Thực trạng Hiệu quả sử dụng vốn cố định tại Công Ty In Tài Chính

Lêi nãi ®Çu 1. Môc ®Ých vµ ý nghÜa cña ®Ò tµi nghiªn cøu. Vèn lµ ch×a kho¸, lµ ®iÒu kiÖn hµng ®Çu cña mäi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Do vËy, muèn s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i cã vèn. §Ó qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch b×nh th­êng th× vÊn ®Ò ®Æt ra víi c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay lµ ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c huy ®éng vµ sö dông vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶, nãi mét c¸ch kh¸c lµ doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n b¶o toµn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. §©y lµ mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn sÏ gióp cho doanh nghiÖp gi÷ v÷ng ®­îc søc mua cña ®ång vèn trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cã l¹m ph¸t vµ nhiÒu rñi ro, n©ng cao ®­îc n¨ng lùc ho¹t ®éng cña ®ång vèn ®ång thêi ®¸nh gi¸ ®­îc chÊt l­îng qu¶n lý vµ sö dông vèn cña doanh nghiÖp, gióp cho doanh nghiÖp ngµy cµng v÷ng m¹nh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. V× vËy c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng b¶o toµn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, ®ã lµ mét nguyªn t¾c bÊt di bÊt dÞch trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong nh÷ng n¨m c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp ë n­íc ta, c¸c doanh nghiÖp quèc doanh ®­îc Nhµ n­íc giao chØ tiªu, doanh nghiÖp lÊy viÖc hoµn thµnh kÕ ho¹ch cÊp trªn giao lµm môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh. Nhµ n­íc bao cÊp vÒ mäi mÆt nh­: vèn, gi¸, thÞ tr­êng tiªu thô, lç Nhµ n­íc bï... nªn c¸c doanh nghiÖp quèc doanh kh«ng coi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n m×nh, mµ lµ cña Nhµ n­íc. Doanh nghiÖp chØ ch¹y ®ua víi thµnh tÝch, víi chØ tiªu. Tõ khi Nhµ n­íc ta chuyÓn ®æi c¬ chÕ tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lÊy doanh lîi lµm môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng song song tån t¹i vµ c¹nh tranh víi nhau. Nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ th× ngµy cµng ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn, ng­îc l¹i nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, vèn kinh doanh bÞ mÊt dÇn sau mçi chu kú s¶n xuÊt kinh doanh, doanh thu kh«ng bï ®¾p ®ñ chi phÝ, kh«ng thÓ lËp l¹i ®­îc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt dÉn ®Õn nguy c¬ bªn bê vùc ph¸ s¶n mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do viÖc tæ chøc sö dông vèn cßn nhiÒu h¹n chÕ. V× vËy n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®­îc nhiÒu doanh nghiÖp quan t©m chó ý. XuÊt ph¸t tõ vai quan träng cña vèn cè ®Þnh nãi riªng vµ vèn kinh doanh nãi chung, kÕt hîp víi thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty In tµi chÝnh mµ môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh t¹i C«ng ty. 2. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu. §Ò tµi lÊy vèn cè ®Þnh lµm ®èi t­îng nghiªn cøu, lÊy t×nh h×nh ho¹t ®éng thùc tÕ cña C«ng ty In tµi chÝnh ®Ó lµm c¬ së nghiªn cøu ph©n tÝch. Thêi ®iÓm nghiªn cøu sè liÖu lÊy thùc tÕ qua 5 n¨m 1997 - 1998 - 1999 - 2000 - 2001. 3. KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò. Ngoµi lêi nãi ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o, phô lôc vµ nhËn xÐt cña c¬ së thùc tËp, néi dung cña chuyªn ®Ò ®­îc tr×nh bµy qua 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Vèn cè ®Þnh vµ sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh cña c¸c doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh t¹i C«ng ty in tµi chÝnh Ch­¬ng 3: Nh÷ng ph­¬ng h­íng vµ biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh ë C«ng ty In tµi chÝnh Ch­¬ng 1 Vèn cè ®Þnh vµ sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh cña c¸c doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng 1. Vèn cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp 1.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp Nh÷ng n¨m gÇn ®©y nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, c¸c mèi quan hÖ hµng ho¸, tiÒn tÖ ngµy cµng ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn, xuÊt hiÖn c¸c doanh nghiÖp thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau cïng song song tån t¹i, c¹nh tranh lÉn nhau vµ b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt. Trong nÒn kinh tÕ quèc d©n th× mçi doanh nghiÖp lµ mét tÕ bµo kinh tÕ. Doanh nghiÖp lµ mét tæ chøc ®­îc thµnh lËp nh»m môc ®Ých chñ yÕu lµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn mét, mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu t­ tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô trªn thÞ tr­êng nh»m môc ®Ých sinh lîi. §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm, mäi doanh nghiÖp ®Òu cÇn ph¶i cã hai yÕu tè c¬ b¶n, ®ã lµ søc lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt. C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ t¸c dông khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t­ liÖu s¶n xuÊt l¹i chia ra lµm hai bé phËn lµ ®èi t­îng lao ®éng vµ t­ liÖu lao ®éng. Tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng chñ. C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ t¸c dông khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t­ liÖu s¶n xuÊt l¹i chia ra lµm hai bé phËn lµ ®èi t­îng lao ®éng vµ t­ liÖu lao ®éng. Tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng chñ yÕu ®­îc tham gia mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­ m¸y mãc thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc... §Æc ®iÓm chung cña c¸c TSC§ trong doanh nghiÖp lµ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm víi vai trß lµ c¸c c«ng cô lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh ®ã h×nh th¸i vËt chÊt vµ ®Æc tÝnh sö dông ban ®Çu cña TSC§ lµ kh«ng thay ®æi, song gi¸ trÞ cña nã l¹i ®­îc chuyÓn dÞch dÇn tõng phÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Bé phËn gi¸ trÞ chuyÓn dÞch nµy cÊu thµnh mét yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ ®­îc bï ®¾p mçi khi s¶n phÈm ®­îc tiªu thô. Trong thùc tÕ, tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý ë tõng thêi kú nhÊt ®Þnh mµ ng­êi ta cã nh÷ng quy ®Þnh thèng nhÊt vµ tiªu chuÈn giíi h¹n cña mét TSC§. Theo chÕ ®é tµi chÝnh míi nhÊt qui ®Þnh nh÷ng t­ liÖu lao ®éng ®­îc coi lµ TSC§ ph¶i cã ®ñ hai ®iÒu kiÖn sau: - Cã thêi h¹n sö dông trªn mét n¨m. - Cã gi¸ trÞ tõ 5 triÖu ®ång ViÖt Nam trë lªn. Nh÷ng t­ liÖu lao ®éng nµo kh«ng ®ñ mét trong hai ®iÒu kiÖn trªn sÏ ®­îc coi lµ c«ng cô, dông cô thuéc tµi s¶n l­u ®éng vµ do nguån vèn l­u ®éng tµi trî. Tuy nhiªn do yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý, trong mét sè tr­êng hîp cã nh÷ng t­ liÖu lao ®éng dï gi¸ trÞ vµ thêi h¹n sö dông kh«ng ®ñ tiªu chuÈn quy ®Þnh nh­ng vÊn ®­îc coi lµ TSC§ cña doanh nghiÖp nh­ tæ hîp c¸c ®å dïng trong mét phßng lµm viÖc mét kh¸ch s¹n... MÆt kh¸c, trong doanh nghiÖp cã mét sè kho¶n chi ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh vÒ tÝnh chÊt lu©n chuyÓn còng t­¬ng tù nh­ TSC§ v× vËy ®­îc coi lµ c¸c TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt (TSC§ v« h×nh). VÝ dô nh­ c¸c kho¶n chi ®Çu t­ mua c¸c b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, c¸c chi phÝ cho viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn, nghiªn cøu øng dông, ph¸t hiÖn, th¨m dß... Tõ nh÷ng néi dung tr×nh bµy trªn, cã thÓ rót ra ®Þnh nghÜa vÒ TSC§ trong doanh nghiÖp nh­ sau: Tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng chñ yÕu cã gi¸ trÞ lín tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh ®ã, gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng bÞ tiªu hao hoµn toµn trong lÇn sö dông ®Çu tiªn mµ nã ®­îc chuyÓn dÞch dÇn dÇn tõng phÇn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c chu kú s¶n xuÊt tiÕp theo. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hµng ho¸, nh÷ng TSC§ ®ã kh«ng chØ ®­îc biÓu hiÖn d­íi h×nh th¸i vËt chÊt mµ cßn d­íi h×nh th¸i gi¸ trÞ. §Ó ®Çu t­ mua s¾m TSC§, doanh nghiÖp cÇn ph¶i bá ra mét sè vèn nhÊt ®Þnh. V× vËy, sè vèn øng tr­íc x©y dùng, mua s¾m TSC§ ®­îc gäi lµ vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, TSC§ cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, mçi lo¹i l¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ tÝnh chÊt kü thuËt c«ng dông kh¸c nhau, ®­îc sö dông trong nh÷ng lÜnh vùc ho¹t ®éng kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy cÇn ph©n lo¹i TSC§ ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý, sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n. Ph©n lo¹i TSC§ lµ viÖc ph©n chia toµn bé TSC§ hiÖn cã cña doanh nghiÖp theo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh nh»m phôc vô cho nh÷ng yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Th«ng th­êng cã nh÷ng c¸ch ph©n lo¹i TSC§ chñ yÕu sau: 1.1.1. Ph©n lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn Theo ph­¬ng ph¸p nµy TSC§ cña doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh hai lo¹i: TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt (TSC§ h÷u h×nh) vµ TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt (TSC§ v« h×nh) * TSC§ h÷u h×nh lµ nh÷ng TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ nh­ nhµ x­ëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, c¸c vËt kiÕn tróc... Nh÷ng TSC§ nµy cã thÓ lµ tõng ®¬n vÞ tµi s¶n cã kÕt cÊu ®éc lËp hoÆc lµ mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n liªn kÕt víi nhau ®Ó thùc hiÖn mét hay mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. * TSC§ v« h×nh lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ, thÓ hiÖn mét l­îng gi¸ trÞ ®· ®­îc ®Çu t­ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhiÒu chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­ chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp, chi phÝ mua b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ hay nh·n hiÖu th­¬ng m¹i... C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho doanh nghiÖp thÊy ®­îc c¬ cÊu ®Çu t­ vµo TSC§ h÷u h×nh vµ v« h×nh. §©y lµ c¨n cø quan träng ®Ó x©y dùng c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ hoÆc ®iÒu chØnh ph­¬ng h­íng ®Çu t­ cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ vµ còng lµ c¨n cø ®Ó ®­a ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý tµi s¶n, qu¶n lý vèn, tÝnh to¸n khÊu hao hîp lý. 1.1.2. Ph©n lo¹i TSC§ theo môc ®Ých sö dông Theo tiªu thøc nµy, toµn bé TSC§ cña doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh 3 lo¹i: * TSC§ dïng cho môc ®Ých kinh doanh: lµ nh÷ng TSC§ dïng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phô cña doanh nghiÖp. * TSC§ dïng cho môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh quèc phßng: lµ nh÷ng TSC§ do doanh nghiÖp qu¶n lý vµ sö dông cho c¸c ho¹t ®éng phóc lîi, sù nghiÖp (nh­ c¸c c«ng tr×nh phóc lîi), c¸c TSC§ sö dông cho ho¹t ®éng ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng cña doanh nghiÖp. * C¸c TSC§ b¶o qu¶n hé, göi hé, cÊt gi÷ hé Nhµ n­íc: lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp b¶o qu¶n hé, gi÷ hé cho ®¬n vÞ kh¸c hoÆc cho Nhµ n­íc theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho doanh nghiÖp thÊy ®­îc c¬ cÊu TSC§ cña m×nh theo môc ®Ých sö dông cña nã. Tõ ®ã cã biÖn ph¸p qu¶n lý TSC§ theo môc ®Ých sö dông sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. 1.1.3. Ph©n lo¹i TSC§ theo c«ng dông kinh tÕ C¨n cø vµo c«ng dông kinh tÕ cña TSC§, toµn bé TSC§ cña doanh nghiÖp cã thÓ chia thµnh c¸c lo¹i sau: * Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: lµ nh÷ng TSC§ cña doanh nghiÖp ®­îc h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh thi c«ng x©y dùng nh­: nhµ x­ëng, trô së lµm viÖc, nhµ kho, cÇu c¶ng... * M¸y mãc thiÕt bÞ: lµ toµn bé c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ dïng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­: m¸y mãc thiÕt bÞ ®éng lùc, m¸y mãc c«ng t¸c, thiÕt bÞ chuyªn dïng, nh÷ng m¸y mãc ®¬n lÎ. * Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ truyÒn dÉn: lµ c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn vËn t¶i nh­: ph­¬ng tiÖn ®­êng s¾t, ®­êng thuû, ®­êng bé, ®­êng kh«ng, ®­êng èng vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉn nh­ hÖ thèng ®iÖn, hÖ thèng th«ng tin, ®­êng èng dÉn n­íc... * ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý: lµ nh÷ng thiÕt bÞ, dông cô dïng trong c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­ m¸y vi tÝnh, thiÕt bÞ ®iÖn tö, dông cô ®o l­êng, m¸y hót bôi... * C¸c lo¹i TSC§ kh¸c: lµ toµn bé c¸c lo¹i TSC§ kh¸c ch­a liÖt kª vµo 5 lo¹i trªn nh­ t¸c phÈm nghÖ thuËt tranh ¶nh... C¸ch ph©n lo¹i nµy cho thÊy c«ng dông cô thÓ cña tõng lo¹i TSC§ trong doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý, sö dông TSC§, tÝnh to¸n khÊu hao TSC§ chÝnh x¸c. 1.1.4. Ph©n lo¹i TSC§ theo t×nh h×nh sö dông C¨n cø vµo t×nh h×nh sö dông TSC§, ng­êi ta chia TSC§ cña doanh nghiÖp thµnh c¸c lo¹i: * TSC§ ®ang sö dông: lµ nh÷ng TSC§ cña doanh nghiÖp ®ang sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc c¸c ho¹t ®éng phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh, quèc phßng cña doanh nghiÖp. * TSC§ ch­a cÇn dïng: lµ nh÷ng TSC§ cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hay c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp song hiÖn t¹i ch­a cÇn dïng, ®ang ®­îc dù tr÷ ®Ó sö dông sau nµy. * TSC§ kh«ng cÇn dïng chê thanh lý: lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cÇn thiÕt hoÆc kh«ng phï hîp víi nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, cÇn ®­îc thanh lý, nh­îng b¸n ®Ó thu håi vèn ®Çu t­ ®· bá ra ban ®Çu. C¸ch ph©n lo¹i nµy cho thÊy møc ®é sö dông cã hiÖu qu¶ cña TSC§ cña doanh nghiÖp nh­ thÕ nµo, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph©n tÝch, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tiÒm lùc s¶n xuÊt cÇn ®­îc khai th¸c, tõ ®ã cã biÖn ph¸p n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ sö dông TSC§. 1.1.5. Ph©n lo¹i TSC§ theo quan hÖ së h÷u Theo ph­¬ng ph¸p nµy, TSC§ cña doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh hai lo¹i: TSC§ chñ së h÷u (tù cã) vµ TSC§ thuª ngoµi. * TSC§ chñ së h÷u (tù cã) lµ c¸c TSC§ ®­îc x©y dùng, mua s¾m vµ h×nh thµnh tõ nguån vèn ng©n s¸ch cÊp hoÆc cÊp trªn cÊp, nguån vèn vay, nguån vèn liªn doanh, c¸c quü cña doanh nghiÖp vµ c¸c TSC§ ®­îc tÆng, biÕu... §©y lµ nh÷ng tµi s¶n mµ doanh nghiÖp cã quyÒn sö dông l©u dµi vµ ®­îc ph¶n ¸nh trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. * TSC§ thuª ngoµi lµ TSC§ ®i thuª ®Ó sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo hîp ®ång ®· ký kÕt gåm: TSC§ thuª tµi chÝnh vµ TSC§ thuª ho¹t ®éng. Trong ®ã TSC§ thuª tµi chÝnh còng ®­îc coi nh­ TSC§ cña doanh nghiÖp ®­îc ph¶n ¸nh trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao nh­ c¸c TSC§ tù cã cña doanh nghiÖp. Cßn ®èi víi TSC§ thuª ho¹t ®éng, doanh nghiÖp chØ ®­îc qu¶n lý, sö dông trong thêi h¹n hîp ®ång vµ ph¶i hoµn tr¶ khi kÕt thóc hîp ®ång. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho ng­êi qu¶n lý biÕt ®­îc nguån gèc h×nh thµnh c¸c lo¹i TSC§ ®Ó cã h­íng sö dông vµ trÝch khÊu hao ®óng, tõ ®ã tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ ®­îc chÆt chÏ, chÝnh x¸c, thóc ®Èy viÖc sö dông TSC§ cã hiÖu qu¶ cao. Trªn ®©y lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ thuéc tÝnh cña TSC§. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy sÏ chi phèi ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn cña vèn cè ®Þnh. Tõ ®ã cã thÓ thÊy ®­îc b¶n chÊt vèn cè ®Þnh vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn cña nã. 1.2. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm chu chuyÓn cña vèn cè ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, viÖc mua s¾m x©y dùng hay l¾p ®Æt c¸c TSC§ cña doanh nghiÖp ®Òu ph¶i thanh to¸n, chi tr¶ b»ng tiÒn. Sè vèn ®Çu t­ øng tr­íc ®Ó mua s¾m, x©y dùng hay l¾p ®Æt c¸c TSC§ cña doanh nghiÖp ®Òu ph¶i thanh to¸n, chi tr¶ b»ng tiÒn. Sè vèn ®Çu t­ øng tr­íc ®Ó mua s¾m, x©y dùng hay l¾p ®Æt c¸c TSC§ h÷u h×nh vµ v« h×nh ®­îc gäi lµ vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. Sè vèn nµy nÕu ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶ sÏ kh«ng mÊt ®i, doanh nghiÖp sÏ thu håi l¹i ®­îc sau khi tiªu thô c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ hay dÞch vô cña m×nh. Lµ sè vèn ®Çu t­ øng tr­íc ®Ó mua s¾m, x©y dùng c¸c TSC§ nªn quy m« cña vèn cè ®Þnh (VC§) nhiÒu hay Ýt sÏ quyÕt ®Þnh quy m« cña TSC§, ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ, n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Song ng­îc l¹i nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông l¹i cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh chi phèi ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña VC§. Trªn ý nghÜa cña mèi liªn hÖ ®ã, cã thÓ kh¸i qu¸t nh÷ng nÐt ®Æc thï vÒ sù vËn ®éng cña VC§ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh­ sau: - VC§ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm cã ®Æc ®iÓm nµy lµ do TSC§ ®­îc sö dông l©u dµi trong nhiÒu chu kú s¶n xuÊt. V× thÕ mµ VC§ - h×nh th¸i biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña nã còng tham gia vµo c¸c chu kú s¶n xuÊt t­¬ng øng. - VC§ ®­îc lu©n chuyÓn dÇn dÇn tõng phÇn trong c¸c chu kú s¶n xuÊt. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, mét bé phËn VC§ ®­îc lu©n chuyÓn vµ cÊu thµnh chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm (d­íi h×nh thøc chi phÝ khÊu hao) t­¬ng øng víi phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§. - VC§ sau nhiÒu chu kú s¶n xuÊt míi hoµn thµnh mét vßng lu©n chuyÓn. Sau mçi chu kú s¶n xuÊt, phÇn vèn ®­îc lu©n chuyÓn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm dÇn dÇn t¨ng lªn. Song phÇn vèn ®Çu t­ ban ®Çu vµo TSC§ l¹i gi¶m dÇn xuèng cho ®Õn khi TSC§ hÕt thêi gian sö dông, gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn dÞch hÕt vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt th× VC§ míi hoµn thµnh mét vßng lu©n chuyÓn. Nh÷ng ®Æc ®iÓm lu©n chuyÓn trªn ®©y cña VC§ ®ßi hái viÖc qu¶n lý VC§ ph¶i lu«n g¾n liÒn víi viÖc qu¶n lý h×nh th¸i hiÖn vËt cña nã lµ c¸c TSC§ cña doanh nghiÖp. Tõ nh÷ng néi dung ph©n tÝch trªn cã thÓ ®­a ra kh¸i niÖm vÒ VC§ nh­ sau: Vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp lµ mét bé phËn cña vèn ®Çu t­, øng tr­íc vÒ TSC§ mµ ®Æc ®iÓm cña nã lµ lu©n chuyÓn dÇn dÇn tõng phÇn trong nhiÒu chu kú s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh mét vßng tuÇn hoµn khi TSC§ hÕt thêi gian sö dông. TSC§ vµ VC§ cã vai trß v« cïng quan träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. Mét c¸ch chung nhÊt nã quyÕt ®Þnh ®Õn tr×nh ®é s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, gióp doanh nghiÖp Êy cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu cña m×nh trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Quy m« VC§ cµng lín, tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt TSC§ cña doanh nghiÖp cµng hiÖn ®¹i chøng tá tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cµng cao. ChÝnh v× vËy vÊn ®Ò ®æi míi TSC§ lu«n lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. §Ó ®æi míi TSC§, quan träng nhÊt lµ cÇn ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông VC§, cã sö dông tèt VC§ th× míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®æi míi TSC§. 1.3. KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. 1.3.1. Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh sö dông, do chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, TSC§ cña doanh nghiÖp bÞ hao mßn d­íi hai h×nh thøc: Hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. a. Hao mßn h÷u h×nh. Hao mßn h÷u h×nh cña TSC§ lµ sù hao mßn vÒ vËt chÊt vµ gi¸ trÞ cña TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông. VÒ mÆt vËt chÊt ®ã lµ sù hao mßn cã thÓ nhËn thÊy ®­îc tõ sù thay ®æi tr¹ng th¸i vËt lý ban ®Çu ë c¸c bé phËn, chi tiÕt TSC§ d­íi sù t¸c ®éng cña ma s¸t, t¶i träng, nhiÖt ®é, ho¸ chÊt ...; sù gi¶m sót vÒ chÊt l­îng, tÝnh n¨ng kü thuËt ban ®Çu trong qu¸ tr×nh sö dông vµ cuèi cïng kh«ng cßn sö dông ®­îc n÷a. Muèn kh«i phôc l¹i gi¸ trÞ sö dông cña nã ph¶i tiÕn hµnh söa ch÷a, thay thÕ. VÒ mÆt gi¸ trÞ, ®ã lµ sù gi¶m dÇn gi¸ trÞ cña TSC§ cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch dÇn tõng phÇn gi¸ trÞ hao mßn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt. Nguyªn nh©n vµ møc ®é hao mßn h÷u h×nh tr­íc hÕt phô thuéc vµo c¸c nh©n tè trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§ nh­ thêi gian vµ c­êng ®é sö dông, viÖc chÊp hµnh c¸c quy ph¹m ph¸p luËt trong sö dông vµ b¶o d­ìng TSC§. TiÕp ®Õn lµ c¸c nh©n tè vÒ tù nhiªn vµ m«i tr­êng sö dông TSC§ nh­ nhiÖt ®é, ®é Èm, t¸c ®éng cña c¸c ho¸ chÊt... Ngoµi ra møc ®é hao mßn h÷u h×nh cßn phô thuéc vµo chÊt l­îng chÕ t¹o TSC§, vÝ dô nh­ chÊt l­îng nguyªn vËt liÖu ®­îc sö dông, c«ng nghÖ chÕ t¹o... ViÖc nhËn thøc râ c¸c nguyªn nh©n ¶nh h­ëng ®Õn møc hao mßn h÷u h×nh TSC§ sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p cÇn thiÕt, h÷u hiÖu ®Ó h¹n chÕ nã. b. Hao mßn v« h×nh. Hao mßn v« h×nh cña TSC§ lµ sù gi¶m thuÇn tuý vÒ mÆt gi¸ trÞ cña tµi s¶n do cã nh÷ng TSC§ cïng lo¹i nh­ng ®­îc s¶n xuÊt ra víi gi¸ rÎ h¬n hoÆc hiÖn ®¹i h¬n. Nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn ®Õn hao mßn v« h×nh cña TSC§, kh«ng ph¶i do chóng ®­îc sö dông nhiÒu hay Ýt trong s¶n xuÊt mµ lµ do tiÕn bé khoa häc kü thuËt. Trong ®iÒu kiÖn t¨ng tr­ëng m¹nh mÏ vÒ khoa häc c«ng nghÖ hiÖn nay, ng­êi ta cã thÓ s¶n xuÊt ra ®­îc nh÷ng lo¹i m¸y mãc cã tÝnh n¨ng t¸c dông nh­ m¸y cò nh­ng víi gi¸ h¹ h¬n hoÆc s¶n xuÊt ra nh÷ng lo¹i m¸y cã cïng gi¸ trÞ nh­ng c«ng suÊt lín h¬n, chÊt l­îng tèt h¬n. Do vËy, nh÷ng m¸y mãc ®­îc s¶n xuÊt ë thêi gian tr­íc ®©y sÏ bÞ “mÊt gi¸” so víi hiÖn t¹i, sù “mÊt gi¸” ®ã chÝnh lµ hao mßn v« h×nh. Hao mßn v« h×nh cßn xuÊt hiÖn c¶ khi chu kú sèng cña s¶n phÈm nµo ®ã bÞ chÊm døt lµm cho nh÷ng m¸y mãc ®Ó chÕ t¹o ra s¶n phÈm ®ã còng bÞ l¹c hËu, mÊt t¸c dông. §Ó kh¾c phôc hao mßn v« h×nh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i coi träng ®æi míi kü thuËt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt, øng dông kÞp thêi c¸c thµnh tùu tiÕn bé khoa häc. §iÒu ®ã cã ý nghÜa rÊt quyÕt ®Þnh trong viÖc t¹o ra lîi thÕ cho doanh nghiÖp trong c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. 1.3.2. KhÊu hao TSC§ vµ c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§ a. KhÊu hao TSC§. §Ó bï ®¾p gi¸ trÞ TSC§ bÞ hao mßn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i chuyÓn dÞch dÇn dÇn phÇn gi¸ trÞ hao mßn ®ã vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú gäi lµ khÊu hao TSC§. VËy khÊu hao TSC§ lµ viÖc chuyÓn dÞch phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra theo c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n thÝch hîp. Môc ®Ých cña khÊu hao TSC§ lµ nh»m tÝch luü vèn ®Ó t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n hoÆc t¸i s¶n xuÊt më réng TSC§. Bé phËn gi¸ trÞ hao mßn ®­îc chuyÓn dÞch vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm ®­îc coi lµ mét yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm biªñ hiÖn d­íi h×nh t