Luận án Vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay

LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tác giả. Các số liệu, nội dung nghiên cứu trong luận án là trung thực, có xuất xứ rõ ràng, không sao chép, trùng lặp các công trình khoa học đã công bố. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Trịnh Minh Thế MỤC LỤC Trang TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC MỞ ĐẦU 5 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 10 1.1. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến đề tài luận án 10 1.2. Giá trị của các công trình khoa học đã tổng quan và những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu 27 Chương 2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA BỘ ĐỘI ĐỊA PHƯƠNG TRONG XÂY DỰNG “THẾ TRẬN LÒNG DÂN” Ở ĐỊA BÀN QUÂN KHU 1 35 2.1. Thực chất vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 35 2.2. Nhân tố cơ bản quy định thực hiện vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 63 Chương 3 THỰC TRẠNG THỰC HIỆN VAI TRÒ CỦA BỘ ĐỘI ĐỊA PHƯƠNG TRONG XÂY DỰNG “THẾ TRẬN LÒNG DÂN” Ở ĐỊA BÀN QUÂN KHU 1 HIỆN NAY VÀ VẤN ĐỀ ĐẶT RA 82 3.1. Thực trạng thực hiện vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay 82 3.2. Vấn đề đặt ra từ thực trạng thực hiện vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay 112 Chương 4 GIẢI PHÁP CƠ BẢN PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA BỘ ĐỘI ĐỊA PHƯƠNG TRONG XÂY DỰNG “THẾ TRẬN LÒNG DÂN” Ở ĐỊA BÀN QUÂN KHU 1 HIỆN NAY 128 4.1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ, chính quyền địa phương và người chỉ huy các cấp đối với phát huy vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 128 4.2. Đẩy mạnh phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội và hoàn thiện cơ chế phối hợp, hiệp đồng giữa Bộ đội địa phương với các ban, ngành, đoàn thể và các lực lượng đứng chân ở địa bàn Quân khu 1 142 4.3. Tích cực hoá nhân tố chủ quan của cán bộ, chiên sĩ Bộ đội địa phương trong phát huy vai trò xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 154 KẾT LUẬN 168 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 170 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 171 PHỤ LỤC 185 MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài luận án Xây dựng “thế trận lòng dân”, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền quốc gia là một vấn đề chiến lược, một nhiệm vụ cấp bách của sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay và là trách nhiệm của tất cả các cấp, các ngành, các chủ thể, trong đó có Bộ đội địa phương ở địa bàn Quân khu 1. Với đặc thù là lực lượng quân sự tại chỗ, được tổ chức phù hợp với đặc điểm tình hình, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh của từng tỉnh, huyện thuộc Quân khu 1, Bộ đội địa phương ở địa bàn Quân khu 1 có ưu thế nhất định so với các lực lượng khác trong xây dựng “thế trận lòng dân” bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn. Họ có vai trò tham mưu, đề xuất với cấp uỷ, chính quyền địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng “thế trận lòng dân”. Đồng thời, là trung tâm phối hợp, hiệp đồng với các lực lượng khác và trực tiếp tổ chức các hoạt động xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1. Trên cơ sở nhận thức rõ vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1. Trong những năm qua, Bộ đội địa phương ở địa bàn Quân khu 1, cơ bản đã làm tốt vai trò tham mưu với cấp ủy, chính quyền địa phương các chủ trương, giải pháp xây dựng “thế trận lòng dân” bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn. Đồng thời, phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với các tổ chức, lực lượng trên địa bàn tham gia xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh, tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc; chủ động, tích cực giúp dân xây dựng nông thôn mới, tích cực làm tốt công tác dân vận góp phần giảm thiểu những bức xúc, bất bình, mâu thuẫn trong nhân dân, không để phát sinh các “điểm nóng”, góp phần xây dựng địa bàn Quân khu 1 xứng đáng là “phên giậu” vững bền, “tấm lá chắn” phía Đông Bắc của Tổ quốc. Tuy nhiên, so với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay, việc thực hiện vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” bảo vệ Tổ quốc vẫn còn một số hạn chế, bất cập nhất định. Việc tham mưu với cấp uỷ, chính quyền địa phương của một số đơn vị Bộ đội địa phương có thời điểm chưa kịp thời, nội dung có mặt chưa phù hợp, tính dự báo chưa cao; chưa thực hiện tốt vai trò là trung tâm phối hợp, hiệp đồng giữa các ban, ngành, đoàn thể và các đơn vị đứng chân trên địa bàn trong xây dựng “thế trận lòng dân”. Hiệu quả tổ chức các hoạt động xây dựng “thế trận lòng dân” ở một số đơn vị Bộ đội địa phương trên địa bàn Quân khu 1 còn thấp, v.v.. Đây là những “rào cản lớn” gây không ít khó khăn cho việc phát huy vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay. Trong bối cảnh tình hình mới, nhiệm vụ xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 có sự phát triển; bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, có không ít khó khăn, thách thức. Các thế lực thù địch đẩy mạnh chống phá cách mạng nước ta với nhiều âm mưu, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt hòng làm ly tán lòng dân. Mặt trái của kinh tế thị trường, các tệ nạn, tiêu cực xã hội, thiên tai, dịch bệnh, tác động đến tư tưởng, tình cảm của bộ đội và nhân dân, đòi hỏi phải phát huy vai trò của Bộ đội địa phương ở địa bàn Quân khu 1 trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình nói chung, trong xây dựng “thế trận lòng dân” nói riêng, nhằm góp phần vừa giành dân, giữ dân, củng cố lực lượng cho cách mạng, vừa tô thắm truyền thống anh hùng “Trung hiếu, Tiên phong, Đoàn kết, Chiến thắng” của bộ đội Quân khu. Từ những lý do trên, tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay” làm luận án tiến sĩ ngành Chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Luận giải một số vấn đề lý luận về vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1; khảo sát và đánh giá thực trạng thực hiện vai trò này hiện nay; chỉ ra một số vấn đề đặt ra từ thực trạng, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp cơ bản phát huy vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án. - Làm rõ một số vấn đề lý luận về vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1. - Khảo sát và đánh giá thực trạng, chỉ ra một số vấn đề đặt ra từ thực trạng thực hiện vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay. - Đề xuất giải pháp cơ bản phát huy vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung: dựa vào chức năng, nhiệm vụ của Bộ đội địa phương ở địa bàn Quân khu 1, luận án luận giải vai trò của lực lượng này trong xây dựng “thế trận lòng dân” bảo vệ Tổ quốc ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay trên ba khía cạnh: Bộ đội địa phương ở địa bàn Quân khu 1 là lực lượng tham mưu, đề xuất với cấp uỷ, chính quyền địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn; là trung tâm phối hợp, hiệp đồng với các ban, ngành, đoàn thể ở địa phương, các đơn vị đứng chân trên địa bàn; là lực lượng trực tiếp thực hiện các nội dung, biện pháp xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu. - Phạm vi về không gian: Luận án nghiên cứu hoạt động xây dựng “thế trận lòng dân” bảo vệ Tổ quốc của Bộ đội địa phương ở 6 tỉnh thuộc địa bàn Quân khu 1 là: Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Bắc Giang và Bắc Ninh. - Phạm vi về thời gian: các số liệu, tư liệu được khai thác thông qua báo cáo tổng kết của các đơn vị có liên quan trong những năm gần đây; tập trung khảo sát từ năm 2018 đến nay. Căn cứ vào một số văn bản liên quan trực tiếp đến đề tài luận án. Tiêu biểu là: Luật Quốc phòng năm 2018; Nghị định 168/2018/NĐ-CP về công tác quốc phòng ở bộ, ngành Trung ương, địa phương và một số văn bản khác. 4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu Cơ sở lý luận Luận án dựa trên cơ sở lý luận của triết học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của quần chúng nhân dân, vai trò của nhân tố chính trị - tinh thần; về mối quan hệ giữa điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan; nguồn gốc, bản chất, chức năng của quân đội. Đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, chiến tranh nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Cơ sở thực tiễn Luận án dựa trên kết quả khảo sát của tác giả về tình hình thực hiện vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay và các số liệu thống kê, báo cáo tổng kết, đánh giá của các cơ quan chức năng về các vấn đề có liên quan. Phương pháp nghiên cứu Dựa vào phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận án kết hợp sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học chuyên ngành và liên ngành như: phân tích và tổng hợp; quy nạp và diễn dịch; hệ thống và cấu trúc; lịch sử và lôgíc; trừu tượng hoá và khái quát hoá, thống kê, so sánh, điều tra xã hội học, thu thập và xử lý thông tin, tổng kết thực tiễn để làm rõ vấn đề dưới góc độ triết học. 5. Những đóng góp mới của luận án Luận án đưa ra quan niệm và luận giải nhân tố cơ bản quy định thực hiện vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1. Xác định, làm rõ những vấn đề đặt ra và đề xuất giải pháp cơ bản phát huy vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay. 6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án Ý nghĩa lý luận Luận án góp phần bổ sung, phát triển một số vấn đề lý luận về vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp luận cứ khoa học để Bộ Tư lệnh Quân khu 1, cấp uỷ, chính quyền các địa phương thuộc địa bàn Quân khu 1 vận dụng nhằm phát huy vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay. Luận án có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy, học tập các nội dung có liên quan đến xây dựng “thế trận lòng dân” ở các đơn vị trên địa bàn Quân khu 1 hiện nay. 7. Kết cấu của luận án Luận án gồm: Mở đầu, 4 chương (9 tiết), kết luận, danh mục công trình khoa học của tác giả đã công bố liên quan đến đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến đề tài luận án 1.1.1. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến “thế trận lòng dân” và xây dựng “thế trận lòng dân” Vấn đề “thế trận lòng dân”, xây dựng “thế trận lòng dân” là một vấn đề lớn, một chủ trương đúng đắn mang tầm chiến lược của Đảng ta. Những năm gần đây, nhiều cán bộ lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, tướng lĩnh quân đội ta và nhiều nhà khoa học trong các công trình và bài viết của mình, đã đề cập đến thuật ngữ “thế trận lòng dân” với tư cách là một nội dung cơ bản của nền quốc phòng toàn dân, của thế trận quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tiêu biểu có các công trình: Nguyễn Mạnh Hưởng (2003), “Thế trận lòng dân” - Nội dung cơ bản của sức mạnh bảo vệ Tổ quốc”, Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới - một số vấn đề lý luận và thực tiễn [73] đã khẳng định vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng của “thế trận lòng dân”. Theo tác giả: “Vấn đề con người, vấn đề “lòng người” luôn luôn là trung tâm điểm của sự giằng co, tranh giành của các thế lực chính trị đối lập nhau “vấn đề “lòng người”, “thế trận lòng dân” càng cần phải được đặc biệt quan tâm trong chiến lược bảo vệ Tổ quốc” [73, tr.58]. Tác giả bài viết cũng chỉ rõ, hiện nay các thế lực thù địch đang ráo riết sử dụng nhiều biện pháp tinh vi nhằm “đánh vào lòng người”, vì vậy việc củng cố vững chắc “thế trận lòng dân” là vấn đề có ý nghĩa sống còn của việc tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc và cũng là vấn đề được Đảng ta dành sự quan tâm đặc biệt trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng. Trên cơ sở luận giải vị trí, vai trò của “thế trận lòng dân”, tác giả đã phân tích, làm rõ yêu cầu cơ bản của việc xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc là phải giáo dục mọi tầng lớp nhân dân tình yêu quê hương đất nước; xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, phát huy dân chủ; kiên quyết đấu tranh khắc phục và đẩy lùi những biểu hiện suy thoái về phẩm chất đạo đức, lối sống, tham ô, tham nhũng của một bộ phận cán bộ, đảng viên. Nguyễn Ngọc Hồi (2006), “Xây dựng “thế trận lòng dân” làm nền tảng phát huy sức mạnh toàn dân tộc bảo vệ Tổ quốc” [72] khẳng định: yếu tố “lòng dân” thực chất là khía cạnh chính trị - tinh thần của nhân tố con người, yếu tố này chỉ trở thành nền tảng của sức mạnh toàn dân tộc, khi nó được xây dựng thành “thế trận”. Cốt lõi của “lòng dân” chính là lòng yêu nước, ý thức tự tôn dân tộc, lòng tin của mọi tầng lớp nhân dân vào Đảng, Nhà nước và chế độ. Tác giả cũng luận giải, việc xây dựng “thế trận” phải bao gồm cả hai yếu tố đó là sức dân (gồm con người và phương tiện) và lòng dân (yếu tố chính trị - tinh thần). Trên cơ sở đó, tác giả chỉ rõ, trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay đang đứng trước nhiều thách thức đan xen, trong đó, “các thế lực thù địch đang ráo riết tiến hành các thủ đoạn giành giật “lòng người”, “thổi phồng những khó khăn, khuyết điểm trong công cuộc đổi mới, lợi dụng các vấn đề dân chủ, nhân quyền, tôn giáo hòng gây mất ổn định chính trị - xã hội, ly tán “lòng dân” [72, tr.18]. Vì vậy, theo tác giả, việc thường xuyên chăm lo sự thống nhất về chính trị - tinh thần của toàn dân, xây dựng “thế trận lòng dân” có ý nghĩa cấp thiết. Dương Quốc Dũng (Chủ biên, 2007), Thế trận lòng dân trong sự nghiệp giữ nước của dân tộc Việt Nam [35] đã làm rõ quan niệm về “thế trận lòng dân” trong sự nghiệp giữ nước của dân tộc Việt Nam dựa trên cơ sở những chứng cứ lịch sử qua các thời kỳ, các tác giả khẳng định: Nguyên nhân cơ bản giúp cho dân tộc Việt Nam đánh thắng mọi kẻ thù là do ông cha ta trước kia và Đảng Cộng sản Việt Nam luôn ý thức rất rõ vai trò to lớn, yếu tố quyết định thắng lợi là sức mạnh của lòng dân. Theo nhóm tác giả: Thực chất thế trận lòng dân trong sự nghiệp giữ nước Việt Nam là lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, ý chí chiến đấu của toàn dân được các lực lượng đại biểu lợi ích của dân tộc khơi dậy, quy tụ, phát huy, tạo nên nền tảng chính trị - tinh thần vững chắc, cho phép huy động sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu giữ nước [35, tr.16]. Công trình cũng đưa ra những bài học kinh nghiệm và định hướng quan trọng để xây dựng “thế trận lòng dân” trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay. Bùi Quang Cường (2017), “Nâng cao chất lượng giáo dục chính trị tư tưởng, góp phần xây dựng “thế trận lòng dân” và nền quốc phòng, an ninh nhân dân” [33] đã đưa ra quan niệm về “thế trận lòng dân”. Theo tác giả, “thế trận lòng dân” trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là lòng dân được tổ chức, khơi dậy, quy tụ, phát huy, tạo nền tảng tinh thần vững chắc để huy động sức mạnh của toàn dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [33, tr.38]. Tác giả cũng khẳng định, việc xây dựng, củng cố “thế trận lòng dân” là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Trong đó, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị tư tưởng là một giải pháp quan trọng trong xây dựng “thế trận lòng dân”. Muốn vậy, tác giả cho rằng, cần phải giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm và vai trò tiền phong gương mẫu của cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp và đội ngũ cán bộ, đảng viên đối với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay; đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến sâu rộng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối đổi mới của Đảng; xây dựng và phát huy vai trò nòng cốt của đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận của Đảng và đẩy mạnh đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn và hoạt động chống, phá của các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội về chính trị. Nguyễn Bá Dương (2017), Xây dựng “thế trận lòng dân” trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc [38] đã luận giải những nội dung căn cốt, cơ bản nhất của vấn đề xây dựng “thế trận lòng dân”. Trên cơ sở tiếp cận vấn đề xây dựng “thế trận lòng dân” dưới góc độ triết học, tác giả đã đóng góp về mặt lý luận vấn đề xây dựng “thế trận lòng dân” trên nhiều nội dung: Khái niệm, cấu trúc, vai trò của “lòng dân”, “thế trận lòng dân”; nội dung, phương thức, điều kiện xây dựng “thế trận lòng dân”. Tác giả khẳng định: Nguồn gốc, cơ sở của xây dựng “thế trận lòng dân” là “làm cho dân no vì dân lấy cái ăn làm đầu; làm cho dân yên vì dân không muốn chiến tranh; làm cho dân tin vì dân không muốn bị lừa dối, không muốn thể chế chính trị rối ren, cuộc sống bất ổn, lực lượng lãnh đạo nhân dân thiếu trách nhiệm, xa dân, khinh thường dân, làm khổ dân [38, tr.28-29]. Cũng trong công trình này, trên cơ sở phân tích, làm rõ thực trạng xây dựng “thế trận lòng dân”, tác giả đã chỉ ra một số vấn đề đặt ra đối với xây dựng “thế trận lòng dân” hiện nay trên hai khía cạnh đó là: “Vấn đề đặt ra từ các điểm nóng” [38, tr.84]; “Vấn đề đặt ra từ tầm nhìn tổng thể đối với xây dựng “thế trận lòng dân” [38, tr.89]. Công trình có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn sâu sắc và là cơ sở khoa học để tác giả luận án kế thừa phương pháp luận giải quan niệm về xây dựng “thế trận lòng dân” và xác định những vấn đề đặt ra từ thực trạng thực hiện vai trò của Bộ đội địa phương trong xây dựng “thế trận lòng dân” ở địa bàn Quân khu 1 hiện nay. Lê Văn Hải (2018), Xây dựng thế trận lòng dân tăng cường sức mạnh quốc phòng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa [66]. Trong công trình này, tác giả đã đưa ra quan niệm về xây dựng “thế trận lòng dân” và chỉ rõ chủ thể, lực lượng, đối tượng, mục đích xây dựng “thế trận lòng dân”. Đặc biệt, tác giả đã đi sâu làm rõ nội dung xây dựng “thế trận lòng dân” là: “tổng hợp các nội dung khơi dậy, quy tụ, phát huy chủ nghĩa yêu nước, niềm tự hào dân tộc, tinh thần đoàn kết, ý thức trách nhiệm công dân, sự đồng thuận ý chí quyết tâm của toàn dân đối với Đảng, Nhà nước, lực lượng vũ trang” [66, tr.34]. Theo tác giả, mỗi nội dung trên có vị trí, vai trò khác nhau, có mối quan hệ biện chứng thống nhất, chỉ khi thực hiện đầy đủ, đồng bộ, mới phát huy sức mạnh tổng hợp để xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc. Nguyễn Văn Thế (2019), “Xây dựng “thế trận lòng dân” trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [113]. Trong bài viết này, tác giả chỉ rõ, “thế trận lòng dân” là loại hình thế trận đặc biệt, là mạch nguồn sức mạnh nội sinh của quốc gia - dân tộc. “Thế trận lòng dân” chỉ có thể được xây dựng vững chắc khi được thường xuyên củng cố trong thực tiễn thông qua đường lối, chủ trương, chính sách hợp lòng dân, được đặt vào trạng thái triển khai thống nhất trong các tầng lớp dân cư và được hình thành, phát triển trong một môi trường chính trị - xã hội nhất định. Trên cơ sở đó, tác giả luận giải vai trò quan trọng của “thế trận lòng dân” trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm xây dựng và củng cố “thế trận lòng dân” đó là: thường xuyên quan tâm, chăm lo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân bằng hệ thống các chính sách cụ thể; đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức về tư tưởng và hành động của toàn dân về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của “thế trận lòng dân”; chú trọng xây dựng, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị các cấp theo hướng gần dân, chăm lo cho dân, tạo sức mạnh và uy tín để củng cố niềm tin trong nhân dân; tích cực đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa; tăng cường hoạt động đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái thù địch, bảo