Luận văn Thực trạng quản lý thực tập ở Khoa Điều dưỡng – Kỹ thuật Y học, Đại Học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Doãn Cường THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THỰC TẬP Ở KHOA ĐIỀU DƯỠNG - KỸ THUẬT Y HỌC, ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC TP. Hồ Chí Minh – 2011 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Doãn Cường THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THỰC TẬP Ở KHOA ĐIỀU DƯỠNG - KỸ THUẬT Y HỌC, ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành : Quản lý giáo dục Mã số : 60 14 15 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HỒ VĂN LIÊN TP. Hồ Chí Minh – 2011 LỜI CẢM ƠN Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu trường Đại học Sư phạm tp. Hồ Chí Minh, Phòng Sau đại học, Khoa Tâm lý Giáo dục, và các phòng ban chức năng liên quan đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập tại trường. Xin chân thành cảm ơn các cán bộ quản lý, các giảng viên và sinh viên Khoa Điều dưỡng- Kỹ thuật Y học, Đại học Y Dược tp. Hồ Chí Minh đã cung cấp tư liệu, tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn này. Và đặc biệt xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy TS. Hồ Văn Liên đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn tất luận văn này. Tác giả MỤC LỤC 3TLỜI CẢM ƠN3T .................................................................................................................................. 3 3TMỤC LỤC3T ....................................................................................................................................... 4 3TDANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT3T .................................................................................................. 7 3TPHẦN I: MỞ ĐẦU3T .......................................................................................................................... 8 3T1. Lý do chọn đề tài3T .................................................................................................................................. 8 3T2. Mục đích nghiên cứu3T ............................................................................................................................ 9 3T . Khách thể và đối tượng nghiên cứu3T ...................................................................................................... 9 3T4. Giả thuyết nghiên cứu3T .......................................................................................................................... 9 3T5. Phạm vi nghiên cứu3T .............................................................................................................................. 9 3T6. Nhiệm vụ nghiên cứu3T ........................................................................................................................... 9 3T7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu3T ................................................................................... 10 3T8. Cấu trúc luận văn3T ............................................................................................................................... 10 3T9. Kế hoạch nghiên cứu3T .......................................................................................................................... 10 3TChương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN3T ........................................................................................................ 12 3T1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề3T ............................................................................................................... 12 3T1.1.1. Ở Việt Nam3T.............................................................................................................................. 12 3T1.1.2. Ở nước ngoài3T ........................................................................................................................... 13 3T1.2. Các khái niệm liên quan3T .................................................................................................................. 14 3T1.2.1. Thực tập3T ................................................................................................................................... 14 3T1.2.2. Thực tập y khoa3T ....................................................................................................................... 14 3T1.2.3. Quản lý3T .................................................................................................................................... 15 3T1.2.4. Quản lý công tác đào tạo ở cấp khoa3T ........................................................................................ 16 3T1.2.5. Quản lý thực tập3T ....................................................................................................................... 17 3T1.3. Hoạt động thực tập của sinh viên Điều dưỡng- Kỹ thuật Y học3T ........................................................ 17 3T1.3.1. Mục tiêu thực tập3T ..................................................................................................................... 17 3T1.3.2. Nội dung chương trình thực tập3T ................................................................................................ 17 3T1.3.3. Các hình thức tổ chức thực hiện chương trình thực tập3T ............................................................. 18 3T1.3.4. Cơ sở thực tập3T .......................................................................................................................... 19 3T1.3.5. Cán bộ hướng dẫn thực tập3T....................................................................................................... 19 3T1.3.6. Công tác phối hợp việc tổ chức chương trình thực tập3T .............................................................. 19 3T1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động thực tập3T ...................................................................... 20 3T1.4.1. Phát triển chương trình thực tập (xây dựng, thực hiện, đánh giá, điều chỉnh)3T ............................ 20 3T1.4.1.1. Xây dựng chương trình thực tập3T ....................................................................................... 21 3T1.4.1.2. Thực hiện chương trình thực tập3T ....................................................................................... 21 3T1.4.2. Đội ngũ giảng viên hướng dẫn thực tập3T .................................................................................... 21 3T1.4.3. Ý thức, thái độ của sinh viên3T .................................................................................................... 21 3T1.4.4. Cơ sở vật chất, phương tiện, và điều kiện thực tập3T .................................................................... 22 3T1.4.5. Công tác tổ chức, quản lý thực tập3T ........................................................................................... 22 3T1.4.6. Phối hợp và quản lý sự phối hợp trong tổ chức hoạt động thực tập3T ........................................... 23 3T1.5. Nội dung quản lý thực tập ở khoa Điều dưỡng – Kỹ thuật Y học3T ..................................................... 23 3T1.5.1. Quản lý mục tiêu thực tập3T ........................................................................................................ 23 3T1.5.2. Quản lý chương trình, nội dung thực tập3T .................................................................................. 23 3T1.5.3. Quản lý đội ngũ giảng viên3T ...................................................................................................... 23 3T1.5.4. Quản lý hoạt động thực tập của sinh viên3T ................................................................................. 24 3T1.5.5. Quản lý tổ chức thực hiện hoạt động thực tập3T ........................................................................... 24 3T1.5.6. Quản lý cơ sở vật chất, phương tiện, tài liệu, thiết bị phục vụ thực tập3T...................................... 25 3T1.5.7. Quản lý công tác bồi dưỡng đội ngũ hướng dẫn thực tập3T .......................................................... 25 3T1.5.8. Quản lý sự phối hợp hướng dẫn thực tập giữa trường và viện3T ................................................... 25 3TChương 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THỰC TẬP Ở KHOA ĐIỀU DƯỠNG – KỸ THUẬT Y HỌC, ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHÍ MINH3T ........................................................... 26 3T2.1. Giới thiệu đôi nét về nhà trường3T ...................................................................................................... 26 3T2.1.1. Lịch sử hình thành3T ................................................................................................................... 26 3T2.1.2. Qui mô và sự phát triển của nhà trường3T .................................................................................... 26 3T2.1.3. Giới thiệu về khoa Điều dưỡng- Kỹ thuật Y học3T....................................................................... 27 3T2.1.3.1. Nhiệm vụ và mục tiêu đào tạo3T........................................................................................... 27 3T2.1.3.2. Chương trình đào tạo3T ........................................................................................................ 28 3T2.1.3.3. Tình hình đội ngũ cán bộ, giảng viên của khoa Điều dưỡng- Kỹ thuật Y học3T .................... 28 3T2.1.3.4. Phương tiện, cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy3T .................................................................. 29 3T2.2. Thực trạng quản lý thực tập ở khoa Điều dưỡng- Kỹ thuật Y học3T .................................................... 30 3T2.2.1. Quản lý về mục tiêu thực tập3T .................................................................................................... 30 3T2.2.1.1. Nhận thức về mục tiêu thực tập3T......................................................................................... 30 3T2.2.1.2. Việc phổ biến mục tiêu trước khi sinh viên đi thực tập3T ...................................................... 31 3T2.2.2. Quản lý về chương trình và mục tiêu thực tập3T .......................................................................... 31 3T2.2.3. Quản lý đội ngũ giảng viên3T ...................................................................................................... 32 3T2.2.3.1. Nhiệm vụ giảng viên hướng dẫn thực tập tại bộ môn3T ........................................................ 32 3T2.2.3.2. Nhiệm vụ giảng viên cơ hữu hướng dẫn thực tập tại bệnh viện3T ......................................... 34 3T2.2.3.3. Nhiệm vụ giảng viên mời giảng hướng dẫn thực tập tại bệnh viện3T ................................... 36 3T2.2.4. Quản lý hoạt động thực tập của sinh viên3T ................................................................................. 38 3T2.2.4.1. Các nhiệm vụ sinh viên chuẩn bị trước khi đi thực tập bệnh viện3T ...................................... 38 3T2.2.4.2. Nhiệm vụ sinh viên trong khi thực tập tại bệnh viện3T ......................................................... 40 3T2.2.4.3. Các nhiệm vụ tổng kết đánh giá cuối đợt thực tập bệnh viện của sinh viên3T ........................ 42 3T2.2.5. Quản lý công tác tổ chức và thực hiện hoạt động thực tập3T ........................................................ 44 3T2.2.5.1. Quản lý công tác tổ chức và thực hiện hoạt động thực tập tại bộ môn3T ............................... 44 3T2.2.5.2. Quản lý công tác tổ chức thực hiện hoạt động thực tập tại bệnh viện3T ................................. 45 3T2.2.6. Quản lý công tác kiểm tra việc thực hiện kế hoạch thực tập3T ...................................................... 48 3T2.2.7. Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ thực tập tại bộ môn3T ............................................ 48 3T2.2.8. Quản lý công tác bồi dưỡng đội ngũ giảng viên hướng dẫn thực tập3T ......................................... 49 3T2.2.9. Quản lý sự phối hợp giữa trường và viện trong công tác hướng dẫn thực tập bệnh viện3T ............ 49 3TChương 3: CÁC BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG QUẢN LÝ THỰC TẬP Ở KHOA ĐIỀU DƯỠNG – KỸ THUẬT Y HỌC, ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH3T........ 51 3T .1. Cơ sở xác lập biện pháp3T ................................................................................................................... 51 3T .1.1. Căn cứ vào các quan điểm chỉ đạo về phát triển giáo dục của Đảng và nhà nước3T ...................... 51 3T .1.2. Căn cứ vào mục tiêu phát triển của Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh3T ........................... 52 3T .1.3. Căn cứ vào cơ sở lý luận, kết quả khảo sát thực trạng và những nguyên nhân dẫn đến thực trạng3T .......................................................................................................................................................... 52 3T .2. Một số biện pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng quản lý thực tập3T ............................................. 53 3T .2.1. Các biện pháp nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý cấp trường, khoa, của GV và SV3T . 53 3T .2.2. Các biện pháp tăng cường chức năng quản lý hoạt động thực tập (hoạch định, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra)3T ............................................................................................................................................ 54 3T .2.3. Các biện pháp về quản lý cơ sở vật chất 3T ................................................................................... 55 3T .2.4. Các biện pháp tạo động lực kích thích hoạt động thực tập3T ........................................................ 55 3T .2.5. Các biện pháp phối hợp và quản lý sự phối hợp giữa trường và viện trong hoạt động thực tập3T .. 56 3T .2.6. Các biện pháp phân cấp quản lý và quản lý sự quản lý trong hoạt động thực tập3T ....................... 56 3T .3. Tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất 3T .......................................................................... 57 3TPHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ3T ....................................................................................... 60 3T1. Kết luận3T ............................................................................................................................................. 60 3T2. Kiến nghị3T ........................................................................................................................................... 61 3T ÀI LIỆU THAM KHẢO3T .............................................................................................................. 62 3TPHỤ LỤC3T ...................................................................................................................................... 64 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBGV Cán bộ, giảng viên CBQL Cán bộ quản lý CNXH Chủ nghĩa xã hội GV Giảng viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm GVHD Giảng viên hướng dẫn SV Sinh viên SVHS Sinh viên học sinh VLVH Vừa làm vừa học PHẦN I: MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong những năm qua, công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Vấn đề hiện đại hóa và công nghiệp hóa đất nước đòi hỏi đội ngũ cán bộ có trình độ kỹ thuật cao, kỹ năng giỏi, được đào tạo bài bản, chính qui. Do vậy vai trò của các trường đại học hiện nay ngày càng quan trọng trong việc đào tạo nhân tài cho đất nước. Nghị quyết 142 của Bộ Chính trị Đảng Cộng Sản Việt Nam cũng đã chỉ rõ mục tiêu giáo dục đại học Việt Nam như sau: "... Xây dựng cho được một đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật và quản lý kinh tế đông đảo vững mạnh, ngày càng hoàn chỉnh về trình độ và ngành nghề, vừa có phẩm chất chính trị tốt, tuyệt đối trung thành với Đảng, với giai cấp công nhân, với dân tộc, liên hệ chặt chẽ với công nông, vừa có trình độ khoa học kỹ thuật và nghiệp vụ giỏi, nắm vững những quy luật của tự nhiên và quy luật xã hội, có năng lực tổ chức và động viên quần chúng, đủ sức giải quyết những vấn đề khoa học, kỹ thuật và quản lý kinh tế do thực tế nước ta đề ra và có khả năng tiến kịp trình độ khoa học, kỹ thuật tiên tiến trên thế giới." Ngành y tế nước nhà cũng cần một đội ngũ cán bộ có trình độ cao để chăm sóc và phục vụ người bệnh. Để đáp ứng nhu cầu thực tế đó, trong nghị quyết số 46 NQ/TW ngày 23/02/2005 của Bộ Chính trị về công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới đã khẳng định: “nghề y là một nghề đặc biệt, cần được tuyển chọn, đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc biệt”. Với đặc thù đào tạo nhân lực y tế là việc tổ chức đào tạo luôn gắn liền với thực hành, thực tập tại trường, tại các cơ sở y tế, nên Bộ Y tế cũng đã ban hành chỉ thị số 06/2008/CT-BYT về việc tăng cường chất lượng đào tạo nhân lực y tế trong giai đoạn hiện nay, nhằm đảm bảo chất lượng đào tạo nhân lực y tế. Nhận thức rõ vấn đề này, Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh với chức năng đào tạo cán bộ y tế, đã luôn coi trọng chất lượng đào tạo nhất là về thực tập của sinh viên. Chương trình đào tạo sinh viên gồm hai phần: Lý thuyết và thực tập. Phần thực tập bao gồm tại phòng thực tập nhà trường và thực tập tại bệnh viện với thời lượng chiếm khoảng hơn phân nửa tổng quỹ thời gian đào tạo. Quản lý thực tập của sinh viên là quản lý để thực hiện đồng bộ các thành tố: mục tiêu, nội dung, chương trình, các hình thức thực tập, điều kiện phương tiện thực tập Quan tâm thích đáng đến hoạt động thực tập của sinh viên là một trong những trọng điểm của toàn bộ công tác quản lý giáo dục trong trường, khoa. Quản lý tốt hoạt động thực tập của sinh viên sẽ nâng cao hiệu quả thực tập của họ. Do vậy, việc quản lý thực tập của sinh viên là một trong những khâu quan trọng của công tác quản lý đào tạo. Tuy quan trọng như vậy, nhưng cho đến nay tại Đại Học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh vẫn chưa có một công trình nghiên cứu nào về công tác quản lý thực tập này, do đó tôi mạnh dạn chọn nghiên cứu đề tài: “Thực trạng quản lý thực tập ở Khoa Điều dưỡng – Kỹ thuật Y học, Đại Học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh” với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý thực tập của khoa. 2. Mục đích nghiên cứu Từ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý thực tập ở Khoa Điều dưỡng – Kỹ thuật Y học, Đại Học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thực tập của khoa. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý thực tập ở Khoa Điều dưỡng – Kỹ thuật Y học, Đại Học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng công tác quản lý thực tập ở Khoa Điều dưỡng – Kỹ thuật Y học, Đại Học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh. 4. Giả thuyết nghiên cứu Việc quản lý thực tập tại Khoa Điều dưỡng – Kỹ thuật Y học, Đại Học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh trong những năm qua có thể thực hiện khá tốt ở các mặt như: quản lý về mặt nhận thức của sinh viên và giáo viên cơ hữu của khoa, quản lý công tác chuẩn bị, tổ chức thực tập. Tuy nhiên, có thể vẫn còn hạn chế về các mặt: quản lý về nhận thức của giáo viên kiêm nhiệm, quản lý về công tác đánh giá cuối đợt thực tập của giáo viên kiêm nhiệm, quản lý công tác kiểm tra việc thực hiện kế hoạch thực tập, và quản lý về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ thực tập. 5. Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung khảo sát thực trạng công tác quản lý thực tập của sinh viên chính qui các chuyên ngành: Kỹ Thuật Hình Ảnh, Xét Nghiệm, Gây Mê Hồi Sức, Vật Lý Trị Liệu, Hộ Sinh và Điều Dưỡng. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. 6.2. Khảo sát thực trạng công tác quản lý thực tập ở Khoa Điều dưỡng – Kỹ thuật Y học, Đại Học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh. 6.3. Đề xuất một số biện pháp nhằm góp một phần vào nâng cao hiệu quả quản lý thực tập ở Khoa Điều dưỡng – Kỹ thuật Y học, Đại Học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh. 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Cơ sở phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logíc 7.1.3. Quan đ