Luận án Tạo lập và thúc đẩy quan hệ lao động lành mạnh tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Hà Nội
Việt Nam ñã chuyển ñổi nhanh chóng và ñang gấp rút hoàn thiện hệ thống kinh tế thị trường nói chung, thị trường lao ñộng nói riêng. Năm 2003 cả nước có 6,6 triệu người tham gia quan hệ lao ñộng (QHLð), năm 2011 con số này là 11 triệu người. Tuy vậy, cả người lao ñộng (NLð) và người sử dụng lao ñộng (NSDLð) còn mang nặng tư tưởng tiểu nông, chưa ñược trang bị tốt về kiến thức, tác phong lao ñộng mới ñể thích nghi với QHLðtrên thị trường. Nền tảng này thực sự là thách thức lớn ñối với quá trình thiết lập và duy trì hệ thống quan hệ lao ñộng lành mạnh dựa trên các nguyên tắc hài hoà, ổn ñịnh và tiến bộ. Trong nhiều năm qua, Nhà nước ñã có nhiều nỗ lực trong việc sửa ñổi luật pháp cũng như xây dựng và hoàn chỉnh các thiết chế quan hệ lao ñộng. ðặc biệt là việc sửa ñổi Bộ luật lao ñộng vào các năm 2002, 2007 với mục ñích rõ ràng là ngăn ngừa và hạn chế hậu quả của các cuộc tranh chấp lao ñộng tập thể. Tuy vậy, làn sóng ñình công tự phát bắt nguồn từ những khu công nghiệp phía nam vào ñầu những năm 1990 ñã và ñang tiếp tục lan toả khắp cả nước với tần suất ngày càng lớn và tính chất ngày càng phức tạp. ðiềunày chứng minh rằng bắt chấp những nỗ lực không mệt mỏi của ngành Lao ñộng Thương binh - Xã hội dường như chúng ta ñang thực sự lúng túng trong cách tiếp cận về QHLð trong một thể chế thị trường lao ñộng mới hình thành. Thực tế, tranh chấp lao ñộng chỉ là bề nổi của tảng băng, là hệ quả của một hệ thốngQHLð thiếu lành lạnh, yếu cả về chủ thể, yếu cả về cơ chế cũng như năng lực quản lý Nhà nước về QHLð. QHLð không lành mạnh tất yếu dẫn tới gia tăng xung ñột trong hệ thống sản xuất của xã hội, làm giảm năng suất lao ñộng và sứccạnh tranh của toàn bộ nền kinh tế, nhất là khi Việt Nam ñã hội nhập ñầy ñủ vào nền kinh tế thế giới. Nền tảng xuất phát của quá trình công nghiệp hoá và hiện ñại hoá ðất nước là một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu, tự cung tự cấp. ða phần lao ñộng có trình ñộ thấp, cung lao ñộng áp ñảo cầu lao ñộng, áp lực việc làm lên NLð còn rất lớn khiến cho NLð trở nên yếu thế so với NSDLð trong QHLð tại nơi làm việc. Trong các DNNVV, NLð càng yếu thế và rất khó có khả năng tranh chấp với NSDLð. Trong nhiều năm qua, sự quan tâm của Nhà nước và của xã hội ñều tập trung vào các doanh nghiệp lớn, nhất làcác doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong các khu công nghiệp vì các doanhnghiệp này thuộc nhóm có nguy cơ cao về ñình công tự phát. QHLð trong các DNNVV chưa ñược Nhà nước và các bên liên quan quan tâm ñúng mực. Trong khi ñó, mặc dù cả nước có hơn 460000 doanh nghiệp (và thực tế các doanh nghiệp này ñã sản xuất ra hầu 2 hết của cải cho xã hội) nhưng trên 90% tổng số doanh nghiệp thuộc nhóm có quy mô nhỏ và vừa. Lao ñộng làm việc trong các DNNVV cũng chiếm tỷ trọng lớn trong lực lượng lao ñộng. Hà Nội là ñịa bàn kinh tếnăng ñộng có quy mô lao ñộng lớn và tập trung nhiều doanh nghiệp. Cũng như các ñịa phương khác, phần lớn các doanh nghiệp trên ñịa bàn có quy mô nhỏ và vừa. QHLð trong hầu hết các doanh nghiệp chưa lành mạnh. Thực trạng trên cho thấy, việc nghiên cứu nhằm thiết lập mô hình QHLð lành mạnh và tìm kiếm các giải pháp thúc ñẩy QHLð lành mạnh ở các DNNVV trên ñịa bàn Hà Nội là rất cần thiết và có ý nghĩa quan trọng. Nếu thành công, mô hình này có thể ñược nhân rộng ra các ñịa phươngtrong cả nước và là ñóng góp thiết thực vào việc bảo vệ ña số NLð, ñảm bảo sự ổn ñịnh hiệu quả sản xuất của các doanh nghiệp nói riêng và tăng khả năng cạnh tranh của toàn bộ nền kinh tế nói chung. ðồng thời, mô hình QHLð mới có thể trở thành bước khởi ñầu và cổ vũ cho cách tiếp cận mới về QHLð ở Việt Nam. ðó là cách tiếp cận QHLð linh hoạt theo thị trường dựa trên nền tảng ổn ñịnhvề chính trị và xã hội. ðặc biệt, mô hình này có thể ñóng góp thêm các ý tưởng sáng tạo cho quá trình sửa ñổi Bộ luật Lao ñộng ñang diễn ra từ năm 2010. Vì những lý do và tính cấp thiết như vậy, Luận án lựa chọn ñề tài nghiên cứu là: “Tạo lập và thúc ñẩy quan hệ lao ñộng lành mạnh tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên ñịa bàn Hà Nội” Trong quá trình nghiên cứu Luận án tập trung vào hệthống hoá lý luận về QHLð; phân tích các mô hình lý thuyết và thực tiễn về QHLð trên thế giới, phân tích nền tảng kinh tế, chính trị, văn hoá và xã hội Việt Nam hiện nay; phân tích thực trạng hệ thống QHLð ở các DNNVV trên ñịa bàn Hà Nội. Từ ñó ñề xuất mô hình và hệ thống giải pháp nhằm thúc ñẩy QHLð lành mạnh tại các DNNVV trên ñịa bàn Hà Nội.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Tạo lập và thúc đẩy quan hệ lao động lành mạnh tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Hà Nội, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u ñ c l p c a riêng tôi. Các
s li u, k t qu nêu trong Lu n án là trung th c. Các tài li u tham kh o ñư c
trích d n ngu n g c rõ ràng.
Tác gi
ii
M C L C
L I CAM ðOAN ...................................................................................................... i
M C L C ................................................................................................................. ii
DANH M C T VI T T T ................................................................................... v
DANH M C B NG, SƠ ð .................................................................................. vi
M ð U .................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1 : CƠ S LÝ LU N V QUAN H LAO ð NG LÀNH M NH .. 8
C P DOANH NGHI P ........................................................................................... 8
1.1. B N CH T C A QUAN H LAO ð NG................................................... 8
1.1.1. Khái ni m v quan h lao ñ ng .........................................................................8
1.1.2. Các ch th c a quan h lao ñ ng ...................................................................13
1.1.3. Các cơ ch trong quan h lao ñ ng .................................................................18
1.2. QUAN H LAO ð NG C P DOANH NGHI P........................................ 19
1.2.1. B n ch t quan h lao ñ ng c p doanh nghi p ................................................19
1.2.2. N i dung và hình th c c a quan h lao ñ ng c p doanh nghi p...................21
1.3. QUAN H LAO ð NG TRONG DOANH NGHI P NH VÀ V A ....... 25
1.3.1. ð nh nghĩa doanh nghi p nh và v a .............................................................25
1.3.2. ð c ñi m c a doanh nghi p nh và v a và tác ñ ng c a chúng ñ n quan h
lao ñ ng t i nơi làm vi c ............................................................................................26
1.4. QUAN H LAO ð NG LÀNH M NH VÀ TIÊU CHÍ ðÁNH GIÁ QUAN
H LAO ð NG LÀNH M NH C P DOANH NGHI P.................................. 29
1.4.1. Quan h lao ñ ng lành m nh (Sound Industrial Relations) ...........................29
1.4.2. Tiêu chí ñánh giá quan h lao ñ ng lành m nh c p doanh nghi p................29
1.4.3. T o l p và thúc ñ y quan h lao ñ ng lành m nh ..........................................39
1.5. CÁC NHÂN T TÁC ð NG ð N QUAN H LAO ð NG C P DOANH
NGHI P................................................................................................................ 40
1.5.1. Các nhân t bên trong doanh nghi p...............................................................40
1.5.2. Các nhân t bên ngoài doanh nghi p ..............................................................45
1.6. M T S MÔ HÌNH LÝ THUY T VÀ KINH NGHI M T O L P THÚC
ð Y QUAN H LAO ð NG LÀNH M NH C P DOANH NGHI P M T
S QU C GIA..................................................................................................... 48
1.6.1. M t s mô hình lý thuy t v quan h lao ñ ng c p doanh nghi p................48
1.6.2. Kinh nghi m t o l p và thúc ñ y quan h lao ñ ng lành m nh c p doanh nghi p
m t s qu c gia .........................................................................................................50
K T LU N CHƯƠNG 1......................................................................................... 59
iii
CHƯƠNG 2: TH C TR NG QUAN H LAO ð NG T I CÁC DOANH
NGHI P NH VÀ V A TRÊN ð A BÀN HÀ N I.......................................... 60
2.1. B I C NH NGHIÊN C U .......................................................................... 60
2.1.1. M t s ñ c ñi m t nhiên, kinh t , xã h i c a Hà N i có nh hư ng ñ n
quan h lao ñ ng t i các doanh nghi p nh và v a trên ñ a bàn .............................60
2.1.2. M t s ñ c trưng c a các doanh nghi p nh và v a trên ñ a bàn Hà N i có
nh hư ng ñ n quan h lao ñ ng t i nơi làm vi c ....................................................62
2.2. KHÁI QUÁT V H TH NG QUAN H LAO ð NG T I CÁC DOANH
NGHI P NH VÀ V A TRÊN ð A BÀN HÀ N I ......................................... 65
2.2.1. Các ch th quan h lao ñ ng t i doanh nghi p .............................................65
2.2.2. Cơ ch ho t ñ ng c a h th ng........................................................................66
2.2.3. ð u vào c a h th ng.......................................................................................66
2.2.4. ð u ra c a h th ng..........................................................................................66
2.2.5. Các nhân t môi trư ng....................................................................................67
2.3. PHÂN TÍCH TH C TR NG QUAN H LAO ð NG T I CÁC DOANH
NGHI P NH VÀ V A TRÊN ð A BÀN HÀ N I ......................................... 67
2.3.1. Phân tích năng l c quan h lao ñ ng c a các bên ñ i tác..............................67
2.3.2. Phân tích thái ñ c a các ch th quan h lao ñ ng t i nơi làm vi c............80
2.3.3. Phân tích cơ ch tương tác gi a các bên trong quan h lao ñ ng..................87
2.3.4. Th c tr ng các tiêu chu n quan h lao ñ ng trong doanh nghi p.............. 100
2.3.5. Phân tích k t qu tương tác gi a các ch th quan h lao ñ ng................. 104
2.4. M T S NHÂN T TÁC ð NG ð N QUAN H LAO ð NG T I CÁC
DOANH NGHI P NH VÀ V A TRÊN ð A BÀN HÀ N I........................ 114
2.4.1. Các nhân t bên trong doanh nghi p............................................................ 114
2.4.2. Các nhân t bên ngoài doanh nghi p ........................................................... 116
K T LU N CHƯƠNG 2....................................................................................... 126
CHƯƠNG 3: ð NH HƯ NG, GI I PHÁP T O L P VÀ THÚC ð Y QUAN
H LAO ð NG LÀNH M NH T I CÁC DOANH NGHI P NH VÀ V A
TRÊN ð A BÀN HÀ N I.................................................................................... 129
3.1. ð NH HƯ NG T O L P VÀ THÚC ð Y QUAN H LAO ð NG T I
CÁC DOANH NGHI P NH VÀ V A TRÊN ð A BÀN HÀ N I............... 129
3.1.1. Quan ñi m c a Hà N i v phát tri n doanh nghi p nh và v a................. 129
3.1.2. ð nh hư ng phát tri n doanh nghi p nh và v a trên ñ a bàn Hà N i ...... 130
3.1.3. M t s ñ nh hư ng trong t o l p và thúc ñ y quan h lao ñ ng lành m nh t i
các doanh nghi p nh và v a trên ñ a bàn Hà N i................................................ 132
iv
3.2. T O L P QUAN H LAO ð NG LÀNH M NH T I CÁC DOANH
NGHI P NH VÀ V A TRÊN ð A BÀN HÀ N I ....................................... 135
3.2.1. Mô hình hoá tác ñ ng c a m t s nhân t ñ n m c ñ tho mãn c a ngư i
lao ñ ng ñ i v i quan h lao ñ ng t i nơi làm vi c............................................... 135
3.2.2. ð xu t mô hình quan h lao ñ ng lành m nh t i các doanh nghi p nh và
v a trên ñ a bàn Hà N i........................................................................................... 138
3.3. GI I PHÁP THÚC ð Y QUAN H LAO ð NG LÀNH M NH T I CÁC
DOANH NGHI P NH VÀ V A TRÊN ð A BÀN HÀ N I........................ 157
3.3.1. Nhóm gi i pháp v phía Nhà nư c............................................................... 157
3.3.2. Nhóm gi i pháp v phía h th ng công ñoàn .............................................. 167
3.3.3. Nhóm gi i pháp v phía t ch c ñ i di n ngư i s d ng lao ñ ng............ 170
3.3.4. Nhóm gi i pháp ñ i v i doanh nghi p......................................................... 172
3.4. M T S KHUY N NGH ......................................................................... 183
3.4.1. Thu kinh phí ho t ñ ng công ñoàn b t bu c ñ i v i t t c các doanh nghi p
nh m m r ng m c ñ bao ph c a công ñoàn..................................................... 183
3.4.2. H tr v k thu t và tài chính ñ khuy n khích s tham gia c a các doanh
nghi p vào lĩnh v c tư v n quan h lao ñ ng và ñ i tho i xã h i ........................ 184
3.4.3. Ban hành b tiêu chu n ñánh giá m c ñ lành m nh c a quan h lao ñ ng
làm cơ s hư ng d n doanh nghi p th c hi n vi c xây d ng quan h lao ñ ng lành
m nh t i nơi làm vi c .............................................................................................. 185
3.4.4. Thi t l p ñư ng dây nóng v i thanh tra lao ñ ng ñ a phương t i nh ng nơi
làm vi c nh y c m ................................................................................................... 186
3.4.5. B t bu c các doanh nghi p ph i ban hành Quy ch ñ i tho i xã h i t i nơi
làm vi c .................................................................................................................... 186
K T LU N CHƯƠNG 3....................................................................................... 187
K T LU N CHUNG ........................................................................................... 189
DANH M C CÔNG TRÌNH NGHIÊN C U C A TÁC GI ðà ðƯ C
CÔNG B
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
v
DANH M C T VI T T T
BLLð B lu t Lao ñ ng
CðCS Công ñoàn cơ s
DNNVV Doanh nghi p nh và v a
ðTXH ð i tho i xã h i
FDI ð u tư tr c ti p nư c ngoài
HðLð H p ñ ng lao ñ ng
ILO T ch c Lao ñ ng Qu c t
NLð Ngư i lao ñ ng
NQLð N i quy lao ñ ng
NSDLð Ngư i s d ng lao ñ ng
QHLð Quan h lao ñ ng
TCLð Tranh ch p lao ñ ng
TCLðTT Tranh ch p lao ñ ng t p th
TLLðTT Thương lư ng lao ñ ng t p th
TTLð Th trư ng lao ñ ng
TƯLðTT Tho ư c lao ñ ng t p th
vi
DANH M C B NG, SƠ ð
Danh m c b ng
B ng 1.1: Tiêu chí xác ñ nh doanh nghi p nh và v a ........................................... 26
B ng 1.2: Hai l a ch n chi n lư c kinh doanh và tác ñ ng ñ n QHLð.................. 41
B ng 1.3: Tác ñ ng c a trình ñ công ngh ñ n QHLð t i doanh nghi p .............. 44
B ng 1.4: Hai cách ti p c n c a lu t pháp v QHLð t i doanh nghi p................... 46
B ng 2.1: S cơ s s n xu t kinh doanh và lao ñ ng làm vi c trong các cơ s s n
xu t kinh doanh trên ñ a bàn Hà N i năm 2008 .................................... 61
B ng 2.2: Nh n th c c a các bên v l i ích lâu dài c a NLð ................................. 68
B ng 2.3: ðánh giá ch quan v m c ñ hi u bi t pháp lu t lao ñ ng.................... 71
B ng 2.4: Nh n th c c a ngư i lao ñ ng v tho ư c lao ñ ng t p th .................. 74
B ng 2.5: Nh n th c c a ngư i s d ng lao ñ ng v TƯLðTT.............................. 75
B ng 2.6: Kh năng tìm ki m vi c làm c a NLð .................................................... 77
B ng 2.7: Trình ñ nghi p v c a cán b CðCS ..................................................... 78
B ng 2.8: Tác ñ ng c a lãnh ñ o doanh nghi p ñ n b u c công ñoàn .................. 79
B ng 2.9: Hi u qu ho t ñ ng c a ban ch p hành công ñoàn cơ s ........................ 80
B ng 2.10: Nh n th c c a NSDLð v ñ ng cơ thúc ñ y c a NLð........................ 81
B ng 2.11: Ni m tin c a NSDLð vào s c ng hi n c a NLð ................................ 82
B ng 2.12: Thái ñ c a lãnh ñ o doanh nghi p ñ i v i b u c công ñoàn ............. 83
B ng 2.13: Nh n th c c a NLð v m c ñ công b ng t i doanh nghi p................ 84
B ng 2.14 : Ni m tin c a ngư i lao ñ ng vào thi n chí c a ngư i s d ng lao ñ ng
và cơ h i thăng ti n ngh nghi p ............................................................ 85
B ng 2.15 : Ni m tin c a cán b công ñoàn vào hi u qu thanh tra lao ñ ng ......... 86
B ng 2.16: Kh năng ñ i tho i thành công c a NLð .............................................. 88
B ng 2.17 : T n su t t ch c các cu c h p ñ nh kỳ gi a công nhân, nhân viên v i
cán b qu n lý doanh nghi p .................................................................. 89
B ng 2.18 : T n su t , hi u qu các cu c h p gi a cán b công ñoàn và NLð....... 90
B ng 2.19: T n su t và hi u qu các cu c h p công ñoàn qu n lý........................ 91
B ng 2.20: Nh n th c c a NLð và NSDLð v nguy cơ x y ra xung ñ t ............... 94
B ng 2.21: Th c tr ng s d ng hòm thư góp ý t i nơi làm vi c.............................. 95
B ng 2.22: M c ñ c i m trong chia s thông tin t i nơi làm vi c........................ 97
B ng 2.23: Cơ h i cho NLð tham gia ñóng góp vào vi c xây d ng các chính sách
lao ñ ng c a doanh nghi p ..................................................................... 98
vii
B ng 2.24: Tình tr ng giao k t h p ñ ng lao ñ ng................................................ 101
B ng 2.25: Ti p c n c a ngư i lao ñ ng v i tho ư c lao ñ ng t p th ................ 102
B ng 2.26: Quan h gi a năng su t lao ñ ng, ti n lương và l i nhu n ................. 105
B ng 2.27: M c ñ hài lòng c a NLð v i QHLð t i nơi làm vi c....................... 107
B ng 2.28: ðánh giá c a NSDLð v nh ng h n ch c a NLð............................. 108
B ng 2.29: Tr giúp c a NSDLð ñ NLð ñáp ng yêu c u c a doanh nghi p......... 109
B ng 2.30: Nguy cơ TCLð trong các DNNVV trên ñ a bàn Hà N i .................... 110
B ng 2.31: Tình hình th lý và gi i quy t án lao ñ ng c a ngành toà án .............. 111
B ng 2.32: Kỳ v ng c a NLð v hi u qu ñình công ........................................... 112
B ng 2.33: Th i gian NLð d ki n ti p t c g n bó v i doanh nghi p.................. 113
B ng 2.34: ðánh giá c a NSDLð v kh năng th c hi n pháp lu t lao ñ ng....... 120
B ng 2.35: ðánh giá c a NSDLð v chính sách ti n lương, BHXH .................... 120
B ng 3.1. Các bư c tri n khai áp d ng mô hình QHLð lành m nh ...................... 152
B ng 3.2. Quy trình thương lư ng lao ñ ng t p th hi u qu ................................ 155
Danh m c sơ ñ
Sơ ñ : 1.1. Quan h lao ñ ng và cơ ch hình thành các tiêu chu n lao ñ ng .......... 12
Sơ ñ : 1.2. Các nhóm ch th trong quan h lao ñ ng............................................ 13
Sơ ñ 1.3: C u trúc ñ i di n c a ngư i lao ñ ng ..................................................... 15
Sơ ñ 1.4a: Ch th ñ i tho i xã h i t i doanh nghi p có công ñoàn ...................... 20
Sơ ñ 1.4b: Ch th ñ i tho i xã h i t i doanh nghi p không có công ñoàn........... 21
Sơ ñ 1.5: Ngu n g c c a tranh ch p....................................................................... 24
Sơ ñ 1.6: Các ñi m h p pháp, h p lý và h p tình v ti n lương............................ 37
Sơ ñ 1.7. Cơ ch qu n lý hi u qu các doanh nghi p có quy mô khác nhau ...... 42
Sơ ñ 1.8a: Các bên có nh n th c h n ch nên không có mi n giá tr chung......... 45
Sơ ñ 1.8b: Nâng cao trình ñ nh n th c ñ xác l p mi n giá tr chung ................ 45
Sơ ñ 2.1: Mô hình h th ng QHLð trong DNNVV trên ñ a bàn Hà N i .............. 65
Sơ ñ 2.2: L i ích xung ñ t và l i ích h p tác gi a NLð và NSDLð..................... 69
Sơ ñ 3.1: Mô hình QHLð lành m nh t i các DNNVV trên ñ a bàn Hà N i ...... 139
Sơ ñ 3.2: B n nhân t nh hư ng ñ n năng l c ñ i di n c a CðCS ................... 162
1
M ð U
1. Lý do ch n ñ tài
Vi t Nam ñã chuy n ñ i nhanh chóng và ñang g p rút hoàn thi n h th ng
kinh t th trư ng nói chung, th trư ng lao ñ ng nói riêng. Năm 2003 c nư c có
6,6 tri u ngư i tham gia quan h lao ñ ng (QHLð), năm 2011 con s này là 11
tri u ngư i. Tuy v y, c ngư i lao ñ ng (NLð) và ngư i s d ng lao ñ ng
(NSDLð) còn mang n ng tư tư ng ti u nông, chưa ñư c trang b t t v ki n
th c, tác phong lao ñ ng m i ñ thích nghi v i QHLð trên th trư ng. N n t ng
này th c s là thách th c l n ñ i v i quá trình thi t l p và duy trì h th ng quan
h lao ñ ng lành m nh d a trên các nguyên t c hài hoà, n ñ nh và ti n b .
Trong nhi u năm qua, Nhà nư c ñã có nhi u n l c trong vi c s a ñ i lu t
pháp cũng như xây d ng và hoàn ch nh các thi t ch quan h lao ñ ng. ð c bi t
là vi c s a ñ i B lu t lao ñ ng vào các năm 2002, 2007 v i m c ñích rõ ràng là
ngăn ng a và h n ch h u qu c a các cu c tranh ch p lao ñ ng t p th . Tuy
v y, làn sóng ñình công t phát b t ngu n t nh ng khu công nghi p phía nam
vào ñ u nh ng năm 1990 ñã và ñang ti p t c lan to kh p c nư c v i t n su t
ngày càng l n và tính ch t ngày càng ph c t p. ði u này ch ng minh r ng b t
ch p nh ng n l c không m t m i c a ngành Lao ñ ng Thương binh Xã h i
dư ng như chúng ta ñang th c s lúng túng trong cách ti p c n v QHLð trong
m t th ch th trư ng lao ñ ng m i hình thành. Th c t , tranh ch p lao ñ ng ch
là b n i c a t ng băng, là h qu c a m t h th ng QHLð thi u lành l nh, y u
c v ch th , y u c v cơ ch cũng như năng l c qu n lý Nhà nư c v QHLð.
QHLð không lành m nh t t y u d n t i gia tăng xung ñ t trong h th ng s n
xu t c a xã h i, làm gi m năng su t lao ñ ng và s c c nh tranh c a toàn b n n
kinh t , nh t là khi Vi t Nam ñã h i nh p ñ y ñ vào n n kinh t th gi i.
N n t ng xu t phát c a quá trình công nghi p hoá và hi n ñ i hoá ð t
nư c là m t n n kinh t nông nghi p l c h u, t cung t c p. ða ph n lao ñ ng
có trình ñ th p, cung lao ñ ng áp ñ o c u lao ñ ng, áp l c vi c làm lên NLð
còn r t l n khi n cho NLð tr nên y u th so v i NSDLð trong QHLð t i nơi
làm vi c. Trong các DNNVV, NLð càng y u th và r t khó có kh năng tranh
ch p v i NSDLð. Trong nhi u năm qua, s quan tâm c a Nhà nư c và c a xã
h i ñ u t p trung vào các doanh nghi p l n, nh t là các doanh nghi p FDI và
doanh nghi p trong các khu công nghi p vì các doanh nghi p này thu c nhóm có
nguy cơ cao v ñình công t phát. QHLð trong các DNNVV chưa ñư c Nhà
nư c và các bên liên quan quan tâm ñúng m c. Trong khi ñó, m c dù c nư c có
hơn 460000 doanh nghi p (và th c t các doanh nghi p này ñã s n xu t ra h u
2
h t c a c i cho xã h i) nhưng trên 90% t ng s doanh nghi p thu c nhóm có quy
mô nh và v a. Lao ñ ng làm vi c trong các DNNVV cũng chi m t tr ng l n
trong l c lư ng lao ñ ng. Hà N i là ñ a bàn kinh t năng ñ ng có quy mô lao
ñ ng l n và t p trung nhi u doanh nghi p. Cũng như các ñ a phương khác, ph n
l n các doanh nghi p trên ñ a bàn có quy mô nh và v a. QHLð trong h u h t
các doanh nghi p chưa lành m nh.
Th c tr ng trên cho th y, vi c nghiên c u nh m thi t l p mô hình QHLð
lành m nh và tìm ki m các gi i pháp thúc ñ y QHLð lành m nh các DNNVV
trên ñ a bàn Hà N i là r t c n thi t và có ý nghĩa quan tr ng. N u thành công,
mô hình này có th ñư c nhân r ng ra các ñ a phương trong c nư c và là ñóng
góp thi t th c vào vi c b o v ña s NLð, ñ m b o s n ñ nh hi u qu s n xu t
c a các doanh nghi p nói riêng và tăng kh năng c nh tranh c a toàn b n n kinh
t nói chung. ð ng th i, mô hình QHLð m i có th tr thành bư c kh i ñ u và
c vũ cho cách ti p c n m i v QHLð Vi t Nam. ðó là cách ti p c n QHLð
linh ho t theo th trư ng d a trên n n t ng n ñ nh v chính tr và xã h i. ð c
bi t, mô hình này có th ñóng góp thêm các ý tư ng sáng t o cho quá trình s a
ñ i B lu t Lao ñ ng ñang di n ra t năm 2010.
Vì nh ng lý do và tính c p thi t như v y, Lu n án l a ch n ñ tài nghiên
c u là: “T o l p và thúc ñ y quan h lao ñ ng lành m nh t i các doanh
nghi p nh và v a trên ñ a bàn Hà N i”
Trong quá trình nghiên c u Lu n án t p trung vào h th ng hoá lý lu n v
QHLð; phân tích các mô hình lý thuy t và th c ti n v QHLð trên th gi i,
phân tích n n t ng kinh t , chính tr , văn hoá và xã h i Vi t Nam hi n nay; phân
tích th c tr ng h th ng QHLð các DNNVV trên ñ a bàn Hà N i. T ñó ñ
xu t mô hình và
