Ở các quốc gia trong từng giai ñoạn lịch sử, Nhà nước ñóng vai trò rất khác
nhau, song vai trò cơ bản của Nhà nước thường bao gồm: cung cấp hàng hoá công;
duy trì trật tự xã hội; hoạch ñịnh khung khổ thể chế ñiều tiết nền kinh tế; khắc phục
những bất cập của thị trường; phân phối lại thu nhập và ñảm bảo công bằng xã hội;
ñại diện hợp pháp cho quốc gia trên trường quốc tế;khuyến khích bảo tồn và quản
lý bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Trongnhiều trường hợp, Nhà nước
ñóng vai trò quyết ñịnh trong việc thúc ñẩy sự phát triển kinh tế xã hội, nhưng,
nhiều trường hợp khác Nhà nước cũng có thể gây ra những tác hại lớn cho xã hội
xuất phát từ những hạn chế của mình như ñặt ra các chính sách sai lầm; gây ra tình
trạng mất ổn ñịnh; can thiệp quá sâu vào các hoạt ñộng kinh tế; dễ bị tổn thương
trước làn sóng toàn cầu hoá; bộ máy cồng kềnh dẫn tới hiệu quả hoạt ñộng kém;
làm sói mòn năng lực cá nhân; tư tưởng vị kỷ, cục bộ trong ñội ngũ quan chức.
Trong lĩnh vực phát triển DNNVV, sự can thiệp của Nhà nước vào nền kinh tế
ñể thúc ñẩy, hỗ trợ sự phát triển của các DNNVV xảyra hết sức phổ biến cả ở các
nước ñang phát triển cũng như các nước phát triển. Ở các nước ñang phát triển, kể
từ những năm 1950 của thế kỷ trước, chính sách hỗ trợ DNNVV ñã ñược nhiều
nước áp dụng nhằm giải quyết công ăn việc làm cho người lao ñộng, góp phần xóa
ñói giảm nghèo cho các vùng khó khăn. Trong những năm gần ñây, sự chuyển ñổi
của một loạt các quốc gia từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường
với ñịnh hướng phát triển nền kinh tế nhiều thành phần như Trung Quốc, Việt
Nam,. cũng ñã tạo cơ hội to lớn cho sự phát triểncủa khu vực DNNVV tại các
quốc gia này. Ở nước phát triển như Hoa Kỳ, Nhật Bản (nơi tập trung nhiều tập
ñoàn kinh tế lớn, nổi tiếng thế giới), Nhà nước cũng xác ñịnh vai trò quan trọng, lâu
dài của DNNVV trong nền kinh tế, vì nó là bộ phận cấu thành không thể thiếu ñược
của nền kinh tế, có mối quan hệ tương hỗ không thể tách rời nhau với các tập ñoàn
kinh tế, ñặc biệt trong việc tạo dựng ngành công nghiệp bổ trợ và mạng lưới phân
phối sản phẩm. Bên cạnh ñó, với tính năng ñộng cao,các DNNVV là trường học
9
khởi nghiệp cho các doanh nhân và là môi trường tạomối liên kết, tích tụ vốn ñể
từng bước hình thành và phát triển các doanh nghiệplớn. Thực tế ở các nước, ñặc
biệt ở các nền kinh tế mới phát triển, các doanh nghiệp lớn, kể cả các tập ñoàn
xuyên quốc gia ñều hình thành từ các DNNVV cách ñây30, 40 năm. Mặc dù vậy,
ñặc ñiểm chung của DNNVV là thiếu vốn, công nghệ vàkỹ năng quản lý khiến họ
khó có khả năng cạnh tranh hiệu quả ở cả thị trườngtrong nước và quốc tế. Chính
vì vậy, phần lớn các nước ñều xác ñịnh việc Nhà nước hỗ trợ DNNVV không phải
là chính sách tạm thời mà là một sự can thiệp lâu dài, toàn diện. Tuy nhiên hỗ trợ
DNNVV như thế nào, vai trò của Nhà nước trong phát triển DNNVV như thế nào,
kinh nghiệm từ các nước chỉ ra những bài học rất khác nhau. Ở một số quốc gia,
Nhà nước hết sức chủ ñộng và can thiệp sâu bằng các chương trình phát triển
DNNVV, trực tiếp cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho DNNVV. Ở một số nước khác,
Nhà nước lại chỉ giữ những vai trò tối thiểu, như duy trì một môi trường kinh doanh
tốt chung cho mọi doanh nghiệp. Các học giả trên thế giới khá dễ dàng trong việc
thống nhất về vai trò quan trọng của khu vực DNNVV ñối với phát triển kinh tế
song lại hết sức khác biệt trong quan ñiểm thế nào là vai trò hợp lýcủa Nhà nước
trong phát triển DNNVV.
Ở Việt Nam, cùng với sự lớn mạnh của ñất nước, DNNVV giữ vai trò ngày
càng quan trọng. Do vậy, việc cải cách tổ chức cũngnhư phương thức tác ñộng của
Nhà nước ñể nâng cao hiệu quả hoạt ñộng và ñẩy mạnhquá trình phát triển của khu
vực DNNVV là một việc làm cấp thiết và hết sức quantrọng. Với những lý do nêu
trên, chủ ñề “Phát huy vai trò của Nhà nước trong phát triển Doanh nghiệp nhỏ
và vừa ở Việt Nam” ñược chọn làm ñề tài nghiên cứu cho Luận án này với hy vọng
góp phần nào ñó vào việc giải quyết vấn ñề ñặt ra.
198 trang |
Chia sẻ: oanh_nt | Lượt xem: 1801 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Phát huy vai trò của nhà nước trong phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
BGIÁODCVÀðÀOTO
TRƯNGðIHCKINHTQUCDÂN
-----------
LÊQUANGMNH
PHÁTHUYVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRIN
DOANHNGHIPNHVÀVAVITNAM
LUNÁNTINSĨ
HàNi2011
1
TRANGPHBÌA
BGIÁODCVÀðÀOTO
TRƯNGðIHCKINHTQUCDÂN
-----------
LÊQUANGMNH
PHÁTHUYVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRIN
DOANHNGHIPNHVÀVAVITNAM
Chuyênngành:Kinhthc
Mãs:62.31.03.01
LUNÁNTINSĨ
GIÁOVIÊNHƯNGDN1:PGS.TSVŨKIMDŨNG
GIÁOVIÊNHƯNGDN2:PGS.TSPHMVĂNMINH
HàNi2011
2
LICAMðOAN
Tôixincamñoanñâylàcôngtrìnhnghiêncuñclpcariêngtôi.
Cácsliu,ktqunêutronglunánlàtrungthcvàcóngungcxut
xrõràng.
Tácgilunán
LêQuangMnh
3
MCLC
TRANGPHBÌA .............................................................................................................................................1
LICAMðOAN ..............................................................................................................................................2
MCLC..........................................................................................................................................................3
DANHMCBNG..........................................................................................................................................6
DANHMCHÌNH ...........................................................................................................................................6
DANHMCCÁCTVITTT....................................................................................................................7
LIMðU...................................................................................................................................................8
CHƯƠNG1 ....................................................................................................................................................19
CƠSLÝLUNVVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIPNH
VÀVA..........................................................................................................................................................19
1.1. LÝTHUYTVVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINKINHT.............................19
1.1.1. QuátrìnhtinhoácáclýthuytvvaitròcaNhànưctrongnnkinht .................... 19
1.1.2. CácmôhìnhcanthipcaNhànưctrongnnkinhtthtrưng.................................. 22
1.2. SCNTHITCAVICPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVA .................................25
1.2.1. ðnhnghĩavdoanhnghipnhvàva .......................................................................... 25
1.2.2. StntikháchquancakhuvcDNNVVtrongminnkinht .................................. 29
1.2.3. VaitròvàñcñimcaDNNVV ...................................................................................... 34
1.3. VAITRÒCƠBNCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVA ..39
1.3.1. Pháttrinmôitrưngkinhdoanhthunlichodoanhnghip........................................ 39
1.3.2. Thchinttchcnăngñiuchnhcơcu,toranhiucơhikinhdoanh,ñnglcñu
tưchoDNNVV............................................................................................................................. 44
1.3.3. HtrDNNVVvưtquacáckhókhănniticadoanhnghip.................................... 47
1.4. KINHNGHIMQUCTVVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANH
NGHIPNHVÀVA.................................................................................................................................51
1.4.1. Môitrưngkinhdoanhthunlichodoanhnghip ........................................................ 51
1.4.2. HànhlangpháplýriêngchoDNNVV .............................................................................. 53
1.4.3. CácchươngtrìnhhtrpháttrinDNNVV..................................................................... 56
1.4.4. HthngtchchtrDNNVVcácnưc ................................................................... 62
KTLUNCHƯƠNG1...............................................................................................................................67
CHƯƠNG2 ....................................................................................................................................................68
THCTRNGVVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀ
VAVITNAM .......................................................................................................................................68
2.1. THCTRNGPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVAVITNAM ..............................68
2.1.1. QuátrìnhpháttrincakhuvcDNNVVVitNam........................................................ 68
2.1.2. ðcñim,cơcukhuvcDNNVV................................................................................... 72
2.1.3. VaitròcakhuvcDNNVVtrongnnkinht................................................................. 76
4
2.2. NHNGYUTCƠBNNHHƯNGðNSPHÁTTRINCADOANHNGHIPNH
VÀVAVITNAM–TINðCHOSCANTHIPCANHÀNƯC..............................................81
2.2.1. NhngkhókhănniticaDNNVV ................................................................................ 81
2.2.2. CácyutngoisinhnhhưngñnspháttrincaDNNVV..................................... 87
2.3. VAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVA:NHNG
THÀNHTUðTðƯC.............................................................................................................................90
2.3.1. Todngmôitrưngkinhdoanhthunlichodoanhnghip ........................................ 91
2.3.2. ThcthichínhsáchñiuchnhcơcutochoDNNVVnhiucơhikinhdoanhvàtăng
ñnglcñutư............................................................................................................................ 96
2.3.3. HtrDNNVVvưtquakhókhănnitiñpháttrin ................................................ 100
2.4. VAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVA:NHNGTNTI
VÀHNCH .................................................................................................................................................108
2.4.1. QuanhgiaNhànưcvàthtrưng............................................................................ 108
2.4.2. Môitrưngkinhdoanh ................................................................................................... 113
2.4.3. CácchươngtrìnhhtrtrctipchoDNNVV .............................................................. 117
KTLUNCHƯƠNG2.............................................................................................................................120
CHƯƠNG3 ..................................................................................................................................................121
PHÂNTÍCHMÔHÌNHCÁCYUTTÁCðNGðNSPHÁTTRINCADOANHNGHIP
NHVÀVA..............................................................................................................................................121
3.1. MÔHÌNHPHÂNTÍCHCÁCYUTTÁCðNGðNSPHÁTTRINCADOANHNGHIP
NHVÀVA ..............................................................................................................................................121
3.1.1. Cácyutnisinh.......................................................................................................... 122
3.1.2. Cácyutngoisinh...................................................................................................... 122
3.2. MÔTSLIUSDNGCHOMÔHÌNHPHÂNTÍCH..............................................................123
3.2.1. ðiutracaDánHtrChươngtrìnhpháttrinkinhdoanh(BSPS)....................... 123
3.2.2. Môtchititcáckthutthuthpsliu ..................................................................... 124
3.3. MÔHÌNHƯCLƯNGCÁCYUTNHHƯNGðNSTĂNGTRƯNGCADOANH
NGHIPNHVÀVA...............................................................................................................................126
3.3.1. Phươngphápphântích................................................................................................... 126
3.3.2. Slachnmôhình ....................................................................................................... 127
3.3.3. ðostăngtrưngcadoanhnghipvàcácyuttácñng......................................... 132
3.3.4. Phươngphápưclưngvàphnmmsdng ............................................................. 140
3.3.5. Ktquưclưng........................................................................................................... 141
KTLUNCHƯƠNG3.............................................................................................................................145
CHƯƠNG4 ..................................................................................................................................................146
KINNGHGIIPHÁPNHMPHÁTHUYVAITRÒNHÀNƯCTATRONGPHÁTTRIN
DOANHNGHIPNHVÀVA .............................................................................................................146
4.1.SLACHNTIƯUMÔHÌNHPHÁTTRINDOANHNGHIPNHVÀVA....................146
4.1.1. TrưngpháipháttrinDNNVVtheoñnhhưngchínhtr............................................ 146
5
4.1.2. MôhìnhxúctinpháttrinDNNVVmtcáchcólachn(SelectiveSMEpromotion) 148
4.1.3. Trưngpháithtrưngtdo(Laissezfaireapproach) ................................................. 150
4.1.4. Môhình“toñiukinthunliñDNNVVpháttrin”(Facilitation)........................ 150
4.2. QUANðIMXÁCðNHVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANHNGHIP
NHVÀVAVITNAM ......................................................................................................................151
4.2.1. NhànưcphiñtñưcsnhtquánvchínhsáchpháttrinDNNVV ...................... 152
4.2.2. Nhànưcchnênñóngvaitròlàngưitoñiukin(facilitator)................................ 152
4.2.3. Pháttrinkinhtnhiuthànhphntheochiusâu,ñmbosbìnhñngchoDNNVV ...
........................................................................................................................................ 153
4.2.4. Nhànưcchcanthipgiántipvàothtrưng ............................................................ 154
4.2.5. Nguyêntcduytrìcnhtranhcungcpcácdchvhtrdoanhnghip .................... 155
4.3. GIIPHÁPCTHðPHÁTHUYVAITRÒCANHÀNƯCTRONGPHÁTTRINDOANH
NGHIPNHVÀVAVITNAM.......................................................................................................155
4.3.1. CithinmiquanhcaNhànưcvithtrưng ...................................................... 155
4.3.2. TiptccithinmôitrưngkinhdoanhthunlihơnnachoDNNVV .................... 157
4.3.3. CicáchphươngthcvànidunghtrDNNVV ........................................................ 160
4.3.4. HoànthinbmáyqunlýNhànưcvpháttrinDNNVV ......................................... 168
KTLUN...................................................................................................................................................171
DANHMCCÔNGTRÌNHCATÁCGIðÃCÔNGBLIÊNQUANðNLUNÁN.............173
TÀILIUTHAMKHO ...........................................................................................................................174
PHLC......................................................................................................................................................179
6
DANHMCBNG
Bng1.1:ðnhnghĩadoanhnghipnhvàvamtsnưc.......................................................................26
Bng1.2:CáctiêuchícơbncañnhnghĩaDNNVVcácnnkinhtAPEC............................................27
Bng1.3:ðnhnghĩavDNNVVVitnam................................................................................................28
Bng1.4:ðónggópcakhuvcDNNVVtrongtngsnphmcôngnghip................................................35
Bng1.5:PhânloichínhsáchhtrDNNVV..............................................................................................54
Bng1.6:ChínhsáchvDNNVVcácnnkinhtAPEC ............................................................................54
Bng1.7:NgânsáchhtrDNNVVtrungbìnhchodoanhnghipmtsqucgia...................................57
Bng2.1:SlưngDNNVVtheohìnhthcshuñnngày31/12/1999 .....................................................70
Bng2.2:MtschstrungbìnhcacácdoanhnghipVitnam ...............................................................71
Bng2.3:CơcushucaDNNVVtheoquymôlaoñng.........................................................................73
Bng2.4:CơcushucaDNNVVtheoquymôvnñăngký...................................................................73
Bng2.5:SlưngDNNVVtheoloihìnhdoanhnghip..............................................................................75
Bng2.6:Slưngdoanhnghiptheongành,nghkinhdoanh .....................................................................76
Bng2.7:CácmcquantrngtronghinhpkinhtquctcaVitnam ..................................................98
Bng2.8:TlDNNVVnhnñưchtrtcácchươngtrìnhcaNhànưc ............................................103
Bng2.9:Mtschươngtrình,dánODAchokhuvcDNNVV ..............................................................105
Bng3.1:ðánhgiáchtlưngcathtcñăngkýkinhdoanh....................................................................133
Bng3.2:Mcñtipcncácngunvncadoanhnghip ........................................................................134
Bng3.3:Khókhăncácdoanhnghipgpphikhivaytintcáctchctíndng ...................................135
Bng3.4:Ktquưclưng .........................................................................................................................141
DANHMCHÌNH
Hình1.1:ðưnghctp(Learningcurve) ......................................................................................................30
Hình1.2:Quymôtiưuñsnxutmtsnphm ........................................................................................32
Hình2.1:TácñngcacácbinpháphtrcaChínhphñiviDNNVV .............................................106
7
DANHMCCÁCTVITTT
APEC DinñànkinhtChâuÁTháiBình AsianPacificEconomicConferrence
Dương
BDS Dchvpháttrinkinhdoanh BusinessDevelopmentService
BSPS Dánhtrchươngtrìnhpháttrin BusinessSectorProgramSupport
khuvcdoanhnghip
CNH,HðH Côngnghiphóa,hinñihóa Industrialization,Modernization
DNNVV Doanhnghipnhvàva SmallandMediumEnterprise
DNNN Doanhnghipnhànưc StateownedEnterprise
DNTN Doanhnghiptưnhân PrivateEnterprise
GDP Tngsnphmqucni GeneralDomesticProduct
ILO TchcLaoñngQuct InternationalLaborOrganization
KTTT Kinhtthtrưng MarketEconomy
OECD Tchchptácvàpháttrinkinht OrganizationforEconomic
CooperationandDevelopment
PCI Nănglccnhtranhcptnh ProvincialCompetitionIndex
R&D NghiêncuvàPháttrin Research&Development
UBND ybannhândân PeopleCommittee
ChươngtrìnhpháttrinLiênHip UnitedNationsDevelopment
UNDP
Quc Program
TchcPháttrinCôngnghipLiên UnitedNationsIndustrial
UNIDO
HipQuc DevelopmentOrganization
VAT Thugiátrgiatăng ValueAddedTax
VNCI Dánnângcaonănglccnhtranh VietnamCompetitivenessInitiatives
VitNam
XHCN Xãhichnghĩa SocialistRepublic
WTO TchcThươngmiThgii WorldTradeOrganization
8
LIMðU
1. TÍNHCPTHITCAðTÀI
cácqucgiatrongtnggiaiñonlchs,Nhànưcñóngvaitròrtkhác
nhau,songvaitròcơbncaNhànưcthưngbaogm:cungcphànghoácông;
duytrìtrttxãhi;hochñnhkhungkhthchñiutitnnkinht;khcphc
nhngbtcpcathtrưng;phânphilithunhpvàñmbocôngbngxãhi;
ñidinhpphápchoqucgiatrêntrưngquct;khuynkhíchbotnvàqun
lýbnvngcácnguntàinguyênthiênnhiên.Trongnhiutrưnghp,Nhànưc
ñóng vai trò quyt ñnh trong vic thúc ñy s phát trin kinh t xã hi, nhưng,
nhiutrưnghpkhácNhànưccũngcóthgâyranhngtáchilnchoxãhi
xutpháttnhnghnchcamìnhnhưñtracácchínhsáchsailm;gâyratình
trngmtnñnh;canthipquásâuvàocáchotñngkinht;dbtnthương
trưclànsóngtoàncuhoá;bmáycngknhdntihiuquhotñngkém;
làmsóimònnănglccánhân;tưtưngvk,ccbtrongñingũquanchc.
TronglĩnhvcpháttrinDNNVV,scanthipcaNhànưcvàonnkinht
ñthúcñy,htrspháttrincacácDNNVVxyrahtscphbinccác
nưcñangpháttrincũngnhưcácnưcpháttrin.cácnưcñangpháttrin,k
t nhng năm 1950 ca th k trưc, chính sách h tr DNNVV ñã ñưc nhiu
nưcápdngnhmgiiquytcôngănviclàmchongưilaoñng,gópphnxóa
ñóigimnghèochocácvùngkhókhăn.Trongnhngnămgnñây,schuynñi
camtlotcácqucgiatcơchkhochhóatptrungsangcơchthtrưng
vi ñnh hưng phát trin nn kinh t nhiu thành phn như Trung Quc, Vit
Nam,...cũngñãtocơhitolnchospháttrincakhuvcDNNVVticác
quc gia này. nưcphát trin như Hoa Kỳ,Nht Bn (nơi tp trung nhiu tp
ñoànkinhtln,nitingthgii),Nhànưccũngxácñnhvaitròquantrng,lâu
dàicaDNNVVtrongnnkinht,vìnólàbphncuthànhkhôngththiuñưc
cannkinht,cómiquanhtươnghkhôngthtáchrinhauvicáctpñoàn
kinht,ñcbittrongvictodngngànhcôngnghipbtrvàmnglưiphân
phisnphm.Bêncnhñó,vitínhnăngñngcao,cácDNNVVlàtrưnghc
9
khinghipchocácdoanhnhânvàlàmôitrưngtomiliênkt,tíchtvnñ
tngbưchìnhthànhvàpháttrincácdoanhnghipln.