Chủ tịch Hồ Chí Minh - anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới -đó để lại cho Đảng ta, dân tộc ta những di sản tư tưởng to lớn. Tư tưởng của Người là
ngọn đuốc soi đường, chỉ lối cho cách mạng Việt Nam giành thắng lợi trong hai cuộc
kháng chiến trường kỳ và thành công trong sự nghiệp đổi mới hiện nay.
Trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm về giai cấp công nhân (GCCN)
Việt Nam được Người nhận thức đúng đắn, khoa học, là giai cấp có sứ mệnh lịch sử đưa
cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi cuối cùng. Để GCCN hoàn thành được sứ mệnh
lịch sử đó, Người chỉ rõ: Trước hết và hơn ai hết giai cấp công nhân phải giác ngộ quyền
lợi giai cấp, giác ngộ xã hội chủ nghĩa ra sức học tập, trau dồi văn hoá, chính trị và kỹ
thuật, nâng cao trình độ về mọi mặt, gương mẫu trong sản xuất và trong cuộc sống, đặc
biệt, nâng cao tinh thần làm chủ tập thể, mạnh dạn đấu tranh.
Vì vậy, trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã
hội, GCCN Việt Nam mà đội tiên phong là Đảng Cộng sản Việt Nam luôn nêu cao bản
chất cách mạng, lãnh đạo toàn dân tộc làm nên những thắng lợi lịch sử vô cùng to lớn.
Ngày nay, trong xây dựng và phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa
(XHCN), nhất là trong quá trình đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, GCCN Việt Nam nói
chung và đội ngũ công nhân Nghệ An nói riêng đã tăng nhanh về số lượng, đa dạng về cơ
cấu, chất lượng được nâng lên, đang tiếp tục phát huy vai trò là giai cấp lãnh đạo cách
mạng thông qua đội tiên phong là Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục làm nên những kỳ tích
mới. Tuy nhiên, sự phát triển của GCCN chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp CNH,
HĐH đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế cả về số lượng, cơ cấu và trình độ học vấn,
chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp; thiếu các chuyên gia kỹ thuật, cán bộ quản lý giỏi, công
nhân lành nghề; phần lớn công nhân xuất thân từ nông dân, chưa được đào tạo cơ bản và có
hệ thống. Một bộ phận công nhân chậm thích nghi với cơ chế thị trường. Giác ngộ giai cấp
và bản lĩnh chính trị của công nhân không đồng đều; việc làm, đời sống vật chất và tinh
thần của công nhân đang có nhiều khó khăn, bức xúc.
109 trang |
Chia sẻ: lvbuiluyen | Lượt xem: 2164 | Lượt tải: 3
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giai cấp công nhân vào việc xây dựng đội ngũ công nhân Nghệ An trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá hiện nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LUẬN VĂN:
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giai cấp
công nhân vào việc xây dựng đội ngũ công
nhân Nghệ An trong sự nghiệp công nghiệp
hoá, hiện đại hoá hiện nay
Mở đầu
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh - anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới -
đó để lại cho Đảng ta, dân tộc ta những di sản tư tưởng to lớn. Tư tưởng của Người là
ngọn đuốc soi đường, chỉ lối cho cách mạng Việt Nam giành thắng lợi trong hai cuộc
kháng chiến trường kỳ và thành công trong sự nghiệp đổi mới hiện nay.
Trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm về giai cấp công nhân (GCCN)
Việt Nam được Người nhận thức đúng đắn, khoa học, là giai cấp có sứ mệnh lịch sử đưa
cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi cuối cùng. Để GCCN hoàn thành được sứ mệnh
lịch sử đó, Người chỉ rõ: Trước hết và hơn ai hết giai cấp công nhân phải giác ngộ quyền
lợi giai cấp, giác ngộ xã hội chủ nghĩa ra sức học tập, trau dồi văn hoá, chính trị và kỹ
thuật, nâng cao trình độ về mọi mặt, gương mẫu trong sản xuất và trong cuộc sống, đặc
biệt, nâng cao tinh thần làm chủ tập thể, mạnh dạn đấu tranh.
Vì vậy, trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã
hội, GCCN Việt Nam mà đội tiên phong là Đảng Cộng sản Việt Nam luôn nêu cao bản
chất cách mạng, lãnh đạo toàn dân tộc làm nên những thắng lợi lịch sử vô cùng to lớn.
Ngày nay, trong xây dựng và phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa
(XHCN), nhất là trong quá trình đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, GCCN Việt Nam nói
chung và đội ngũ công nhân Nghệ An nói riêng đã tăng nhanh về số lượng, đa dạng về cơ
cấu, chất lượng được nâng lên, đang tiếp tục phát huy vai trò là giai cấp lãnh đạo cách
mạng thông qua đội tiên phong là Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục làm nên những kỳ tích
mới. Tuy nhiên, sự phát triển của GCCN chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp CNH,
HĐH đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế cả về số lượng, cơ cấu và trình độ học vấn,
chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp; thiếu các chuyên gia kỹ thuật, cán bộ quản lý giỏi, công
nhân lành nghề; phần lớn công nhân xuất thân từ nông dân, chưa được đào tạo cơ bản và có
hệ thống. Một bộ phận công nhân chậm thích nghi với cơ chế thị trường. Giác ngộ giai cấp
và bản lĩnh chính trị của công nhân không đồng đều; việc làm, đời sống vật chất và tinh
thần của công nhân đang có nhiều khó khăn, bức xúc. Mặt khác, Đảng ta có chú trọng xây
dựng GCCN nhưng quan tâm chưa đầy đủ, chưa ngang tầm với vị trí, vai trò của GCCN
trong thời kỳ mới. Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách và luật pháp xây dựng GCCN,
nhưng còn tồn tại một số hạn chế, bất cập. Công đoàn và các tổ chức chính trị - xã hội có
nhiều đóng góp tích cực vào việc xây dựng GCCN, nhưng hiệu quả chưa cao, còn nhiều
yếu kém. Các doanh nghiệp và người sử dụng lao động thuộc các thành phần kinh tế đóng
góp tích cực vào tạo việc làm và thu nhập cho công nhân nhưng không ít trường hợp còn vi
phạm chính sách, pháp luật đối với người lao động.
Nghệ An là một tỉnh có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, chính trị, văn hoá
đối với khu vực Bắc Trung Bộ. Vị thế ấy được xác lập, phát triển nhờ vào vai trò quan
trọng và đóng góp to lớn của đội ngũ công nhân - lực lượng sản xuất chủ yếu trong các
lĩnh vực và các thành phần kinh tế; là những chủ nhân đang cùng cả tỉnh đẩy mạnh sự
nghiệp CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức, đô thị hoá và hội nhập quốc tế...
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt mạnh, những ưu điểm, đội ngũ công nhân Nghệ An còn
bộc lộ những yếu kém, khuyết điểm đòi hỏi phải từng bước khắc phục để hoàn thành
nhiệm vụ và sứ mệnh lịch sử của mình.
Sự nghiệp cách mạng nước ta hiện nay nói chung và Nghệ An nói riêng đòi hỏi
phải xây dựng đội ngũ công nhân không ngừng lớn mạnh; coi sự lớn mạnh của đội ngũ
công nhân là một điều kiện bảo đảm thành công của công cuộc đổi mới, CNH, HĐH đất
nước. Do vậy, việc tìm hiểu, thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh về GCCN là một yêu cầu
khách quan, qua đó tìm ra phương hướng và giải pháp đúng đắn xây dựng đội ngũ công
nhân trong quá trình CNH, HĐH hiện nay là rất cần thiết và cấp bách. Vấn đề này không
chỉ trực tiếp cho Nghệ An mà còn là cơ sở khoa học cho những quan điểm, chủ trương,
chính sách xây dựng và phát triển GCCN cả nước trong bối cảnh mới. Với ý nghĩa quan
trọng đó, tôi chọn đề tài: “Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giai cấp công nhân vào
việc xây dựng đội ngũ công nhân Nghệ An trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại
hoá hiện nay” làm luận văn thạc sỹ chuyên ngành Hồ Chí Minh học.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
- ở Việt Nam, vấn đề giai cấp công nhân đã được nhiều công trình khoa học
nghiên cứu với nhiều góc độ và phạm vi khác nhau. Đáng chú ý là một số công trình
nghiên cứu về khái niệm giai cấp công nhân; thực trạng và sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân Việt Nam; những giải pháp xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay
như: Cuốn “Một số vấn đề về giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay” (của Bùi Đình
Bôn, Nxb Lao động, Hà Nội, 1996). Cuốn “Một số vấn đề về giai cấp công nhân và Công
đoàn Việt Nam” (của GS. Văn Tạo, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1997). Cuốn “Đảng
cộng sản Việt Nam với giai cấp công nhân và Công đoàn Việt Nam” (của Ban Tư tưởng -
Văn hóa Trung ương, Nxb Lao động, Hà Nội, 2000). Cuốn “Xu hướng biến động của giai
cấp công nhân Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XIX” (của Viện Công nhân và
Công đoàn, Nxb Lao động, Hà Nội, 2001). Cuốn “Giải pháp xây dựng giai cấp công
nhân Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XIX (của Viện Công nhân và Công đoàn,
Nxb Lao động, Hà Nội, 2002). Cuốn “Những tác động tới việc làm, đời sống của người
lao động và các giải pháp hành động công đoàn khi Việt Nam gia nhập WTO” (của Viện
Công nhân và Công đoàn Việt Nam và Viện FRIEDRICH EBERT (FES), Nxb Lao động,
Hà Nội, 2005). Cuốn “Những trang viết về phong trào công nhân và Công đoàn trong
thời kỳ đổi mới” (của Hồng Phong (tuyển chọn), Nxb Lao động, Hà Nội, 2005). Cuốn
“Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo xây dựng giai cấp công nhân trong thời kỳ đổi mới”
(của Lê Thanh Hà, Nxb Lao động, Hà Nội, 2007). Cuốn “Đổi mới tư duy về giai cấp
công nhân - Kinh tế tri thức và công nhân tri thức” (của GS. Văn Tạo, Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 2008). Cuốn “Góp phần xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam từ thực
trạng công nhân Thành phố Hồ Chí Minh” (của PGS. TS Nguyễn Đăng Thành, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008)... Các công trình nêu trên đã khai thác tương đối toàn
diện những vấn đề liên quan đến GCCN, xu hướng biến động của nó trong thời kỳ quá độ
lên CNXH, mặt khác đã đưa ra một số giải pháp nhằm xây dựng GCCN không ngừng lớn
mạnh đáp ứng yêu cầu của của sự nghiệp đổi mới hiện nay.
- Một số công trình khoa học nghiên cứu trực tiếp mối quan hệ giữa CNH, HĐH
với sự phát triển GCCN; Vai trò của GCCN trong quá trình CNH, HĐH đất nước như:
Cuốn “Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước” (của PGS. TS Dương Xuân Ngọc, Nxb Chính trị quốc gia, HN, 2004). Cuốn
“Công nghiệp hoá, hiện đại hoá và sự phát triển của giai cấp công nhân” (của PGS. TS
Cao Văn Lượng, Nxb Chính trị quốc gia, HN, 2001). Cuốn “Công đoàn và phong trào thi
đua trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” (của Dương Văn
Sao, Nxb Lao động, Hà Nội, 2005). Cuốn “Một số vấn đề xây dựng, phát huy vai trò giai
cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa” (của Viện Công
nhân và Công đoàn Việt Nam, Nxb Lao động, Hà Nội, 2004)… Các công trình này đã đề
cập đến mối quan hệ biện chứng giữa quá trình CNH, HĐH đất nước với sự phát triển
của GCCN, đặt ra những vấn đề về phát triển GCCN đáp ứng được những đòi hỏi đặt ra
trong giai đoạn đẩy mạnh quá trình CNH, HĐH.
- Một số công trỡnh nghiên cứu quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về GCCN
và Công đoàn Việt Nam như:
Cuốn “Chủ tịch Hồ Chí Minh với giai cấp công nhân và Công đoàn Việt Nam”
(của GS. Đỗ Quang Hưng, Nxb Lao động - Xã hội, Hà Nội, 2008) đã tập hợp các bài viết
của nhiều tác giả như GS. Đỗ Quang Hưng, PSG. TS Bùi Đình Phong, GS. TS Phùng
Hữu Phú về Hồ Chí Minh với GCCN, với Công đoàn Việt Nam và di sản tư tưởng Hồ
Chí Minh về GCCN và tổ chức Công đoàn.
Cuốn “Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước” (của Lê Quang
Thiệu, Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2008) đã đề cập đến vấn đề phong trào thi đua yêu nước
của GCCN và vận dung vào công cuộc đổi mới hiện nay.
Cuốn “Đưa tư tưởng Hồ Chí Minh vào cuộc sống - Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn”
(của PGS.TS Lê Văn Tích (chủ biên), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008)... đã có đề cập
đến vấn đề đưa tư tưởng Hồ Chí Minh vào giai cấp công nhân từ thực trạng hiểu biết của giai
cấp công nhân về tư tưởng Hồ Chí Minh.
Cuốn “Hồ Chí Minh với công nhân và Công đoàn Việt Nam” (của Tổng liên đoàn
Lao động Việt Nam), đã tập hợp trên 30 bài phát biểu, tham luận của nhiều tác giả viết về
lòng biết ơn của GCCN và tổ chức Công đoàn Việt Nam đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh
và tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về GCCN và Công đoàn Việt Nam.
ở Nghệ An, dưới sự chỉ đạo của Tỉnh uỷ và Uỷ ban nhân dân tỉnh, Liên đoàn Lao
động tỉnh đã tiến hành khảo sát đưa ra những đánh giá bước đầu nhằm xây dựng đội ngũ
công nhân lớn mạnh. Song, nhìn chung chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu
có hệ thống vấn đề phát triển đội ngũ công nhân Nghệ An trong sự nghiệp CNH, HĐH;
đặc biệt là vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về GCCN vào việc xây dựng đội ngũ công
nhân. Vì vậy, nghiên cứu vấn đề: “Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giai cấp công
nhân vào việc xây dựng đội ngũ công nhân Nghệ An trong sự nghiệp công nghiệp
hoá, hiện đại hoá hiện nay”, tác giả hi vọng luận văn sẽ góp phần bổ sung những nhận
thức, kinh nghiệm vào công tác xây dựng đội ngũ công nhân Nghệ An trong sự nghiệp
CNH, HĐH hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Trên cơ sở nghiên cứu, làm rõ các quan điểm cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về
GCCN, luận văn tập trung phân tích, vận dụng tư tưởng của Người vào việc xây dựng đội
ngũ công nhân Nghệ An trong sự nghiệp CNH, HĐH hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ
Để đạt được mục đích trên, luận văn tập trung giải quyết những vấn đề sau:
- Trình bày một cách hệ thống các quan điểm cơ bản của Chủ tịch Hồ Chí Minh về
GCCN.
- Phân tích thực trạng đội ngũ công nhân Nghệ An, từ thực trạng đó, dự báo xu
hướng biến động của đội ngũ công nhân Nghệ An trong sự nghiệp CNH, HĐH hiện nay.
- Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giai GCCN để đưa ra những quan điểm và giải
pháp xây dựng đội ngũ công nhân Nghệ An trong sự nghiệp CNH, HĐH hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu:
- Những quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về GCCN.
- Đội ngũ công nhân trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn
Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh về GCCN, các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và
Nhà nước, Tỉnh ủy, UBND, Liên đoàn lao động tỉnh Nghệ An về GCCN.
Cơ sở thực tiễn là kết quả điều tra thực trạng đội ngũ công nhân ở các doanh
nghiệp trên địa bàn tỉnh Nghệ An trong thời gian qua.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ
nghĩa duy vật lịch sử. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các phương pháp lịch sử và phương
pháp lôgíc, phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp điều tra xã hội học... làm
cơ sở cho những nhận định và kết luận vấn đề.
6. Đóng góp mới về khoa học của luận văn
- Luận văn góp phần làm rõ những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về
GCCN.
- Làm rõ thực trạng đội ngũ công nhân Nghệ An trong 10 năm trở lại đây, qua đó
luận giải có hệ thống quan điểm và giải pháp xây dựng đội ngũ công nhân Nghệ An dưới
ánh sánh tư tưởng Hồ Chí Minh.
7. ý nghĩa lý luận và thực tiễn
- Luận văn góp phần làm sáng tỏ những quan điểm lý luận về GCCN của Hồ Chí
Minh và của Đảng ta, đặc biệt vai trò của GCCN trong sự nghiệp CNH, HĐH của cả
nước nói chung, tỉnh Nghệ An nói riêng.
- Luận văn bảo vệ thành công có thể làm tài liệu tham khảo cho việc xây dựng,
hoạch định những chủ trương, chính sách và giải pháp xây dựng đội ngũ công nhân tỉnh
Nghệ An đáp ứng yêu cầu mới của sự nghiệp CNH, HĐH.
- Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong việc nghiên cứu và giảng dạy,
tuyên truyền tư tưởng Hồ Chí Minh.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung
của luận văn gồm 2 chương, 5 tiết.
Nội dung
Chương 1
Tư tưởng Hồ Chí Minh về giai cấp công nhân việt nam
1.1. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vai trò của giai cấp công nhân
1.1.1. Khái niệm giai cấp công nhân
Bàn đến khái niệm GCCN cho đến nay, do lập trường giai cấp, thái độ chính trị,
trình độ nhận thức và phương pháp tiếp cận khác nhau nên vẫn còn những ý kiến không
giống nhau. Có thể phân ra ba loại ý kiến như sau:
Loại ý kiến thứ nhất: Trong thời đại ngày nay, thời đại công nghệ thông tin, do sự
phát triển như vũ bão của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, do sự điều chỉnh “có
hiệu quả” của chủ nghĩa tư bản, đặc biệt trên lĩnh vực xã hội, GCCN không còn nữa, hoặc
đã trở thành giai cấp trung lưu, hoặc đã tan biến vào đội ngũ trí thức.
Loại ý kiến thứ hai: GCCN không những không biến mất mà còn được bổ sung
thêm vào trong thành phần của mình đội ngũ trí thức. Rằng, trong xã hội hiện đại, trí thức
không còn là một tầng lớp xã hội độc lập mà chỉ là một bộ phận của GCCN.
Loại ý kiến thứ 3: GCCN vẫn tồn tại và phát triển cùng với sự phát triển của xã hội,
nhưng được bổ sung những phẩm chất mới. GCCN đang trong quá trình “trí thức hoá”.
Vậy, giai cấp công nhân là gì? Địa vị sứ mệnh lịch sử của nó ra sao? Trả lời những
câu hỏi này luôn là vấn đề nhạy cảm và tiêu điểm phân ranh giới giữa người mácxít, cách
mạng với kẻ cơ hội, phản động, phi mácxít.
Để có một cách nhìn khách quan và khoa học, một sự nhận thức thống nhất về khái
niệm GCCN và sứ mệnh lịch sử của nó, tất yếu phải trở về thế giới quan, phương pháp luận
biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Ngay từ năm 1845, khi bắt tay vào nghiên cứu GCCN, trong tác phẩm Gia đình và
thần thánh, C.Mác đã đặt câu hỏi: “Vấn đề là ở chỗ tìm xem giai cấp vô sản thực ra là gì
và phù hợp với sự tồn tại ấy của bản thân nó, giai cấp vô sản buộc phải làm gì về mặt lịch
sử” [40,tr.56]. Trong các tác phẩm Góp phần phê phán triết học pháp quyền của Hêghen
(1844), Tình cảnh của giai cấp lao động ở Anh (1844 - 1845), Những nguyên lý của chủ
nghĩa cộng sản (1847), Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản (1848)..., C.Mác và Ph.Ăngghen
còn bàn đến và sử dụng nhiều từ đồng nghĩa để biểu đạt khái niệm GCCN như: “giai cấp
công nhân”, “giai cấp vô sản”, “giai cấp vô sản công nghiệp”, “giai cấp vô sản hiện
đại”... Ngoài ra, trong những điều kiện và hoàn cảnh cụ thể, các ông còn sử dụng một số
hình thức diễn đạt khác như: “lao động làm thuê”, “giai cấp xã hội hoàn toàn chỉ sống
dựa vào bán sức lao động của mình”, “giai cấp của những người hoàn toàn không có
của”, “giai cấp công nhân làm thuê thế kỷ XX”... Cần khẳng định rằng, tất cả những thuật
ngữ đồng nghĩa này chỉ là sự khác nhau về hình thức biểu đạt trong những văn cảnh cụ
thể của một khái niệm là: “giai cấp công nhân” với sự thống nhất về bản chất: lực lượng
lao động trong nền sản xuất công nghiệp hiện đại...
C.Mác - Ph.Ăngghen phân biệt GCCN có sứ mệnh lịch sử thế giới và bản chất cách
mạng với bộ phận công nhân đã bị tha hoá, đánh mất mình bằng những thuật ngữ đối
ngược nhau: giữa một bên là “giai cấp vô sản cách mạng” với một bên là “tầng lớp vô sản
lưu manh” mất gốc, những phần tử cặn bã của xã hội. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc
phân biệt GCCN cách mạng với bộ phận công nhân đã khuất phục, trở thành công cụ của
giai cấp tư sản để phá hoại phong trào công nhân từ bên trong, mưu toan kìm hãm và
khuôn cuộc đấu tranh của GCCN trong trật tự của “chủ nghĩa tư bản” vì mục tiêu kinh tế
và lợi ích tầm thường do hệ tư tưởng tư sản và tiểu tư sản thao túng mà ở đây các ông đã
sử dụng thuật ngữ: “Công nhân quý tộc”. Theo các ông, “công nhân quý tộc” và tầng lớp
vô sản lưu manh không còn là bộ phận của GCCN nữa mà đã trở thành một bộ phận của
giai cấp tư sản hoặc đã là tầng lớp cặn bã của xã hội.
Nói tóm lại, tuy có khác nhau trong cách gọi, cách diễn đạt tuỳ từng hoàn cảnh lịch
sử. Nhưng những thuật ngữ không giống nhau nêu trên về khái niệm GCCN đều được
các nhà kinh điển Mácxít sử dụng như một khái niệm đồng nhất dựa trên hai tiêu chí cơ
bản để phân định GCCN với các giai tầng xã hội khác:
Một là, về phương thức lao động, cách thức sản xuất
GCCN là những người (tập đoàn người) lao động trực tiếp hay gián tiếp vận hành
các công cụ sản xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hoá, quốc tế
hoá cao. Đây cũng là tiêu chí cơ bản phân biệt người công nhân hiện đại với người thợ
thủ công thời trung cổ hay người thợ trong công trường thủ công. C.Mác viết: “Trong
công trường thủ công và trong nghề thủ công, người công nhân sử dụng công cụ của
mình, còn trong công xưởng thì người công nhân phải phục tùng máy móc” [41,tr.605].
Đối với C.Mác và Ph.Ăngghen, GCCN là tập đoàn người, bao gồm những người công
nhân công xưởng, là sản phẩm của nền đại công nghiệp và phát triển cùng với sự phát
triển của đại công nghiệp: “Các giai cấp khác đều suy tàn và tiêu vong cùng với sự phát
triển của nền đại công nghiệp, còn giai cấp vô sản là sản phẩm của bản thân nền đại công
nghiệp” [41,tr.610] hay “Công nhân cũng là một phát minh của thời đại mới, giống như
máy móc vậy... Công nhân Anh là đứa con đầu lòng của nền công nghiệp hiện đại...”
[42,tr.11]. Như vậy, GCCN ra đời và phát triển cùng với sự ra đời và phát triển của đại
công nghiệp. Chính vì thế, GCCN là hiện thân của lực lượng sản xuất hiện đại, đại biểu
cho lực lượng sản xuất tiên tiến và mang trong mình những đặc trưng riêng có mà không
một giai tầng nào có được đó là: tính tiên tiến, hiện đại; ý thức tổ chức kỷ luật cao, tác
phong công nghiệp, tinh thần khoa học và thái độ cách mạng triệt để; tinh thần quốc tế
cao cả và trong sáng...
Hai là, về vị trí trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa
Trong xã hội tư bản chủ nghĩa, GCCN là những người không có tư liệu sản xuất,
phải bán sức lao động, làm thuê cho nhà tư bản và bị nhà tư bản bóc lột giá trị thặng dư.
Chính vì vậy, C.Mác và Ph.Ăngghen đã gọi GCCN là: giai cấp vô sản. Và, cũng vì điều
này mà khiến cho giai cấp công nhân trở thành giai cấp đối kháng với giai cấp tư sản.
Giai cấp tư sản, tức là tư bản, mà lớn lên thì giai cấp vô sản, giai cấp công
nhân hiện đại - tức là giai cấp chỉ có thể kiếm được việc làm, và chỉ có thể kiếm
được việc làm, nếu lao động của họ làm tăng thêm tư bản - cũng phát triển theo.
Những công nhân ấy, buộc phải tự bán mình để kiếm ăn từng bữa một, là một hàng
hoá, tức là một món hàng đem bán như bất cứ món hàng nào khác; vì thế, họ phải
chịu hết mọi sự may rủi của cạnh tranh, mọi sự lên xuống của thị trường [41,
tr.605].
Căn cứ vào hai tiêu chí trên, trong tác phẩm “Những nguyên lý của chủ nghĩa cộng
sản”, Ph.Ăngghen đã đưa ra định nghĩa về GCCN:
Giai cấp vô sản là một giai cấp xã hội hoàn toàn chỉ kiếm sống bằng việc bán
sức lao động của mình, chứ không phải sống bằng lợi nhuận của bất cứ số tư bản
nào, đó là một giai cấp mà hạnh phúc và đau khổ, sống và chết, toàn bộ sự sống
còn của họ đều phụ thuộc vào số cầu về lao động, tức là vào tình hình chuyển biến
tốt hay xấu của công việc làm ăn, vào những sự biến động của cuộc cạnh tranh
không gì ngăn cản nổi. Nói tóm lại, giai cấp vô sản hay giai cấp của những người
vô sản là giai cấp lao động làm thuê trong thế kỷ XIX… [41,tr.456 - 457].
Như vậy, mặc dù