Luận án Quản lý hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN NGỌC PHƢƠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG LIÊN KẾT ĐÀO TẠO CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT VỚI DOANH NGHIỆP LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN NGỌC PHƢƠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG LIÊN KẾT ĐÀO TẠO CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT VỚI DOANH NGHIỆP Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 62. 14. 01. 14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học TS. PHAN QUỐC LÂM PGS. TS. PHẠM MINH HÙNG NGHỆ AN - 2017 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kì công trình nào khác. Tác giả Nguyễn Ngọc Phƣơng ii LỜI CÁM ƠN Tôi xin trân trọng cảm ơn Quý lãnh đạo Trường Đại học Vinh, các nhà khoa học, các giảng viên, cán bộ quản lý đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu đề tài luận án. Tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Trinh, TS. Phan Quốc Lâm và PGS.TS Phạm Minh Hùng là những nhà khoa học đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, thực hiện luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Cao đẳng Kỹ thuật Lý Tự Trọng Thành phố Hồ Chí Minh, các doanh nghiệp, các đồng nghiệp, bạn bè và người thân đã giúp đỡ, ủng hộ và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận án này. Tác giả Nguyễn Ngọc Phương iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CÁM ƠN ............................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ...................................................................... ix DANH MỤC CÁC BẢNG .......................................................................................... x MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ................................................................................ 1 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ......................................................................... 3 3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU ....................................... 3 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ......................................................................... 4 5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ........................................................................ 4 6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................................................ 4 7. QUAN ĐIỂM TIẾP C N VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............... 4 8. NHỮNG LU N ĐIỂM BẢO VỆ CỦA LU N ÁN .................................... 7 9. NHỮNG Đ NG G P MỚI CỦA LU N ÁN ............................................. 7 10. CẤU TRÚC LU N ÁN .............................................................................. 8 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LU N VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG LIÊN KẾT ĐÀO TẠO CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THU T VỚI DOANH NGHIỆP ............ 9 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ .................................................. 9 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới về liên kết của nhà trƣờng với doanh nghiệp .......................................................................................................................... 9 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam về liên kết đào tạo của nhà trƣờng với doanh nghiệp ............................................................................................................. 12 1.1.3. Đánh giá chung ............................................................................................... 24 1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN ................................................................... 25 1.2.1. Liên kết và hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ............................................................................................................. 25 iv 1.2.2. Quản lý và quản lý hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp .............................................................................................. 28 1.2.3. Giải pháp quản lý hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp .............................................................................................. 31 1.3. HOẠT ĐỘNG LIÊN KẾT ĐÀO TẠO CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT VỚI DOANH NGHIỆP ................................................................... 32 1.3.1. Mục đích, ý nghĩa liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ............................................................................................................ 32 1.3.2. Đặc điểm hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ............................................................................................................. 34 1.3.3. Nội dung của hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ....................................................................................................... 34 1.3.4. Hình thức liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ........................................................................................................................ 38 1.4. QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG LIÊN KẾT ĐÀO TẠO CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THU T VỚI DOANH NGHIỆP ...................................... 39 1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ......................................................................................... 39 1.4.2. Định hƣớng quản lý hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp .............................................................................................. 40 1.4.3. Nội dung quản lý hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp .............................................................................................. 40 1.4.4. Chủ thể quản lý hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ....................................................................................................... 46 1.4.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động quản lý liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ....................................................... 47 1.5. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG LIÊN KẾT ĐÀO TẠO GIỮA NHÀ TRƢỜNG VỚI DOANH NGHIỆP ............... 49 Kết luận chƣơng 1 ..................................................................................................... 52 v Chƣơng 2 CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG LIÊN KẾT ĐÀO TẠO CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THU T VỚI DOANH NGHIỆP ........................................................................................... 54 2.1. KHÁI QUÁT VỀ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG ..................................... 54 2.1.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................... 54 2.1.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................ 54 2.1.3. Đối tƣợng khảo sát ......................................................................................... 54 2.1.4. Phƣơng pháp khảo sát ..................................................................................... 55 2.1.5. Đánh giá kết quả khảo sát ............................................................................... 56 2.1.6. Cách thức xử lý số liệu .................................................................................... 56 2.1.7. Thời gian khảo sát ........................................................................................... 56 2.2. KẾT QUẢ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG ............................................... 57 2.2.1. Khái quát về hệ thống các trƣờng CĐKT tại Thành phố Hồ Chí Minh .......... 57 2.2.2. Khái quát về hệ thống các doanh nghiệp và nhu cầu nhân lực kỹ thuật của các doanh nghiệp ở Thành phố Hồ Chí Minh .................................................... 69 2.2.3. Thực trạng hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ............................................................................................................. 81 2.2.4. Thực trạng quản lý hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp (khảo sát trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh) ............................ 87 2.2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả quản lý hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ..................................... 92 2.2.6. Đánh giá thực trạng ......................................................................................... 94 Kết luận chƣơng 2 ................................................................................................... 101 Chƣơng 3 ................................................................................................................. 102 GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG LIÊN KẾT ĐÀO TẠO ............................ 102 CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THU T VỚI DOANH NGHIỆP ................... 102 3.1. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ............................................... 102 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ................................................................ 102 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện ............................................................... 102 vi 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ................................................................ 102 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ............................................... 103 3.2. CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG LIÊN KẾT ĐÀO TẠO GIỮA CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THU T VÀ DOANH NGHIỆP ........................................................................................................ 103 3.2.1. Quán triệt cho các cán bộ quản lý và các thành viên liên quan nhận thức mới về sự cần thiết phải liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ........................................................................................................... 103 3.2.2. Xây dựng kế hoạch hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp dựa trên các cam kết hợp tác giữa hai bên ........................ 106 3.2.3. Tổ chức hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp thông qua mô hình đào tạo gắn với nhu cầu của doanh nghiệp ....... 110 3.2.4. Chỉ đạo thiết kế bộ tiêu chuẩn để đánh giá hoạt động liên kết đào tạo của trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp ............................................................ 118 3.2.5. Bồi dƣỡng nâng cao năng lực quản lý hoạt động LKĐT cho cán bộ quản lý, giảng viên dạy thực hành trong trƣờng cao đẳng kỹ thuật tham gia hoạt động LKĐT ............................................................................................................. 126 3.2.6. Tạo động lực để cán bộ quản lý, giảng viên dạy thực hành phát huy tốt vai trò của mình trong hoạt động liên kết đào tạo ................................................... 129 3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC GIẢI PHÁP ............................................ 132 3.4. KHẢO SÁT SỰ CẦN THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT ................................................................................. 133 3.4.1. Mục đích khảo sát ......................................................................................... 133 3.4.2. Nội dung khảo sát .......................................................................................... 133 3.4.3. Phƣơng pháp khảo sát ................................................................................... 133 3.4.4. Đối tƣợng khảo sát ........................................................................................ 133 3.4.5. Kết quả khảo sát ............................................................................................ 134 3.5. THỬ NGHIỆM ...................................................................................... 137 3.5.1. Tổ chức thử nghiệm ...................................................................................... 137 vii 3.5.2. Phân tích kết quả thử nghiệm ........................................................................ 141 3.5.3. Đánh giá chung về thử nghiệm ..................................................................... 148 Kết luận chƣơng 3 ................................................................................................... 148 KẾT LU N VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................. 150 1. KẾT LU N ............................................................................................... 150 2. KIẾN NGHỊ .............................................................................................. 151 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC .................................................. 153 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 154 viii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Các chữ viết tắt Các chữ viết đầy đủ 1 BCHTƢ Ban Chấp hành Trung ƣơng 2 CBKT Cán bộ kỹ thuật 3 CĐKT Cao đẳng kỹ thuật 4 CHLB Cộng hòa liên bang 5 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 6 CNKT Công nhân kỹ thuật 7 DN Doanh nghiệp 8 ĐT Đào tạo 9 ĐTN Đào tạo nghề 10 GD Giáo dục 11 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 12 GVDTH Giảng viên dạy thực hành 13 KN Kỹ năng 14 LĐ-TB&XH Lao động, Thƣơng binh và Xã hội 15 LKĐT Liên kết đào tạo 16 QLGD Quản lý Giáo dục 17 RLTN Rèn luyện tay nghề 18 SV Sinh viên 19 TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh 20 TN Thử nghiệm 21 TCKT Trung cấp kỹ thuật ix DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 2.1. Đánh giá của DN về khả năng của SV sau khi tốt nghiệp ở các trƣờng CĐKT: ......................................................................................................... 65 Biểu đồ 2.2. Biểu đồ chỉ số PCI của TP. HCM từ 2007 đến 2015 ......................... 74 Biểu đồ 2.3. Nhu cầu tìm việc làm theo trình độ năm 2015 ................................... 76 Biểu đồ 2.4. Thực trạng hoạt động LKĐT của trƣờng CĐKT với DN ................... 85 Biểu đồ 2.5. Thực trạng quản lý hoạt động LKĐT của trƣờng CĐKT với DN ...... 91 Biểu đồ 2.6. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động LKĐT của trƣờng CĐKT với DN ...................................................................................... 96 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ phân bố tần suất if .................................................................. 147 Biểu đồ 3.2. Biểu đồ tần suất tích lũy if  .............................................................. 147 Sơ đồ 3.1. Mô phổng mô hình quy trình đào tạo gắn với nhu cầu của DN .......... 115 Sơ đồ 3.2.Các điều kiện đảm bảo thành công của mô hình đào tạo gắn với nhu cầu của doanh nghiệp ..................................................................................... 119 x DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê số phiếu khảo sát .................................................................... 58 Bảng 2.2. Cơ cấu đào tạo trên địa bàn TPHCM 2015............................................. 60 Bảng 2.3. Tổng hợp ngành đào tạo bậc cao đẳng chính quy của 5 trƣờng CĐKT tại TP.HCM năm học 2015 – 2016 ............................................................. 61 Bảng 2.4. Kết quả đánh giá của đối tƣợng khảo sát tại DN về khả năng của SV sau khi tốt nghiệp ở các trƣờng CĐKT ............................................................. 65 Bảng 2.5. Số DN phân theo quy mô lao động ......................................................... 71 Bảng 2.6. Số DN phân theo vốn sở hữu .................................................................. 72 Bảng 2.7. Bảng tổng hợp kết quả chỉ số PCI từ năm 2007 đến 2015 của TP.HCM ................................................................................................................... 73 Bảng 2.8. Dân số và Lao động thành phố Hồ Chí Minh 2014-2015 ...................... 74 Bảng 2.9. Trình độ chuyên môn kỹ thuật của lực lƣợng lao động TP.HCM 2015 ......................................................................................................................... 75 Bảng 2.10. Cơ cấu của lực lƣợng lao động chia theo nhu cầu học nghề ............... 76 Bảng 2.11. Cơ cấu của lực lƣợng lao động chia theo khu vực kinh tế ................... 77 Bảng 2.12. Nhu cầu nhân lực 4 ngành công nghiệp trọng yếu tại TP.HCM giai đoạn 2015 – 2010 đến năm 2025 ..................................................................... 78 Bảng 2.13. Nhu cầu nhân lực theo trình độ nghề tại TP.HCM giai đoạn 2015 – 2020 đến năm 2025 .............................................................................................. 78 Bảng 2.14. Nhu cầu nhân lực 4 ngành kinh tế chủ lực của TP.HCM giai đoạn 2013 – 2015 .................................................................................................... 80 Bảng 2.15. Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động LKĐT của trƣờng CĐKT với DN ..................................................................................................................... 83 xi Bảng 2.16. Nhận định của đối tƣợng khảo sát về thực trạng hoạt động LKĐT của trƣờng CĐKT với DN ....................................................................................... 84 Bảng 2.17. Kết quả khảo sát thực trạng mức độ thực hiện hoạt động LKĐT của trƣờng CĐKT với DN ....................................................................................... 88 Bảng 2.18. Kết quả khảo sát thực trạng mức độ thực hiện quản lý hoạt động LKĐT của trƣờng CĐKT với DN ........................................................................... 89 Bảng 2.19. Nhận định của đối tƣợng khảo sát về thực trạng quản lý hoạt động LKĐT của trƣờng CĐKT với DN .................................................................. 90 Bảng 2.20. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả quản lý hoạt động LKĐT của trƣờng CĐKT với DN ........................................................................... 95 Bảng 3.1: Đánh giá sự cần thiết của các giải pháp đề xuất (n = 406) ................... 136 Bảng 3.2. Đánh giá tính khả thi của các giải pháp đề xuất (n = 406) ................... 137 Bảng 3.3. Kết quả khảo sát trình độ ban đầu về kiến thức của nhóm TN và ĐC ......................................................................................................................... 144 Bảng 3.4. Khảo sát trình độ ban đầu về KN quản lý LKĐT của nhóm TN và ĐC ......................................................................................................................... 145 Bảng 3.5. Bảng tần suất kết quả kiểm tra sau TN về kiến thức ............................ 146 Bảng 3.6. Phân bố tần xuất if và tần xuất tích luỹ if về kiến thức của nhóm TN và ĐC ............................................................................................................... 146 Bảng 3.7. Kết quả về trình độ KN quản lý LKĐT của cán bộ quản lý, GVDTH trƣờng CĐKT và DN .............................................................................. 148 xii DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục 1: Phiếu khảo sát nhận thức về hoạt động liên kết đào tạo của các trƣờng cao đẳng kỹ thuật với doanh nghiệp Phụ lục 2: Phiếu khảo sát đánh giá của doanh nghiệp về khả năng của sinh viên sau khi tốt nghiệp ở các trƣờng cao đẳng kỹ thuật Phụ lục 3: Phiếu khảo sát thực trạng hoạt động liên kết đào tạo của các trƣờng cao