Luận án Tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về nhân dân và ý nghĩa đối với sự nghiệp đổi mới hiện nay

1 HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH NGUYỄN PHƯƠNG AN TƯ TƯỞNG CHÍNH TRỊ HỒ CHÍ MINH VỀ NHÂN DÂN VÀ Ý NGHĨA ĐỐI VỚI SỰ NGHIỆP ĐỔI MỚI HIỆN NAY TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH: CHÍNH TRỊ HỌC HÀ NỘI - 2017 2 Công trình được hoàn thành tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Người hướng dẫn khoa học: 1. GS.TS. Nguyễn Văn Huyên 2. TS. Hồ Việt Hiệp Phản biện 1: Phản biện 2: Phản biện 3: Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Vào hồi giờ ngày tháng năm 201 Có thể tìm hiểu luận án tại Thư viện Quốc gia và Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tư tưởng chính trị về Nhân dân là một trong những nội dung quan trọng, có tầm bao quát và có ý nghĩa đặc biệt trong tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung và tư tưởng chính trị của Người nói riêng. Đó là tư tưởng chỉ đạo đường lối, là nguồn sức mạnh quyết định những thắng lợi vĩ đại trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng, phát triển đất nước. Thắng lợi mà cách mạng Việt Nam có được là do sức mạnh của Nhân dân được tập hợp và phát huy dưới ánh sáng soi đường của tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân. Sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay có thời cơ, thuận lợi lớn nhưng khó khăn, thách thức cũng không ít. Chỉ có sự đồng lòng, nhất trí của toàn dân, của khối đại đoàn kết toàn dân tộc mới là sức mạnh vô địch để chúng ta vượt qua mọi sóng to, gió lớn. Khắc phục những yếu kém, hạn chế trong quan hệ có tính quyết định thành công sự nghiệp cách mạng Việt Nam hiện nay là nhiệm vụ vừa căn bản vừa cấp bách. Tuy nhiên, nhận thức đúng, đề ra giải pháp đúng và đặc biệt là định hình mối quan hệ nêu trên trong thực tế thì không phải là đơn giản. Đi sâu nghiên cứu, vận dụng và phát huy tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân sẽ mang lại những chỉ dẫn phương pháp luận soi đường cho việc giải quyết hạn chế nêu trên, đẩy lùi các biểu hiện tiêu cực, thực hiện đúng và phát huy hiệu quả của tư tưởng ấy, góp phần tiếp tục củng cố mối quan hệ bền chặt giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân, phát huy sức mạnh vô địch của Nhân dân tiếp tục tạo nên các thắng lợi to lớn và mang tính bước ngoặt của sự nghiệp đổi mới. Với toàn bộ những vấn đề nêu trên, việc nghiên cứu “Tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân và ý nghĩa đối với sự nghiệp đổi mới hiện nay” với tư cách một đề tài luận án tiến sĩ chuyên ngành Chính trị học là hết sức có ý nghĩa và cấp thiết. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích Nghiên cứu, làm rõ những nội dung cơ bản của tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân; trên cơ sở đó, phân tích, làm rõ ý nghĩa to lớn của tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân đối với sự nghiệp đổi mới ở nước ta hiện nay. 2 2.2. Nhiệm vụ Phân tích, làm rõ phạm trù “Nhân dân” theo tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh, cụ thể là quan niệm về Nhân dân; vị trí, vai trò của Nhân dân trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Phân tích, làm rõ việc đảm bảo thực hiện vị trí, vai trò của Nhân dân trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam theo tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh. Phân tích làm rõ ý nghĩa to lớn của tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân đối với sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu Những quan điểm cốt lõi về Nhân dân trong tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh. Ý nghĩa của tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân đối với sự nghiệp đổi mới hiện nay. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu những nội dung cơ bản của tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân theo nghĩa là những khái quát ban đầu. Nghiên cứu tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân trên cơ sở các các công trình, bài viết, bài nói, thực tiễn hoạt động chính trị của Người trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và phát triển đất nước. 4. Cơ sở lý luận, phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu cụ thể - Cơ sở lý luận: Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng và Nhà nước về Nhân dân. - Phương pháp luận: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử là phương pháp luận của việc nghiên cứu, thực hiện đề tài luận án. - Phương pháp nghiên cứu cụ thể: Kết hợp giữa phương pháp lịch sử và phương pháp lôgíc; phương pháp phân tích và phương pháp tổng hợp; phương pháp lý luận gắn liền với thực tiễn; phương pháp khái quát hóa. 5. Những đóng góp mới về khoa học của luận án Thứ nhất, khái quát về mặt lý luận những tư tưởng chính trị của Hồ Chí Minh về phạm trù “Nhân dân”, cụ thể là quan niệm Nhân dân; vị trí, vai trò của Nhân dân trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Thứ hai, khái quát những tư tưởng chính trị của Hồ Chí Minh về việc đảm bảo thực hiện vị trí, vai trò của Nhân dân trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam, cụ thể: trước hết là giải phóng Nhân dân; sau đó là đưa Nhân 3 dân lên địa vị là chủ và làm chủ xã hội, làm chủ đất nước; kế tiếp là tạo lập nội dung, cơ chế, điều kiện để Nhân dân xây dựng và phát triển xã hội, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Thứ ba, phân tích, làm rõ ý nghĩa to lớn của tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân đối với công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay, đó là: Đổi mới hướng tới và thực hiện cho được mục đích, lý tưởng cao đẹp của Nhân dân Việt Nam theo tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân; công cuộc đổi mới của Đảng và Nhân dân ta hiện nay chỉ đạt tới thành công theo hướng nêu trên khi Đảng, Nhà nước phát huy cao nhất toàn bộ sức mạnh của Nhân dân. 6. Ý nghĩa của luận án 6.1. Ý nghĩa lý luận Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần khái quát rõ hơn tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân; cung cấp nhận thức đúng đắn về quan niệm của Hồ Chí Minh về Nhân dân và vị trí, vai trò của Nhân dân cũng như việc đảm bảo thực hiện vị trí, vai trò đó trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam; từ đó giúp cho việc sử dụng lực lượng vô tận của Nhân dân, phát huy lực lượng của Nhân dân trong xây dựng chủ nghĩa xã hội nói chung, đổi mới đất nước hiện nay nói riêng. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận án góp vào thực tiễn hoạt động của hệ thống chính trị trong việc đảm bảo và phát huy vai trò của Nhân dân ở sự nghiệp đổi mới hiện nay; là tài liệu phục vụ nghiên cứu và giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, Luận án gồm 4 chương với 8 tiết. Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI LUẬN ÁN 1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.1.1. Tình hình nghiên cứu về tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh 1.1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài Vì công trình nghiên cứu về tư tưởng Hồ Chí Minh ở nước ngoài không nhiều nên các nghiên cứu chuyên biệt về tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh gần như chưa được thống kê. Ở các nước tư bản phương Tây, chưa 4 thấy có công trình nào nghiên cứu trực diện và hệ thống tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh; đôi khi xuất hiện một vài quan điểm đề cập đến tư tưởng chính trị của Hồ Chí Minh trong quá trình phân tích cuộc đời hoạt động cách mạng của Người như: Ho Chi Minh, A Political Biography của Jean Lacouture, Why Vietnam? (Tại sao Việt Nam?) của A. Pátti, Hồi ký N. Khơrútsốp, “Khảo cứu lại Hồ Chí Minh” của Tsuboi Yoshiharu,... 1.1.1.2. Công trình nghiên cứu trong nước Tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh là nội dung cốt lõi và bao trùm trong tư tưởng Hồ Chí Minh nên các công trình nghiên cứu về tư tưởng Hồ Chí Minh thực chất đã là nghiên cứu tư tưởng chính trị của Người. Tuy nhiên, nghiên cứu tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh một cách riêng biệt và độc lập thì còn ít được triển khai. Công trình Tư tưởng chính trị của C. Mác, Ph.Ănghen, V.I. Lênin và Hồ Chí Minh của Lê Minh Quân là một trong số ít đó khi dành một phần nội dung nêu quan niệm về tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh; phân tích các nội dung chủ yếu trong tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về đường lối cách mạng Việt Nam, xây dựng Đảng, xây dựng chế độ mới, phương pháp và nghệ thuật chính trị, con người chính trị. Các bộ phận, các yếu tố cấu thành nội dung tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh được nghiên cứu trong nhiều công trình. Đó là các công trình nghiên cứu tư tưởng về Đảng và xây dựng Đảng của Chủ tịch Hồ Chí Minh như Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng của Nguyễn Quốc Bảo, Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh của Phạm Ngọc Anh và Bùi Đình Phong, Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa Đảng do Phạm Ngọc Anh chủ biên,... Các công trình này đề cập một cách hệ thống, toàn diện nhiều khía cạnh về vai trò lãnh đạo cách mạng của Đảng; về các mặt công tác (tổ chức – cán bộ, tư tưởng, kiểm tra, dân vận,...), các yếu tố (văn hóa, bản chất, mục tiêu, lý tưởng,...) của Đảng; về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; về việc vận dụng tư tưởng đó vào công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng ở nước ta... từ vị trí, vai trò của Đảng và công tác xây dựng Đảng. Nhiều công trình nghiên cứu xoay quanh tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước đã luận giải trên nhiều khía cạnh: cơ sở, quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước; quan niệm về nhà nước của dân, do dân và vì dân; bản chất giai cấp công nhân của nhà nước ta; nhà nước pháp quyền; tổ chức, bộ máy, phương thức hoạt động;... Một số công trình tiêu biểu đề cập đến các vấn đề trên là: Tư tưởng Hồ Chí Minh về tổ 5 chức nhà nước và cán bộ, công chức (Hà Quang Ngọc, Nguyễn Minh Phương); Hồ Chí Minh vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin về xây dựng Nhà nước pháp quyền (Phạm Ngọc Dũng); Pháp quyền nhân nghĩa Hồ Chí Minh (Vũ Đình Hòe);... Con người chính trị được đề cập nhiều trong tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh. Các công trình nghiên cứu về vấn đề này phải kể đến Hồ Chí Minh đào tạo cán bộ và trọng dụng nhân tài (Đức Vượng), Tư tưởng Hồ Chí Minh về việc giải quyết mối quan hệ cá nhân – xã hội trong đạo đức của người cán bộ cách mạng (Phạm Huy Kỳ),... Ở các công trình này, trong khi khẳng định cán bộ là vấn đề có ý nghĩa quyết định đối với sự nghiệp cách mạng thì việc gắn bó với Nhân dân, đi đúng đường lối Nhân dân là yêu cầu trước tiên và bao trùm đối với cán bộ. Như vậy, nghiên cứu tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh đa số đi vào các nội dung bộ phận, đến nay chưa có công trình nghiên cứu chuyên biệt. Tuy nhiên, từ nhiều công trình nghiên cứu các nội dung bộ phận của tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh nêu trên cho thấy hầu hết nội dung của tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh đều liên quan đến Nhân dân, đều cho thấy Nhân dân đóng vai trò rất quan trọng và bao trùm. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân và ý nghĩa, vận dụng tư tưởng đó trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam 1.1.2.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài Ở nước ngoài, tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân phần lớn được thể hiện qua các nhận định trong những công trình nghiên cứu tiểu sử, sự nghiệp hoạt động chính trị của Hồ Chí Minh. Một số tiêu biểu như: “Ho” của David Halberstam, Chủ tịch Hồ Chí Minh qua cảm nghĩ của một người Hàn Quốc của Ahn Kyong Hwan, Đấng cứu tinh của hòa bình, độc lập và hạnh phúc của Geetesh Sharman, Chính sách xã hội và tinh thần thời đại của Hồ Chí Minh của A.X. Varônhin, Tinh thần Hồ Chí Minh ở Mỹ Latinh của Igơnaxiô Gônxalết Hanxen,...; nhiều bài viết trên báo chí như Bằng chứng Thiên Chúa giáo, Manila Times ,... 1.1.2.2. Các công trình nghiên cứu trong nước Từ khi bắt đầu công cuộc đổi mới (12/1986) đến nay, tuy chưa có các nghiên cứu chuyên biệt nhưng tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân lại được phản ánh gián tiếp, lồng ghép, tồn tại như một phần trong tổng thể nội dung của nhiều công trình nghiên cứu có liên quan. 6 Các công trình nghiên cứu mối quan hệ giữa Đảng và Dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh xuất hiện với tần suất nhiều nhất. Tiêu biểu trong đó là công trình Mối quan hệ giữa Đảng và dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh của Đàm Văn Thọ, Vũ Hùng. Các công trình nghiên cứu vấn đề dân chủ, dân quyền trong tư tưởng, phương pháp, phong cách Hồ Chí Minh có nhiều nội dung liên quan: Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ của Phạm Hồng Chương; Phương pháp dân chủ Hồ Chí Minh của Phạm Văn Bính (chủ biên) Trên nhiều tạp chí khoa học xuất hiện không ít các bài viết có nội dung đề cập liên quan đến tư tưởng chính trị về nhân dân của Hồ Chí Minh. Nhóm các bài viết có nội dung phân tích khái niệm, vai trò của nhân dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh tiêu biểu như “Khái niệm nhân dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh” của Mai Trung Hậu; “Nhân dân – Một phạm trù văn hóa chính trị Hồ Chí Minh” của Bùi Đình Phong; “Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của nhân dân trong sự nghiệp cách mạng” của Trần Quang Nhiếp; "Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhân tố nhân dân và dư luận xã hội trong đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng" của Nguyễn Thế Thắng; "Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân và dân chủ" của Nguyễn Thị Mai Anh,... Các bài viết trên có sự gần nhau trong trình bày quan niệm về Nhân dân của Hồ Chí Minh. Dân chủ, dân quyền, dân vận trong tư tưởng, phương pháp, phong cách Hồ Chí Minh cũng là nội dung của nhiều bài viết trên các tạp chí khoa học: “Phương pháp dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh qua bài báo “Dân vận”- ý nghĩa thực tiễn” của Nguyễn Thanh Tuyền, “Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy quyền dân chủ để nhân dân tích cực tham gia quản lý nước nhà” của Nguyễn Thế Phúc, "Chủ tịch Hồ Chí Minh với vấn đề dân quyền" của Phạm Văn Bính,... Nhiều nhà nghiên cứu đi sâu phân tích tính cấp thiết, tầm quan trọng, yêu cầu, nội dung, cách thức mà hệ thống chính trị (chủ yếu là Đảng và Nhà nước) phải làm nhằm chăm lo cho Nhân dân, nhằm phát huy vai trò của Nhân dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh như: Phạm Bá Lượng trong "Tư tưởng Hồ Chí Minh về "lấy dân làm gốc"" , Đỗ Xuân trong "Học Bác lấy dân làm gốc", Đặng Văn Thái trong "Những tâm huyết trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về chăm lo hạnh phúc của nhân dân" , Phạm Ngọc Anh trong "Quan điểm của Hồ Chí Minh về các biện pháp phát huy nguồn lực của nhân dân trong xây dựng và phát triển đất nước" , Nguyễn Lương 7 Uyên trong "Phát triển kinh tế, không ngừng nâng cao đời sống vật chất của nhân dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh", Lê Quốc Lý trong "Thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh "không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân",... Dù có số lượng không nhiều bằng các chủ đề khác, một số bài viết tiếp cận vấn đề Nhân dân với tư cách là một bộ phận nội dung trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn có chỗ đứng riêng. Các tác giả hệ thống tần suất xuất hiện và những điểm chủ yếu về Nhân dân trong tư tưởng cũng như thực tiễn hoạt động cách mạng của Hồ Chí Minh để đưa ra khẳng định vị trí, vai trò của vấn đề này đối với toàn bộ tư tưởng. Nguyễn Đình Hòa trong bài viết "Độc lập cho dân tộc, hạnh phúc cho nhân dân - cốt lõi của tư tưởng Hồ Chí Minh" đã luận giải để khẳng định, đối với Hồ Chí Minh, độc lập cho dân tộc luôn gắn liền với hạnh phúc cho Nhân dân. Ở góc độ nghiên cứu tác phẩm Di chúc, tác giả Nguyễn Tất Giáp trong "Trọng dân, thân dân – Tư tưởng nổi bật trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh" đã trình bày những bổ sung, phát triển tư tưởng trọng dân, thân dân trong triết lý truyền thống của dân tộc và văn hóa nhân loại của Hồ Chí Minh để làm nên diện mạo mới, bản chất mới của quan niệm. Ở hầu hết các công trình nêu trên, liền với trình bày các nội dung liên quan đến tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân là nêu bật ý nghĩa của nội dung trình bày. Các nghiên cứu đều khẳng định giá trị lý luận và thực tiễn to lớn của các vấn đề về nhân dân trong tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh; luận chứng những hạn chế, khuyết điểm trong quá trình cách mạng Việt Nam, tập trung ở thời kỳ đổi mới có mối liên hệ chặt chẽ với việc trung thành và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung, các quan điểm chính trị về Nhân dân nói riêng; trên cơ sở đó đề ra các giải pháp, khuyến nghị. Có thể khẳng định, nội dung tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân và ý nghĩa, vận dụng các nội dung đó trong thời kỳ đổi mới là “cặp đôi” trong các nghiên cứu. 1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA LUẬN ÁN CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài, căn cứ mục đích và nhiệm vụ đề ra, từ góc độ chuyên ngành Chính trị học, luận án thấy cần phải tiếp tục nghiên cứu để làm rõ những vấn đề chủ yếu sau: Thứ nhất, nghiên cứu làm rõ quan niệm về Nhân dân, vị trí, vai trò của Nhân dân theo tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh. 8 Thứ hai, phân tích để làm rõ rằng trong tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân, con đường để Nhân dân Việt Nam thực hiện đúng vị trí, vai trò của mình khi mà tình cảnh một nước thuộc địa nửa phong kiến đã tước mất chính là tiến hành sự nghiệp cách mạng. Luận giải rõ những vấn đề trên để cho thấy đây không chỉ là lý thuyết, mong muốn chính trị mà còn là nội dung hoạt động thực tiễn của Hồ Chí Minh. Thứ ba, ý nghĩa của tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân trong công cuộc đổi mới nước ta hiện nay. Tiểu kết Chương 1 Nghiên cứu “Tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân và ý nghĩa đối với sự nghiệp đổi mới hiện nay”, Chương 1 của luận án đã tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài thông qua khảo sát, phân tích, nhận định các công trình nghiên cứu (sách, bài viết trên tạp chí khoa học) trong và ngoài nước theo hai nhóm: (1) Các công trình nghiên cứu liên quan đến tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh; (2) Các công trình nghiên cứu liên quan đến tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh về Nhân dân. Kết quả nghiên cứu của các công trình liên quan là nguồn tư liệu quý báu giúp thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu của luận án. Chương 2 VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA NHÂN DÂN TRONG SỰ NGHIỆP CÁCH MẠNG VIỆT NAM THEO TƯ TƯỞNG CHÍNH TRỊ HỒ CHÍ MINH 2.1. QUAN NIỆM VỀ NHÂN DÂN THEO TƯ TƯỞNG CHÍNH TRỊ HỒ CHÍ MINH 2.1.1. Quan niệm chung về Nhân dân Từ nhiều khái niệm về nhân dân có thể nhận thấy những đặc trưng nổi bật sau của phạm trù này: Trước hết, nhân dân là toàn thể cộng đồng người (nghĩa rộng, hiểu thông thường) hoặc cộng đồng người chiếm đa số trong xã hội (nghĩa hẹp, cách hiểu khoa học chặt chẽ). Thứ hai, nhân dân là cộng đồng người được gắn kết chặt chẽ thành thể thống nhất bởi mẫu số chung. Mẫu số chung này khác nhau trong nhiều quan niệm. Thứ ba, nhân dân là phạm trù chính trị - xã hội có tính lịch sử, vừa mang tính cộng đồng xã hội vừa mang tính giai cấp. Thành phần trong nhân dân có sự thay đổi và luôn khác biệt về giai cấp, tầng lớp. 9 Đảng Cộng sản Việt Nam quan niệm Nhân dân là toàn thể dân tộc, không phân biệt giai cấp, tầng lớp, vị thế xã hội, dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo cùng tham gia sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong sự đồng thuận, thống nhất, đoàn kết toàn dân, lực lượng nền tảng, nòng cốt là giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức. 2.1.2. Cơ sở hình thành và nội dung quan niệm về Nhân dân trong tư tưởng chính trị của Hồ Chí Minh Trong tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung, tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh nói riêng, Nhân dân đứng ở vị trí trung tâm thể hiện qua tần suất rất lớn các quan điểm đề cập đến trong di sản bài viết, bài nói. Trong đó, quan niệm về Nhân dân là sự khởi đầu, điểm xuất phát cho hệ thống quan điểm chính trị toàn diện và sâu sắc về Nhân dân của Người. 2.1.2.1. Cơ sở hình thành quan niệm về Nhân dân trong tư tưởng chính trị Hồ Chí Minh Quan niệm của Hồ Chí Minh về Nhân dân là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo quan niệm về nhân dân của các nhà tư tưởng Mác – Lênin và nhiều quan niệm thuộc các trường phái tư tưởng khác, kế thừa và phát huy tư tưởng chính trị truyền thống của dân tộc vào điều kiện cụ thể đương thời của Việt Nam. Do vậy, Nhân dân trong quan niệm của Người vừa có điểm nhất quán, vừa có những thay đổi, điều c