Luận án Phát triển năng lực phản biện khoa học cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay

LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của nghiên cứu sinh. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực, có xuất xứ rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Trần Anh Kiên MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ MỞ ĐẦU 7 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 15 1.1. Những công trình nghiên cứu ở nước ngoài và trong nước liên quan đến đề tài luận án 15 1.2. Giá trị của các công trình khoa học đã tổng quan và những vấn đề luận án cần tập trung nghiên cứu 29 Chương 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC PHẢN BIỆN KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC PHẢN BIỆN KHOA HỌC CHO HỌC VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI HIỆN NAY 33 2.1. Những vấn đề lý luận về năng lực phản biện khoa học của học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay 33 2.2. Những vấn đề lý luận về phát triển năng lực phản biện khoa học cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay 52 2.3. Khái quát đặc điểm các trường sĩ quan quân đội và những yếu tố tác động đến phát triển năng lực phản biện khoa học cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay 62 Chương 3 THỰC TRẠNG NĂNG LỰC PHẢN BIỆN KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC PHẢN BIỆN KHOA HỌC CHO HỌC VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI HIỆN NAY 74 3.1. Khái quát khảo sát thực trạng 74 3.2. Thực trạng năng lực phản biện khoa học của học viên ở các trường sĩ quan quân đội 79 3.3. Thực trạng phát triển năng lực phản biện khoa học cho học viên ở các Trường sĩ quan quân đội 89 3.4 Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến phát triển năng lực phản biện khoa học cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội 102 3.5. Đánh giá chung về thực trạng 104 Chương 4 YÊU CẦU VÀ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC PHẢN BIỆN KHOA HỌC CHO HỌC VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI HIỆN NAY 110 4.1. Yêu cầu phát triển năng lực phản biện khoa học cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay 110 4.2. Biện pháp phát triển năng lực phản biện khoa học cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay 116 Chương 5 THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 147 5.1. Những vấn đề chung về thực nghiệm 147 5.2. Tiến trình thực nghiệm 155 5.3. Phân tích kết quả thực nghiệm 162 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 172 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 175 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 176 PHỤ LỤC 188 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ CHỮ VIẾT TẮT 1. Cán bộ quản lý CBQL 2. Điểm trung bình ĐTB 3. Lớp đối chứng LĐC 4. Lớp thực nghiệm LTN 5. Năng lực phản biện khoa học NLPBKH 6. Nghiên cứu khoa học NCKH 7. Trường sĩ quan quân đội TQSQĐ DANH MỤC CÁC BẢNG Tên bảng Tên nội dung bảng Trang Bảng 3.1 Mẫu và các tham số nghiên cứu 75 Bảng 3.2 Thang đo các mức độ đánh giá 78 Bảng 3.3 Đánh giá về vốn tri thức của học viên ở các TSQQĐ 79 Bảng 3.4 Đánh giá về kỹ năng phản biện khoa học của học viên ở các TSQQĐ 81 Bảng 3.5 Đánh giá về thái độ phản biện khoa học của học viên ở các TSQQĐ 83 Bảng 3.6 Tổng hợp ý kiến về biểu hiện NLPBKH của học viên các TSQQĐ 89 Bảng 3.7 Tổng hợp ý kiến đánh giá về tác động của NLPBKH đến chất lượng, hiệu quả các mặt hoạt động của học viên ở các TSQQĐ 90 Bảng 3.8 Tổng hợp ý kiến đánh giá về mục tiêu phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay 92 Bảng 3.9 Tổng hợp ý kiến đánh giá về tần suất thực hiện nội dung phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay 93 Bảng 3.10 Tổng hợp ý kiến đánh giá về chất lượng, hiệu quả thực hiện nội dung phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay 94 Bảng 3.11 Tổng hợp ý kiến đánh giá về tần suất sử dụng các con đường phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay 96 Bảng 3.12 Tổng hợp ý kiến đánh giá về hiệu quả sử dụng các con đường phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay 97 Bảng 3.13 Tổng hợp ý kiến đánh giá về điều kiện phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay 98 Bảng 3.14 Tổng hợp ý kiến đánh giá về kết quả phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay 101 Bảng 3.15 Tổng hợp ý kiến đánh giá về yếu tố tác động đến phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay 102 Bảng 4.1 Chuẩn NLPBKH trong khung năng lực của học viên ở các TSQQĐ 117 Bảng 5.1 Đối tượng thực nghiệm 148 Bảng 5.2 Lượng hóa tiêu chí đánh giá tri thức của học viên 150 Bảng 5.3 Lượng hóa tiêu chí đánh giá kỹ năng phản biện khoa học của học viên 152 Bảng 5.4 Lượng hóa tiêu chí đánh giá thái độ phản biện khoa học của học viên 154 Bảng 5.5 Thang đo NLPBKH học viên đạt được thông qua dạy học 158 Bảng 5.6 Phân phối tần suất điểm kiểm tra đầu vào của các LTN, LĐC 159 Bảng 5.7 Phân phối tần suất (%) học viên đạt điểm của các LTN, LĐC 159 Bảng 5.8 Bảng thống kê kết quả các tham số 160 Bảng 5.9 Kết quả kiểm định T-test trước thực nghiệm 161 Bảng 5.10 Phân phối tần suất điểm của LTN1, LĐC1 sau tác động sư phạm 162 Bảng 5.11 Phân phối tần suất (%) học viên đạt điểm của LTN1, LĐC1 sau tác động sư phạm 162 Bảng 5.12 Phân phối tần suất tích lũy kết quả về sự tiến bộ ở LTN1 và LĐC1 162 Bảng 5.13 Thống kê các tham số kết quả sau tác động sư phạm 163 Bảng 5.14 So sánh kết quả sau thực nghiệm giữa LTN1 và LĐC1 163 Bảng 5.15 Kết quả kiểm định T-Test của LTN1 và LĐC1 sau thực nghiệm 165 Bảng 5.16 Phân phối tần suất điểm của LTN2, LĐC2 sau tác động sư phạm 165 Bảng 5.17 Phân phối tần suất (%) học viên đạt điểm của LTN1, LĐC1 sau tác động sư phạm 165 Bảng 5.18 Phân phối tần suất tích lũy kết quả về sự tiến bộ ở LTN2 và LĐC2 166 Bảng 5.19 Bảng thống kê kết quả các tham số sau tác động sư phạm 166 Bảng 5.20 Bảng kết quả Independent Samples Test thực nghiệm sau tác động 166 Bảng 5.21 Kết quả kiểm định T-Test của LTN2 và LĐC2 sau thực nghiệm 167 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Biểu đồ Tên nội dung biểu đồ Trang Biểu đồ 3.1 Đánh giá về vai trò của NLPBKH đối với khả năng hoàn thành nhiệm vụ của học viên ở các TSQQĐ 90 Biểu đồ 3.2 Tổng hợp ý kiến đánh giá về việc phát huy trách nhiệm, sự phối hợp của các chủ thể trong phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay 91 Biểu đồ 3.3 So sánh các yếu tố tác động đến phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay 103 Biểu đồ 5.1 So sánh kết quả trước thực nghiệm giữa LTN1 và LĐC1 160 Biểu đồ 5.2 So sánh kết quả trước thực nghiệm giữa LTN2 và LĐC2 160 Biểu đồ 5.3 So sánh kết quả sau thực nghiệm giữa LTN1 và LĐC1 163 Biểu đồ 5.4 So sánh kết quả sau thực nghiệm giữa LTN2 và LĐC2 166 Đồ thị Tên nội dung đồ thị Đồ thị 5.1 Biểu diễn tần suất tích lũy về sự tiến bộ ở LTN1 và LĐC1 164 Đồ thị 5.2 Biểu diễn tần suất tích lũy về sự tiến bộ ở LTN2 và LĐC2 167 Sơ đồ Tên nội dung sơ đồ Sơ đồ 4.1 Quy trình tổ chức phát triển NLPBKH cho học viên thông qua hoạt động NCKH ở các TSQQĐ 132 Hình Tên hình Hình 1.1 Cấu trúc NLPBKH của học viên các TSQQĐ 51 MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài luận án Xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, sự tác động của kinh tế tri thức và cách mạng công nghiệp lần thứ Tư đã và đang đặt ra cho giáo dục những yêu cầu mới. Ngày nay, giáo dục không chỉ có mục đích đem lại cho người học nhiều tri thức, mà quan trọng hơn là phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực cho người học nhằm hướng tới mục tiêu: "học để biết", "học để làm", "học để chung sống với nhau", "học để làm người". Cùng với xu thế phát triển chung của giáo dục thế giới, giáo dục Việt Nam đang thực hiện đổi mới theo hướng: “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học” [24, tr.232]. Như vậy, đổi mới giáo dục theo hướng phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất của người học đã và đang là xu thế lớn trong sự phát triển của giáo dục thế giới cũng như ở Việt Nam. Để thực hiện đổi mới giáo dục theo hướng chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; ngày 18/10/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1982/QĐ-TTg phê duyệt khung trình độ quốc gia Việt Nam. Theo đó, khung trình độ quốc gia Việt Nam bao gồm 8 bậc. Ở bậc 6 trong khung trình độ (Đại học) người học phải: “có kiến thức thực tế vững chắc, kiến thức lý thuyết toàn diện, chuyên sâu về một ngành đào tạo, kiến thức cơ bản về khoa học xã hội, chính trị và pháp luật; có kỹ năng nhận thức liên quan đến phản biện...” [91, tr.3] và ở bậc 7 (Thạc sĩ) người học phải: “có kiến thức thực tế, kiến thức lý thuyết sâu, rộng ở mức độ làm chủ kiến thức trong phạm vi của ngành đào tạo; có kỹ năng phản biện, phân tích, tổng hợp và đánh giá dữ liệu, thông tin một cách khoa học và tiên tiến...”[ 91, tr.4]. Như vậy, ở bậc 6 và bậc 7, xác nhận trình độ đào tạo của người học phải đạt được nhiều năng lực, trong đó NLPBKH là một trong những năng lực cốt lõi mà tất cả các nhà trường đào tạo bậc đại học phải phát triển được cho người học. Các trường sĩ quan quân đội là nơi đào tạo ra những người cán bộ hoạt động trong lĩnh vực quân sự. Tính chất đặc biệt của hoạt động quân sự, đòi hỏi những người sĩ quan không chỉ giỏi về kiến thức và các kỹ năng hoạt động quân sự; mà còn phải có các phẩm chất chính trị, tư tưởng và tinh thần chiến đấu cao; tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân; có tư duy linh hoạt, sáng tạo; có khả năng phát hiện và giải quyết vấn đề; có năng lực lãnh đạo, chỉ huy; có kỹ năng giao tiếp và hợp tác, có trách nhiệm cá nhân và ý thức tổ chức kỷ luật cao và phải có năng lực phản biện. Trong các phẩm chất và năng lực của người sĩ quan, NLPBKH có vai trò rất quan trọng vì đó là yếu tố giúp cho họ có cách thức tiếp cận, giải quyết đúng đắn, khoa học các vấn đề lý luận và thực tiễn, loại bỏ những nhận thức sai lầm, tiệm cận đến gần hơn với chân lý, là cơ sở để đưa ra những quyết định nhanh chóng, chính xác, đáp ứng tốt nhất với yêu cầu của hoạt động quân sự. NLPBKH của người sĩ quan được hình thành và phát triển thông qua nhiều con đường, cách thức biện pháp khác nhau, trong đó thông qua quá trình học tập tại các nhà trường là một con đường cơ bản, mang lại hiệu quả thiết thực nhất. Nhận thức đúng vai trò, tầm quan trọng của phát triển NLPBKH cho học viên; những năm qua các TSQQĐ đã tích cực triển khai nhiều cách thức, biện pháp phát triển NLPBKH cho học viên và đã thu được những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, phát triển NLPBKH ở các TSQQĐ vẫn còn những hạn chế nhất định. Nhận thức, sự quan tâm, trách nhiệm của một số lực lượng sư phạm ở các TSQQĐ về phát triển NLPBKH cho học viên còn chưa thật toàn diện, sâu sắc; mục tiêu, nội dung, con đường, phương pháp, hình thức phát triển NLPBKH cho học viên ở một số TSQQĐ chưa thật phù hợp; tri thức, kỹ năng, thái độ phản biện khoa học của một bộ phận học viên còn hạn chế, chưa thực sự đáp ứng được mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Những hạn chế trong phát triển NLPBKH cho học viên dẫn đến một số học viên khi tốt nghiệp ra trường chưa có NLPBKH phát triển đạt đến mức đáp ứng được tốt nhất với các yêu cầu của hoạt động quân sự. Hiện nay, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc có những phát triển mới; quân đội được xây dựng theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại, đặt ra những yêu cầu mới cao hơn đối với GD&ĐT ở các trường SQQĐ. Hơn lúc nào hết, các TSQQĐ phải đổi mới giáo dục và đào tạo hướng tới: “Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; có phẩm chất đạo đức cách mạng; có kiến thức, năng lực toàn diện,... đáp ứng mục tiêu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại và yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” [76,tr.3]. Để thực hiện được mục tiêu đó, giáo dục và đào tạo ở các TSQQĐ cần phải được đổi mới theo hướng phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực cho học viên, trong đó bao hàm phát triển NLPBKH cho học viên. Phát triển năng lực, phát triển NLPBKH cho người học là những vấn đề đã được một số tác giả trong và ngoài nước nghiên cứu dưới nhiều góc độ tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có công trình nào trực tiếp đi sâu nghiên cứu về phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ dưới góc độ tiếp cận của khoa học giáo dục. Đây là một khoảng trống về mặt lý luận cần được quan tâm nghiên cứu nhằm làm rõ cơ sở khoa học cho phát triển NLPBKH cho học viên và góp phần đổi mới, nâng cao chất lượng GD&ĐT ở các TSQQĐ hiện nay. Xuất phát từ những lý do cơ bản trên, tác giả chọn vấn đề: “Phát triển năng lực phản biện khoa học cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay” làm đề tài nghiên cứu cho luận án của mình. 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn và đề xuất các biện pháp phát triển NLPBKH cho học viên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ở các TSQQĐ, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội, bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến NLPBKH và phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ; - Khái quát, hệ thống hóa, phát triển những vấn đề lý luận về NLPBKH và phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay; - Làm rõ thực trạng NLPBKH, phát triển NLPBKH cho học viên và thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay, chỉ rõ những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những ưu điểm, hạn chế; - Đề xuất biện pháp phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay; - Thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng tính đúng đắn, khả thi của các biện pháp mà luận án đề xuất. 3. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu Khách thể nghiên cứu Quá trình phát triển năng lực nghề nghiệp cho học viên ở các TSQQĐ. Đối tượng nghiên cứu: Quá trình phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về nội dung: Luận án tiếp cận NLPBKH là một năng lực thành phần trong cấu trúc năng lực của học viên trong quá trình đào tạo trở thành sĩ quan quân đội; Tiếp cận phát triển NLPBKH thông qua quá trình dạy học và NCKH ở các TSQQĐ. Phạm vi về không gian: Luận án điều tra, khảo sát ở một số TSQQĐ, cụ thể: Trường Sĩ quan Chính trị, Trường Sĩ quan Lục quân 1, Trường Sĩ quan Lục quân 2, Trường Sĩ quan Không quân, Trường Sĩ quan Công binh. Phạm vi về thời gian: Các số liệu phục vụ luận án được giới hạn từ năm 2019 đến nay. 4. Giả thuyết khoa học Phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay là phù hợp với quan điểm giáo dục của Đảng và xu hướng phát triển của giáo dục hiện đại. Phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay chịu tác động bởi rất nhiều yếu tố. Nếu các TSQQĐ xây dựng và công bố khung năng lực của học viên; đổi mới chương trình, nội dung các môn học, triển khai thực hiện dạy học; đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và hoạt động NCKH theo hướng phát triển năng lực, NLPBKH cho người học; phát huy vai trò tích cực chủ động của học viên thì NLPBKH của học viên ở các TSQQĐ sẽ được phát triển, hoàn thiện, đáp ứng mục tiêu yêu cầu đào tạo. 5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu Cơ sở lý luận Luận án được xây dựng trên cơ sở quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục; quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục, đào tạo, về xây dựng lực lượng vũ trang trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế. Quá trình nghiên cứu, luận án vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin. Cụ thể là quán triệt các nguyên tắc khách quan, toàn diện, lịch sử, cụ thể và phát triển trong xem xét, đánh giá NLPBKH của học viên và quá trình phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ. Đồng thời luận án cũng dựa trên các quan điểm tiếp cận trong NCKH để làm rõ đối tượng nghiên cứu và luận giải các nhiệm vụ của đề tài. Cụ thể là: + Tiếp cận hệ thống - cấu trúc: Luận án tiếp cận NLPBKH như một chỉnh thể nằm trong hệ thống các phẩm chất, năng lực của người học viên. NLPBKH được cấu thành từ các thành tố cụ thể có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và gắn bó mật thiết với các phẩm chất năng lực khác. Tiếp cận phát triển NLPBKH cho học viên được đặt trong mối quan hệ với các thành tố của quá trình đào tạo và chịu sự tác động từ các thành tố khác của quá trình đào tạo, đặc biệt là gắn chặt với quá trình dạy học và NCKH. + Tiếp cận lịch sử - logic: Luận án quan niệm NLPBKH của học viên là kết quả của một quá trình giáo dục, rèn luyện kiên nhẫn, lâu dài và khoa học. Phát triển NLPBKH là một quá trình liên tục, vận động theo những quy luật của quá trình sư phạm quân sự và logic của quá trình giáo dục nhân cách. + Tiếp cận phát triển, thực tiễn: Phát triển NLPBKH cho học viên là quá trình vận động liên tục, sinh động, gắn liền và phải phù hợp với đặc điểm đối tượng học viên cũng như điều kiện thực tiễn của từng TSQQĐ ở những thời điểm cụ thể. + Tiếp cận năng lực: Phát triển NLPBKH cho học viên các TSQQĐ cần được thực hiện thông qua quá trình dạy học, NCKH và hoạt động thực tiễn khác theo định hướng phát triển năng lực của người học. Cơ sở thực tiễn Cơ sở thực tiễn của luận án được xây dựng trên kết quả nghiên cứu, khảo sát thực trạng NLPBKH và phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ. Các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Quốc phòng về giáo dục, đào tạo, phát triển năng lực cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay. Phương pháp nghiên cứu Luận án sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học chuyên ngành và liên ngành, cụ thể là: - Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Thu thập, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá tài liệu liên quan đến năng lực, phát triển năng lực, năng lực phản biện, NLPBKH và phát triển NLPBKH đã được công bố để làm rõ cơ sở lý luận liên quan đến phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ. - Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát quá trình dạy học, giáo dục học viên, tổ chức cho học viên NCKH ở một số TSQQĐ. Trên cơ sở đó có thêm tư liệu phục vụ việc phân tích, tổng hợp, nhận định đối với vấn đề nghiên cứu. + Phương pháp điều tra: Tiến hành trưng cầu ý kiến của 238 CBQL và giảng viên, 488 học viên tại Trường Sĩ quan Chính trị, Trường Sĩ quan Lục quân 1, Trường Sĩ quan Lục quân 2, Trường Sĩ quan Không quân, Trường Sĩ quan Công binh. + Phương pháp tọa đàm, phỏng vấn: Tiến hành tọa đàm, phỏng vấn giảng viên, CBQL và học viên về các vấn đề có liên quan đến phát triển NLPBKH cho học viên các TSQQĐ. + Phương pháp nghiên cứu sản phẩm giáo dục: Nghiên cứu các báo cáo sơ, tổng kết của cơ quan, CBQL; hồ sơ bài giảng, kế hoạch hoạt động chuyên môn, đề thi đáp án của giảng viên; bài thi, sản phẩm nghiên cứu khoa học của học viên một số TSQQĐ (Trường Sĩ quan Chính trị, Trường Sĩ quan Lục quân 1, Trường Sĩ quan Lục quân 2, Trường Sĩ quan không quân, Trường Sĩ quan công binh), của các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng (Cục Nhà trường/Bộ Tổng Tham mưu; Cục Tuyên huấn/Tổng cục Chính trị) liên quan đến vấn đề nghiên cứu từ năm 2019 đến 2023. + Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến của một số nhà khoa học, nhà sư phạm, nhà quản lý có kinh nghiệm trong hoạt động giảng dạy và quản lý giáo dục trong và ngoài quân đội về một số vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan đến đề tài; + Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tổ chức thực nghiệm sư phạm tại Trường Sĩ quan Chính trị và Trường Sĩ quan Lục quân 1 nhằm kiểm chứng các biện pháp đã đề xuất trong luận án. - Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý kết quả điều tra và kết quả thực nghiệm, làm cơ sở cho đánh giá định lượng và định tính kết quả thu được. 6. Những đóng góp mới của luận án - Luận án đã khái quát, phát triển những vấn đề lý luận về NLPBKH và phát triển NLPBKH ở trong và ngoài nước, trên cơ sở đó bổ sung, phát triển lý luận về phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ, góp phần phát triển lý luận về phát triển năng lực cho người học. - Xây dựng khái niệm, làm rõ vai trò, đặc điểm, cấu trúc, các yếu tố ảnh hưởng, tiêu chí đánh giá NLPBKH của học viên, phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ và những vấn đề đặt ra đối với phát triển NLPBKH cho học viên ở các TSQQĐ hiện nay. - Làm rõ được thực