Kiểm tra-đánh giá là một khâu rất quan trọng trong quá trình dạy học. Nếu
kiểm tra-đánh giá phản ánh tốt mục tiêu dạy học thì kết quả kiểm tra sẽ cung cấp
những thông tin phản hồi đáng tin cậy để điều chỉnh tất cả các khâu còn lại của quá
trình dạy học, từ nội dung đến phương pháp, phương tiện dạy và học. Trong thực
tiễn giáo dục phổ thông Việt Nam nhiều năm qua, kiểm tra - đánh giá thuộc nhiệm
vụ và quyền hạn của giáo viên, giáo viên có toàn quyền quyết định từ nội dung đến
hình thức kiểm tra-đánh giá, trong đa số trường hợp kiểm tra chủ yếu nhằm mục
đích đánh giá, xếp loại học sinh, vai trò điều chỉnh của kiểm tra chưa được xác định
đúng tầm quan trọng của nó trong quá trình dạy học, khai thác và quan tâm đúng
mức. Từ lâu trong thực tế chủ yếu chỉ sử dụng hình thức kiểm tra tự luận, một hình
thức kiểm tra có nhiều hạn chế như: không bao quát được các mục tiêu giáo dục,
thông tin phản hồi đến từng cá nhân học sinh là yếu nên kết quả kiểm tra không đủ
thông tin phản hồi về kết quả học tập cả chương trình học, không giúp ích thiết thực
cho học sinh trong việc tự điều chỉnh kiến thức, hành vi, thái độ
84 trang |
Chia sẻ: duongneo | Lượt xem: 1322 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan giúp học sinh tự kiểm tra-Đánh giá kết quả học tập trên máy tính chương động học chất điểm và chương động lực học chất điểm (thuộc chương trình Vật lý lớp 10 - ban cơ bản), để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Vũ Thị Ngọc Hằng
“XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI TRẮC
NGHIỆM KHÁCH QUAN GIÚP HỌC SINH TỰ
KIỂM TRA-ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
TRÊN MÁY TÍNH
CHƯƠNG ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM VÀ
CHƯƠNG ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM
(THUỘC CHƯƠNG TRÌNH VẬT LÝ LỚP 10-BAN CƠ BẢN)
Chuyên ngành : Lý luận và phương pháp dạy học môn Vật lý
Mã số : 60 14 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
Người hướng dẫn khoa học:
TS.LÊ THỊ THANH THẢO
Thành phố Hồ Chí Minh – 2008
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học, thời gian làm luận văn và đến khi luận văn
hoàn chỉnh, tôi đã được sự giúp đỡ, quan tâm của quý thầy cô trong khoa Vật
Lý – trường ĐHSP TP.HCM. Tôi xin chân thành quý thầy cô và nhất là Tiến
sĩ Lê Thị Thanh Thảo đã hướng dẫn tận tình trong suốt 1 năm để luận văn
của tôi được hoàn thành. Trong suốt thời gian làm việc với cô, cô đã tận tình
chỉ bảo, hướng dẫn tôi cũng như các bạn rất nhiều. Qua đó, tôi cũng đã học
hỏi rất nhiều với phương pháp giảng dạy mới, những kiến thức-kỹ năng của
người giáo viên trong tương lai,và cả phương pháp tự học, nghiên cứu.
Tôi xin cảm ơn bạn Thu Vân, Thanh Trang cùng gia đình đã tạo điều
kiện và giúp đỡ tôi hoàn thành chương trình học và luận văn.
Luận văn này còn một số chưa hoàn chỉnh, thiếu sót cũng như chưa
đáp ứng đúng như mong muốn nên rất mong được sự góp ý, chỉ bảo, hướng
dẫn của quý thầy cô và các bạn để đề tài này hoàn thiện hơn, có thể ứng dụng
và phục vụ cho giáo dục.
Vũ Thị Ngọc Hằng
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Kiểm tra-đánh giá là một khâu rất quan trọng trong quá trình dạy học. Nếu
kiểm tra-đánh giá phản ánh tốt mục tiêu dạy học thì kết quả kiểm tra sẽ cung cấp
những thông tin phản hồi đáng tin cậy để điều chỉnh tất cả các khâu còn lại của quá
trình dạy học, từ nội dung đến phương pháp, phương tiện dạy và học. Trong thực
tiễn giáo dục phổ thông Việt Nam nhiều năm qua, kiểm tra - đánh giá thuộc nhiệm
vụ và quyền hạn của giáo viên, giáo viên có toàn quyền quyết định từ nội dung đến
hình thức kiểm tra-đánh giá, trong đa số trường hợp kiểm tra chủ yếu nhằm mục
đích đánh giá, xếp loại học sinh, vai trò điều chỉnh của kiểm tra chưa được xác định
đúng tầm quan trọng của nó trong quá trình dạy học, khai thác và quan tâm đúng
mức. Từ lâu trong thực tế chủ yếu chỉ sử dụng hình thức kiểm tra tự luận, một hình
thức kiểm tra có nhiều hạn chế như: không bao quát được các mục tiêu giáo dục,
thông tin phản hồi đến từng cá nhân học sinh là yếu nên kết quả kiểm tra không đủ
thông tin phản hồi về kết quả học tập cả chương trình học, không giúp ích thiết thực
cho học sinh trong việc tự điều chỉnh kiến thức, hành vi, thái độ.
Đa dạng hóa hình thức, làm phong phú nội dung kiểm tra, thi cử, làm thế nào
để việc kiểm tra-đánh giá giúp học sinh chủ động hơn trong việc tự điều chỉnh kiến
thức, hành vi, thái độ, phương pháp học tập để không ngừng tiến bộ và phát triển
trong quá trình học tập là những vấn đề phải quan tâm cải tiến.
Theo công văn số 14653/BGDĐT–KT& KĐ của Bộ giáo dục và đào tạo thì bắt
đầu từ năm học 2006-2007, phương pháp trắc nghiệm khách quan được đưa vào
trong các kỳ thi quan trọng và ngay cả trong chương trình sách giáo khoa mới (từ
chương trình lớp 6) học sinh cũng đã làm quen với hình thức kiểm tra, thi cử trắc
nghiệm khách quan nhưng chưa được thông dụng, phổ biến.
Trong tương lai rất gần, kỳ thi đại học sẽ không còn và thay thế vào đó là kỳ
thi tốt nghiệp với nhiều môn bằng hình thức trắc nghiệm khách quan. Muốn đạt
được kết quả cao, học sinh cần được làm quen, rèn luyện với câu hỏi trắc nghiệm
khách quan nhiều lựa chọn.
Giáo dục ngày càng đổi mới, đòi hỏi người giáo viên cần phải đổi mới phương
pháp dạy học và đánh giá cho phù hợp. Hiện nay chương trình hỗ trợ tự ôn tập bằng
trắc nghiệm rất nhiều, tập trung nhiều vào chương trình lớp 12. Học sinh muốn đạt
kết quả cao trong các kỳ thi quan trọng thì cần phải rèn luyện và làm quen phương
pháp trắc nghiệm ngay từ lớp dưới .
Trong thời đại mà công nghệ thông tin và truyền thông được áp dụng ngày
càng rộng rãi và mang lại chất lượng, hiệu quả cho hầu hết các lĩnh vực hoạt động
xã hội thì giáo dục cũng không phải là ngoại lệ. Ứng dụng công nghệ thông tin và
truyền thông trong giáo dục nói chung, trong kiểm tra-đánh giá nói riêng giúp đổi
mới các hình thức kiểm tra đánh giá, giúp người học chủ động và được tiếp cận
bình đẳng với các dịch vụ giáo dục. Làm thế nào để học sinh chủ động tự kiểm tra
để tự đánh giá để kịp thời điều chỉnh kiến thức, hành vi, thái độ, phương pháp học
tập để không ngừng tiến bộ là vấn đề mà luận văn này quan tâm giải quyết.
“Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan giúp học sinh tự kiểm
tra-đánh giá kết quả học tập trên máy tính chương Động học chất điểm và chương
Động lực học chất điểm (thuộc chương trình Vật lý lớp 10- Ban cơ bản) ” là nội
dung đề tài nghiên cứu, được trình bày trong khuôn khổ luận văn này.
Lý do tôi chọn chương trình Vật lý 10 để xây dựng hệ thống câu hỏi là: Hiện
nay chương trình Vật lý 10 đã được áp dụng đại trà, mục tiêu của chương trình học
đã được xác định mà trên cơ sở đó có thể xây dựng các tiêu chí đánh giá và đưa ra
những yêu cầu cụ thể về kiến thức, kỹ năng, thái độ mà học sinh cần thực hiện.
Lý do tôi chọn hình thức của câu hỏi là trắc nghiệm khách quan là vì hình
thức này giúp bao quát tất cả các mục tiêu dạy học của chương trình học, hơn hữa,
đây sẽ là hình thức chủ yếu được sử dụng trong các kỳ thi quốc gia mà học sinh rất
cần phải làm quen từ sớm (Theo công văn số 14653/BGDĐT–KT& KĐ của Bộ giáo
dục và đào tạo thì bắt đầu từ năm học 2006-2007, phương pháp trắc nghiệm khách
quan được đưa vào trong các kỳ thi quan trọng).
Lý do tôi xây dựng hệ thống câu hỏi trên máy tính là mong muốn học sinh
được chủ động tự kiểm tra-đánh giá trong suốt quá trình học tập và nhiều học sinh
được làm quen với dịch vụ này. Từ kết quả nghiên cứu này nếu tiếp tục được phát
triển trong tương lai thì có thể phát triển thành dịch vụ tự kiểm tra-đánh giá trực
tuyến.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa
chọn cho chương I và II thuộc chương trình Vật lý 10 bằng phần mềm tin học để
nâng cao chất lượng giảng dạy, giúp học sinh tự kiểm tra–đánh giá quá trình học tập
khi học chương I: Động học chất điểm và chương II: Động lực học chất điểm, hỗ
trợ giáo viên trong việc ra đề kiểm tra bằng hình thức trắc nghiệm.
3. Giả thuyết khoa học
Một hệ thống câu hỏi dưới hình thức trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn
được xây dựng bao quát những mục tiêu của chương trình học với những thông tin
phản hồi cần thiết cho từng lựa chọn trả lời sẽ giúp học sinh tự kiểm tra và tự đánh
giá kết quả học tập trong suốt quá trình học tập ở trường, đó là cơ sở để học sinh kịp
thời tự điều chỉnh việc học tập, từ kiến thức đến hành vi (kỹ năng), thái độ, phương
pháp học tập sẽ là cơ sở để kết quả học tập không ngừng tiến bộ.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Để đạt được kết quả của mục đích đề tài đưa ra, cần phải thực hiện tốt các
nhiệm vụ sau :
Nghiên cứu các hình thức kiểm tra–đánh giá trong giáo dục.
Nghiên cứu cơ sở lý luận của tự kiểm tra–đánh giá trong giáo dục.
Nghiên cứu cơ sở khoa học về xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách
quan nhiều lựa chọn.
Nghiên cứu nội dung chương trình Vật lý 10, đặc biệt là chương I: Động học
chất điểm và chương II: Động lực học chất điểm.
Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn cho
chương I: Động học chất điểm và chương II: Động lực học chất điểm.
Biên soạn thông tin phản hồi cho từng câu hỏi.
Hợp tác xây dựng phần mềm vận hành ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách
quan nhiều lựa chọn nhằm mục đích tự kiểm tra-đánh giá.
Thực nghiệm sư phạm để điều chỉnh ngân hàng câu hỏi và phần mềm, đánh
giá sự phù hợp của dịch vụ này với thực tiễn và với học sinh.
Hoàn chỉnh phần mềm và nội dung luận văn.
5. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận về tự kiểm tra–đánh giá và xây dựng câu hỏi trắc
nghiệm khách quan nhiều lựa chọn qua các tài liệu, tạp chí, văn bản, trang Web,
Nghiên cứu cơ sở khoa học của việc xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách
quan.
Điều tra.
Thực nghiệm sư phạm.
Thống kê giáo dục.
6. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn
trên máy tính trong chương trình Vật lý 10.
7. Bố cục luận văn
Chương 1: Tìm hiểu về các hình thức kiểm tra đánh giá trong giáo dục như:
khái niệm, chức năng, các hình thức kiểm tra- đánh giá với ưu điểm và hạn chế.
Tìm hiểu cơ sở lý luận của tự kiểm tra–đánh giá: khái niệm, cơ sở lý luận, vai trò, ý
nghĩa, mục đích, ưu điểm và nhược điểm, tiến trình và kỹ thuật tự kiểm tra-đánh
giá, vai trò và ý nghĩa thông tin phản hồi. Tìm hiểu về câu hỏi trắc nghiệm khách
quan nhiều lựa chọn: khái niệm, nguyên tắc khi soạn thảo, cách soạn thảo, cách
đánh giá một câu trắc nghiệm, 1 bài trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn. Xây
dựng và phân loại câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn chương trình Vật
lý 10 và xây dựng phần mềm hỗ trợ.
Chương 2: Tìm hiểu nội dung và cấu trúc của chương I: Động học chất điểm
và chương II: Động lực học chất điểm (Vật lý 10). Xây dựng và phân loại câu hỏi
trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn chương trình Vật lý 10 theo từng mức độ và
xây dựng phần mềm hỗ trợ.
Chương 3: Đưa phần mềm vào trường trung học phổ thông sử dụng với đối
tượng sử dụng là học sinh lớp 10 (ban cơ bản). Thu thập thông tin phản hồi để hoàn
chỉnh luận văn.
8. Ý nghĩa của đề tài
Về mặt khoa học: Đề tài nghiên cứu tổng thuật để bổ sung những hiểu biết
khoa học về tự kiểm tra-đánh giá, về một lĩnh vực quan trọng của kiểm tra-đánh giá,
đó là tự kiểm tra-đánh giá kết quả học tập.
Về thực tiễn :
- Là tài liệu tham khảo cho giáo viên.
- Thêm một hình thức đánh giá quá trình, giúp học sinh chủ động trong quá trình
tự học, tự điều chỉnh kiến thức, hành vi, thái độ, phương pháp học tập trong suốt
quá trình học tập.
- Thêm một kênh giúp học sinh làm quen với hình thức kiểm tra trắc nghiệm
khách quan.
- Tạo cơ hội để nhiều học sinh được tiếp cận với hình thức kiểm tra này.
- Giúp học sinh nâng cao tinh thần và khả năng tự học.
- Là cơ sở để từng bước tiến hành việc xây dựng ngân hàng câu hỏi kiểm tra-
đánh giá trực tuyến cho chương trình Vật lý trung học phổ thông .
Chương 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Các hình thức kiểm tra – đánh giá trong giáo dục
1.1.1. Khái niệm kiểm tra – đánh giá
Kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của học sinh theo lẽ thông thường quen
thuộc là công việc thường xuyên làm của người dạy nhưng làm thế nào để việc
kiểm tra phản ánh đúng mục tiêu của chương trình học và đánh giá đúng trình độ
của học sinh là vấn đề không hề đơn giản, đó là vấn đề còn nhiều khó khăn.
Kiểm tra - đánh giá là khâu không thể thiếu trong quá trình giảng dạy, là một
biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy trong giáo dục, không chỉ việc dạy của
giáo viên mà còn việc học của người học.
Kiểm tra là 1 giai đoạn kết thúc của quá trình dạy và học của một quá
trình học, là một chức năng cơ bản, chủ yếu của quá trình dạy-học.
Chức năng của kiểm tra bao gồm:
Đánh giá kết quả học tập của người học là quá trình xác định mức độ đạt
được những mục tiêu của môn học.
Nhờ kiểm tra có thể phát hiện được những lệch lạc so với mục tiêu. Qua đó,
thấy được những thuận lợi hay khó khăn trong quá trình dạy – học.
Điều chỉnh lệch lạc, cần thiết trong quá trình giảng dạy. Tháo gỡ, đưa ra
phương án giải quyết vấn đề còn khó khăn, từ đó thúc đẩy và nâng cao quá trình
dạy–học .
Đánh giá là căn cứ vào các số liệu, thông tin nhận được trong kiểm tra
để ước lượng, nhận định, phán đoán, đề xuất các ý kiến để việc dạy và học đạt hiệu
quả tốt hơn. Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đoán, nhận xét
về kết quả học tập của người học dựa trên những thông tin thu thập được qua kiểm
tra. Từ đó đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn nhằm đưa ra những phương
pháp cải tiến thực trạng, điều chỉnh để nâng cao chất lượng và hiệu quả giảng dạy.
Những thông tin, dữ liệu thường được sử dụng trong đánh giá giáo dục
Số đo: là điểm số bài kiểm tra của người học.
Lượng giá: dựa vào số đo đưa ra những kết luận về trình độ kiến thức,
kỹ năng của người học.
Lượng giá theo chuẩn: so sánh số đo của từng người học với số đo
chung của lớp học.
Lượng giá theo tiêu chí: so sánh số đo của cá nhân với tiêu chí đề ra
lúc ban đầu.
Kiểm tra – đánh giá là 2 công việc có nội dung khác nhau nhưng có mối
quan hệ mật thiết với nhau.
Kiểm tra (người dạy kiểm tra người học, người học tự kiểm tra hoặc kiểm tra
lẫn nhau), sau đó đánh giá (người dạy đánh giá người học, người học tự đánh
giá bản thân hoặc tự đánh giá lẫn nhau). Tuy nhiên có thể người dạy kiểm tra
người học để nắm tình hình học tập của lớp, của từng học sinh; khả năng
nhận thức của người học, đánh giá phương pháp giảng dạy của giáo viên.
Muốn đánh giá phải có cơ sở, đó là kiểm tra.
Mục tiêu
Nội dung chương trình
Phương pháp
giảng dạy
Phương tiện
Kiểm tra Đánh giá
Người học
Sơ đồ 1.1: Vị trí của kiểm tra – đánh giá trong giáo dục
Từ mục tiêu của môn học, đề ra nội dung chương trình học, để thực hiện
được nội dung chương trình học thì phải có phương pháp giảng dạy, phương tiện
dạy học cho phù hợp với đặc thù từng môn học. Tùy theo từng đối tượng người học
mà có phương pháp dạy cho phù hợp. Kiểm tra mức độ nhận thức, lĩnh hội kiến
thức của người học, từ đó có thể đánh giá kết quả cho chính xác. Có kết quả đánh
giá, quay lại điều chỉnh mục tiêu cho hợp lý, hoàn chỉnh hơn.
Trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng, kiểm tra – đánh giá cũng có vị trí to lớn.
Mục tiêu Trình độ xuất phát
Kiểm tra
Đánh giá
Kỹ năng
Kiến thức
Trình độ
phát triển
Sơ đồ 1.2: Vị trí của kiểm tra – đánh giá trong quá trình đào tạo
Ngoài việc người dạy (giáo viên) tiến hành kiểm tra - đánh giá kết quả học
tập của người học, người học cũng có thể tự kiểm tra – đánh giá chính mình, hoặc
người học có thể tự đánh giá lẫn nhau nhằm tìm ra phương pháp học có hiệu quả.
1.1.3. Chức năng kiểm tra – đánh giá
Nhiệm vụ của kiểm tra – đánh giá là xác định mức độ nhận thức, kiến thức
của người học, sự thành thạo các kỹ năng, khả năng tư duy: phân tích, tổng hợp,
phán đoán, khái quát hóa, hệ thống hóa.
Đối với người dạy
Thông qua kiểm tra – đánh giá, người dạy xem xét lại phương pháp sư phạm
đã sử dụng, thấy được những mặt làm được và thiếu sót để có biện pháp cải tiến,
nâng cao hay đổi mới phương pháp giảng dạy phù hợp với từng đối tượng người
học, phải biết khắc phục hạn chế, vận dụng ưu điểm. Người dạy phải nghiêm túc
nhận ra thiếu sót, khuyết điểm của mình, phải tiếp thu ý kiến đóng góp của người
khác, có như vậy người dạy mới tìm ra được biện pháp giảng dạy tốt.
Người dạy có thể nắm được tình hình học tập chung của lớp. Nếu lớp khá
giỏi thì nên dạy nâng cao hơn, nếu lớp có trình độ trung bình thì nên có phương
pháp khác .
Người dạy phát hiện ra sự sáng tạo, tư duy của người học thông qua việc lắp
ráp các dụng cụ thực hành thí nghiệm hay trong tình huống giải quyết vấn đề cụ thể.
Đối với người học
Người học tự đánh giá được năng lực và trình độ nhận thức của bản thân.
Người học thấy rõ việc tiếp thu, lĩnh hội kiến thức môn học, sự thành thạo kỹ
năng, tư duy ở mức độ nào.
Nhận ra mặt mạnh để tạo điều kiện phát triển, khắc phục được thiếu sót,
điểm yếu của bản thân để đạt được mục tiêu.
Đối với nhà trường, cơ quan quản lý
Thấy được kết quả để tạo điều kiện, hỗ trợ cho người dạy phương tiện, thiết
bị dạy học hiện đại và thích hợp.
Kiểm tra được mục tiêu mà mình đưa ra đã đạt yêu cầu hay chưa?
Trong kiểm tra – đánh giá, người dạy nên tạo mối quan hệ tốt với người học như:
tạo không khí thoải mái, công bằng, tránh căng thẳng, không tạo áp lực cao và nhất
là tạo điều kiện cho người học thể hiện được tính sáng tạo, tư duy, độc lập, tự tin,
trung thực, tự giác,của bản thân trong khi kiểm tra.
1.1.3. Các hình thức kiểm tra – đánh giá trong giáo dục
Tùy theo từng thời điểm, thời gian, đối tượng kiểm tra, mà có các hình thức kiểm
tra – đánh giá cho phù hợp.
- Kiểm tra trước khi khóa học bắt đầu: nhằm chọn lựa những người có
năng lực, trình độ đáp ứng được mục tiêu, tiêu chí của đơn vị đào tạo, chương trình
đào tạo. Ví dụ: kỳ thi vào đại học hay vào lớp 10,.
- Kiểm tra trong khóa học, có thể sau 1 bài, 1 chương, 1 nội dung. Có
thể báo trước hoặc không báo trước cho người học. Kiểm tra để nắm tình hình học
tập của người học, mức độ nhận thức người học hoặc phương pháp sư phạm của
người dạy. Ví dụ : kiểm tra miệng, 15 phút, 1 tiết (45 phút), giữa học kỳ.
- Kiểm tra sau khi khóa học kết thúc: để kiểm tra trình độ nhận thức, kỹ
năng của người học. Đây là loại hình kiểm tra bắt buộc. Ví dụ: kiểm tra học kỳ, thi
hết môn, thi tốt nghiệp (chương trình đại học).
Một số phương pháp kiểm tra- đánh giá thông dụng trong giáo dục:
1.1.3.1. Quan sát
Hình thức này dựa trên việc xác định thái độ, kỹ năng thực hành hoặc cách
giải quyết, xử lý tình huống thực tế của người học. Trong môn Vật lý, hình thức này
thường sử dụng trong phần thực hành thí nghiệm. Người dạy có thể đánh giá qua
thao tác rắp láp, sử dụng dụng cụ thí nghiệm. Để hình thức này đạt hiệu quả, nên
chuẩn bị đầy đủ kiến thức lý thuyết và trang thiết bị trước khi thực hành.
Ưu điểm :
- Có tính khách quan cao vì bản thân người học tự giải quyết vấn đề.
- Tạo điều kiện cho người học thể hiện hết kỹ năng, sự sáng tạo, sự nhạy
bén của mình.
Hạn chế:
- Mất nhiều thời gian do phải quan sát từng người, phải chuẩn bị đầy đủ
phương tiện, thiết bị, cơ sở vật chất.
- Số lượng người học được kiểm tra – đánh giá ít.
- Không thể hiện hết kỹ năng viết của người học.
1.1.3.2. Vấn đáp
Hình thức này người học sẽ trả lời từ câu hỏi trực tiếp của người dạy, hình
thức này có thể kiểm tra kiến thức của người học kỹ hơn, rộng hơn và có sự chọn
lựa. Qua đó, người dạy thấy được thái độ học tập, sự nhạy bén nắm bắt vấn đề, khả
năng ứng đối, xử lý tình huống của người học. Hình thức này thường được sử dụng
vào đầu mỗi giờ học. Để hình thức này đạt hiệu quả cao nên đặt ra nhiều câu hỏi,
thời gian suy nghĩ câu hỏi dài, vấn đề đặt ra cần trọng tâm, chính xác.
Ưu điểm:
- Đối thoại trực tiếp với người học để nắm rõ hơn tình hình học tập.
- Nếu có nhiều người cùng hỏi thì kết quả sẽ khách quan hơn.
- Đặt ra được nhiều câu hỏi để lượng giá nhiều mặt: mức độ suy luận, khả
năng đối đáp, sự nhanh trí, thông minh.
Hạn chế:
- Tốn nhiều thời gian nếu người học không có tự giác, sự chủ động, tích
cực trong học tập.
- Số lượng người được vấn đáp ít.
- Kiểm tra chưa bao quát hết nội dung, chương trình học.
- Không có tính khách quan cao nếu chỉ có 1 người dạy vấn đáp. Kết quả
đánh giá dễ phụ thuộc vào người dạy.
1.1.3.3. Viết
Đây là hình thức sử dụng thông thường, phổ biến nhất trong giáo dục. Hình
thức này là người dạy trả lời câu hỏi của giáo viên bằng hình thức viết ra giấy. Hình
thức này thường được dùng để kiểm tra 15 phút, 1 tiết (45 phút), thi giữa kỳ, thi học
kỳ, thi tốt nghiệp,
Hình thức viết bao gồm 2 nhóm chính:
Nhóm câu hỏi dưới dạng mở (thường gọi là luận đề hay tự luận),
người học tự trình bày ý kiến, quan điểm của mình hoặc giải quyết tình huống mà
người dạy đưa ra. Hình thức này sử dụng rất nhiều trong giáo dục và hiện vẫn còn
sử dụng ở các môn xã hội: Văn, Sử, Địa,
Để hình thức này đạt kết quả cao cần được có điều kiện:
- Vấn đề đưa ra phải chính xác, khoa học, cách giải quyết khách quan.
- Vấn đề phải phù hợp với mục tiêu đề ra.
- Vấn đề cần giải quyết vừa có tính phân tích, tổng hợp, so sánh và sự suy
luận của người học.
- Câu hỏi