Kể từ khi Chính phủ Việt Nam ban hành Luật Đầu tư nước ngoài, đồng thời thực hiện các chính sách mở cửa nền kinh tế khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vốn, công nghệ, thiết bị vào Việt Nam, các dự án đầu tư nước ngoài đã hình thành và đi vào hoạt động tại Việt Nam. Trong số đó, một lượng đáng kể các nhà đầu tư nước ngoài có tên tuổi trong lĩnh vực sản xuất thương mại và dịch vụ về ô tô đã được cấp phép đầu tư và đi vào hoạt động dưới dạng liên doanh như: Mercedes-Benz Việt Nam, VMC, Mekong, Toyota Việt Nam, Ford Việt Nam.với tổng số vốn đầu tư hàng chục đến hàng trăm triệu đô la.
Một vấn đề mà các liên doanh hiện đang tập trung giải quyết đó là làm thế nào để có thể mở rộng thị phần của mình trên thị trường còn tương đối nhỏ bé hiện nay. Mục tiêu hiện tại của các liên doanh là làm sao duy trì được hoạt động của mình không bị thua lỗ hoặc có thua lỗ thì chỉ ở mức kế hoạch cho phép. Đây là một vấn đề rất khó khăn cho các liên doanh tại Việt Nam. Vấn đề này không chỉ phụ thuộc vào nỗ lực của từng liên doanh mà còn phụ thuộc rất nhiều yếu tố khách quan như tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, thu nhập quốc dân/đầu người, mức độ phát triển của hệ thống giao thông đường bộ Việt Nam, các chính sách chế độ của chính phủ Việt Nam trong việc khuyến khích hay hạn chế tiêu dùng loại mặt hàng ô tô, chính sách nội địa hoá sản phẩm, giảm giá thành, chính sách xuất nhập khẩu của Nhà nước, việc phát triển xuất khẩu sản phẩm ra thị trường nước ngoài.
Trên cơ sở nhận biết tầm quan trọng của công tác tiêu thụ sản phẩm, bằng những kiến thức đã được học, nghiên cứu tại trường Đại học Ngoại Thương và qua quá trình làm việc tại Chi nhánh công ty liên doanh ô tô Mercedes-Benz Việt Nam, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “Phương hướng và biện pháp mở rộng thị trường tiêu thụ ô tô của Công ty liên doanh sản xuất ô tô Mercedes-Benz Việt Nam” làm khoá luận tốt nghiệp.
89 trang |
Chia sẻ: lvbuiluyen | Lượt xem: 1840 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Phương hướng và biện pháp mở rộng thị trường tiêu thụ ô tô của Công ty Mercedes - Benz Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Môc lôc
Trang
Më ®Çu 4
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ thÞ trêng vµ më 7
réng thÞ trêng ®èi víi doanh nghiÖp
I. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÞ trêng 7
1. Kh¸i niÖm thÞ trêng 7
2. C¸c yÕu tè cÊu thµnh thÞ trêng 9
3. Vai trß vµ c¸c chøc n¨ng cña thÞ trêng 11
4. Ph©n lo¹i thÞ trêng 13
5. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn thÞ trêng 15
II. Néi dung c«ng t¸c duy tr× vµ më réng thÞ trêng tiªu 16
thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp
1. ThÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp 16
2. Néi dung c«ng t¸c duy tr× vµ më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n 17
phÈm cña doanh nghiÖp
3. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c«ng t¸c duy tr× vµ më réng thÞ 24
trêng tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp
4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn viÖc duy tr× vµ më réng thÞ trêng 26
tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp
4.1. Nhãm nh©n tè chñ quan 27
4.2. Nhãm nh©n tè kh¸ch quan 28
5. Vai trß cña viÖc duy tr× vµ më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm 31
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kinh doanh vµ më réng thÞ 34
trêng tiªu thô s¶n phÈm t¹i c«ng ty liªn
doanh « t« Mercedes-benz viÖt nam (mbv)
I. ThÞ trêng « t« ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y 34
II. Kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña MBV 35
1. S¬ lîc lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña MBV 35
2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña c«ng ty MBV 38
3. C¬ cÊu tæ chøc vµ nh©n sù cña MBV 39
4. T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña MBV 43
III. Ho¹t ®éng më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm cña 49
MBV giai ®o¹n (2000-2002)
1. T×nh h×nh thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm cña c«ng ty 49
2. C¸c biÖn ph¸p c«ng ty ®· ¸p dông ®Ó duy tr× vµ më réng 53
thÞ trêng tiªu thô
2.1. C«ng t¸c ®iÒu tra nghiªn cøu thÞ trêng 53
2.2. C«ng t¸c tæ chøc x©y dùng m¹ng líi b¸n hµng 55
2.3. ChiÕn lîc s¶n phÈm 56
2.4. ChÝnh s¸ch gi¸ c¶ 58
2.5. C¸c biÖn ph¸p hç trî xóc tiÕn tiªu thô 63
3. §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh duy tr× vµ më réng thÞ trêng 65
tiªu thô s¶n phÈm cña c«ng ty
Ch¬ng III: mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng thÞ trêng 70
tiªu thô s¶n phÈm cña MBV
I. TriÓn väng ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña MBV 70
II. C¸c biÖn ph¸p nh»m duy tr×, më réng thÞ trêng cña MBV 71
1. N©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c dù b¸o nhu cÇu 71
2. VËn dông linh ho¹t c¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu cña c«ng ty vµ lµm 73
tèt c¸c ho¹t ®éng phôc vô kh¸ch hµng
2.1. ChÝnh s¸ch s¶n phÈm 73
2.2. ChÝnh s¸ch b¸n hµng 75
2.3. ChÝnh s¸ch x©y dùng vµ qu¶n lý hÖ thèng b¸n hµng vµ dÞch vô 80
sau b¸n hµng
2.4. C¸c chÝnh s¸ch hç trî b¸n hµng 81
3. Hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý kiÓm tra chÊt lîng xe l¾p r¸p 83
4. Më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm th«ng qua xuÊt khÈu 83
III. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« cña 84
Nhµ níc
KÕt luËn 87
Tµi liÖu tham kh¶o 89
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi.
KÓ tõ khi ChÝnh phñ ViÖt Nam ban hµnh LuËt §Çu t níc ngoµi, ®ång thêi thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vèn, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ vµo ViÖt Nam, c¸c dù ¸n ®Çu t níc ngoµi ®· h×nh thµnh vµ ®i vµo ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. Trong sè ®ã, mét lîng ®¸ng kÓ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi cã tªn tuæi trong lÜnh vùc s¶n xuÊt th¬ng m¹i vµ dÞch vô vÒ « t« ®· ®îc cÊp phÐp ®Çu t vµ ®i vµo ho¹t ®éng díi d¹ng liªn doanh nh: Mercedes-Benz ViÖt Nam, VMC, Mekong, toyota ViÖt Nam, Ford ViÖt Nam...víi tæng sè vèn ®Çu t hµng chôc ®Õn hµng tr¨m triÖu ®« la.
Mét vÊn ®Ò mµ c¸c liªn doanh hiÖn ®ang tËp trung gi¶i quyÕt ®ã lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ më réng thÞ phÇn cña m×nh trªn thÞ trêng cßn t¬ng ®èi nhá bÐ hiÖn nay. Môc tiªu hiÖn t¹i cña c¸c liªn doanh lµ lµm sao duy tr× ®îc ho¹t ®éng cña m×nh kh«ng bÞ thua lç hoÆc cã thua lç th× chØ ë møc kÕ ho¹ch cho phÐp. §©y lµ mét vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n cho c¸c liªn doanh t¹i ViÖt Nam. VÊn ®Ò nµy kh«ng chØ phô thuéc vµo nç lùc cña tõng liªn doanh mµ cßn phô thuéc rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan nh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña ViÖt Nam, thu nhËp quèc d©n/®Çu ngêi, møc ®é ph¸t triÓn cña hÖ thèng giao th«ng ®êng bé ViÖt Nam, c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é cña chÝnh phñ ViÖt Nam trong viÖc khuyÕn khÝch hay h¹n chÕ tiªu dïng lo¹i mÆt hµng « t«, chÝnh s¸ch néi ®Þa ho¸ s¶n phÈm, gi¶m gi¸ thµnh, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña Nhµ níc, viÖc ph¸t triÓn xuÊt khÈu s¶n phÈm ra thÞ trêng níc ngoµi.
Trªn c¬ së nhËn biÕt tÇm quan träng cña c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm, b»ng nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc häc, nghiªn cøu t¹i trêng §¹i häc Ngo¹i Th¬ng vµ qua qu¸ tr×nh lµm viÖc t¹i Chi nh¸nh c«ng ty liªn doanh « t« Mercedes-Benz ViÖt Nam, t«i ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: “Ph¬ng híng vµ biÖn ph¸p më réng thÞ trêng tiªu thô « t« cña C«ng ty liªn doanh s¶n xuÊt « t« Mercedes-Benz ViÖt Nam” lµm kho¸ luËn tèt nghiÖp.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi.
HÖ thèng ho¸ c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÞ trêng vµ ho¹t ®éng më réng thÞ trêng tiªu thô cña doanh nghiÖp, lµm râ c¸c h×nh thøc biÖn ph¸p vµ nguyªn t¾c më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm.
Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm cña c«ng ty liªn doanh « t« Mercedes-Benz ViÖt Nam trªn c¬ së nghiªn cøu thÞ trêng « t« t×m ra sù biÕn ®éng, c¸c nh©n tè ¶nh hëng trong thêi gian qua ®Õn ho¹t ®éng më réng thÞ trêng Mercedes-Benz ViÖt Nam. §a ra c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó duy tr× vµ më réng thÞ trêng tiªu thô « t« trong níc vµ xuÊt khÈu cho c«ng ty Mercedes-Benz ViÖt Nam.
3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi.
®èi tîng lµ c¸c nh©n tè kh¸ch quan cã ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng më réng thÞ trêng bao gåm c¸c yÕu tè: møc cÇu cña thÞ trêng « t« ViÖt Nam, m«i trêng kinh doanh, c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc vµ c¸c chÝnh s¸ch, chiÕn lîc chñ yÕu cña Mercedes-Benz ViÖt Nam liªn quan ®Õn ho¹t ®éng më réng thÞ trêng tiªu thô t¹i ViÖt Nam thêi gian qua.
®Ò tµi chØ tËp trung nghiªn cøu, ph©n tÝch ho¹t ®éng më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm « t« cña Mercedes-Benz ViÖt Nam 3 n¨m gÇn ®©y (2000-2002), dù b¸o c¸c yÕu tè míi ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng nµy trong thêi gian tíi, ®a ra c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu gióp cho c«ng ty thùc hiÖn tèt ho¹t ®éng më réng thÞ trêng tiªu thô trong nh÷ng n¨m tíi.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tµi.
§Ò tµi sö dông c¸c ph¬ng ph¸p chñ yÕu nh: ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, ph¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö, ph¬ng ph¸p thèng kª, ph¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp.
5. §ãng gãp cña ®Ò tµi.
trong giai ®o¹n hiÖn nay vÊn ®Ò cÊp thiÕt cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®èi víi c«ng ty Mercedes-Benz ViÖt Nam lµ lµm thÕ nµo ®Ó më réng ®îc thÞ trêng tiªu thô cña hä trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh khèc liÖt gi÷a 14 liªn doanh « t« t¹i ViÖt Nam, v× vËy kho¸ luËn ®a ra mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m më réng thÞ trêng « t« cho liªn doanh Mercedes-Benz ViÖt Nam trªn c¬ së ph©n tÝch ®¸nh gi¸ mét c¸ch x¸c thùc ho¹t ®éng më réng thÞ trêng cña c¸c liªn doanh « t« t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. ®Æc biÖt lµ ph©n tÝch ®îc c¸c nguyªn nh©n, nªu ra ®îc nh÷ng h¹n chÕ, víng m¾c trong c«ng t¸c më réng thÞ trêng tiªu thô trong níc còng nh chÝnh s¸ch xuÊt khÈu « t« sang c¸c níc trong khu vùc trong thêi gian tíi.
6. KÕt cÊu ®Ò tµi bao gåm 3 ch¬ng:
ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ thÞ trêng vµ më réng thÞ trêng ®èi víi doanh nghiÖp.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kinh doanh vµ më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm cña c«ng ty liªn doanh Mercedes-Benz ViÖt Nam.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm cña c«ng ty liªn doanh Mercedes-Benz ViÖt Nam.
CH¦¥NG I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ thÞ trêng vµ më réng thÞ trêng ®èi víi doanh nghiÖp.
I. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÞ trêng.
1. Kh¸i niÖm thÞ trêng.
ThÞ trêng lµ ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ hµng hãa, lµ mét kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, ®îc më réng cïng víi sù më réng cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. Theo K. M¸c: Hµng ho¸ lµ s¶n phÈm ®îc c¸c nhµ s¶n xuÊt lµm ra kh«ng ph¶i ®Ó cho b¶n th©n hä tiªu dïng mµ ®Ó b¸n. Hµng ho¸ ®îc b¸n t¹i kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh trªn thÞ trêng.V× vËy kh¸i niÖm thÞ trêng lu«n g¾n liÒn víi sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi, sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng hoµn toµn phô thuéc vµo møc ®é ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi, sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng tinh vi, phøc t¹p th× kÐo theo sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng ngµy cµng réng lín vµ ®a d¹ng.
Cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ thÞ trêng tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p:
Theo nghÜa s¬ khai th× thÞ trêng ®îc coi lµ mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh t¹i ®ã c¸c ho¹t ®éng trao ®æi mua b¸n ®îc h×nh thµnh, vÝ dô nh cöa hµng, chî... C¬ së lµm n¶y sinh thÞ trêng lµ nhu cÇu sö dông vËt phÈm ®îc ®¸p øng dùa trªn sù trao ®æi mäi thø miÔn lµ cã gi¸. ThÞ trêng ®îc g¾n víi mét kh«ng gian vµ thêi gian cô thÓ. Ngêi mua vµ ngêi b¸n cïng cã mÆt trªn thÞ trêng. Kh¸i niÖm nµy trong giai ®o¹n hiÖn nay kh«ng thÓ ph¶n ¸nh hÕt c¸c ho¹t ®éng phøc t¹p diÔn ra trong quan hÖ mua b¸n vµ trao ®æi hµng ho¸ hiÖn nay.
Ngµy nay cïng víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ tÝnh kh«ng gian vµ thêi gian ®· dÇn dÇn bÞ ®Èy lïi vµo lÞch sö. C¸c ho¹t ®éng mua b¸n trªn thÞ trêng ngµy cµng ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao. ViÖc mua b¸n hµng ho¸ trªn thÞ trêng diÔn ra phøc t¹p, h×nh thøc ®a d¹ng phong phó ®ßi hái cã c¸ch nh×n nhËn míi vÒ thÞ trêng. Theo ®Þnh nghÜa cña c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i th× thÞ trêng lµ tæng hîp c¸c quan hÖ kinh tÕ trong viÖc mua, b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô. Tõ c¸c gãc ®é kh¸c nhau cña thÞ trêng ngêi ta cã c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ thÞ trêng.
Theo nhµ kinh tÕ Samuelson: “ThÞ trêng lµ mét qu¸ tr×nh trong ®ã ngêi mua vµ ngêi b¸n mét thø hµng ho¸ t¸c ®éng qua l¹i víi nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vµ sè lîng hµng”. ( 1 )
Theo nhµ kinh tÕ häc David Begg: “ThÞ trêng lµ sù biÓu hiÖn thu gän cña qu¸ tr×nh mµ th«ng qua ®ã c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸c gia ®×nh vÒ tiªu dïng mÆt hµng nµo, c¸c quyÕt ®Þnh cña c«ng ty vÒ s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh thÕ nµo vµ quyÕt ®Þnh cña ngßi c«ng nh©n vÒ viÖc lµm bao l©u, cho ai ®Òu dung hoµ b»ng sù ®iÒu chØnh gi¸ c¶”. ( 2 )
Hai quan niÖm trªn phï hîp víi b¶n chÊt thÞ trêng trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi mµ nÒn s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ ®· ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao. M©u thuÉn gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu thô ®îc thÓ hiÖn qua m©u thuÉn gi÷a s¶n xuÊt vµ thÞ trêng. Nh÷ng khã kh¨n ngµy cµng t¨ng trong kh©u b¸n hµng lµ yÕu tè kh¸ch quan buéc doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i dùa trªn viÖc nghiªn cøu s©u s¾c vÒ thÞ trêng.
Cã nhiÒu quan niÖm kh¸c n÷a vÒ thÞ trêng nhng cßn phô thuéc vµo tõng lÜnh vùc, tõng lo¹i hµng ho¸ mµ chóng ta cã thÓ xem xÐt ®¸nh gi¸ theo khÝa c¹nh, ph¬ng diÖn nµo ®Ó hiÓu ®îc c¸c qui luËt ho¹t ®éng ®Æc thï cña thÞ trêng ®ã. V× vËy viÖc nghiªn cøu thÞ trêng nãi chung vµ nghiªn cøu thÞ trêng ®Æc thï cho mét nhãm hoÆc mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, chiÕn lîc vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Qua nghiªn cøu thÞ trêng víi c¸c quy luËt t¸c ®éng cña nã, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i coi träng c¸c quan ®iÓm sau khi nghiªn cøu ®a ra chÝnh s¸ch, chiÕn lîc ho¹t ®éng cña c«ng ty:
Coi träng kh©u tiªu thô.
B¸n c¸i mµ thÞ trêng cÇn chø kh«ng ph¶i b¸n c¸i mµ m×nh cã thÓ lµm ra.
Tæ chøc nghiªn cøu tØ mØ vÒ thÞ trêng lo¹i mÆt hµng ®Þnh s¶n xuÊt, c¸c ph¶n øng linh ho¹t kÞp thêi sÏ x¶y ra trong t¬ng lai tríc sù t¸c ®éng ¶nh hëng cña thÞ trêng.
2. C¸c yÕu tè cÊu thµnh thÞ trêng.
ThÞ trêng muèn h×nh thµnh ph¶i héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau:
Trªn thÞ trêng ho¹t ®éng mua b¸n ®îc diÔn ra th«ng qua hai chñ thÓ chÝnh ®ã lµ ngêi mua vµ ngêi b¸n, ngêi mua sÏ h×nh thµnh nªn søc cÇu trªn thÞ trêng vµ ngêi b¸n sÏ h×nh thµnh søc cung trªn thÞ trêng vµ ngêi b¸n hµng ho¸ cho ngêi mua ph¶i ®îc båi hoµn tho¶ ®¸ng.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña thÞ trêng lµm xuÊt hiÖn thªm c¸c trung gian kh¸c nh ngêi m«i giíi, ®¹i lý ph©n phèi, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, thuÕ, h¶i quan, hiÖp héi b¶o vÖ ngêi tiªu dïng, s¶n xuÊt. Trªn thÞ trêng, Nhµ níc tham gia trªn thÞ trêng víi t c¸ch lµ hé tiªu dïng ®Æc biÖt vµ ®ång thêi lµ ngêi ®Ò ra vµ thùc hiÖn c¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ.
2.1. Cung trªn thÞ trêng.
Cung lµ sè lîng hµng ho¸ vµ dÞch vô mµ ngêi b¸n cã kh¶ n¨ng b¸n vµ s½n sµng b¸n ë møc gi¸ kh¸c nhau trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh.
Sè lîng hµng ho¸ ®îc cung øng ra trªn thÞ trêng trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh tu©n thñ theo qui luËt cung. Tøc lµ: khi gi¸ c¶ cña lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã t¨ng lªn lËp tøc c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ cung cÊp hµng sÏ gia t¨ng sè lîng hµng ho¸ ra thÞ trêng do lîi nhuËn c¸ biÖt cña lo¹i hµng ho¸ t¨ng lªn, c¸c doanh nghiÖp khi ®ã sÏ tËp trung toµn lùc ®Ó s¶n xuÊt vµ tung hµng ho¸ ®ã ra thÞ trêng. Lîi nhuËn c¸ biÖt cña hµng ho¸ ®ã cao còng l«i kÐo c¸c nhµ s¶n xuÊt tõ c¸c lÜnh vùc kh¸c tham gia ®Çu t vµo s¶n xuÊt mÆt hµng ®ã, do ®ã lîng hµng ho¸ ®a ra thÞ trêng nhanh chãng t¨ng lªn. Cung t¨ng trong ®iÒu kiÖn cÇu kh«ng ®æi dÉn ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ gi¶m xuèng t¹o møc c©n b»ng míi.
Cung cña lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã cßn bÞ t¸c ®éng bëi c¸c yÕu tè sau:
Phô thuéc vµo giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ.
Phô thuéc vµo gi¸ c¶ cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo.
Phô thuéc vµo kú väng cña ngêi s¶n xuÊt.
Phô thuéc vµo c¸c chÝnh s¸ch thuÕ quan, xuÊt nhËp khÈu.
2.2. CÇu trªn thÞ trêng.
CÇu lµ sè lîng hµng ho¸ dÞch vô mµ ngêi mua cã kh¶ n¨ng vµ s½n sµng mua trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Khi gi¸ c¶ hµng ho¸ thay ®æi th× qui luËt cÇu sÏ ph¸t huy t¸c dông.
CÇu cña lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau:
Møc thu nhËp cña d©n c.
ThÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng.
Gi¸ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ thay thÕ, bæ xung.
C¸c kú väng cña ngêi tiªu dïng.
2.3. Gi¸ c¶ hµng ho¸.
Gi¸ c¶ hµng ho¸ lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Gi¸ c¶ hµng ho¸ thay ®æi xoay quanh gi¸ trÞ cña nã vµ ®îc h×nh thµnh nªn bëi t¸c ®éng cña qui luËt cung cÇu vµ mét sè c¸c nh©n tè kh¸c nh: quy luËt lu th«ng tiÒn tÖ, gi¸ trÞ thùc tÕ cña ®ång tiÒn sö dông lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n trªn thÞ trêng vµ sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp cung øng hµng ho¸ ®ã.
Trªn thÞ trêng sù t¸c ®éng qua l¹i cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n trªn t¹o nªn c¬ chÕ vËn hµnh cña thÞ trêng. Trªn thÞ trêng ngêi mua sÏ thÓ hiÖn sù tham gia cña m×nh vµo thÞ trêng lµ søc cÇu. Ngêi b¸n sÏ thÓ hiÖn sù tham gia cña m×nh vµo thÞ trêng lµ søc cung. Ngêi mua vµ ngêi b¸n ®Òu cã mong muèn riªng cña hä khi tham gia vµo thÞ trêng. Ngêi mua mong muèn mua ®îc hµng ho¸ phï hîp víi nhu cÇu dù ®Þnh víi gi¸ thÊp nhng ®é tho¶ dông cña hµng ho¸ mua ®îc lµ cao nhÊt. Ngîc l¹i ®èi víi ngêi b¸n hä kú väng sÏ b¸n ®îc gi¸ cao nhÊt vµ c¸c ®iÒu kiÖn b¸n hµng thuËn lîi nhÊt. Víi hai mong muèn tr¸i ngîc nhau nhng t¹i sao viÖc mua b¸n hµng ho¸ vÉn diÔn ra b×nh thêng trªn thÞ trêng. Së dÜ ngêi mua vµ ngêi b¸n gÆp nhau ®îc lµ do gi¸ c¶ mua vµ b¸n cña lo¹i hµng ho¸ ®ã lµ do thÞ trêng ®iÒu tiÕt vµ qui ®Þnh dùa theo qui luËt kinh tÕ ho¹t ®éng trªn thÞ trêng h×nh thµnh nªn møc gi¸ c¶ thÞ trêng cho phÐp ngêi mua vµ ngêi b¸n cã thÓ mua thÊp hoÆc b¸n cao xoay xung quanh gi¸ c¶ thÞ trêng (møc gi¸ c©n b»ng).
3. Vai trß vµ c¸c chøc n¨ng cña thÞ trêng.
3.1. Vai trß.
Vai trß cña thÞ trêng rÊt quan träng ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ vµ qu¶n lý kinh tÕ. ThÞ trêng ®îc coi lµ ph¹m trï trung t©m v× qua ®ã c¸c doanh nghiÖp cã thÓ nhËn biÕt ®îc sù ph©n phèi c¸c nguån lu th«ng hµng ho¸ qua hÖ thèng gi¸ c¶. ThÞ trêng chØ mÊt ®i khi s¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng cßn, ®iÒu nµy cho thÊy s¶n xuÊt lµ chiÕc cÇu nèi cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. VËy thÞ trêng kh«ng chØ lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua vµ b¸n mµ nã cßn thÓ hiÖn quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. Do ®ã thÞ trêng ®îc coi lµ m«i trêng cña kinh doanh.
Trong qu¶n lý kinh tÕ, thÞ trêng lµ n¬i Nhµ níc t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh kinh doanh cña c¬ së, quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp.
3.2. Chøc n¨ng.
Chøc n¨ng thõa nhËn: Cã nghÜa lµ hµng ho¸ cña doanh nghiÖp cßn b¸n ®îc hay kh«ng? nÕu hµng ho¸ b¸n ®îc cã nghÜa lµ thÞ trêng chÊp nhËn, hµng ho¸ ®îc thÞ trêng chÊp nhËn tøc lµ ngêi mua chÊp nhËn nã nh vËy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®îc thùc hiÖn.
Chøc n¨ng thùc hiÖn: Lµ n¬i diÔn ra c¸c hµnh vi mua, b¸n hµng ho¸ hay dÞch vô, mét hµng ho¸ hay dÞch vô ®îc chÊp nhËn th× hµnh vi mua b¸n sÏ ®îc thùc hiÖn. Ngêi b¸n cÇn gi¸ trÞ cña hµng ho¸, ngêi mua cÇn gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸, nhng theo tr×nh tù th× sù thùc hiÖn vÒ gi¸ trÞ chØ xÈy ra khi thùc hiÖn ®îc gi¸ trÞ sö dông.
Chøc n¨ng th«ng tin: ThÞ trêng cung cÊp th«ng tin cho c¶ ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng, thÞ trêng chØ cho ngêi s¶n xuÊt biÕt nªn s¶n xuÊt c¸i g×, sè lîng bao nhiªu, s¶n xuÊt khi nµo. ThÞ trêng chØ cho ngêi tiªu dïng nªn mua hµng ho¸ hay dÞch vô nµo, mua ë ®©u, mua vµo thêi ®iÓm nµo. Chøc n¨ng nµy chøa ®ùng th«ng tin vÒ tæng cung, tæng cÇu, quan hÖ cung cÇu vµ yÕu tè ¶nh hëng ®Õn viÖc mua vµ b¸n.
Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt: Th«ng qua nhu cÇu thÞ trêng c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh sÏ chñ ®éng ®iÒu tiÒn vèn, vËt t vµ lao ®éng trong c¸c lÜnh vùc sao cho lîi nhuËn thu l¹i lµ lín nhÊt.
4. Ph©n lo¹i thÞ trêng.
ThÞ trêng lµ mét lÜnh vùc kinh tÕ phøc t¹p thÓ hiÖn díi nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau, c¸c nhµ kinh doanh kh«ng tham gia vµo thÞ trêng nãi chung mµ ho¹t ®éng trong mét h×nh th¸i cô thÓ. §Ó nghiªn cøu vµ ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh nh»m chiÕm lÜnh thÞ trêng, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i ®Ó n¾m ®îc ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i thÞ trêng. Tõ ®ã, ®Þnh ra c¸c ph¬ng thøc øng xö thÝch hîp ®Ó chiÕm lÜnh thÞ trêng cô thÓ. Ph©n lo¹i thÞ trêng cã thÓ dïng nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau. Díi ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i mµ ngêi kinh doanh tham gia víi t c¸ch ngêi b¸n.
4.1. Ph©n lo¹i c¨n cø vµo h×nh th¸i hiÖn vËt vµ môc ®Ých cña hµng ho¸ trao ®æi trªn thÞ trêng.
Theo tiªu thøc nµy thÞ trêng ®îc chia thµnh:
ThÞ trêng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt lµ thÞ trêng trong ®ã diÔn ra viÖc trao ®æi hµng ho¸ ®Ó tho¶ m·n c¸c yªu cÇu s¶n xuÊt cña x· héi. Hµng ho¸ trªn thÞ trêng chñ yÕu lµ c¸c nguyªn vËt liÖu hoÆc c¸c s¶n phÈm kü thuËt kh¸c (m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng cô dông cô...).
ThÞ trêng hµng tiªu dïng lµ thÞ trêng trao ®æi hµng ho¸ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, thÞ trêng nµy ®a d¹ng vµ phong phó lu«n biÕn ®éng.
ThÞ trêng c¸c dÞch vô: trªn thÞ trêng trao ®æi c¸c hµng ho¸ ®Æc biÖt kh«ng tån t¹i díi h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ (dÞch vô vËn t¶i, b¶o hiÓm ng©n hµng...) trªn thÞ trêng trao ®æi thêng diÔn ra theo ph¬ng thøc b¸n trùc tiÕp.
4.2. Ph©n lo¹i c¨n cø vµo ph¹m vi vïng thu hót vµ vÞ trÝ cña mèi quan hÖ.
Theo tiªu thøc nµy thÞ trêng ®îc chia thµnh:
ThÞ trêng ®Þa ph¬ng lµ thÞ trêng cã ph¹m vi vïng thu hót trong mét ®Þa ph¬ng lµng, x·, huyÖn. ë ®©y hµng ho¸ b¸n ®îc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng, phong phó cña d©n c trong khu vùc ®ã.
ThÞ trêng d©n téc lµ thÞ trêng cã vïng thu hót trong c¶ níc tham gia vµo c¸c d©n téc, c¸c nhµ kinh doanh lín tõ nhiÒu n¬i trong níc. ThÞ trêng d©n téc chÞu ¶nh hëng cña t×nh h×nh chÝnh trÞ, x· héi cña ®Êt níc ®ång thêi còng cã ¶nh hëng l¹i ®èi víi t×nh h×nh ®ã.
ThÞ trêng quèc tÕ lµ thÞ trêng cã ph¹m vi vïng thu hót trong khu vùc thÞ trêng quèc tÕ cã thÓ lµ thÞ trêng chuyªn m«n ho¸ hoÆc tæng hîp.
4.3. Ph©n lo¹i c¨n cø vµo sè ngêi tham gia vµo thÞ trêng vµ vÞ trÝ cña ngêi b¸n, ngêi mua trªn thÞ trêng.
ThÞ trêng ®éc quyÒn lµ thÞ trêng mµ bªn tham gia chØ cã mét bªn duy nhÊt, bªn b¸n cã mét ngêi lµ thÞ trêng ®éc quyÒn b¸n, bªn mua chØ cã mét ngêi lµ thÞ trêng ®éc quyÒn mua.
ThÞ trêng c¹nh tranh mµ ë ®ã cã nhiÒu ngêi b¸n, ngêi mua tham gia thÞ trêng ®îc coi lµ thÞ trêng c¹nh tranh hoµn h¶o, cßn ®ßi hái hµng ho¸ ph¶i ®ång nhÊt ®Ó kh«ng t¹o ra nh÷ng c¶n trë trong c¹nh tranh, ®ång thêi ph¶i dÔ dµng chuyÓn ®æi ngµnh nghÒ.
ThÞ trêng ®éc quyÒn c¹nh tranh lµ thÞ trêng võa cã yÕu tè c¹nh tranh ®ång thêi ë mét sè bé phËn thÞ trêng mét hoÆc mét sè nhµ kinh doanh cã ®îc lîi thÕ vµ ®éc chiÕm bé phËn thÞ trêng ®ã, khi tham gia vµo thÞ trêng ®éc quyÒn c¹nh tranh nhµ kinh doanh cã thÓ lùa chän ®Ó quyÕt ®Þnh hoÆc vÒ gi¸ b¸n hoÆc vÒ khèi lîng b¸n.
4.4. Ph©n lo¹i theo kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng cña x