Luận văn Xác định thời điểm thay thế trùn chỉ bằng thịt cá trong ương nuôi cá lăng nha (mystus wyckioides chaux v fang, 1949) của Đại học Nông lâm Thành Phố Hồ Chí Minh

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NOÂNG LAÂM TP. HOÀ CHÍ MINH KHOA THUÛY SAÛN LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP ÑEÀ TAØI: XAÙC ÑÒNH THÔØI ÑIEÅM THAY THEÁ TRUØN CHÆ BAÈNG THÒT CAÙ TRONG ÖÔNG NUOÂI CAÙ LAÊNG NHA (Mystus wyckioides Chaux và Fang, 1949) NGAØNH: THUÛY SAÛN KHOÙA : 2001 – 2005 SINH VIEÂN THÖÏC HIEÄN : NGUYEÃN QUOÁC NINH THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH 2005 XAÙC ÑÒNH THÔØI ÑIEÅM THAY THEÁ TRUØN CHÆ BAÈNG THÒT CAÙ TRONG ÖÔNG NUOÂI CAÙ LAÊNG NHA (Mystus wyckioides Chaux và Fang, 1949). Thöïc hieän bôûi Nguyeãn Quoác Ninh Luaän vaên ñöôïc ñeä trình ñeå hoaøn taát yeâu caàu caáp baèng Kyû Sö Thuûy Saûn Giaùo vieân höôùng daãn : Ngoâ Vaên Ngoïc TOÙM TAÉT Ñeà taøi: xaùc ñònh thôøi ñieåm thay theá truøn chæ baèng thòt caù trong öông nuoâi caù laêng nha (Mystus wyckioides Chaux và Fang, 1949) ñöôïc tieán haønh ñeå ñaùnh giaù söï aûnh höôûng cuûa thöùc aên leân söï taêng tröôûng, tæ leä soáng vaø xaùc ñònh ngaøy tuoåi naøo thì caù aên ñöôïc thòt caù moät caùch toàt nhaát. Chuùng toâi tieán haønh thí nghieäm goàm saùu nghieäm thöùc, moãi nghieäm thöùc goàm ba loâ vaø laäp laïi saùu laàn. Caù ba ngaøy tuoåi ñöôïc cho aên Moina, khi caù boán ngaøy tuoåi thì tieán haønh thí nghieäm. Moät nghieäm thöùc caù boán ngaøy tuoåi (NT I) cho aên thòt caù haáp chín, caùc nghieäm thöùc coøn laïi cho aên truøn chæ, sau moãi ngaøy thì laàn löôïc thay theá truøn chæ baèng thòt caù. Rieâng nghieäm thöùc ñoái chöùng vaãn cho aên truøn chæ. Keát quaû chuùng toâi thu ñöôïc nhö sau: Theo keát quaû chuùng toâi thu ñöôïc thì caù baûy ngaøy tuoåi aên thòt caù laø toát nhaát. Nghieäm thöùc ñoái chöùng (Moina + Truøn chæ) thì thaáy coù söï taêng tröôûng cao nhaát caû veà troïng löôïng vaø chieàu daøi ( 2,53 cm; 0,156 g), keá ñeán laø nghieäm thöùc V (aên thòt caù khi caù taùm ngaøy tuoåi), nghieäm thöùc IV. Nghieäm thöùc I (aên thòt caù khi caù boán ngaøy tuoåi) coù söï taêng tröôûng thaáp nhaát caû veà troïng löôïng vaø chieàu daøi (1,1 cm; 0,015 g), keá ñeán laø nghieäm thöùc II, nghieäm thöùc III. Chuùng toâi nhaän thaáy nghieäm thöùc IV coù tæ leä soáng cao nhaát (80,56%), keá ñeán laø nghieäm thöùc ñoái chöùng (77,22%), nghieäm thöùc V (75,56%). Nghieäm thöùc I coù tæ leä soáng thaáp nhaát (44,78%), keá ñeán laø nghieäm thöùc II (61,50%) vaø nghieäm thöùc III (72,72%). ABSTRACT A study “A Definite Period of Time to Replace Tubifex by Fresh Fish Meat in Nursing Young Red Tail Catfish (Mystus wyckioides)” was carried out at Experimental Farm for Aquaculture in order to evaluate effect of food on growth, survival rate of young red tail catfish. The study included six treatments. Each treatment consisted of three lots. The study was replicated six times. Three - days old fry was fed on Moina. The first treatment (four - days old fry) was fed on fresh fish meat. The day after day, the young fish was fed on fresh fish meat instead of Tubifex. At the same time, the young fish belonging to control treatment was fed on Moina and Tubifex completely. The result of the study indicted that: - Seven - days old fry eaten by fresh fish meat was development well. - The young fish eaten by Moina and Tubifex (control treatment) is the highest growth, then treatment V and IV. Meanwhile, the young fish eaten by fresh fish meat at four – days old (treatment I) was the lowest growth. - Survival rate of treatments IV was the highest (80.56%) and the lowest was treatment I. CAÛM TAÏ Chuùng toâi xin chaân thaønh caûm ôn: Ban Giaùm Hieäu Tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm Ban chuû nhieäm vaø quyù thaày coâ trong Khoa Thuûy Saûn ñaõ taän tình daïy baûo toâi trong thôøi gian hoïc taïi tröôøng. Ñaëc bieät laø thaày Ngoâ Vaên Ngoïc ñaõ tröïc tieáp höôùng daãn, giuùp ñôõ, truyeàn ñaït kieán thöùc quyù baùu ñeå chuùng toâi hoaøn thaønh toát baøi luaän vaên toát nghieäp naøy. Caùc anh nhaân vieân Traïi Thöïc Nghieäm Thuûy Saûn, Khoa Thuûy Saûn, Tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm Tp.Hoà Chí Minh. Toâi xin caûm ôn cha, meï toâi vaø nhöõng ngöôøi thaân trong gia ñình ñaõ taïo moïi ñieàu kieän cho toâi trong suoát quaù trình toâi theo hoïc taïi tröôøng. Cuoái cuøng toâi xin caûm ôn nhöõng ngöôøi baïn ñaõ cuøng toâi hoïc taäp boán naêm trong tröôøng, ñaõ ñoäng vieän giuùp ñôõ toâi trong thôøi gian hoïc taäp, vaø laøm luaän vaên toát nghieäp. Do kieán thöùc coøn haïn cheá neân luaän vaên naøy khoâng theà traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt, chuùng toâi raát mong ñoùn nhaän nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuûa quí Thaày Coâ vaø caùc baïn. MỤC LỤC ÑEÀ MUÏC TRANG TEÂN ÑEÀ TAØI i TOÙM TAÉC BAÈNG TIEÁNG VIEÄT ii TOÙM TAÉC BAÈNG TIEÁNG ANH iii CAÛM TAÏ iv MUÏC LUÏC v DANH SAÙCH CAÙC BAÛNG vii DANH SAÙCH ÑOÀ THÒ VAØ HÌNH AÛNH viii I. GIỚI THIỆU 1.1 Đặt Vấn Đề 1.2 Mục Tiêu Đề Tài II TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU 2 2.1 Đặc Điểm Sinh Học 2 2.1.1 Vị trí phân loại 2 2.1.2 Phân bố 2 2.1.3 Đặc ñiểm hình thaùi 2 2.1.4 Đặc ñiểm dinh döôõng 3 2.1.5 Ñaëc ñieåm sinh saûn 3 2.2 Caùc Loaïi Thức Ăn Töï Nhieân 4 2.2.1 Moina 4 2.2.2 Trùn Chỉ 5 2.3 Thöùc AÊn vaø Taäp Tính AÊn cuûa Caù 6 2.3.1 Cô sôû thöùc aên töï nhieân cuûa caù 6 2.3.2 Söï löïa choïn thöùc aên 7 2.3.3 Moái quan heä giöõa kích côõ mieäng vaø kích côõ moài 7 2.4 Thaønh Phaàn Thöùc AÊn cuûa Caù 7 2.5 Nhu Caàu Dinh Döôõng cuûa Caù 8 2.5.1 Protid 8 2.5.2 Lipid 8 2.5.3 Glucid 9 2.5.4 Vitamin 9 2.5.5 Nhu caàu muoái khoaùng 10 2.6 Heä Soá Thöùc AÊn 10 III VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIÊN CÖÙU 11 3.1 Thời Gian và Địa Điểm 11 3.2 Đối Tượng Nghiên Cứu 11 Dụng Cụ làm Thí Nghiệm 11 Boá Trí Thí Nghieäm 11 3.5 Cách Thức Chăm Sóc và Cho Ăn 12 3.5.1 Khaûo saùt moät soá yeáu toá chaát löôïng nöôùc 12 3.5.2 Cho aên vaø chaêm soùc 13 3.6 Các Chỉ Tiêu Theo Doõi 14 3.6.1 Tæ leä soáng 14 36.2 Chieàu daøi vaø troïng löôïng trung bình 14 3.7 Phöông Phaùp Xöû Lyù Soá Lieäu 15 IV KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN 16 Caùc Yeáu Toá Beân Ngoaøi Taùc Ñoâïng leân Söï Taêng Tröôûng cuûa Caù 16 Nhieät ñoä 17 Oxygen hoaø tan trong nöôùc (DO) 17 4.1.3 pH 17 4.1.4 Amonia 18 Caùc Yeáu Toá Beân Trong Taùc Ñoâïng leân Söï Taêng Tröôûng cuûa Caù 18 Thaønh Phaàn Dinh Döôõng cuûa Thöùc AÊn trong Thí Nghieäm 18 Ñaùnh Giaù veà Söï Taêng Tröôûng cuûa Caù Laêng Nha 19 4.4.1 Söï taêng tröôûng veà chieàu daøi 19 4.4.2 Söï taêng tröôûng veà troïng löôïng 24 4.5 Tæ Leä Soáng 30 V KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 33 Keát Luaän 33 Kieán Nghò 33 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏC LUÏC DANH SAÙCH CAÙC BAÛNG VAØ ÑOÀ THÒ BAÛNG NOÄI DUNG TRANG Baûng 2.1 Thaønh phaàn thöùc aên trong oáng tieâu hoùa cuûa caù laêng 3 Baûng 2.2 Thaønh phaàn dinh döôõng cuûa truøn chæ 5 Baûng 3.1 Caùch boá trí thí nghieäm vaø cho aên 12 Baûng 4.1 Caùc yeáu toá moâi tröôøng nöôùc trong quaù trình thí nghieäm 16 Baûng 4.2 Thaønh phaàn döôûng chaát (%) trong thòt caù 19 Baûng 4.3 Chieàu daøi trung bình (cm) caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi qua saùu laàn thí nghieäm 20 Baûng 4.4 Troïng löôïng trung bình (g) caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi qua saùu laàn thí nghieäm 23 Baûng 4.5 Tæ leä soáng caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi qua saùu laàn thí nghieäm 26 ÑOÀ THÒ NOÄI DUNG TRANG Ñoà thò 4.1 Chieàu daøi trung bình cuûa caù laêng nha trong thí nghieäm 21 Ñoà thò 4.2 Troïng löôïng trung bình cuûa caù laêng nha trong thí nghieäm 23 Ñoà thò 4.3 Tæ leä soáng cuûa caù laêng nha trong thí nghieäm 26 DANH SAÙCH HÌNH AÛNH HÌNH NOÄI DUNG TRANG 3.1 Beå kieán boá trí thí nghieäm 12 4.1 Caù laêng nha ba ngaøy tuoåi 20 4.2 Caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi (nghieäm thöùc I) 22 Caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi (nghieäm thöùc II) 23 Caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi (nghieäm thöùc III) 23 Caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi (nghieäm thöùc IV) 24 Caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi (nghieäm thöùc V) 25 Caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi (nghieäm thöùc I) 27 Caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi (nghieäm thöùc II) 28 Caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi (nghieäm thöùc III) 28 Caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi (nghieäm thöùc IV) 29 Caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi (nghieäm thöùc V) 29 Caù laêng nha 12 ngaøy tuoåi (nghieäm thöùc ñoái chöùng) 30 TP. Hoà Chí Minh Thaùng 09/2005 I. GIỚI THIỆU 1.1 Ñaët Vaán Ñeà Trong những năm gần đây, việc nuôi thuûy sản đã đạt được một bước tiến bộ rất lớn.Từ lúc chúng ta không sản xuất được giống nhân tạo thì đến nay chúng ta đã sản xuất thành công hầu heát các loài cá, tôm có giá trị kinh tế cao. Việc cho sản xuất giống thành công đã giải quyết phần nào việc nuôi cá của baø con nông dân. Nhu cầu về thực phaåm của con người ngày càng được quan tâm đúng mức. Do đó sản phẩm phải chất lượng không có dư lượng của thuốc khaùng sinh hay thuoác tröø saâu, cá không chứa mỡ. Vì vậy đòi hỏi nghề cá cũng phải tăng theo để đáp ứng nhu cầu của thị trường, các nhà kỷ thuật tìm ra những loại cá có hàm lượng mỡ ít, thịt thơm ngon. Các loài cà truyền thống của chúng ta từ trước đến nay như mè, chép, trôi, rô phi, không còn phù hợp với thị trường vaø không còn ưa chuộng nữa, chúng ta phải tìm ra một loại cá mới. Cá lăng nha (Mystus wyckioides) hiện đang được rất nhiều nhà nghiên cứu quan tâm bởi vì: cá lăng nha có kích thước lớn, thịt thơm ngon được nhiều người ưa chuoäng và có giá trị kinh tế cao. Đây là loài cá bản địa, chúng hiện diện ở miền Ñông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long và con giống ngày càng khan hiếm do khai thác quá mức. Hiện nay tại Trại Thực Nghiệm Thuûy Sản Tröôøng Ñại Học Nông Lâm TPHCM đã cho sản xuất giống thành công và moät thöïc teá khaùc laïi naûy sinh ñoù laø nhu cầu thức ăn trong việc sản xuất giống để thay thế trùn chỉ là rất quan troïng . Từ những nhu cầu thực tế trên và được sự phân công của Khoa Thuûy Sản, chúng tôi thực hiện đề tài: “XÁC ĐỊNH THÔØI ÑIEÅM THAY THẾ TRÙN CHỈ BẰNG THÒT CAÙ TRONG ÖÔNG NUOÂI CÁ LĂNG NHA (Mystus wyckioides Chaux và Fang, 1949)”. Muïc Tieâu Ñeà Taøi Đề tài thực hiện nhằm các mục đích sau: - Tại những nôi không có trùn chỉ thì có thể sản xuất giống cá lăng nha bằng cách cho ăn cá tạp, giải quyết con giống tại chỗ cho bà con nông dân. Giảm chi phí trong sản xuất giống. II. TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU Ñaëc Ñieåm Sinh Hoïc Vò trí phaân loaïi Ngaønh: Chordata Ngaønh phuï: Vertebrata Lôùp: Osteichthyes Boä: Siluriformes Hoï: Bagridae Gioáng : Mystus Loaøi: Mystus wyckioides Chaux và Fang, 1949 Teân tieáng Anh: Red tail catfish Teân tieáng Vieät: Laêng nha, Laêng ñuoâi ñoû 2.1.2 Phaân boá Caù laêng nha phaân boá roäng raõi ôû AÁn Ñoä vaø nhieàu ôû caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ. Phaân boá ôû caùc con soâng lôùn doïc töø thöôïng nguoàn soâng Cöûu Long ñeán taän caùc nhaùnh soâng. Theo Mai Ñình Yeân vaø ctv.(1992), caù laêng nha phaân boá haàu nhö roäng raõi ôû caùc soâng raïch thuoäc mieàn Nam Vieät Nam. Caù laêng nha laø loaøi öa toái, soáng ñaùy, chui ruùc vaøo nhöõng buïi raäm, hoác ñaù, hang, ... Sinh soáng trong caùc thuûy vöïc nöôùc chaûy thuoäc vuøng noäi ñòa nhö soâng, suoái, hoà chöùa, … Töø vuøng thöôïng nguoàn cho ñeán cöûa soâng. 2.1.3 Ñaëc ñieåm hình thaùi Ñaàu deïp ngang, soá löôïc mang 11 – 15, ñuoâi deïp beân. Coù boán ñoâi raâu: moät ñoâi raâu muõi keùo daøi ñeán maét, hai ñoâi raâu caèm, moät ñoâi raâu haøm treân raát daøi ñeán giöõa vaây haäu moân. Mieäng ôû döôùi roäng höôùng ra phía tröôùc. Moâi treân daøy vaø nhoâ hôn moâi döôùi, haøm treân vaø haøm döôùi ñeàu coù raêng nhoû, nhoïn. Khoaûng caùch hai oå maét roäng, khe mang roäng, maøng mang taùch khoûi eo mang (Chaux vaø Fang, 1949; trích bôûi Leâ Ñaïi Quan, 2004). Thaân thon daøi, phaàn tröôùc thaân troøn, phaàn sau thaân deïp beân. Maët löng cuûa thaân vaø ñaàu coù maøu naâu ñaäm vaø nhaït daàn xuoáng buïng, buïng caù coù maøu traéng ñuïc (Theo Tröông Thuû Khoa vaø Traàn Thò Thu Höông,1993) Vaây löng vaø vaây ngöïc coù tia cöùng, tia cöùng vaây ngöïc to, khoûe vaø coù raêng cöa nhöng tia cöùng ôû vaây löng nhoû vaø ñöôïc bao phuû bôûi lôùp da khoâng coù raêng cöa. Gai vi löng nhoû hôn gai vi ngöïc vaø maët sau cuûa gai naøy coù raêng cöa höôùng vaøo goác. Vi môõ naèm ñoái dieän vôùi vi haäu moân vaø daøi, goác vi môõ daøi töông ñöông vôùi goác vi haäu moân. 2.1.4 Ñaëc ñieåm dinh döôõng Caù laêng nha ñöôïc xeáp vaøo nhoùm caù döõ (Sterba, 1962; trích bôûi Mai Thò Kim Dung, 1998). Theo Ngoâ Troïng Lö vaø Thaùi Baù Hoà (2001), khi coøn nhoû caù aên coân truøng ôû nöôùc, aáu truøng muoãi, giun ít tô, reã caây, … Caù laêng laø loaøi caù hoaït ñoäng kieám aên maïnh veà ñeâm. Ngoaøi ra, caù laêng vaøng (Mystus nemurus) vaø laêng ñòa (Mystus filamentus.) hoaøn toaøn chaáp nhaän thöùc aên coâng nghieäp trong ñieàu kieän nhaân taïo (Ngoâ Vaên Ngoïc, 2002). Theo Phaïm Baùu vaø Nguyeãn Ñöùc Tuaân (1998; trích bôûi Ñaøo Döông Thanh, 2004), caù laêng coù caáu taïo boä maùy tieâu hoùa cuûa caù döõ ñieån hình: mieäng roäng, raêng haøm saéc, nhoïn, daï daøy lôùn, tyû leä chieàu daøi ruoät/chieàu daøi thaân = 89,35%. Phaân tích 25 maãu vaät thöùc aên trong ruoät caù, thaønh phaàn thöùc aên chính laø ñoäng vaät. Baûng 2.1 Thaønh phaàn thöùc aên trong oáng tieâu hoùa cuûa caù laêng (Hemibagrus guttatus) treân heä thoáng soâng Hoàng (Phaïm Baùu vaø Nguyeãn Ñöùc Tuaân, 1998). Loaïi thöùc aên  Caù  Toâm  Coân truøng  Cua  Giun ñaát  ÑV treân caïn khaùc  Muøn baõ höõu cô  Haït thöïc vaät   Taàn soá gaëp (%)  28  36  60  4  4  4  20  12   Tyû leä KL (%)  15,8  26,2  36  4  3,2  3,6  3,2  8   Ñaëc ñieåm sinh saûn 2.1.5.1 Muøa vuï sinh saûn Theo Rainboth (1996; trích bôûi Leâ Ñaïi Quan, 2004), caù vaøo röøng ngaäp nöôùc ñeå sinh saûn, ôû Tonleù Sap caù con ñöôïc tìm thaáy vaøo thaùng taùm vaø trôû ra soâng vaøo thaùng 10 – 12. Caù vaøo bôø sinh saûn sau khi nöôùc leân, muøa sinh saûn töø thaùng 6 ñeán thaùng 7 vaø chæ sinh saûn moät laàn trong naêm (Mai Thò Kim Dung, 1998). Theo Ngoâ Vaên Ngoïc (2002), caù laêng vaøng (Mystus nemurus) vaø caù laêng ñòa hay coøn goïi laø caù laêng haàm (Mystus filamentus.) coù khaû naêng sinh saûn quanh naêm trong ñieàu kieän nhaân taïo. 2.1.5.2 Phaân bieät ñöïc, caùi a/ Caù caùi Caù caùi coù phaàn buïng to, meàn ñeàu khi ta chaïm vaøo vaø beø ra hai beân neáu nhìn thaúng töø treân xuoáng, coù loã sinh duïc hình troøn maøu hoàng vaø hôi loài ra. b/ Caù ñöïc Caù ñöïc coù gai sinh duïc daøi vaø nhoïn ôû ñaàu muùt. Khi caù thaønh thuïc thì treân ñaàu muùt caù ñöïc coù maøu hoàng nhaït. Caùc Loaïi Thöùc AÊn Töï Nhieân Duøng trong Thí Ngieäm 2.2.1 Moina Moina macrocopa thuoäc nhoùm giaùp xaùc baäc thaáp entomostraca, kích thöôùc cô theå töø 0,7 – 1 mm. Moina macrocopa phaân boá roäng raõi trong caùc thuûy vöïc nöôùc ngoït, coøn trong caùc thuûy vöïc lôùn, nöôùc ñöùng thì Moina chæ ôû ven bôø hoaëc trong caùc luøm caây coû, raùc. Ñaëc bieät thöôøng taäp trung thaønh ñaùm daøy ñaëc maøu ñoû vaøo buoåi saùng ôû ao, hoà, vuõng nöôùc cuûa coáng raõnh nhieàu chaát höõu cô. Thaønh phaàn dinh döôõng cuûa Moina macrocopa: theo Traàn Vaên Vyõ (1995) thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa Moina macrocopa ñöôïc bieàu dieãn theo % khoái löôïng töôi nhö sau: 90% nöôùc, ñaïm 5%, môõ 0,7%, ñöôøng 0,1%, tro 1,7%. Moina laø thöùc aên coù giaù trò ñoái vôùi moät soá caù trong giai ñoaïn öông vì noù phuø hôïp vôùi côõ mieäng vaø coù khaû naêng di chuyeån thuï ñoäng laøm kích thích taäp tính baét moài cuûa caù. Neáu so vôùi Daphnia thì Moina nhoû hôn nhöng coù giaù trò protein cao hôn (Shirota, 1966). So vôùi Artemia thì Moina coù öu ñieåm laø deã tìm, saün coù, giaù thaønh reû hôn, ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao vaø ñaëc bieät laø giaù trò dinh döôõng khoâng sai khaùc bao nhieâu so vôùi Artemia. 2.2.2 Truøn chæ (Tubifex) Truøn chæ laø loaïi thöùc aên thoâng duïng ôû caùc traïi saûn xuaát gioáng, chuùng soáng trong moâi tröôøng nöôùc thaûi sinh hoaït hay nöôùc baån coù haøm löôïng dinh döôõng cao. Truøn chæ coù kích thöôùc nhoû, ñöôøng kính khoaûng 0,1 - 0,3 mm chieàu daøi khoaûng 1- 40 mm, thích hôïp cho mieäng caùc loaøi caù con vaø caùc loaøi caù coù kích thöôùc nhoû. Chuùng laø loaøi sinh vaät coù giaù trò ding döôõng raát cao. Vì vaäy, ngöôøi ta khai thaùc truøn chæ laøm thöùc aên cho caùc loaøi caù con. Theo Phaïm Vaên Trang (1983, trích bôûi Leâ Thò Thu, 1994), thì thaønh phaàn dinh döôõng cuûa truøn chæ ñöôïc phaân tích nhö sau Baûng 2.2 Thaønh phaàn dinh döôõng cuûa truøn chæ ñöôïc phaân tích theo phaàn traêm khoái löôïng töôi (trong 1 gam) truøn chæ (Tubifex). Thaønh phaàn  Ñaïm  Môõ  Vaät chaát khoâ  Naêng löôïng   Tyû leä(%)  8,62  2,00  13,46  0,5-0,7 Kcal   Vieäc söû duïng truøn chæ coù moät soá öu nhöôïc ñieåm sau: Öu ñieåm: - Haøm löôïng dinh döôõng cao. - Laø loaïi moài soáng thích hôïp cho taäp tính aên cuûa caùc loaøi caù con luùc coøn nhoû. - Coù theå giöõ ñöôïc 24 giôø neáu caù aên khoâng heát maø khoâng laøm baån nöôùc aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng soáng cuûa caù. Nhöôïc ñieåm: - Do soáng trong moâi tröôøng nöôùc baån neân truøn chæ laø loaïi thöùc aên mang maàm beänh nguy hieåm cho caùc loaøi caù nuoâi. - Nguoàn cung caáp truøn chæ khoâng oån ñònh neân aûnh höôûng ñeán nguoàn thöùc aên cho caù con luùc coøn nhoû vaø aûnh höôûng ñeán saûn xuaát gioáng. - Giaù truøn chæ thöôøng raát cao vaøo caùc thôøi ñieåm khan hieám, aûnh höôûng ñeán vieäc öông nuoâi caù boät. - Trong töông lai vaán ñeà moâi tröôøng ñang ñöôïc quan taâm vaø caûi thieän ñuùng möùc, cho neân vieäc khai thaùc truøn chæ seõ gaëp khoù khaên vì khoâng coøn moâi tröôøng cho truøn chæ sinh soáng, vì theá löôïng thöùc aên naøy seõ bò khan hieám daàn. - Moät soá ñòa phöông khoâng coù truøn chæ vì haøm löôïng dinh döôõng trong caùc ao, hoà khoâng cao töø ñoù seõ gaëp moät soá khoù khaên trong saûn xuaát gioáng. 2.3 Thöùc AÊn vaø Taäp Tính AÊn cuûa Caù 2.3.1 Cô sôû thöùc aên töï nhieân cuûa caù ÔÛ caùc ao hoà nhieät ñôùi do möïc nöôùc thöôøng xuyeân caïn, cöôøng ñoä chieáu saùng maïnh, khoâng bò ñoùng baêng vaøo muøa ñoâng neân söùc saûn xuaát sô caáp haøng naêm coù theå ñaït tôùi 1000 – 2000 gam/cm2 (V.Sumitra, 1971; trích bôûi Khaùnh Ñoan, 1997), thöôøng gaëp caùc loaïi taûo luïc, taûo lam, taûo giaùp, taûo khueâ, caùc loaïi ñoäng vaät khoâng xöông soáng nhö luaân truøng, raâu ngaønh, chaân cheøo, giun ít tô, aáu truøng coân truøng, … Nhöõng ñoäng vaät khoâng xöông soáng ôû nöôùc laø thöùc aên raát coù giaù trò, giaøu chaát dinh döôõng vaø vitamin cho caù. Caùc loaøi giaùp xaùc khaù giaøu vitamin. Ñaët bieät ôû Daphnia coøn thaáy caû vitamin B2, moät löôïng lôùn vitamin A. Noùi chung nhieät löôïng cuûa moät ñôn vò khoái löôïng (1 gam) cô theå ñoäng vaät phuø du laø khoaûng 0,3 – 0,4 Kcal, coøn moät ñôn vò khoái löôïng töôi cuûa ñoäng vaät ñaùy (aáu truøng muoãi laéc Chironomus vaø giun) laø 0,5-0,7 Kcal. Phaàn lôùn ñoäng vaät phuø du ñieàu coù khaû naêng di chuîeån trong nöôùc nhôø gai, loâng, tieâm mao hoaëc phaàn keùo daøi cuûa cô theå, baèng caùch uoán löôïn cô theå hoaëc nhieàu bieän phaùp khaùc nöõa. Nhöng chuùng ta khoâng bao giôø thaáy chuùng bôi ngöôïc doøng nöôùc ñöôïc. Chính vieäc di chuyeån thuï ñoäng naøy laø lyù do bieán chuùng deã trôû thaønh moài ngon cho caù vaø caùc sinh vaät khaùc. Moãi loaøi caù nuoâi choïn nhöõng moài aên thích hôïp khaùc nhau coù trong vöïc nöôùc. Caù meø traéng (Hypophthalmichthys molitrix) haàu nhö chæ aên taûo phuø du, aên ñoäng vaät phuø du vôùi soá löôïng khoâng ñaùng keå. Caù meø hoa (Aristichthys nobilis) laø loaøi caù ñieån hình aên ñoäng vaät phuø du. AÁu truøng coân truøng, giun, trai, oác, … laø thöùc aên töï nhieân thích hôïp cuûa caù cheùp (Cyprinus carpio). Nhöng tính rieâng bieät cuûa moãi loaøi caù nuoâi nhö ñaõ keå treân chæ ñaëc tröng ôû giai ñoaïn tröôûng thaønh. Ñieàu lyù thuù laø ôû taát caû caùc loaïi caù nuoâi keå treân. Trong moät thôøi kyø nhaát ñònh caù sau khi nôû töø tröùng ra ñeàu aên chung moät loaïi thöùc aên ñoù laø ñoäng vaät phuø du, nhöõng sinh vaät nhoû nhöng coù giaù trò dinh döôõng cao. Ñaây laø khía caïnh ñoäc ñaùo vaø haáp daãn