Luận văn Khảo sát rối loạn chuyển hóa Lipid Lipoprotein và dấu ấn tiêu xương ở phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh

Hiện nay trên khắp thế giới, cả ở nước đã phát triển và đang phát triển thành phần dân số ngày càng tăng, tuổi thọ trung bình của nhiều quốc gia đã ở mức trên dưới 70 tuổi, riêng phụnữ theo số liệu thống kê của một số nứơc như Hồng Kông, Nhật, Mỹ thì tuổi thọ trung bình ở vào khoảng trên dưới 80. Với tuổi mãn kinh trung bình 50 (Việt Nam là 48), người taứơc tính đến năm 2030 số người phụ nữ mãn kinh trên khắp thế giới sẽ tăng gấp đôi so với năm 1990 và đến 60 – 70% dân số này sẽ sống ở các nước đang phát triển. [14] [22].Qua đó cho thấy càng có nhiều phụ nữ sống gần 1/3 cuộcđời mình với tuổihậu mãn kinh, ở cái tuổi mà nguy cơ tử vong do bệnh động mạch vành tăng lên rõ rệt so với trước mãn kinh. Anh hưởng của mãn kinh lên bệnh lý động mạch vành ở phụ nữ Châu Á cũng tương tự như phụ nữ các vùng khác trên thế giới. Một số nước khác như : Singapore, Indonesia, Maylaysia, Thái lan đã ghi nhận bệnh ĐMV là nguyên nhân gây tử vong quan trọng cho phụ nữ trong 10 năm qua [7]. Ơ Việt Nam theo thống kê của một số BV cho thấy : -BV Chợ Rẫy, theo PTS Lê Thị Thanh Thái và CS (1991 – 1999) có 464 ca NMCT cấp, đa số trên 60 tuổi (74%) trong đó phụ nữ chiếmgần 40%, tử vong chung 21%. -BV Hữu Nghị, theo PTS Ngô Xuân Sinh và CS (1961 – 1997) có 626 ca NMCT cấp, hầu hết trên 50 tuổi (86,6%), với nam trội hơn nữ, tử vong chung 33%. -BV Nguyễn Tri Phương, theo báo cáo củaBS Nguyễn Thị Ngọc Dung và CS (1996 – 1997), có 267 ca MNCT tử vong 19,4% tỷ lệ bệnh ĐMV chiếm 25% trong tổng số bệnh tim mạch, trong đó nữ trội hơn nam với 88% là phụ nữ mãn kinh. Tình hình trên cho thấy, bệnh ĐMV có thể thành vấn đề sức khoẻ lớn nhất mà phụ nữ mãn kinh nước ta phải đối mặt. Tại sao phụ nữ mãn kinh có tần suất mắc bệnh ĐMV cao hơn so với phụ nữ tiền mãn kinh? Để giải thích điều này bên cạnh sự rối loạn chức năng nội mạc động mạch vành do thiếu estrogen, người ta cũng đã chứng minh vai trò của rối loạn chuyển hoá lipid và lipoprotein ỏ phụ nữ mãn kinh. Rối loạn chuyển hoá lipidvà lipoprotein đã được nhiều công trình nghiên cứu lớn trên thế giới như Framingham heart stuty (1957), MRFIT (Multiple Risk Factor Intervention Trial Study, 1982), PROCAM(Prospective Cardiovascular Munster Study, 1985) khẳng định là YTNC chính của bệnh ĐMV. Việc giảm lượng chất estrogen sau khi mãn kinh dẫn đến việc phụ nữ bị mất thêm một khối lượngxương tùy ở mức độkhác nhau kéo dài khoảng từ 5 đến 8 năm. Do đó, phụ nữ thường bị loãng xương ở giaiđoạn sớm hơn do khối lượng xương ban đầu của họ thấp hơn và do gia tăng việc phá huỷ xương theo sau sự mãn kinh. Vài năm sau quá trình này, khối lượng xương sẽ đạt mức thấp đến nỗi cấu trúc xương có độ xốp cao và gãy xương xảy ra. [38] Trong một cuộc nghiên cứucủa những bệnh nhân ở độ tuổi trung bình, khoảng 73,27% người đã chết trong những năm đầu tiên sau khi việc gãy xương xuất hiện, 18% cao hơn mức độ tử vong trung bình ở độ tuổi này [33]. Những con số đưa ra từ Mỹ xác nhận rằng khoảng 10% bệnh nhân bị gãy cổ xương đùi chếttrong vòng 6 tháng, do hoặc bị di chứng gãy xương hay những bệnh kèm theo nó. 39% những bệnh nhân này cần được chăm sóc lâu dài. Bệnh loãng xương là một trong những căn bệnh phổ biến nhất ở những nước công nghiệp hoá và là bệnh thường gặp nhất về chuyển hoá xương. Ở Đức, tổng cộng khoảng giữa 4 đến 6 triệu người bị ảnhhưởng do bệnh loãngxương, 80% họ là phụ nữ. Xảy ra cho khoảng 30% tổng số phụ nữ sau khi mãn kinh. Bởi vì bệnh loãng xương thường gặp chủ yếu ở người già, tần suất của nó gia tăng song song tùy theo điều kiện sống. Toàn bộ chi phí hàng năm cho việc điều trị bệnh gãy xương được dự đoán khoảng 15 ngàn triệuDM cho nước Mỹ, mỗi 1,5 ngàn triệu DM cho nước Anh và xứ Wales và 1,1 ngàn triệu DM cho nước pháp. Riêng ở Đức, chi phí hàng năm cho riêng việc điều trị bệnh gãy cổ xương đùi đã tới khoảng 600 triệu DM trong năm 1985 [33]. Để góp phần làm rõ những vấn đề trên, chúng tôi tiến hành khảo sát nồng độ lipid, lipoprotein và chất chỉ dấu sự tiêu xương Elecsys ß- CrossLaps ỏ phụ nữ mãn kinh và tiền mãn kinh đến khám tại phòng khám mãn kinh BV Từ Dũ trong vòng 6 tháng, từ tháng 10 năm 2005 đến tháng 3 năm 2006 vớimục tiêu là: -Xác định nồng độ lipid và lipoprotein máu ở phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh tại Tp Hồ Chí Minh? Rút ra đặc điểmrối loạn chuyển hóalipid và lipoprotein máu ở đối tượng nghiên cứu? Tìm hiểu xem sự rối lọan này có liên quan đến thời gian mãn kinh không? - Xác định nồng độ chất chỉ dấu sự tiêu xương Elecsys ß- CrossLaps máu ở phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh tại Tp Hồ Chí Minh?Nồng độ chất chỉ dấu sự tiêu xương Elecsys ß- CrossLaps có liên quan đến thời gian mãn kinh, tỉ số khối cơ thể (BMI) và mật độkhoáng của xương (BMD) không?