Sử dụng phần mềm Excel theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của sinh viên khi dạy học phương pháp toán thống kê trong thể dục thể thao

LUẬN VĂN ĐỀ TÀI: “Sử dụng phần mềm Excel theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của sinh viên khi dạy học phương pháp toán thống kê trong thể dục thể thao” Sử dụng phần mềm Excel theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của sinh viên khi dạy học phương pháp toán thống kê trong thể dục thể thao Đặng Thị Thúy Nga Trường Đại học Giáo dục Luận văn Thạc sĩ ngành: Lý luận và phương pháp dạy học; Mã số: 60 14 10 Người hướng dẫn: TS. Lê Phê Đô Năm bảo vệ: 2012 Abstract: Nghiên cứu lý luận và những phương pháp dạy học tích cực, đi sâu vào phương pháp dạy học tích cực đối với đối tượng là sinh viên TDTT. Trình bày chương trình, nội dung, yêu cầu dạy học phương pháp toán thống kê trong trường thể dục thể thao. Thiết kế một số tình huống dạy học phương pháp toán thống kê trong thể dục thể thao có sử dụng phần mềm Excel theo hướng của đề tài. Điều tra thực trạng dạy học toán với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học và dạy học toán thống kê nói riêng với sự hỗ trợ của phần mềm Excel. Tiến hành thực nghiệm sư phạm. Keywords: Phương pháp giảng dạy; Phần mềm Excel; Toán thống kê; Toán học Content MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay chúng ta đang chứng kiến sự phát triển như vũ bão của CNTT-TT. Sự ra đời của máy tính điện tử, sau đó là sự ra đời của Internet đã mở ra một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của công nghệ thông tin và truyền thông. Ngày nay CNTT-TT được ứng dụng trong hầu hết các lĩnh vực của xã hội, kinh tế, văn hoá. Chúng ta có thể nói CNTT-TT đang xâm nhập vào mọi ngõ ngách của cuộc sống và trở thành một công cụ đắc lực không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại. Việc ứng dụng CNTT-TT là nhu cầu thiết yếu để nâng cao hiệu quả hoạt động của con người trong bất kỳ lĩnh vực nào, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục . Ngày nay với sự phát triển mạnh mẽ của tin học các tác giả nghiên cứu lâu năm về môn phương pháp toán thống kê trong TDTT đã kịp thời bổ xung vào nội dung dạy học của mình toán thống kê gắn liền với tin học. Có rất nhiều phần mềm dạy học toán thống kê như SPSS, SAS, Minitab, Excel đặc biệt là Excel. Các GS, TS và các giáo viên đã nghiên cứu về lĩnh vực này và thấy được lợi ích và hiệu quả của phần mềm Excel trong toán thống kê. Vì đây là phần mềm 2 thông dụng đều được học trong hầu hết các trường chuyên nghiệp, chương trình này rất thiết thực trong việc thực hiện các đề tài khoa học của sinh viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh về sử lý số liệu, nhờ thực hiện chương trình này chắc chắn sẽ rút ngắn thời gian tính toán rất nhiều lại đảm bảo độ chính xác cao, góp phần nâng cao chất lượng dạy học, nâng cao trình độ tin học của sinh viên, nâng cao chất lượng đề tài khoa học Đặc biệt với môn phương pháp thống kê trong TDTT thì việc sử dụng CNTT như: Excel, Word, Powerpoint, ....có ý nghĩa rất lớn trong quá trình học. Đối tượng là sinh viên trường thể dục thể thao những phần mềm sử dụng trong dạy học cần thông dụng, dễ thực hành. Phần mềm Excel giúp cho các số liệu được tính toán một cách chính xác và nhanh gọn hơn. Các hàm thống kê trên Excel rất đơn giản, kết quả thu được chính xác. Nếu không sử dụng phần mềm thì việc tra cứu các thông số thống kê chỉ hạn chế trong bảng của sách giáo trình. Đó là những mặt rất tiện ích của CNTT, điều đó giúp cho sinh viên nắm vững hơn nội dung tin học, giúp cho tính tích cực học tập của sinh viên có điều kiện tăng lên rất nhiều so với việc không sử dụng CNTT, đặc biệt là phần mềm Excel. Với những lý do trên, tên đề tài được chọn là: “Sử dụng phần mềm Excel theo hướng tích cực hoá hoạt động học tập của sinh viên khi dạy học phương pháp toán thống kê trong thể dục thể thao” 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất phương án sử dụng phần mềm Excel khi dạy học phương pháp toán thống kê trong thể dục thể thao nhằm phát huy tính tích cực học tập của sinh viên trong các trường thể thao để nâng cao hiệu quả của quá trình dạy học, luyện tập và nghiên cứu thể thao. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình dạy học phương pháp toán thống kê trong TDTT với sự hỗ trợ của phần mềm Excel. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động học tập và nghiên cứu của giảng viên và sinh viên trong trường TDTT khi dạy học nội dung “Phương pháp toán thống kê trong TDTT ” với sự hỗ trợ của phần mềm Excel. 4. Giả thuyết khoa học Khi dạy học nội dung phương pháp toán thống kê trong TDTT ở các trường thể dục thể thao, nếu tổ chức được các hoạt động học tập và nghiên cứu với sự hỗ trợ của phần mềm Excel thì sinh viên có thể tích cực hoá hoạt động học tập của mình từ đó nâng cao chất lượng dạy học và luyện tập thể thao của sinh viên. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu lý luận và những phương pháp dạy học tích cực, đi sâu vào phương pháp dạy học tích cực đối với đối tượng là sinh viên TDTT 5.2. Quán triệt được chương trình, nội dung, yêu cầu dạy học phương pháp toán thống kê trong trường thể dục thể thao. 5.3. Thiết kế một số tình huống dạy học phương pháp toán thống kê trong thể dục thể thao có sử dụng phần mềm Excel theo hướng của đề tài. 5.4.. Điều tra thực trạng dạy học toán với sự hỗ trợ của phần mềm dạy học và dạy học toán thống kê nói riêng với sự hỗ trợ của phần mềm Excel. 5.5. Thực nghiệm sư phạm: - Sử dụng một số tình huống đã soạn có sử dụng phần mềm Excel theo hướng tích cực hoá hoạt động học tập của sinh viên thực nghiệm tại trường ĐHSP TDTT Hà Nội. So sánh với việc dạy bằng phương pháp dạy học thông thường không sử dụng phần mềm Excel để kiểm nghiệm tính khả thi và hiệu quả của đề tài. - Tìm hiểu những khó khăn của GV và SV trong dạy học phương pháp toán thống kê trong TDTT; kiểm chứng giả thuyết khoa học về sử dụng phần mềm Excel khi dạy học toán thống kê trong TDTT ở các trường thể thao. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu các sách , báo, tạp chí thuộc 4 loại: 6.1.1. Các văn kiện của Đảng và nhà Nước, của Bộ GD- ĐT có liên quan đến việc dạy và học toán ở trường thế dục thể thao. 6.1.2. Các sách, bài báo, về khoa học toán học liên quan đến đề tài. 6.1.3. Các sách, bài báo về giáo dục học môn toán, về tâm lý học, giáo dục học liên quan đến đề tài. 6.1.4. Các công trình nghiên cứu, các vấn đề có liên quan trực tiếp đến đề tài của luận văn. 6.2. Phương pháp quan sát - điều tra 6.2.1. Thăm lớp, dự giờ, quan sát việc dạy của GV và việc học của SV trong quá trình dạy học nội dung phương pháp toán thống kê trong TDTT và không có sự hỗ trợ của phần mềm Excel. 6.3. Thực nghiệm sư phạm 6.3.1. Tổ chức thực nghiệm sư phạm có đối chứng thông qua các lớp học thực nghiệm và các lớp học đối chứng trên cùng một lớp đối tượng nhằm kiểm chứng hai quá trình dạy học nội dung phương pháp toán thống kê trong TDTT có sử dụng phần mềm Excel và không sử dụng phần mềm Excel. 6.3.2. Phân tích xử lý kết quả điều tra của GV thực nghiệm sư phạm. 4 6.4. Phương pháp toán thống kê Sử dụng phương pháp toán thống kê trong xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm đối với SV trong dạy học “ Phương pháp toán thống kê trong TDTT ” với sự hỗ trợ của phần mềm Excel. 7. Đóng góp của luận văn Về mặt lý luận + Làm sáng tỏ những quan điểm về ứng dụng CNTT-TT trong dạy học môn toán. + Hệ thống một số khía cạnh cơ bản của tư tưởng tích cực hoá hoạt động học tập của SV, làm rõ được phương pháp phát huy tính tích cực học tập của SV. + Đưa ra những biểu hiện về tính tích cực học tập của sinh viên. + Xác định được các biện pháp sử dụng CNTT trong dạy học phương pháp toán thống kê trong TDTT và ích lợi của nó . + Đề xuất các biện pháp, các tình huống sử dụng phần mềm Excel trong dạy học nội dung “Phương pháp toán thống kê trong TDTT” đối với SV thể thao nhằm phát huy tính tích cực học tập của SV, góp phần nâng cao chất lượng học tập và luyện tập của SV thể thao. Về mặt thực tiễn + Tổ chức dạy học các tiết cụ thể theo định hướng đã nêu, biên soạn tài liệu hướng dẫn GV và SV sử dụng phần mềm Excel khi dạy học phương pháp toán thống kê trong TDTT . + Luận văn góp phần đổi mới cách thức của phương pháp dạy học toán thống kê, chứng minh tính hiệu quả của việc ứng dụng CNTT-TT đặc biệt là phần mềm Excel khi dạy học toán nhằm phát huy tính tích cực của SV thể thao. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn được trình bày trong ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn Chương 2: Một số tình huống sử dụng phần mềm Excel theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của sinh viên trong dạy học môn “phương pháp toán thống kê trong TDTT” Chương 3: Thực nghiệm sư phạm CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1. Hoạt động học tập của sinh viên 1.1.1. Khái niệm hoạt động học 5 Hoạt động học là một hoạt động đặc trưng trong quá trình dạy học nên nó cũng có cấu trúc chung của một hoạt động. Tuy nhiên trong mỗi thành tố lại có những đặc trưng riêng như : - Động cơ học tập: Lĩnh hội tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, hoàn thiện bản thân. - Mục đích: Sinh viên phải vượt qua những giới hạn kiến thức đã có của mình để đạt tới những cái mà các em chưa có. - Sinh viên giải quyết các nhiệm vụ của mình nhờ các hành động học tập. - Các hành động học tập được thực hiện bởi các thao tác tư duy đặc trưng như: phân tích, tổng hợp, so sánh, tương tự hoá, khái quát hoá. - Hình thức: Hoạt động học tập điển hình được diễn ra trên lớp mà giáo viên giữ vai trò hướng dẫn, điều khiển, chỉ đạo. Hơn nữa hoạt động học luôn chịu sự tác động của môi trường, một môi trường chứa đựng thông tin mà chủ thể cần phải tự giác, tích cực chọn lập và sử lý thông tin đó. Hoạt động học tập luôn có động cơ học tập, mục đích học tập, hành động học tập và hình thức học tập tương ứng. Hoạt động học gắn bó mật thiết với hoạt động dạy. 1.1.2. Đặc điểm chung của hoạt động học tập ở sinh viên Hoạt động học tập của sinh viên có tính chất độc đáo về mục đích và kết quả hoạt động. Đó là, khác với lao động, học tập không làm thay đổi đối tượng mà thay đổi chính bản thân mình. Sinh viên học tập để tiếp thu các tri thức khoa học, hình thành những kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp, phát triển những phẩm chất nhân cách người chuyên gia tương lai. + Hoạt động học tập được diễn ra trong điều kiện có kế hoạch vì nó phụ thuộc vào nội dung, chương trình, mục tiêu, phương thức và thời hạn đào tạo. + Phương tiện hoạt động học tập là thư viện, sách vở, máy tính… + Tâm lý diễn ra trong hoạt động học tập của sinh viên với nhịp độ căng thẳng, mạnh mẽ về trí tuệ. + Hoạt động học tập của sinh viên mang tính độc lập cao cái cốt lõi của hoạt động học tập của sinh viên là sự tự ý thức về động cơ mục đích, biện pháp học tập. 1.1.3. Động cơ của hoạt động học tập của sinh viên Theo J. Piaget: Động cơ là tất cả các yếu tố thúc đẩy cá thể hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu và định hướng cho hoạt động đó. Theo thuyết tâm lý hoạt động : những đối tượng nào được phản ánh vào óc ta mà có tác dụng thúc đẩy hoạt động, xác định phương hướng hoạt động để thỏa mãn nhu cầu nhất định thì được gọi là động cơ hoạt động. Đề tài này chủ yếu đi theo hướng của tâm lý hoạt động nên việc đi tìm động cơ sẽ liên quan đến nhu cầu, hứng thú, …Vì vậy cần tìm hiểu thêm các khái niệm này. Nhu cầu: là sự đòi hỏi tất yếu mà con người 6 thấy cần phải thỏa mãn trong những điều kiện nhất định để tồn tại và phát triển. Hứng thú: là thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng nào đó, vừa có ý nghĩa trong cuộc sống, vừa đem lại cho cá nhân sự hấp dẫn về mặt tình cảm. Vậy thì khi con người có nhu cầu học tập, xác định được đối tượng cần đạt thì xuất hiện động cơ học tập. Động cơ học tập được thể hiện ở đối tượng của hoạt động học, tức là những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo … mà giáo dục đem lại. Nhiều nhà tâm lý học đều khẳng định: hoạt động học tập của học sinh được thúc đẩy bởi nhiều động cơ. Các động cơ này tạo thành cấu trúc xác định có thứ bậc của các kích thích, trong đó có một số động cơ là chủ đạo, cơ bản, một số động cơ khác là phụ, là thứ yếu. 1.2. Định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học đối với sinh viên 1.2.1. Nghiên cứu lý luận về đổi mói phương pháp dạy học đối với sinh viên Đổi mới phương pháp dạy học là nhu cầu tất yếu của giảng viên, bởi vì đổi mới là sự cải tiến, nâng cao chất lượng phương pháp dạy học đang sử dụng để đóng góp nâng cao chất lượng hiệu quả của việc dạy học, là sự bổ sung, phối hợp nhiều phương pháp dạy học để khắc phục mặt hạn chế của phương pháp đã và đang sử dụng nhằm đạt mục tiêu dạy học, là thay đổi phương pháp đã và đang sử dụng bằng phương pháp ưu việt hơn, đem lại hiệu quả dạy học cao hơn. Vì thế, đổi mới phương pháp dạy học được xác định trong các văn kiện của Đảng, Nhà nước mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang chỉ đạo triển khai nhằm đáp ứng yêu cầu của mục tiêu và nội dung giáo dục mới. Phương pháp dạy học hiện nay không thể tiếp tục truyền thụ từ việc áp đặt một chiều từ người dạy mà phải sử dụng phương pháp dạy tích cực, phát huy tính tích cực của sinh viên. Đó là đổi mới phương pháp dạy học còn được gọi là “Dạy học hướng vào người học” hay “Dạy lấy người học làm trung tâm”. “Dạy học hướng vào người học” là cụm từ được dùng để xác định sự đổi mới của phương pháp dạy học hiện nay trong nhà trường. Đó là tư tưởng, là sự định hướng cho dạy và học, phương pháp mới này khuyến khích sinh viên tự học hỏi, tự phát huy sáng kiến, giảng viên đóng vai trò hướng dẫn. Đổi mới phương pháp dạy học là một quá trình, đòi hỏi giảng viên phải hoàn thiện về nhân cách, có đức, có tài để thực hiện tốt nhiệm vụ cao quý của mình. Phải không ngừng phấn đấu vươn lên, học tập, rèn luyện để tự khẳng định mình. Đặc trưng của nhà giáo là khiêm tốn, giàu lòng tự trọng, có trách nhiệm cao, lao động tự giác, chủ động sáng tạo, sống trung thực, giản dị, không phô trương hình thức. 1.2.2. Lựa chọn phương pháp dạy học 1.2.2.1 Việc lựa chọn những PPDH có khả năng cao nhất đối với việc thực hiện mục tiêu dạy học. 7 1.2.2.2 Thứ hai là lựa chọn các PPDH phải phù hợp với nội dung dạy học 1.2.2.3 Thứ ba là lựa chọn PPDH cần chú ý đến đối tượng sinh viên và kinh nghiệm sư phạm của giảng viên 1.2.2.4 Thứ tư là việc lựa chọn PPDH phù hợp với điều kiện dạy học hiện có. 1.3. Tính tích cực học tập của sinh viên 1.3.1. Khái niệm về tính tích cực Tính tích cực là một phẩm chất vốn có của con người trong đời sống xã hội. Để tồn tại và phát triển con người luôn tìm tòi, khám phá cải biến môi trường để phục vụ cho con người. Tuy vậy tính tích cực có mặt tự giác và tự phát. Theo Thái Duy Tuyên [31] mặt tự phát của tính tích cực là những yếu tố tiềm ẩn bên trong, bẩm sinh thể hiện ở tính tò mò, hiếu kỳ, linh hoạt trong đời sống hàng ngày. Mặt tự giác của tính tích cực là trạng thái tâm lý, tính tích cực có đối tượng và mục đích rõ ràng, do đó có hoạt động để chiếm lĩnh đối tượng đó. Tính tích cực tự giác thể hiện ở óc quan sát, tính phê phán trong tư duy, tính tò mò trong khoa học…. Nhờ tính tích cực tự giác có ý thức con người có thể đạt được nhiều tiến bộ trong đời sống và phát triển nhanh hơn so với tính tích cực tự phát. Vì vậy hình thành và phát triển tính tích cực xã hội là một trong những nhiệm vụ chủ yếu của giáo dục, nhằm đào tạo ra những con người năng động, thích ứng nhằm phát triển cộng đồng. 1.3.2. Sự cần thiết phát huy tính tích cực của sinh viên trong quá trình dạy học Theo quan điểm giáo dục hiện đại, giáo viên và sinh viên là hai nhân tố trọng tâm của quá trình dạy học. Trong đó: Giáo viên là chủ thể của hoạt động dạy, của quá trình thu thập, chế biến, truyền đạt thông tin, và việc lựa chọn các phương pháp giảng dạy, truyền đạt phù hợp với đối tượng cũng như với tính chất của môn học. Sinh viên là chủ thể của hoạt động học, của quá trình chiếm lĩnh tri thức nhân loại biến thành vốn tri thức, hiểu biết, vốn kinh nghiệm của cá nhân dưới sự chỉ đạo, hướng dẫn và giúp đỡ của người dạy. Giữa hai nhân tố trọng tâm này có mối quan hệ cơ bản là: giáo viên sẽ là cầu nối giữa sinh viên với nền văn hóa của nhân loại, là người giới thiệu, gợi mở, định hướng, giúp đỡ nhằm làm cho người học tự mình chiếm lĩnh tri thức, văn minh nhân loại; ngược lại sinh viên là người nỗ lực hoạt động trí tuệ, tự mình khám phá, chiếm lĩnh dưới sự hướng dẫn của giáo viên và sự hỗ trợ của tài liệu (sách giáo khoa, chương trình, tài liệu tham khảo ...). 1.3.3.Một số biện pháp phát huy tính tích cực học tập của học sinh, sinh viên - Sử dụng các phương tiện hiện đại. 8 - Sử dụng các hình thức dạy học khác nhau như: cá nhân, nhóm, tập thể, tham quan. - Luyện tập vận dụng kiến thức vào thực tiễn trong các tình huống mới - Thường xuyên kiểm tra, đánh giá và khen thưởng, kỷ luật kịp thời, đúng mức - Kích thích thái độ tích cực của học sinh thông qua thái độ, cách ứng sử giữa giáo viên và học sinh - Phát triển kinh nghiệm sống của học sinh trong học tập qua các phương tiện thông tin đại chúng và các hoạt động xã hội - Tạo không khí đạo đức lành mạnh trong lớp, trong trường, tôn vinh sự học nói chung và biểu dương những học sinh có thành tích học tập tốt. - Có sự động viên, khen thưởng từ phía gia đình và xã hội 1.3.4. Biểu hiện tính tích cực học tập của sinh viên Tính tích cực học tập có thể nhận biết được thông qua quan sát những biểu hiện của tính tích cực nhận thức trong sinh viên như: cử chỉ, hành vi, nét măt, biểu cảm, nhịp điệu, sự biến đổi sinh lý. Đặc biệt thông qua các hoạt động và sản phẩm của hoạt động của SV chúng ta có thể đo đạc , đánh giá được tính tích cực học tập của SV. Theo Nguyễn Hữu Châu [2] cho rằng, tính tích cực biểu hiện qua nhiều hình thức đa dạng phong phú như cảm xúc học tập, chú ý, sự nỗ lực ý chí, hành vi, cử chỉ khẩn trương thực hiện hành động tư duy, kết quả lĩnh hội. 1.4. Thực trạng dạy học phƣơng pháp toán thống kê trong TDTT ở các trƣờng thể thao hiện nay 1.4.1. Sơ lược về toán thống kê Thống kê là một trong những công cụ quản lý vĩ mô quan trọng, cung cấp các thông tin thống kê trung thực, khách quan, chính xác, đầy đủ, kịp thời trong việc đánh giá, dự báo tình hình, hoạch định chiến lược, chính sách, xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và đáp ứng nhu cầu thông tin thống kê của các tổ chức, cá nhân. 1.4.2. Nghiên cứu nội dung dạy học toán thống kê trong thể dục thể thao “ Phương pháp toán thống kê trong TDTT” là môn học bắt buộc với sinh viên các trường cao đẳng, đại học TDTT. Nội dung toán thống kê đã được giới thiệu từ lớp 10 trung học phổ thông về những khái niệm, công thức cơ bản như tần số, tần suất, số trung vị, mốt trung bình cộng, phương sai, độ lệch chuẩn, vẽ biểu đồ hình cột, hình chữ nhật, đường gấp khúc, hình quạt … Khi học nội dung toán thống kê ở bậc cao đẳng, đại học trong các trường TDTT sẽ được nâng cao hơn rất nhiều. Những khái niệm, công thức các em đã biết ở lớp 10 sẽ được giới thiệu lại một cách đầy đủ và bài bản hơn đồng thời các em sẽ biết thêm về các mảng : 9 - Các phương pháp trình bày số liệu - Các tham số đặc trưng - Ước lượng trung bình cộng - Kiểm định giả thiết - Kiểm định tính chuẩn của một phân phối - Tương quan và hồi quy 1.4.3. Thực trạng dạy học toán thống kê trong TDTT hiện nay Trong các trường thể thao hiện nay chủ yếu toán thống kê được giới thiệu đến sinh viên về mảng “phương pháp toán thống kê trong thể dục thể thao”. Hầu hết các trường thể thao dạy toán thống kê cho sinh viên rất ít khi hoặc hầu như không sử dụng các phần mềm sử lý số liệu vì vậy sinh viên vẫn chỉ biết đến việc sử lý số liệu trên giấy, máy tính bỏ túi. Việc đó khiến cho sinh viên mất rất nhiều thời gian vào tính toán, kết quả tính toán còn sai sót rất nhiều làm cho lợi ích của việc ứng dụng toán thống kê vào luyện tập và nghiên cứu thể thao đạt kết quả chưa cao như mong muốn. 1.5. Phần mềm Excel ứng dụng vào dạy học toán thống kê Với sự phát triển mạnh mẽ của máy tính cùng với