍNHCPTHITCAðTÀI cácqucgiatrongtnggiaiñonlchs,Nhànưcñóngvaitròrtkhác nhau,songvaitròcơbncaNhànưcthưngbaogm:cungcphànghoácông; duytrìtrttxãhi;hochñnhkhungkhthchñiutitnnkinht;khcphc nhngbtcpcathtrưng;phânphilithunhpvàñmbocôngbngxãhi; ñidinhpphápchoqucgiatrêntrưngquct;khuynkhíchbotnvàqun lýbnvngcácnguntàinguyênthiênnhiên.Trongnhiutrưnghp,Nhànưc ñóng vai trò quyt ñnh trong vic thúc ñy s phát trin kinh t xã hi, nhưng, nhiutrưnghpkhácNhànưccũngcóthgâyranhngtáchilnchoxãhi xutpháttnhnghnchcamìnhnhưñtracácchínhsáchsailm;gâyratình trngmtnñnh;canthipquásâuvàocáchotñngkinht;dbtnthương trưclànsóngtoàncuhoá;bmáycngknhdntihiuquhotñngkém; làmsóimònnănglccánhân;tưtưngvk,ccbtrongñingũquanchc. TronglĩnhvcpháttrinDNNVV,scanthipcaNhànưcvàonnkinht ñthúcñy,htrspháttrincacácDNNVVxyrahtscphbinccác nưcñangpháttrincũngnhưcácnưcpháttrin.cácnưcñangpháttrin,k t nhng năm 1950 ca th k trưc, chính sách h tr DNNVV ñã ñưc nhiu nưcápdngnhmgiiquytcôngănviclàmchongưilaoñng,gópphnxóa ñóigimnghèochocácvùngkhókhăn.Trongnhngnămgnñây,schuynñi camtlotcácqucgiatcơchkhochhóatptrungsangcơchthtrưng vi ñnh hưng phát trin nn kinh t nhiu thành phn như Trung Quc, Vit Nam,...cũngñãtocơhitolnchospháttrincakhuvcDNNVVticác quc gia này. nưcphát trin như Hoa Kỳ,Nht Bn (nơi tp trung nhiu tp ñoànkinhtln,nitingthgii),Nhànưccũngxácñnhvaitròquantrng,lâu dàicaDNNVVtrongnnkinht,vìnólàbphncuthànhkhôngththiuñưc cannkinht,cómiquanhtươnghkhôngthtáchrinhauvicáctpñoàn kinht,ñcbittrongvictodngngànhcôngnghipbtrvàmnglưiphân phisnphm.Bêncnhñó,vitínhnăngñngcao,cácDNNVVlàtrưnghc 9 khinghipchocácdoanhnhânvàlàmôitrưngtomiliênkt,tíchtvnñ tngbưchìnhthànhvàpháttrincácdoanhnghipln.