Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hợp đồng gia công hàng xuất khẩu ở Công ty Artexport

Lêi nãi ®Çu Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ lo¹i hµng ho¸ kh¸ ®Æc biÖt, võa mang gi¸ trÞ sö dông l¹i mang gi¸ trÞ nghÖ thuËt, bao gåm c¸c lo¹i: hµng gèm sø, hµn thªu ren, hµng cãi m©y, hµng s¬n mµi, ch¹m kh¶m... Nh÷ng s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ lµ sù biÓu tr­ng cho nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña ®êi sèng tinh thÇn - x· héi, cña truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc thËt ®éc ®¸o, thËt kh¸c biÖt so víi c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c. §­îc chÕ t¸c hoµn toµn b»ng ®«i tay khÐo lÐo cña ng­êi nghÖ nh©n, c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ lu«n mang ®Ëm dÊu Ên cña sù s¸ng t¹o, cÇn cï vµ tØ mØ. Ng­êi tiªu dïng hµng thñ c«ng mü nghÖ lu«n h­íng tíi gi¸ trÞ nghÖ thuËt, sù tinh tÕ vµ tÝnh tiÖn dông cña s¶n phÈm. Do vËy kh¸ch hµng tiªu dïng lo¹i s¶n phÈm nµy th­êng cã thu nhËp t­¬ng ®èi cao vµ cã lßng yªu mªn víi nghÖ thuËt. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ nãi riªng. Tõ khi ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp khèi ASEAN vµ chuÈn bÞ lµ mét trong nh÷ng thµnh viªn cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) th× xuÊt khÈu cµng trë nªn ®Æc biÖt cã ý nghÜa. Cã thÓ nãi xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ gãp phÇn kÝch ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ mµ nã cßn cã ý nghÜa to lín kh¸c ®ã lµ sù ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc ph¸t huy vèn v¨n ho¸ cæ truyÒn, giíi thiÖu vµ truyÒn b¸ nÐt ®Æc s¾c cña v¨n ho¸ d©n téc ®Õn b¹n bÌ thÕ giíi. Tr­íc t×nh h×nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trªn, em ®· chän ®Ò tµi: "Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ hîp ®ång gia c«ng hµng xuÊt khÈu ë C«ng ty Artexport". Néi dung b¶n chuyªn ®Ò ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn cßn bao gåm: Ch­¬ng I :Kh¸i qu¸t c¬ së lý luËn cña hµng xuÊt khÈu. Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng gia c«ng xuÊt khÈu ë C«ng ty Artexport. Ch­¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ hîp ®ång gia c«ng hµng xuÊt khÈu cña C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ Artexport. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn nhiÖt tinh cña thÇy gi¸o, sù tËn t×nh chØ d¹y cña b¸c tr­ëng phßng, c¸c c« chó trong phßng thªu ren cña C«ng ty Artexporrt vµ sù gióp ®ì cña phßng Tæ chøc hµnh chÝnh, phßng Tµi chÝnh - kÕ ho¹ch ®· gióp em cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó hoµn tÊt b¶n chuyªn ®Ò nµy. Sinh viªn Giang Ngäc Quý Ch­¬ng I Kh¸i qu¸t C¬ së lý luËn hµng xuÊt khÈu I. XuÊt khÈu hµng ho¸ trong nÒn kinh tÕ më. 1. B¶n chÊt cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. Tr­íc hÕt, th­¬ng m¹i xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña s¶n xuÊt gi÷a c¸c n­íc, nªn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt mét sè mÆt hµng cã lîi thÕ vµ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng kh¸c tõ n­íc ngoµi mµ s¶n xuÊt trong n­íc kÐm lîi thÕ th× ch¾c ch¾n sÏ ®em l¹i lîi nhuËn lín. Tuy nhiªn, sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®­îc t¹i sao nh÷ng n­íc ®· s¶n xuÊt mét mÆt hµng mµ vÉn nhËp khÈu mÆt hµng ®ã, t¹i sao nh÷ng n­íc cã tr×nh ®é s¶n xuÊt thÊp l¹i vÉn cã thÓ thao gia trao ®ái bu«n b¸n víi nh÷ng n­¬c c«ng nghiÖp ph¸t triÓn? Nh÷ng c©u hái ®ã chØ cã thÓ gi¶i thÝch b»ng lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña nhµ kinh tÕ häc ng­êi Anh - David Ricardo (1772 - 1823). Theo lý thuyÕt nµy, nÕu mçi n­íc chuyªn m«n ho¸ vµo c¸c s¶n phÈm mµ n­¬c ®ã cã lîi thÕ t­¬ng ®èi (hay hiÖu qu¶ s¶n xuÊt so s¸nh cao nhÊt) th× th­¬ng m¹i sÏ cã lîi cho c¶ hai bªn. ThËm chÝ nÕu mét quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp h¬n so víi c¸c quèc gia kh¸c trong s¶n xuÊt hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm th× quèc gia ®ã vÉn cã thÓ tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ ®Ó t¹o ra lîi Ých cho m×nh. Khi tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ, quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp trong s¶n xuÊt hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng ho¸ sÏ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt chóng Ýt bÊt lîi nhÊt vµ nhËp khÈu c¸c lo¹i hµng mµ viÖc s¶n xuÊt chóng bÊt lîi nhiÒu nhÊt. Nh­ vËy, viÖc mçi n­íc ®i vµo chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt lo¹i hµng n­íc ®ã cã lîi thÕ so s¸nh sÏ lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, do ®ã lîi Ých thu ®­îc do thùc hiÖn trao ®æi bu«n b¸n quèc tÕ sÏ t¨ng cao h¬n. §ång thêi, viÖc bu«n b¸n quèc tÕ còng gãp phÇn lµm tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu, së thÝch kh¸c nhau ë c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ, con ®­êng x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ theo kiÓu c« lËp víi bªn ngoµi, tù cÊp, tù tóc hay thay thÕ nhËp khÈu lµ hoµn toµn kh«ng cã søc thuyÕt phôc. Thùc tÕ cho thÊy con ®­êng dÉn ®Õn ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng kh«ng ph¶i qua chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng s©u, réng ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm s¬ chÕ, mµ th«ng qua viÖc më réng vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt chÕ biÕn s©u, cã gi¸ trÞ thÆng d­ cao h­íng vÒ xuÊt khÈu lµ chÝnh, ®ång thêi thay thÕ nh÷ng s¶n phÈm trong n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cao h¬n ®Ó khai th¸c tèt nhÊt c¸c lîi thÕ so s¸nh vÒ nguån nh©n lùc, tµi nguyªn thiªn nhiªn, vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng cho sù ph¸t triÓn. 2. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ më. Mçi quèc gia còng nh­ mçi c¸ nh©n kh«ng thÓ sèng riªng rÏ mµ vÉn cã thÓ ®¸p øng ®­îc hÕt nhu cÇu cña m×nh. Th­¬ng m¹i quèc tÕ cã ý nghÜa sèng cßn v× nã më réng kh¶ n¨ng tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè l­îng nhiÒu h¬n møc cã thÓ tiªu dïng víi ranh giíi cña ®­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt (nÕu n­íc ®ã thùc hiÖn chÕ ®é tù cung tù cÊp, kh«ng bu«n b¸n). XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ cã vai trß quan träng, lµ c¬ së cña nhËp khÈu vµ ho¹t ®éng kinh doanh ®em l¹i lîi nhuËn lín, lµ ph­¬ng tiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. §èi víi n­íc ta, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®­îc coi lµ nhiÖm vô chiÕn l­îc ®Ó ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Vai trß cña xuÊt khÈu thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: - XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu. C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®ßi hái ph¶i cã sè vèn rÊt lín ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, vËt t­ kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Nguån vèn cho nhËp khÈu bao gåm c¸c nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi, vay nî, viÖn trî, thu tõ ho¹t ®éng du lÞch, dÞch vô, xö lý søc lao ®éng... Trong ®ã, nguån vèn tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ quan träng nhÊt, quyÕt ®Þnh quy m« vµ tèc ®é t¨ng cña nhËp khÈu. - XuÊt khÈu gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i. Sù t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cã thÓ ®­îc nh×n nhËn theo c¸c h­íng sau: + XuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cña n­íc ta cho n­íc ngoµi. + XuÊt khÈu tõ nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ c¸c n­íc kh¸c cÇn. §iÒu ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. + XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh liªn quan cã c¬ héi ph¸t triÓn thuËn lîi. VÝ dô khi ph¸t triÓn ngµnh thñ c«ng mü nghÖ th× sÏ t¹o c¬ héi cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt nguyªn liÖu nh­ gå, m©y, gèm... + XuÊt kh¶ t¹o kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng tiªu thô, cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, khai th¸c tèi ®a s¶n xuÊt trong n­íc. + XuÊt khÈu lµ c¬ së t¹o thªm vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. + Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ trong n­íc cã ®iÒu kiÖn tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. + XuÊt khÈu ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n ®æi míi, hoµn thiÖn c«ng t¸c l kinh doanh, n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - XuÊt khÈu t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®· thu hót hµng triÖu lao ®éng, t¹o ra nguån vãn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng cña nh©n d©n. - XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña n­íc ta. XuÊt khÈu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i lµm cho nÒn kinh tÕ n­íc ta g¾n chÆt víi sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Nh­ vËy, vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ kh«ng thÓ phñ nhËn. §èi víi ®Êt n­íc ta, kÓ tõ khi chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ tõ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, thùc hiÖn khÈu hiÖu "ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc", nÒn kinh tÕ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt. §Õn nµy, chóng ta ®· cã quan hÖ víi h¬n 150 quèc gia, ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi 60 n­íc trªn thÕ giíi. Hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®· ®­îc xuÊt ®i nhiÒu n­íc, kim ng¹ch xuÊt khÈu cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng qua c¸c n¨m. NÕu nh­ n¨m 1990, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña n­íc ta lµ 2,404 tû USD, n¨m 1991 lµ 2,0871 tû USD th× ®Õn n¨m 1995 lµ 5,4489 tû USD, n¨m 1998 ®¹t 9,361 tû USD vµ n¨m 1999 lµ 11,523 tû USD. Nh­ vËy, n¨m 1999 so víi n¨m 1990 gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®· t¨ng 379,3% mét con sè chøng tá tr×nh ®é ph¸t triÓn trong giao dÞch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam. Cïng víi sù t¨ng tr­ëng trong xuÊt khÈu, vÊn ®Ò c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng trong n­íc còng ®­îc gi¶i quyÕt. ë n­íc ta, do tr×nh ®é cña ng­êi c«ng nh©n ch­a cao nªn nÕu xuÊt khÈu ®­îc kho¶ng 1 tû USD th× sÏ t¹o ®­îc viÖc lµm cho 50.000 lao ®éng. Nh­ vËy, víi 11,523 tû USD xuÊt khÈu n¨m 1999 th× spps viÖc lµm t¹o ra cho ng­êi lao ®éng lµ kh¸ lín, gãp phÇn vµo viÖc gi¶i quyÕt n¹n thÊt nghiÖp hiÖn nay. N¨m 1999, tû lÖ thÊt nghiÖp cña ng­êi lao ®éng ë khu vùc thµnh thÞ trong ®é tuæi lao ®éng lµ 7,4%, tû lÖ nµy cña c¶ n­íc lµ 6,86%. §Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹o cho chóng ta c¬ héi khai th¸c cã hiÖu qu¶ nhÊt mäi lîi thÕ cña ®Êt n­íc nh­ lîi thÕ vÒ con ng­êi, tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÞ trÝ ®Þa lý... ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh nghÒ cã nhiÒu tiÒm n¨ng, gãp phÇn ®Èy m¹nh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu. Mçi quèc gia, mçi tæ chøc khi tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ ®Òu cã s½n nh÷ng thÕ m¹nh còng nh­ ®iÓm yÕu riªng cña m×nh. Môc tiªu khi tham gia bu«n b¸n cña c¸c bªn ®Òu lµ lîi nhuËn, do ®ã hä ph¶i lùa chän cho m×nh ph­¬ng thøc giao dÞch cã lîi nhÊt, tho¶ m·n ®­îc c¸c môc ®Ých kinh doanh cña hä, ®ång thêi gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. Giao dÞch quèc tÕ cã nhiÒu h×nh thøc, cã thÓ nªu ra sau ®©y mét vµi h×nh thøc chñ yÕu: * XuÊt khÈu trùc tiÕp. Lµ viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp ®ã s¶n xuÊt ra hoÆc mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong n­íc tíi kh¸ch hµng th«ng qua c¸c tæ chøc cña m×nh. XuÊt khÈu trùc tiÕp cã thÓ lµm t¨ng rñi ro trong kinh doanh song l¹i cã ­u ®iÓm lµ gi¶m bít chi phÝ trung gian vµ tõ ®ã t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. §ång thêi ph­¬ng thøc nµy còng khiÕn doanh nghiÖp cã sù liªn hÖ trùc tiÕp víi kh¸ch hµng vµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi, g¾n doanh nghiÖp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ theo ®óng yªu cÇu cña kh¸ch hµng. * XuÊt khÈu uû th¸c. Lµ h×nh thøc kinh doanh trong ®ã ®¬n vÞ ngo¹i th­¬ng ®ãng vai trß lµ ng­êi trung gian thay cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng, tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸ cña nhµ s¶n xuÊt vµ qua ®ã thu mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh (th­êng lµ tû lÖ % cña gi¸ trÞ l« hµng xuÊt khÈu). ¦u ®iÓm cña ph­¬ng thøc nµy lµ møc ®é rñi ro thÊp, kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanh vµ cã thÓ thu vÒ mét kho¶n lîi nhuËn ®¸ng kÓ. Ngoµi ra tr¸ch nhiÖm trong viÖc tranh chÊp vµ khiÕu n¹i thuéc vÒ ng­êi s¶n xuÊt. * Bu«n b¸n ®èi l­u. Lµ ph­¬ng thøc giao dÞch trong ®ã xuÊt khÈu g¾n liÒn víi nhËp khÈu, ng­êi b¸n ®ång thêi lµ ng­êi mua vµ l­îng hµng ho¸ mang ra trao ®æi th­êng cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng. Môc ®Ých xuÊt khÈu ë ®©y kh«ng ph¶i nh»m thu vÒ mét kho¶n ngo¹i tÖ mµ nh»m cã ®­îc mét l­îng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ l« hµng xuÊt khÈu. Lîi Ých cña bu«n b¸n ®èi l­u lµ tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro vÒ sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi cßn cã lîi khi c¸c bªn kh«ng cã ®ñ ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n l« hµng nhËp khÈu cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã, ®èi víi mét quèc gia, bu«n b¸n ®èi l­u cßn cã thÓ lµm c©n b»ng h¹ng môc th­êng xuyªn trong c¸n c©n thanh to¸n. * Giao dÞch qua trung gian. Lµ viÖc giao dÞch mµ mäi viÖc thiÕt quan hÖ gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua ®Òu ph¶i th«ng qua ng­êi thø ba gäi lµ trung gian th­¬ng m¹i. Ng­êi nµy thay mÆt cho bªn mua giao dÞch víi bªn b¸n, thay mÆt bªn b¸n giao dÞch víi bªn mua hoÆc thay mÆt c¶ hai bªn ®Ó ®­a ra c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch bu«n b¸n. Ng­êi thø ba nµy th­êng lµ ®¹i lÝ, m«i giíi. ¦u ®iÓm cña viÖc sö dông ng­êi trung gian lµ cã thÓ tËn dông c¬ së vËt chÊt kü thuËt, vèn liÕng cña hä, gi¶m chi phÝ l­u th«ng, t¨ng tèc ®é quay vßng vèn do ng­êi trung gian th­êng cã m¹ng l­íi b¸n lÎ... Tuy nhiªn sö dông trung gian còng cã nh÷ng h¹n chÕ nh­ ph¶i chia sÎ lîi nhuËn, phô thuéc vµo trung gian, kh«ng hiÓm t­êng tËn ph¶n øng cña kh¸ch hµng vÒ hµng ho¸ cña m×nh. * T¸i xuÊt khÈu. Lµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tr­íc ®©y ®· nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu víi môc ®Ých thu vÒ mét kho¶n ngo¹i tÖ lín h¬n vèn bá ra ban ®Çu. Giao dÞch nµy lu«n lu«n thu hót ba n­íc: n­íc xuÊt khÈu, n­íc t¸i xuÊt vµ n­íc nhËp khÈu. Do ®ã giao dÞch t¸i xuÊt cßn ®­îc gäi lµ giao dÞch ba bªn hay giao dÞch tam gi¸c. * Gia c«ng quèc tÕ. Lµ h×nh thøc kinh doanh trong ®ã mét bªn (gäi lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña bªn kh¸c (gäi lµ bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn thµnh phÈm råi giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ nhËn thï lao (gäi lµ phÝ gia c«ng). Nh­ vËy víi ph­¬ng thøc gia c«ng quèc tÕ, cã thÓ kÕt hîp tËn dông nh©n c«ng víi gi¸ rÎ ë c¸c n­íc nhËn gia c«ng víi khai th¸c c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ cã chÊt l­îng cao, ®em l¹i lîi nhuËn cho c¶ hai bªn thuª vµ nhËn gia c«ng. II. Gia c«ng quèc tÕ. 1. Khai niÖm gia c«ng quèc tÕ. Trong tõ ®iÓn kinh tÕ (CHDC §øc), nhµ xuÊt b¶n Kinh tÕ 1972, gia c«ng ®­îc ®Þnh nghÜa lµ sù c¶i tiÕn ®Æc biÖt cña c¸c thuéc tÝnh riªng cña c¸c ®èi t­îng lao ®éng (vËt liÖu) ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch s¸ng t¹o vµ cã ý thøc nh»m ®¹t ®­îc mét gi¸ trÞ sö dông míi nµo ®ã. Theo ®iÒu 128, LuËt th­¬ng m¹i (ngµy 10/05/1997) cña n­íc ta, gia c«ng trong th­¬ng m¹i ®­îc hiÓu lµ mét hµnh vi th­¬ng m¹i, theo ®ã bªn nhËn gia c«ng thùc hiÖn viÖc gia c«ng hµng ho¸ theo yªu cÇu, b»ng nguyªn liÖu, vËt liÖu cña bªn ®Æt gia c«ng ®Ó h­ëng tiÒn gia c«ng, bªn ®Æt gia c«ng nhËn hµng ho¸ ®· gia c«ng ®Ó kinh doanh th­¬ng m¹i vµ ph¶i tr¶ tiÒn gia c«ng cho bªn nhËn gia coong. Néi dung cña gia c«ng trong tm gåm s¶n xuÊt, chÕ biÕn, chÕ t¸c, söa ch÷a, t¸i chÕ, l¾p r¸p, ph©n lo¹i, ®ãng gãi hµng ho¸ theo yªu cÇu vµ b»ng nguyªn vËt liÖu cña bªn ®Æt gia c«ng. §ã lµ nh÷ng kh¸i niÖm vÒ gia c«ng nãi chung, cßn gia c«ng quèc tÕ lµ ph­¬ng thøc kinh doanh trong ®ã mét bªn, gäi lµ bªn nhËn gia c«ng, nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn ®Æt gia c«ng, ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm, giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ nhËn thï lao, gäi lµ phÝ gia c«ng. Nh­ vËy, khi ho¹t ®éng gia c«ng v­ît ra biªn giíi quèc gia th× gäi lµ gia c«ng quèc tÕ. LuËt th­¬ng m¹i n­íc ta nªu râ: gia c«ng víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi lµ viÖc gia c«ng trong th­¬ng m¹i, theo ®ã bªn ®Æt gia c«ng, bªn nh©n gia c«ng lµ th­¬ng nh©n cã trô së chÝnh hoÆc n¬i cø trï th­êng xuyªn t¹i c¸c n­íc kh¸c nhau ph¶i cã mét bªn lµ th­¬ng nh©n ho¹t ®éng th­¬ng m¹i t¹i ViÖt Nam. Gia c«ng quèc tÕ cã hai h×nh thøc lµ gia c«ng thuª cho n­íc ngoµi vµ thuª n­íc ngoµi gia c«ng. Tuy nhiªn ë n­íc ta, nãi ®Õn ho¹t ®éng gia c«ng quèc tÕ chñ yÕu lµ nãi ®Õn ho¹t ®éng gia c«ng thuª cho n­íc ngoµi. Suy cho cïng, gia c«ng quèc tÕ lµ mét h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng, nh­ng lµ lo¹i lao ®éng d­íi d¹ng ®­îc sö dông (®­îc thÓ hiÖn trong hµng ho¸) chø kh«ng ph¶i d­íi d¹ng xuÊt khÈu nhËn gia c«ng ra n­íc ngoµi. 2. C¸c h×nh thøc gia c«ng quèc tÕ. Cã thÓ ph©n chia c¸c h×nh tøhc gia c«ng quèc tÕ theo mét sè tiªu thøc sau: 2.1. Theo quyÒn së h÷u nguyªn liÖu. * H×nh thøc nhËn nguyªn phô liÖu, giao thµnh phÈm. Bªn ®Æt gia c«ng giao nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cho bªn nhËn gia c«ng vµ sau thêi gian s¶n xuÊt, chÕ t¹o, sÏ thu håi thµnh phÈm vµ tr¶ phÝ gia c«ng. Trong tr­êng hîp nµy, trong thêi gian chÕ t¹o, quyÒn së h÷u vÒ nguyªn liÖu vÉn thuéc vÒ bªn ®Æt gia c«ng. Bªn ®Æt gia c«ng còng cã thÓ giao c¶ m¸y mãc thiÕt bÞ, cö chuyªn gia sang h­íng dÉn kü thuËt vµ kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn gia c«ng. Bªn nhËn gia c«ng còng cã thÓ ®i mua phô liÖu nÕu ®­îc sù ®ång ý cña bªn ®Æt gia c«ng. * H×nh thøc mua ®øt b¸n ®o¹n. H×nh thøc nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ quèc tÕ. Bªn ®Æt gia c«ng sÏ b¸n ®øt nguyªn vËt liÖu cho bªn nhËn gia c«ng vµ sau mét thêi gian s¶n xuÊt, chÕ t¹o sÏ mua l¹i toµn bé thµnh phÈm. Trong tr­êng hîp nµy, quyÒn së h÷u nguyªn liÖu chuyÓn tõ bªn ®Æt gia c«ng sang bªn nhËn gia c«ng. Sù rµng buéc gi÷a c¸c bªn thÓ hiÖn ë tr­êng hîp quy ®Þnh sè s¶n phÈm t¹o ra vµ ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu. Sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, bªn nhËn gia c«ng cã tr¸ch nhiÖm b¸n l¹i toµn bé s¶n phÈm cho bªn ®Æt gia c«ng vµ bªn ®Æt gia c«ng cã nghÜa vô mua l¹i toµn bé sè s¶n phÈm ®ã. * H×nh thøc kÕt hîp. Lµ h×nh thøc trong ®ã bªn ®Æt gia c«ng chØ giao nhËn nh÷ng nguyªn liÖu chÝnh, cßn bªn nhËn gia c«ng sÏ mua nguyªn liÖu phô trong n­íc ®Ó bæ sung vµ tiÕp tôc hoµn thµnh s¶n xuÊt theo hîp ddång ®· kÝ. 2.2. Theo gi¸ gia c«ng. Theo tiªu thøc nµy, gia c«ng quèc tÕ cã hai h×nh thøc. * Hîp ®ång thùc chi thùc thanh (Cost plus contract) Bªn nhËn gia c«ng thanh to¸n víi bªn ®Æt gia c«ng toµn bé nh÷ng chi phÝ thùc tÕ cña m×nh céng víi tiÒn thï lao gia c«ng. * Hîp ®ång kho¸n. Ng­êi ta x¸c ®Þnh mét møc gi¸ ®Þnh møc (Target price) cho mçi s¶n phÈm, bao gåm chi phÝ ®Þnh møc vµ thï lao ®Þnh møc. Dï chi phÝ cña bªn nhËn gia c«ng lµ bao nhiªu ®i n÷a, hai bªn vÉn thanh to¸n víi nhau theo gi¸ ®Þnh møc ®ã. Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i trªn, ng­êi ta cßn cã thÓ ph©n chia c¸c h×nh thøc gia c«ng quèc tÕ theo c«ng ®o¹n gia c«ng hay theo chñ thÓ tham gia quan hÖ gia c«ng. tuy nhiªn, riªng lÜnh vùc gia c«ng hµng thªu ren xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng gia c«ng chÝnh ë n­íc ta th× c¸c ph©n chia theo tiªu thøc quyÒn së h÷u nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ c¸c ph©n chia thÝch hîp nhÊt. 3. Yªu cÇu vµ vai trß cña gia c«ng quèc tÕ. 3.1. Yªu cÇu. Gia c«ng quèc tÕ lµ mét h×nh thøc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ®­îc sö dông réng r·i trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. §èi víi n­íc ta, kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ ho¹t ®éng gia c«ng chiÕm tû lÖ kh«ng nhá trong toµn bé gi¸ trÞ xuÊt khÈu. ChÝnh v× vËy ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng gia c«ng xuÊt khÈu, LuËt th­¬ng m¹i vµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt cña n­íc ta còng cã nh÷ng ®iÒu kho¶n quy ®Þnh, h­íng dÉn thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia quan hÖ gia c«ng, trªn c¬ së ®ã ®¶m b¶o lîi Ých cho c¸c bªn. NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP cña ChÝnh phñ ngµy 31/07/1998 lµ nghÞ ®Þnh quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt th­¬ng m¹i vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu, gia c«ng vµ ®¹i lý mua hµng ho¸ víi n­íc ngoµi. Theo nghÞ ®Þnh nµy, c¸c bªn tham gia vµo ho¹t ®éng gia c«ng quèc tÕ cã quyÒn vµ nghÜa vô sau: * §èi víi bªn ®Æt gia c«ng. - Giao toµn bé hoÆc mét phÇn nguyªn vËt liÖu gia c«ng theo tho¶ thuËn t¹i hîp ®ång gia c«ng. - NhËn vµ ®­a ra khái ViÖt Nam toµn bé s¶n phÈm gia c«ng, m¸y mãc thiÕt bÞ cho thuª hoÆc m­în, nguyªn liÖu, phô liÖu, vËt t­ phÕ liÖu sau khi thanh lý hîp ®ång gia c«ng. - §­îc cö chuyªn gia ®Õn ViÖt Nam ®Ó h­íng dÉn kü thuËt s¶n xuÊt vµ kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm gia c«ng. - ChÞu tr¸ch nhiÖm vÒ quyÒn sö dông nh·n hiÖu hµng ho¸, tªn gäi, xuÊt xø hµng ho¸. - Tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng gia c«ng vµ c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång gia c«ng ®· ký kÕt. * §èi víi bªn nhËn gia c«ng. - §­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn liÖu, phô liÖu t¹m nhËp khÈu theo ®Þnh møc ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång gia c«ng. - §­îc thuª th­¬ng nh©n kh¸c gia c«ng. - §­îc cung øng mét phÇn hoÆc toµn bé nguyªn phô liÖu, vËt t­ ®Ó gia c«ng vµ ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®èi víi phÇn nguyªn phô liÖu, vËt t­ mua trong n­íc. - §­îc nhËn tiÒn thanh to¸n cña bªn ®Æt gia c«ng b»ng s¶n phÈm gia c«ng, trõ s¶n phÈm thuéc danh môc hµng ho¸ cÊm nhËp khÈu. NÕu lµ s¶n phÈm xuÊt nhËp khÈu cã ®iÒu kiÖn th× ph¶i ®­îc sù chÊp thuËn cña c¬ quan cã thÈm quyÒn. - Ph¶i tu©n thñ luËt ph¸p vµ c¸c ®iÒu kiÖn trong hîp ®ång gia c«ng. 3.2. Vai trß cña gia c«ng quèc tÕ. * §èi víi bªn ®Æt gia c«ng. Gia c«ng quèc tÕ ngµy nay kh¸ phæ biÕn trong ho¹t ®éng giao dÞch th