Luận văn Nghiên cứu khả năng mẫn cảm với kháng sinh và hóa dược của vi khuẩn Escherichia Coli và Staphylococcus SPP phân lập từ thịt (bò, heo, gà) tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN VŨ THỊ AN CHÂU NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG MẪN CẢM VỚI KHÁNG SINH VÀ HOÁ DƯỢC CỦA VI KHUẨN ESCHERICHIA COLI VÀ STAPHYLOCOCCUS SPP PHÂN LẬP TỪ THỊT (BÒ, HEO, GÀ) TẠI THÀNH PHỐ BUÔN MA THUỘT, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ THÚ Y BUÔN MA THUỘT, NĂM 2010 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN VŨ THỊ AN CHÂU NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG MẪN CẢM VỚI KHÁNG SINH VÀ HOÁ DƯỢC CỦA VI KHUẨN ESCHERICHIA COLI VÀ STAPHYLOCOCCUS SPP PHÂN LẬP TỪ THỊT (BÒ, HEO, GÀ) TẠI THÀNH PHỐ BUÔN MA THUỘT, TỈNH ĐẮK LẮK Chuyên ngành: THÚ Y Mã số: 60.62.50 LUẬN VĂN THẠC SĨ THÚ Y HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐINH NAM LÂM BUÔN MA THUỘT, NĂM 2010 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN PHAN VĨNH TẤN NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG, CHỐNG BỆNH LỞ MỒM LONG MÓNG GIA SÚC TẠI TỈNH GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SĨ THÚ Y BUÔN MA THUỘT, NĂM 2010 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN PHAN VĨNH TẤN NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG, CHỐNG BỆNH LỞ MỒM LONG MÓNG GIA SÚC TẠI TỈNH GIA LAI Chuyên ngành: Thú y Mã số: 60.62.50 LUẬN VĂN THẠC SĨ THÚ Y HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐINH NAM LÂM BUÔN MA THUỘT, NĂM 2010 1 MỞ ĐẦU Bệnh Lở mồm long móng (LMLM) là bệnh nguy hiểm được quan tâm hàng đầu, đây là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây lan rất nhanh, rất mạnh, rất rộng của các loài động vật móng guốc chẵn: trâu, bò, heo, dê, cừu, hươu, nai... Bệnh gây ra do loài virus hướng thượng bì có đặc điểm sốt và có mụn nước ở miệng và kẽ chân. Bệnh thường gây ra hậu quả nghiêm trọng về các mặt kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường nên đã được xếp số một thuộc bảng A trong danh mục các bệnh truyền nhiễm của gia súc, đồng thời được ghi vào danh sách chính thức trong Bộ luật Quốc tế của Tổ chức Dịch tễ học thế giới (Office International des Epizooties - OIE) về các bệnh cấm buôn bán, vận chuyển động vật và sản phẩm động vật giữa các nước. Bệnh gây thành dịch cho hàng loạt trâu, bò, heo trong cùng một thời gian, làm tê liệt cày kéo và tổn thất nặng nề về kinh tế của các hộ chăn nuôi. Do đó, tại các vùng có bệnh xảy ra gặp rất nhiều khó khăn trong chăn nuôi và trồng trọt. Bệnh có đặc tính là khả năng lây lan nhanh, mạnh, chỉ trong một thời gian ngắn bệnh có thể lây nhiễm từ nhà này sang nhà khác, từ vùng này sang vùng khác. Sự lây lan không chỉ do tiếp xúc giữa động vật khỏe với động vật mắc bệnh mà còn qua nhiều đường kể cả qua đường không khí. Vì vậy bệnh thường phát thành đại dịch gây thiệt hại về chăn nuôi, ảnh hưởng đến nền kinh tế của nhiều nước thuộc nhiều châu lục trên thế giới. Tỷ lệ chết do bệnh LMLM thường thấp, khoảng 2 – 5% ở gia súc trưởng thành, ở gia súc non như bê, nghé, heo con tỷ lệ chết cao từ 20 – 50%. Mặc dù bệnh xuất hiện như là bệnh nhẹ, thường gây tử vong thấp, ngoại trừ ở con vật non hay suy nhược nhưng thiệt hại về mặt kinh tế là rất quan trọng vì những vùng có dịch không được buôn bán, vận chuyển, giết mổ. Style Definition: A4: Font: Bold, Italic Style Definition: A3: Not Expanded by / Condensed by , Space Before: 0 pt, After: 0 pt, Line spacing: 1.5 lines Style Definition: A2: Space After: 0 pt, Line spacing: 1.5 lines Formatted: A1, Line spacing: 1.5 lines Formatted: Space Before: 0 pt, After: 0 pt Formatted: Line spacing: 1.5 lines Formatted: Space Before: 0 pt, After: 0 pt, Line spacing: 1.5 lines 2 Hậu quả chính của bệnh LMLM là sau khi mắc bệnh, gia súc trở nên gầy yếu, tạo điều kiện cho các bệnh kế phát. Ảnh hưởng lớn nhất của bệnh là đối với chăn nuôi bò sữa. Sau khi mắc bệnh, bò sữa sẽ giảm sản lượng sữa, có thể dẫn đến viêm vú mạn tính, từ đó làm giảm sức sản xuất trong khoảng thời gian dài. Sảy thai, giảm sức sinh sản và què chân kéo dài là những hậu quả thường gặp và trong một số trường hợp bệnh còn gây ra bệnh tim mạn tính. Ở Gia Lai, từ năm 1995 đến nay, dịch bệnh diễn biến rất phức tạp, gây thiệt hại lớn về kinh tế của người dân trên địa bàn. Do vậy tại Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIII đã hoạch định phát triển ngành sản xuất chăn nuôi từ nay đến năm 2015 trong đó nhấn mạnh: “ Phát triển và nâng cao chất lượng đàn gia súc, đẩy mạnh mô hình chăn nuôi trang trại theo hướng công nghiệp, tăng cường công tác phòng chống dịch bệnh LMLM ở gia súc, dịch tai xanh ở heo, dịch cúm gia cầm” Từ định hướng trên, các ngành các cấp của tỉnh đã có nhiều biện pháp để nâng cao chất lượng đàn gia súc và phòng, chống dịch bệnh, đặc biệt là dịch bệnh Lở mồm long móng. Để góp phần vào công tác phòng, chống dịch bệnh Lở mồm long móng trên địa bàn tỉnh Gia Lai trong thời gian đến có hiệu quả hơn, chúng tôi tiến hành đề tài “Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ học và biện pháp phòng, chống bệnh Lở mồm long móng gia súc tại tỉnh Gia Lai”. * Mục tiêu nghiên cứu - Xác định đặc điểm dịch tễ về bệnh LMLM ở các loài vật nuôi tại tỉnh Gia Lai. - Đề xuất biện pháp phòng, chống bệnh thích hợp nhằm tiến tới khống chế và thanh toán hoàn toàn bệnh LMLM tại địa phương. * Ý nghĩa khoa học và thực tiễn Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ học về bệnh LMLM ở tỉnh Gia Lai có thể xác định được type virus thường gây bệnh LMLM, tỷ lệ mắc bệnh và tỷ Formatted: Line spacing: 1.5 lines Formatted: Space Before: 0 pt, After: 0 pt, Line spacing: 1.5 lines Formatted: Line spacing: 1.5 lines Formatted: Space Before: 0 pt, After: 0 pt, Line spacing: 1.5 lines Formatted: Line spacing: 1.5 lines 3 lệ chết theo lứa tuổi, tỷ lệ mắc bệnh theo mùa, tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ chết theo loài gia súc, hệ số tháng dịch, hệ số năm dịch tại tỉnh Gia Lai để có cơ sở đề xuất lịch tiêm phòng ở từng địa phương; những biện pháp phòng, chống bệnh hiệu quả nhất. Kết quả của nghiên cứu sẽ góp phần vào những nghiên cứu khoa học và những nghiên cứu khả thi trong việc phòng chống bệnh LMLM, tiến tới khống chế hoàn toàn bệnh. Đề tài cũng có ý nghĩa thực tế trong việc hoạch định phương hướng và phương pháp thích hợp cho từng địa phương nhằm quản lý dịch bệnh ở vật nuôi nói chung và bệnh LMLM nói riêng. * Giới hạn đề tài - Do thời gian thực hiện đề tài có hạn nên chúng tôi chỉ thu thập số liệu bệnh LMLM ở Chi cục thú y tỉnh Gia Lai và điều tra dịch tễ ở 3 huyện An Khê, Đak Pơ và Mang Yang. - Về loài gia súc: Chỉ điều tra bệnh LMLM ở các loài trâu, bò, heo, dê. Formatted: Space Before: 0 pt, After: 0 pt, Line spacing: 1.5 lines Formatted: Line spacing: 1.5 lines Formatted: A1, Left, Line spacing: 1.5 lines, Widow/Orphan control 4 Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Định nghĩa và tên gọi Bệnh Lở mồm long móng là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, cấp tính của loài gia súc móng guốc chẵn như: trâu, bò, dê, cừu, heo và cả động vật rừng như: hươu, nai, trâu, bò rừng. Bệnh gây ra do một loại virus có hướng thượng bì, đặc trưng là sốt và có mụn nước ở miệng, lưỡi, lợi, kẽ chân, đầu vú, bệnh có tính lây lan với tốc độ rất nhanh, rất mạnh (Nguyễn Hữu Phước, 1978) [16]; (Merchant.IA; Baner.RD, 1981) [25]. Bệnh Lở mồm long móng có tên: - Aphtea epizooticae (tiếng La tinh) - Foot and mouth disease (tiếng Anh) - Fiève aphteure (tiếng Pháp) 1.2. Tình hình bệnh Lở mồm long móng 1.2.1. Trên thế giới Mặc dù bệnh sốt Lở mồm long móng được phát hiện từ rất lâu, song cho đến nay bệnh vẫn còn là mối quan tâm của ngành thú y. Bệnh lần đầu tiên được Hyrronymus Fratostorius (Italia) nói tới vào năm 1514. Năm 1897 Friedrich Loeffler đã phát hiện bệnh Lở mồm long móng đầu tiên do virus gây ra, có kích thước rất nhỏ từ 10 – 20 nm. Cho đến nay, người ta đã xác định có 7 dạng virus gây bệnh gồm các dạng A, O, C, SAT1, SAT2, SAT3 và Asia1. Ở vùng Đông Nam Á chủ yếu là 3 dạng A, O và Asia1 (Phạm Sỹ Lăng, 2002) [14]. Bệnh có ở hầu hết các châu lục: châu Âu, châu Phi, châu Á, châu Mỹ. Bệnh thường gặp nhất ở nam châu Mỹ, châu Phi, Trung Đông và vùng Viễn Đông (châu Á). Các nước đã khống chế và dập tắt được dịch: Úc, Mỹ, Ai - Formatted: Font: Not Italic Formatted: Line spacing: 1.5 lines Formatted: A2, Left, Space After: 0 pt, Line spacing: single, Widow/Orphan control Formatted: Line spacing: 1.5 lines Formatted: A2, Left, Space Before: 0 pt, Line spacing: single, Widow/Orphan control Formatted: A3, Left, Space Before: 0 pt, After: 0 pt, Line spacing: single, Widow/Orphan control Formatted: Line spacing: 1.5 lines Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed 5 len, Canada, Nhật, Na Uy, Anh vùng Trung và Bắc Mỹ [30]. Bệnh có phần lắng dịu từ 1965 đến các năm đầu của thập kỷ 90. Những năm cuối thập kỷ 90, dịch LMLM có xu thế phát triển mạnh ở châu Á, nhất là vùng Đông Nam Á, gây nên những vụ dịch tại nhiều nước trong khu vực. Một vấn đề quan tâm là tại nhiều nước và khu vực, sau nhiều năm liên tục tiêm phòng bệnh bằng vaccin cho đàn gia súc và áp dụng các biện pháp kiểm soát bệnh nghiêm ngặt, bệnh tưởng như đã hoàn toàn biến mất, nay lại bùng lên dữ dội. Năm 1997, ở Đài Loan từ nguồn dịch là vài con heo mắc bệnh trên một chiếc thuyền buôn chỉ trong hai tháng bệnh nhanh chóng lan ra hàng ngàn trại chăn nuôi heo gây thiệt hại khoảng 2 tỷ USD. Năm 2001, sau 20 năm vắng bóng một vụ dịch ở Anh đã xảy ra làm thiệt hại cho chăn nuôi và du lịch khoảng 2 tỷ USD [29] Bệnh Lở mồm long móng thường gặp nhất ở Nam Châu Mỹ, Châu Phi, Trung Đông và viễn đông Châu Á. Các nước Canada, Trung Mỹ và Bắc Mỹ, Úc, Tân Tây Lan, nhật, Nauy, Ireland, Anh không có bệnh. Từ 1992, các biện pháp tiêm phòng chống bệnh Lở mồm long móng không còn nữa ở các nước EC (European Community). Ở Đông Nam Á, Indonesia cũng xóa được bệnh sau gần 30 mươi năm tiêm phòng nghiêm ngặt. Các type O, A, C phân bố rộng rãi nhất, đặc biệt ở Nam Mỹ, Trung Đông và Châu Á. Các type SAT1, 2, 3 thường gặp ở Châu Phi mặc dù đôi khi cũng gây ra ở Trung Đông. Type Asia1 thường gặp ở viễn đông và Ấn Độ, đôi khi gặp ở Trung Đông. Ở Việt Nam, trâu bò thường gặp type O, A, ASia1, ở heo có type O (Cục thú y, 2006).[5] Năm 2000 bệnh xảy ra khác thường ở một vài nước mà trước đó không có bệnh trong nhiều năm. Đó là những nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Mông Cổ và Urugoay. các nước này đã báo cáo các ổ dịch trước đây lần lượt vào các năm 1908, 1834, 1973 và 1990 (Bùi Quang Anh, 2001) [1]. Năm 2001, dịch cũng đã xảy ra tại Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan. Formatted: Space Before: 0 pt, After: 0 pt, Line spacing: 1.5 lines, No widow/orphan control Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed 6 Đến cuối năm 2003, dịch xảy ra ở vùng Đông Nam Á (Thái Lan, Lào, Campuchia, Malaysia, Myanma, Philippines và Việt Nam. Một năm sau, dịch lan tới Trung Quốc, Nga, Mông Cổ và tiếp tục ở Myanma. Một điều khác thường nữa vì một vài nơi những ổ dịch gây ra bởi các serotype mà trước đó chưa bao giờ nói tới. Ví dụ serrotype O ở Nam Phi, SAT2 ở Árậpxêút và Cô oét. Ở Hội nghị lần thứ 6 tiểu bang phòng chống bệnh Lở mồm long móng khu vực năm 2003 đã dự đoán sự lây lan của dòng 90 Ấn độ type virus type O Nam Á type này hiện nay gọi là chủng pan Asia vì sự phân bố địa lý rộng lớn của nó (Knowles và cộng sự năm 2000). Đầu năm 2000 chủng này đã phân lập ở Đài Loan sau đó Nhật Bản, Hàn Quốc, Mông Cổ và vùng Primosky Liên Bang Nga. Những vùng này đã không có bệnh trong nhiều năm. Theo tác giả Lê Minh Chí và Trần Hữu Cổn (1997) [3] về sự phân bố của các type và subtype này trên thế giới như sau: Từ 1981 – 1985 đã xác định được type O ở 61 nước có dịch LMLM và 7 nước khác đang nghi ngờ là có type O. Type A có ở 49 nước có dịch, type C có ở 24 nước, ASIA1 có ở 25 nước, SAT1 có ở 3 nước, SAT2 có ở 7 nước, SAT3 có ở 4 nước. Theo báo cáo của Tổ chức Dịch tễ học thế giới các nước Châu Á khác có ổ dịch type O năm 2000 là Việt Nam, Kazakstan, Grudia, Tat- Du – Kistan, Li Bang, Côoét và Pakistan . Tháng 11, năm 2000 Đài Loan báo cáo ổ dịch LMLM ở heo quận Taoyuan và chủng gây bệnh rất giống với Đài Loan 1997 điều này nói lên đảo này vẫn mắc dịch địa phương. Các nước Thái Lan, Pakistan, Irắc, Iran, Kazakstan, và Thổ Nhĩ Kỳ báo cáo có các ổ dịch do type A. Myanmar, Thái Lan, Grudia, Acmenia, thổ Nhĩ Kỳ có type Asia1 Ảrậpxêút và Cô oét có type SAT2 . Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed Field Code Changed Formatted: Not Expanded by / Condensed by Formatted: Line spacing: 1.5 lines Formatted: Not Expanded by / Condensed by 7 1.2.2. Ở Việt Nam và Gia Lai Ở Việt Nam, dịch LMLM được phát hiện lần đầu tiên năm 1868 tại Nha Trang sau đó bệnh đã xảy ra ở nhiều tỉnh Nam Bộ (1920), Quảng Ngãi (1937 – 1940), Thừa Thiên (1952), các tỉnh Phía Nam và Phía BắcTrung Bộ (1953 – 1954), bệnh cũng đã được phát hiện tại 11 tỉnh từ Việt Bắc, Tây Bắc vào đến Nghệ An, Hà Tĩnh và thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định. Ở các tỉnh phía bắc từ 1954 – 1960 đã có 724 ổ dịch LMLM xảy ra, 13.000 trâu, bò mắc bệnh trong đó chết 417 trâu, bò ( Phạm Sỹ Lăng, 2002 [14]. Từ năm 1965 đến nay do áp dụng các biện pháp tích cực phòng, chống bệnh nên đã không thấy dịch LMLM ở các tỉnh phía Bắc. Nhưng các tỉnh phía Nam bệnh LMLM vẫn còn lưu hành ở một số tỉnh (1975 – 1985) như Lâm Đồng, Đồng Nai, Tây Ninh (Phạm Sĩ Lăng, 2002) [14]. Từ năm 1992, sau 32 năm vắng mặt, bệnh LMLM đã tái xuất hiện ở miền Bắc và miền trung nước ta. Nguyên nhân là do vận chuyển bất hợp pháp động vật, sản phẩm động vật bị bệnh từ Trung Quốc và Lào. Các kết quả ghi nhận cho đến năm 1999 cho thấy có 3 type virus gây bệnh ở Việt Nam la O, A và Aisa-1 (Tô Long Thành, 2006) [22]. Năm 1999 dịch xảy ra ở Cao Bằng sau đó lây lan xuống Bắc Ninh và Hà Nội. Đến đầu năm 2000 dịch lây lan khắp 58/61 tỉnh, thành phố với 297.808 trâu bò và 36.530 heo bị bệnh, gây thiệt hại lớn về kinh tế và làm xáo trộn sinh hoạt xã hội (Tô Long Thành, 2006) [22]. Ở Miền Nam, do sự vận chuyển gia súc từ Campuchia sang Việt Nam tăng lên nên đã xảy ra một số ổ dịch ở các tỉnh biên giới Tây Nam. Một số ổ dịch cũ tái phát ở các tỉnh Tây Nguyên và Duyên Hải Miền Trung. Trước năm 1995 bệnh LMLM ở Việt Nam chủ yếu ở trâu, bò ngoại trừ một số ổ dịch LMLM ở heo xảy ra ở gần biên giới Trung Quốc đã được xác định từ năm 1992 trở về trước. Năm 1995 một số lượng lớn trâu, bò và cả heo cũng mắc Formatted: A3, Left, Space Before: 0 pt, After: 0 pt, Line spacing: single, Widow/Orphan control Formatted: Line spacing: 1.5 lines 8 bệnh LMLM. Tuy nhiên có 2 chủng virus có liên quan cả hai đều là type O nhưng một type O chủ yếu gây bệnh cho heo rất gần gũi với type O gây bệnh LMLM ở Philippin và Đài Loan. Theo kết quả chẩn đoán phân lập có 3 chủng virus type O lưu hành ở Việt Nam : Chủng O gây bệnh ở heo cùng với chủng O Hồng Kông, chủng O xác định năm 1997, chủng O mới tấn công vào Đài Loan đã phát tán ra khắp châu Á. Do vị trí địa lý và có sự giao lưu buôn bán phát triển với các nước, Việt Nam có nguy cơ lớn về bệnh LMLM lây lan từ các nước sang và cũng là nguồn bệnh lây lan bệnh sang các nước khác. Nước ta và một số nước trong vùng Đông Nam Á đều có bệnh Lở mồm long móng, nên vào năm 1992 OIE đã thành lập nhóm phối hợp khống chế bệnh LMLM khu vực. Vào năm 1994, đã nâng lên thành Tiểu ban Phòng chống bệnh LMLM khu vực trực thuộc OIE gồm 7 nước: Myanmar, Thailand, Lào, Campuchia, Việt Nam, Malaysia, Philippin, đến tháng 10 – 1996 thêm 2 nước tham gia là Singapo và Hồng Kông. Tiểu ban này đưa ra Chương trình phòng chống bệnh LMLM nhằm tạo ra vùng không có bệnh trong khu vực [31]. Đặng Thế Dương (2005) [9] khi thực hiện đề tài khảo sát đặc điểm dịch tễ bệnh Lở mồm long móng và dịch tả heo làm cơ sở xây dựng vùng an toàn dịch tại tỉnh Đồng Nai đã cho kết quả xét nghiệm virus LMLM tiểm ẩn trên bò là 5,66%, tỷ lệ nhiễm trên heo là 0,09%. Hồ Đình Chúc và Ngô Thanh Long (2003) [4] thực hiện đề tài phát hiện trâu bò nhiễm virus LMLM bằng kít ELISA Chekit – FMD – 3ABC. Qua kiểm tra 427 mẫu huyết thanh trâu bò lấy tại 6 địa điểm khác nhau, kết quả cho thấy 59 mẫu dương tính, chiếm tỷ lệ 13,81%. Tô Long Thành và công sự (2004) khi thực hiện đề tài chẩn đoán định type virus gây bệnh LMLM từ bệnh phẩm tại Quảng Trị bằng phương pháp RT – PCR cho kết quả virus gây bệnh LMLM là virus type O. 9 Theo kết quả chẩn đoán bệnh, điều tra virus gây bệnh LMLM tại Việt Nam của Cục Thú y. Năm 2004, số tỉnh có dịch LMLM là 24 tỉnh, trong đó có 9 tỉnh do virus LMLM serotype A, 12 tỉnh do virus LMLM serotype O và 3 tỉnh do cả hai virus LMLM serotype O và A. Nguyên nhân của việc xuất hiện virus LMLM type A có thể là do việc nhập bò từ Campuchia. Năm 2005, số tỉnh có dịch LMLM là 37 tỉnh với 28.241 trâu bò, 3.976 heo và 81 dê mắc bệnh, trong đó có 3 tỉnh do virus LMLM serotype A, 13 tỉnh do virus LMLM serotype O, 3 tỉnh do cả hai virus LMLM serotype O và A, 2 tỉnh do virus LMLM serotype Asia-1 (phát hiện tại Lào Cai và Khánh Hòa vào tháng 10/2005). Năm 2006, số tỉnh có dịch LMLM là 27 tỉnh, trong đó 26 tỉnh là type O và Hà Giang là type Asia-1 (Tô Long Thành, 2006) [22]. Theo báo cáo về bệnh Lở mồm long móng ở gia súc của Chi cục thú y tỉnh Gia Lai thì bệnh LMLM có ở Gia Lai từ năm 1949 do vận chuyển trâu, bò từ đồng bằng lên và bệnh lưu hành cho đến ngày nay. Năm 1995, dịch Lở mồm long móng xuất hiện trở lại ở huyện Đức Cơ – Gia Lai, đã có 3 ổ dịch Lở mồm long móng với 600 con trâu, bò mắc bệnh và chết 04 con. Ngành thú y dự đoán dịch có thể bệnh bị lây nhiễm từ gia súc của Campuchia, do quá trình mua bán, vận chuyển đã lây truyền bệnh LMLM qua huyện Đức Cơ. Dịch đã xảy ra vào thời điểm mưa nhiều nên khả năng lây lan rất lớn do việc chăn thả tập trung, chuồng trại lầy lội, ẩm ướt, vệ sinh kém, điều trị lâu khỏi và con vật khỏi bệnh vẫn còn mang trùng nên mầm bệnh cứ tồn tại và lây nhiễm. Năm 1997, dịch LMLM xảy ra ở 9 tỉnh miền Trung và Tây Nguyên, Gia Lai cũng xảy ra dịch với 14 xã thuộc huyện Krôngpa, Đức Cơ và Chư Sê với tổng số 18.350 trâu, bò con mắc bệnh, chết 196 con. Năm 2000 có 97 xã thuộc 11 huyện có dịch LMLM, với tổng số 18.978 con trâu, bò mắc bệnh, chết 146 con. Formatted: Not Expanded by / Condensed by 10 Từ năm 2002 đến năm 2007, năm nào ở Gia Lai cũng xảy ra dịch LMLM với mức độ và quy mô ngày càng tăng (về số xã có dịch, và số con mắc bệnh). Đáng chú ý là trong năm 2006 có 127 xã thuộc 15 huyện, thành phố đã xảy ra dịch LMLM, số gia súc mắc bệnh lên đến 27.531con. Trong đó có 27.117 con trâu, bò; 407 con heo; 7 con dê; chết 120 con. Năm 2007 có 19 xã thuộc 9 huyện có dịch bệnh LMLM; có 460 con mắc bệnh, trong đó có 125 con bò và 235 con heo mắc bệnh; toàn bộ số heo bị bệnh đều tiêu hủy. Từ năm 2006 đến nay Chi cục thú y tỉnh đã tổ chức tiêm phòng vaccin LMLM cho tất cả trâu, bò, heo nái và heo đực giống trên địa bàn toàn tỉnh nên đến nay dịch bệnh LMLM đã hạn chế rất nhiều. Từ trước năm 1998 dịch Lở mồm long móng trâu, bò chỉ xuất hiện từ tháng 5, 6, 7, 8, 9 và tháng 10 hàng năm, trong đó cao điểm vào tháng 6, và tháng 7 và giảm dần ở tháng 9, 10. Ứng với mùa mưa của tỉnh Gia Lai. Nhưng từ năm 1998 trở đi dịch Lở mồm long móng phát ra không theo quy luật này nữa mà xảy ra ở tất cả các tháng trong năm [2]. 1.3. Đặc điểm của bệnh Lở mồm long móng 1.3.1. Căn bệnh Virus Lở mồm long móng thuộc họ Picornaviridae, giống Apthovirus, chứa ARN, kích thước từ 10 - 20 nm. Virus có 7 serotype: O; A; C; Asia1, SAT1, SAT2, SAT3, nhưng có nhiều serotype phân biệt bằng miễn dịch học và huyết thanh học, chúng có độc lực khác nhau. Những virus này dường như biến hóa không ngừng thành những serotype mới phân biệt về tính kháng nguyên, tồn tại bền vững. Hơn 60 serotype như vậy đã được xác định. Chính vì vậy chương trình phòng chống bằng vaccin gặp nhiều khó kh