Nâng cao chất lượng cho vay trung và dài hạn tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội

Báo cáo tốt nghiệp “Nâng cao chất lượng cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội” 2 Mục lục Danh mục các từ viết tắt .................................................................................. 5 Danh mục bảng ............................................................................................... 6 Lời mở đầu ...................................................................................................... 7 Chương 1: Cơ sở lý luận về chất lượng cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng thương mại .................................................................................. 9 1.1. Hoạt động cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng thương mại .......... 9 1.1.1. Khái quát về Ngân hàng thương mại .............................................. 9 1.1.2. Hoạt động cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng thương mại . 12 1.2. Chất lượng cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng thương mại ..... 15 1.2.1. Khái niệm chất lượng cho vay ...................................................... 15 1.2.2. Chỉ tiêu phản ánh chất lượng cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng thương mại ........................................................................................... 16 1.3. Nhân tố ảnh hướng tới chất lượng cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng thương mại .......................................................................................... 19 1.3.1. Nhóm nhân tố chủ quan ............................................................... 19 1.3.2. Nhóm nhân tố khách quan ............................................................ 23 Chương 2: Thực trạng chất lượng cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội ................................... 26 2.1. Khái quát về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội26 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội ................................................................................. 26 3 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội ................................................................................................... 27 2.2. Thực trạng chất lượng cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội ...................................................... 33 2.2.1.Thực trạng hoạt động cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội ............................................... 33 2.2.2. Thực trạng chất lượng cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội ............................................... 37 2.3. Đánh giá thực trạng chất lượng cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội ................................... 41 2.3.1. Thành công .................................................................................. 41 2.3.2. Điểm yếu và nguyên nhân ............................................................ 44 Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội ......................... 49 3.1. Định hướng hoạt động cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội ....................................................... 49 3.1.1. Định hướng phát triển của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội ...................................................................................... 49 3.1.2. Định hướng hoạt động cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội ............................................... 50 3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội............................................. 51 3.2.1. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng .............................. 51 4 3.2.2. Nâng cao chất lượng công tác phân loại khách hàng và chính sách khách hàng .................................................................................................... 53 3.2.3. Nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng trung và dài hạn ........... 55 3.2.4. Tăng cường kiểm soát công tác giải ngân vốn vay ....................... 57 3.2.5. Nâng cao chất lượng công tác kiểm soát trong khi cho vay .......... 58 3.2.6. Cân đối hợp lý các loại hình cho vay trung và dài hạn................. 58 3.2.7. Thực hiện tốt công tác thu hồi nợ xấu .......................................... 59 3.2.8. Tăng cường công tác kiểm tra kiểm soát nội bộ ........................... 60 3.2.9. Hoàn thiện hệ thống thông tin ..................................................... 62 3.2.10. Hoàn thiện hệ thống trang thiết bị và công nghệ ........................ 63 3.3. Kiến nghị ............................................................................................... 64 3.3.1. Kiến nghị đối với Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam.................... 64 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước ....................................... 65 3.3.3. Kiến nghị đối với Chính Phủ ........................................................ 67 3.3.4. Kiến nghị đối với khách hàng ....................................................... 67 Kết luận ......................................................................................................... 69 Danh sách tài liệu tham khảo ......................................................................... 71 5 Danh mục các từ viết tắt 1. NHNN: Ngân hàng nhà nước 2. TCTD: Tổ chức tín dụng 3. DNNN: Doanh nghiệp nhà nước 4. DNNQD: Doanh nghiệp ngoài quốc doanh 5. Ngân hàng NNo&PTNT Hà Nội: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội 6. Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam 6 Danh mục bảng Bảng 2.1. Nguồn nguồn vốn của NHNo&PTNN Hà Nội (2005- 2008) Bảng 2.2. Dư nợ cho vay tại Ngân hàng No&PTNT Hà Nội theo thời hạn cho vay Bảng 2.3. Phân loại cho vay trung và dài hạn theo thành phần kinh tế Bảng 2.4. Phân loại cho vay trung và dài hạn theo loại tiền Bảng 2.5. Phân loại cho vay trung và dài hạn theo loại tài sản đảm bảo Bảng 2.6. Tình hình nợ xấu tại Ngân hàng NNo&PTNT Hà Nội phân loại theo kỳ hạn Bảng 2.7. Tình hình nợ xấu cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng NNo&PTNT Hà Nội qua ba năm 2006-2008 Bảng 2.8. Nợ xấu cho vay trung và dài hạn phân loại theo thành phần kinh tế tại Ngân hàng NNo&PTNT Hà Nội Bảng 2.9. Doanh thu từ hoạt động cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng NNo&PTNT Hà Nội 7 Lời mở đầu Sau hơn hai mươi năm đổi mới và phát triển cùng đất nước, hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam không ngừng phát triển về quy mô, chất lượng hoạt động và hiệu quả kinh doanh. Các ngân hàng thương mại đã đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định và phát triển nền kinh tế nước ta. Hệ thống ngân hàng thương mại ngày càng trở thành kênh chu chuyển vốn quan trọng của nền kinh tế, giúp đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Đặc biệt, với nguồn vốn trung và dài hạn huy động được từ các khoản cho vay trung và dài hạn của ngân hàng, các cơ quan Nhà nước cũng như các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế có thể đẩy mạnh xây dựng cơ sở hạ tầng, đổi mới công nghệ, trang thiết bị kỹ thuật và mở rộng sản xuất kinh doanh. Do vậy, cho vay trung và dài hạn đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế đất nước. Để cho vay trung và dài hạn có thể phát huy một cách tốt nhất vai trò của mình, vấn đề nâng cao chất lượng cho vay trung và dài hạn trở thành nhu cầu bức thiết. Hiện nay, trong bối cảnh hội nhập kinh tế thế giới và khu vực diễn ra nhanh và mạnh, vấn đề nâng cao chất lượng tín dụng được đặt lên hàng đầu đối với các ngân hàng thương mại trong nước. Nó như một yếu tố cần thiết để nâng cao khả năng cạnh tranh với các ngân hàng thương mại nước ngoài. Đây cũng là một giải pháp cần thiết giúp các ngân hàng thương mại vượt qua cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới hiện nay. Ngoài ra, chất lượng cho vay trung và dài hạn quyết định khả năng quay vòng vốn của ngân hàng để từ đó giúp ngân hàng có thể tiếp tục cho vay và tăng khả năng sinh lời. Chất lượng tín dụng còn có tác dụng thu hút khách hàng mới, làm ăn có hiệu quả cũng như thắt chặt mối quan hệ của Ngân hàng với những khách hàng cũ. 8 Xét trên phương diện nền kinh tế, chất lượng cho vay tốt góp phần phát triển nền kinh tế. Với chất lượng cho vay tốt, Ngân hàng không những có thể thu hồi cả gốc và lãi, mà còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả. Hơn thế, chất lượng cho vay tốt có nghĩa là lượng tiền nhàn rỗi từ những người gửi tiền đã được đầu tư có hiệu quả và góp phần vào tăng trưởng nền kinh tế. Nhận thấy sự cần thiết của việc nâng cao chất lượng cho vay trung và dài hạn, em đã chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng cho vay trung và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội” Bài chuyên đề được chia thành ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về chất lượng cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng chất lượng cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội 9 Chương 1: Cơ sở lý luận về chất lượng cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng thương mại 1.1. Hoạt động cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái quát về Ngân hàng thương mại 1.1.1.1 Khái quát về ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại là một tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất, đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm, dịch vụ thanh toán và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kì một tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế. Theo khoản 7 điều 20 luật các tổ chức tín dụng 07/1997/QHX của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, “Hoạt động ngân hàng là một hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi và sử dụng số tiền này để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán”. Để thực hiện vai trò trung gian tài chính của mình, ngân hàng thương mại cung cấp một số các hoạt động dịch vụ cơ bản cho công chúng và các doanh nghiệp, như:  Mua bán ngoại tệ Mua bán ngoại tệ là một trong các dịch vụ đầu tiên của Ngân hàng. Thông qua việc đứng ra làm trung gian mua bán một loại tiền này lấy một loại tiền khác, ngân hàng thương mại hưởng phí dịch vụ. Hiện nay, hoạt động mua bán ngoại tệ thường do các ngân hàng lớn cung cấp do mức độ rủi ro tỷ giá cao và đòi hỏi phải có trình độ chuyên môn cao.  Nhận tiền gửi 10 Ngân hàng mở dịch vụ nhận tiền gửi nhằm bảo quản hộ người có tiền với cam kết hoàn trả đúng hạn. Đây là một nguồn quan trọng trong nguồn vốn của ngân hàng thương mại. Để thu hút tiền gửi, các ngân hàng đã trả lãi cho tiền gửi như phần thưởng cho khách hàng do đã hi sinh nhu cầu tiêu dùng hiện tại và cho phép ngân hàng sử dụng tạm thời để kinh doanh. Với hình thức tiền gửi thanh toán, ngân hàng còn nhận tiền gửi và đồng thời cung cấp dịch vụ thanh toán cho khách hàng. Tài khoản tiền gửi thanh toán thường có lãi suất thấp.  Tín dụng Tín dụng là một trong những hoạt động quan trọng bậc nhất của ngân hàng thương mại. Cụ thể, tín dụng là hoạt động tài trợ của ngân hàng thương mại cho khách hàng trên cơ sở tín nhiệm và bao gồm cho vay, chiết khấu giấy tờ có giá, bảo lãnh, bao thanh toán, cho thuê tài chính và các hoạt động tín dụng khác. Đây là nguồn thu chủ yếu cho ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh mạnh mẽ đang diễn ra trong lĩnh vực ngân hàng, các ngân hàng thương mại đang có xu hướng tăng cường các nguồn thu từ dịch vụ và giảm nguồn thu từ tín dụng.  Cung cấp các dịch vụ khác Ngoài các dịch vụ chính, Ngân hàng thương mại còn cung cấp hàng loạt các dịch vụ khác như thanh toán quốc tế, bảo quản vật có giá, cung cấp dịch vụ thanh toán, dịch vụ ủy thác và tư vấn… nhằm tăng doanh thu ngoài tín dụng, đồng thời cũng tăng tính an toàn cho hoạt động ngân hàng. Do sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa các Ngân hàng, doanh thu từ các dịch vụ này ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh thu của Ngân hàng thương mại. 11 1.1.1.2. Hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại Đối với ngân hàng thương mại, tín dụng là hoạt động chủ yếu và truyền thống. Tín dụng ngân hàng được hiểu là việc ngân hàng tài trợ cho khách hàng trên cơ sở tín nhiệm. Trong các hoạt động tín dụng, cho vay là hoạt động chiếm tỷ trọng lớn nhất xét về dư nợ của các ngân hàng thương mại. Căn cứ theo khoản 1 Điều 3 của Quy chế cho vay của Tổ chức Tín dụng đối với khách hàng (ban hành kèm theo Quyết định số 1627/2001/QĐ-NHNN ngày 31/12/2001 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước) thì “Cho vay là một hình thức cấp tín dụng, theo đó Tổ chức Tín dụng giao cho khách hàng sử dụng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.” Cho vay, phân loại theo thời gian, bao gồm:  Cho vay ngắn hạn: Từ 12 tháng trở xuống và thường nhằm tài trợ cho tài sản lưu động hoặc nhu cầu sử dụng vốn ngắn hạn của Nhà nước, doanh nghiệp, hộ gia đình và hộ sản xuất.  Cho vay trung và dài hạn: Trên 1 năm và thường nhằm tài trợ cho nhu cầu mua sắm trang thiết bị, xây dựng, cải tiến kĩ thuật, mua công nghệ… Tài sản đảm bảo của các khoản cho vay cho phép ngân hàng thương mại có được nguồn thu nợ thứ hai bằng cách bán các tài sản đó khi nguồn thu nợ thứ nhất (từ hoạt động sản xuất kinh doanh) không có hoặc không đủ. Do vậy, cho vay có thể được phân loại theo tài sản đảm bảo, bao gồm:  Cho vay có đảm bảo bằng uy tín của chính khách hàng: thường được cấp cho khách hàng làm ăn thường xuyên có lãi, tình hình tài chính vững 12 mạnh, các món vay tương đối nhỏ so với vốn của người vay hoặc ít xảy ra nợ quá hạn. Ngoài ra, loại cho vay này còn là các khoản cho vay theo chỉ thị của chính phủ mà chính phủ yêu cầu không cần tài sản đảm bảo. Các khoản cho vay đối với các tổ chức tài chính lớn, các công ty lớn hoặc các khoản cho vay có thể được giám sát trong việc bán hàng… cũng có thể được ngân hàng cho vay không cần tài sản đảm bảo.  Cho vay có đảm bảo bằng thế chấp: là hình thức cho vay trong đó bên vay dùng tài sản bảo đảm thuộc quyền sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trả nợ đối với ngân hàng nhưng không chuyển giao tài sản đó cho ngân hàng.  Cho vay có đảm bảo bằng cầm cố tài sản: là hình thức cho vay trong đó tài sản bảo đảm thuộc quyền sở hữu của bên vay được bên vay giao cho ngân hàng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự. 1.1.2. Hoạt động cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng thương mại Cho vay trung và dài hạn là những khoản cho vay có thời hạn từ một năm trở lên. Ngân hàng cho doanh nghiệp vay trung và dài hạn thường để tài trợ cho nhu cầu mua sắm trang thiết bị, xây dựng, đầu tư cải tiến kỹ thuật, mua công nghệ… Với sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ, nhu cầu vốn trung và dài hạn ngày càng cao. Ngoài ra, cho vay trung và dài hạn có thời gian thu hồi vốn dài và quy mô món vay lớn nên thường chịu rủi ro cao do những thay đổi khó dự đoán từ môi trường kinh tế. Nguồn vốn để cho vay trung và dài hạn thường gồm :  Nguồn vốn huy động có kỳ hạn ổn định từ một năm trở lên.  Vốn vay trong nước thông qua phát hành trái phiếu. 13  Vốn vay trên thị trường liên ngân hàng.  Một phần nguồn vốn tự có của Ngân hàng thương mại.  Vốn ủy thác của Nhà nước và các tổ chức quốc tế.  Nguồn vốn ngắn hạn được phép sử dụng để cho vay trung và dài hạn theo tỷ lệ quy định. Giống như cho vay nói chung, khách hàng muốn vay trung và dài hạn phải đáp ứng đủ một số điều kiện bắt buộc như:  Có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật.  Mục đích sử dụng vốn vay hợp pháp.  Có khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết.  Có dự án đầu tư, phương án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ khả thi và có hiệu quả; hoặc có dự án đầu tư, phương án phục vụ đời sống khả thi và phù hợp với quy định của pháp luật.  Thực hiện các quy định về bảo đảm tiền vay theo quy định của Chính phủ và hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Cho vay trung và dài hạn bao gồm:  Cho vay bằng cách mua trái phiếu Các ngân hàng mua các trái phiếu trung và dài hạn của các doanh nghiệp nhằm tài trợ cho quá trình hình thành tài sản cố định. Khi mua trái phiếu, ngân hàng thương mại luôn cân nhắc đến kì hạn, khả năng chuyển đổi, lãi suất cũng như tình hình tài chính doanh nghiệp…  Cho vay theo dự án Ngân hàng cũng cho vay trung và dài hạn cho các dự án mua sắm và xây dựng tài sản cố định. Tuy nhiên, người vay phải xây dựng dự án, thể hiện mục 14 đích, kế hoạch đầu tư cũng như quá trình thực hiện dự án. Thẩm định dự án là cơ sở để ngân hàng quyết định phần vốn cho vay cũng như xác định khả năng hoàn trả của doanh nghiệp. Dự án được xây dựng gồm nhiều mục như phân tích thị trường, nguồn nhân lực, địa điểm, công nghệ, qui trình sản xuất, phân tích tài chính... Trong đó, phân tích tài chính là mục tiêu quan tâm hàng đầu của ngân hàng. Các dự án cho vay trung và dài hạn có thời hạn từ một năm trở lên và thường chia thành: thời gian đầu tư (thời gian ngân hàng giải ngân theo tiến độ xây dựng), thời gian ân hạn và thời gian trả nợ. Ngân hàng cân nhắc thời hạn tín dụng và kì hạn nợ chủ yếu dựa vào thời hạn tài trợ do yêu cầu của dự án cho vay và thời hạn của nguồn. Nếu ngân hàng có khả năng chuyển hoán nguồn và huy động nguồn vốn trung và dài hạn tốt thì thời hạn tín dụng và kì hạn nợ sẽ nghiêng về đáp ứng nhu cầu của người vay. Cho vay trung và dài hạn đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Phần lớn các khoản cho vay trung và dài hạn được đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh và phục vụ tăng trưởng kinh tế. Đặc biệt, cho vay trung và dài hạn phát triển đã giúp hạn chế bao cấp từ ngân sách Nhà nước cho đầu tư và xây dựng cơ bản. Cho vay trung và dài hạn cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển dịch cơ cấu đầu tư, làm cho cơ cấu của nền kinh tế trở nên hợp lý từ đó làm tiền đề cho sự ổn định và trật tự an toàn xã hội. Đối với ngân hàng thương mại, hoạt động cho vay trung và dài hạn đem lại lợi nhuận cao vì món cho vay trung và dài hạn thường có quy mô lớn và lãi suất cao. Ngoài ra, đây cũng là cơ hội để ngân hàng tạo mối quan hệ gắn bó lâu dài với doanh nghiệp. Ngân hàng cũng có thể mở rộng cho vay ngắn hạn với doanh nghiệp nhờ sự hiểu biết và tin tưởng lẫn nhau. 15 Đối với một doanh nghiệp, cho vay trung và dài hạn đã giúp doanh nghiệp tăng cường đầu tư vào tài sản cố định như nhà xưởng, trang thiết bị, máy móc, công nghệ... nhằm tăng cường vị thế và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. 1.2. Chất lượng cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng thương mại 1.2.1. Khái niệm chất lượng cho vay Chất lượng cho vay là một khái niệm tương đối và có thể được hiểu khác nhau trên các giác độ khác nhau, chủ yếu là dưới giác độ của khách hàng và giác độ của ngân hàng thương mại. Dưới giác độ khách hàng, chất lượng cho vay được hiểu là sự đáp ứng một cách tốt nhất các dịch vụ cho vay của ngân hàng thương mại đối với khách hàng trên khía cạnh lãi suất, kì hạn, thủ tục… Xét trên khía cạnh của khách hàng, chất lượng cho vay_ một dịch vụ của ngân hàng _ cũng có thể được hiểu như chất lượng của một dịch vụ thông thường. Đặc biệt, trong bối cảnh cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng diễn ra ngày càng mạnh mẽ, chất lượng tín dụng ngày càng được chú trọng. Nhờ đó, dịch vụ cho vay của ngân hàng