Thực trạng và một số giải pháp phát triển khu vực Kinh Tế tư nhân

ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 1 Lêi nãi ®Çu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thùc hiÖn ®−êng lèi ®æi míi, kinh tÕ t− nh©n gåm kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ vµ kinh tÕ t− b¶n t− nh©n ®/ ph¸t triÓn réng kh¾p c¶ n−íc gãp phÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, huy ®éng c¸c nguån lùc vµo s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n t¨ng tÝch luü, gãp phÇn gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ - x/ héi. Tuy vËy, kinh tÕ t− nh©n hiÖn nay ë n−íc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ, yÕu kÐm: quy m«, vèn Ýt, c«ng nghÖ l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý thÊp, søc c¹nh tranh yÕu… NghÞ quyÕt §¹i héi IX cña §¶ng ®/ x¸c ®Þnh: "Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x/ héi chñ nghÜa, cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh, trong ®ã kinh tÕ nhµ n−íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ nhµ n−íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n". Chän ®Ò tµi: "TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t− nh©n" em muèn gãp thªm tiÕng nãi nhá cña m×nh vµo viÖc nhËn thøc ®óng vai trß vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ t− nh©n ë ViÖt Nam hiÖn nay. Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¸m ¬n thÇy gi¸o ®/ gióp ®ì em trong viÖc hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Hµ Néi, ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 2003 ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 2 PhÇn I Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ t− nh©n ë ViÖt Nam ®Õn nh÷ng n¨m ®Çu cña thêi kú ®æi míi I. Kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ t− nh©n ViÖt Nam Kinh tÕ t− nh©n trªn thùc tÕ cã søc sèng m/nh liÖt vµ ®/ cã nhiÒu ®ãng gãp cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x/ héi cña ®Êt n−íc, nh−ng cã thêi kú do nhËn thøc sai lÇm, nãng véi ®/ coi kinh tÕ t− nh©n lµ ®èi t−îng ph¶i c¶i t¹o kh«ng ®−îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, kh«ng ®−îc ph¸p luËt b¶o vÖ. Nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng trong thµnh phÇn kinh tÕ nµy cã ®Þa vÞ chÝnh trÞ thÊp kÐm. S¶n xuÊt kinh doanh cña hä bÞ trãi buéc, k×m h/m, chÌn Ðp. Ngay trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, kinh tÕ t− nh©n c¸ thÓ vÉn tån t¹i vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh thÕ ®øng cña m×nh. N«ng nghiÖp lµ n¬i cã phong trµo hîp t¸c ho¸ m¹nh nhÊt, triÖt ®Ó nhÊt, nh−ng lu«n lu«n tån t¹i kinh tÕ c¸ thÓ. Trong c«ng nghiÖp, lao ®éng trong thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n ë miÒn B¾c tr−íc ngµy gi¶i phãng miÒn Nam vÉn th−êng xuyªn chiÕm mét tû träng lao ®éng trªn 15% víi kho¶ng 50-80 ngh×n ng−êi. Khi gi¶i phãng miÒn Nam sè ng−êi ho¹t ®éng trong thµnh phÇn kinh tÕ nµy rÊt lín. 1. Kinh tÕ t− nh©n thêi kú phôc håi kinh tÕ 1955-1957 Sau 9 n¨m kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, th¸ng 7-1954 hoµ b×nh lËp l¹i trªn miÒn B¾c, nÒn kinh tÕ ®øng tr−íc nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ do chiÕn tranh ®Ó l¹i, Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng ®/ häp vµo th¸ng 9-1954 ®Ò ra kÕ ho¹ch 3 n¨m (1955-1957) tËp trung kh«i phôc kinh tÕ, hµn g¾n vÕt th−¬ng chiÕn tranh, tiÕp tôc hoµn thµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c ®−a miÒn B¾c tiÕn lªn chñ nghÜa x/ héi. Th¾ng lîi cña cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt lµ ®/ chia 81 v¹n ha ruéng vµ 74 ngh×n con tr©u bß cho 2,1 triÖu hé n«ng d©n. Thñ tiªu chÕ ®é së h÷u phong kiÕn vÒ ruéng ®Êt, xo¸ bá ph−¬ng thøc bãc lét ®Þa t« vµ quan hÖ chñ ®Êt vµ t¸ ®iÒn. N«ng d©n thùc hiÖn ®−îc m¬ −íc vÒ lµm chñ ruéng ®Êt, ®/ tÝch cùc s¶n ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 3 xuÊt n«ng nghiÖp trªn m¶nh ruéng cña m×nh ®em l¹i hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ®ai tèt. Song song víi viÖc chia ruéng ®Êt cho n«ng d©n , th¸ng 5-1955 ChÝnh phñ ®/ ban hµnh 8 chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt bao gåm: (1) B¶o ®¶m quyÒn së h÷u ruéng ®Êt (2) B¶o hé tµi s¶n n«ng d©n vµ c¸c tÇng líp kh¸c. (3) KhuyÕn khÝch khai hoang, phôc ho¸ b»ng miÔn gi¶m thuÕ 3 n¨m cho ruéng ®Êt khai hoang. Kh«ng ph¶i ®ãng thuÕ phÇn t¨ng vô, t¨ng n¨ng suÊt. (4) Tù do thuª m−ín nh©n c«ng, thuª m−ín tr©u bß, vay vµ cho vay; (5) KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn tæ ®æi c«ng; (6) KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn nghÒ phô vµ nghÒ thñ c«ng trong n«ng d©n vµ n«ng th«n; (7) B¶o hé vµ khuyÕn khÝch, khen th−ëng nh÷ng hé n«ng d©n lµm ¨n giái; (8) Nghiªm cÊm ph¸ ho¹i s¶n xuÊt; Thêi kú nµy lùc l−îng kinh tÕ ngoµi quèc doanh cßn nhá, kinh tÕ hîp t¸c ch−a ph¸t triÓn, tham gia lùc l−îng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ - x/ héi chñ yÕu lµ kinh tÕ t− nh©n, kinh tÕ c¸ thÓ. Nhê cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, sau ba n¨m kh«i phôc vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhÑ, ®ång thêi cñng cè vµ kh«i phôc c¸c c¬ së c«ng nghiÖp nÆng cÇn thiÕt…, c¸c ngµnh vµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ - x/ héi miÒn B¾c ®Òu ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. N«ng nghiÖp: 85% diÖn tÝch hoang ho¸ ®−îc ®−a vµo sö dông; gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng n«ng nghiÖp n¨m 1957 t¨ng 16,7% so víi n¨m 1955; trong ®ã trång trät t¨ng 14,7%, ch¨n nu«i t¨ng 27,7%. S¶n l−îng l−¬ng thùc quy thãc tõ 3.759 ngh×n tÊn n¨m 1955 lªn 4.293 ngh×n tÊn, n¨m 1957. S¶n l−îng hÇu hÕt c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp ®Òu t¨ng kh¸ so víi n¨m 1955. B«ng ®¹t 5,6 ngh×n tÊn, t¨ng 0,6%; chÌ bóp kh« 2,9 ngh×n tÊn, t¨ng 11,5%; §Ëu t−¬ng 7,6 ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 4 ngh×n tÊn, t¨ng 40,7%; l¹c 21,1 ngh×n Ên, t¨ng 75,8%; mÝa 422 ngh×n tÊn, t¨ng gÊp 2,4 lÇn; thuèc lµ 1,4 ngh×n tÊn, t¨ng gÊp 2,3 lÇn; ®ay 4,9 ngh×n tÊn t¨ng gÊp 5,4 lÇn. §µn tr©u tõ 1.052 ngh×n con t¨ng lªn 1.237 ngh×n con. C«ng nghiÖp ®¹t tèc ®é t¨ng b×nh qu©n n¨m lµ 64,1%. Trong ®ã c«ng nghiÖp trung −¬ng t¨ng 171,2%; c«ng nghiÖp ®Þa ph−¬ng t¨ng 50,4%; c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t− liÖu s¶n xuÊt t¨ng 53,4%, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t− liÖu tiªu dïng t¨ng 67,7%. Thµnh c«ng cña thêi kú kh«i phôc kinh tÕ (1955 - 1957) kh«ng nh÷ng ®em l¹i nhiÒu biÕn ®æi s©u s¾c trong ®êi sèng kinh tÕ x/ héi miÒn B¾c mµ cßn ®Ó l¹i nhiÒu bµi häc quý gi¸ ®ã lµ: - §Æt n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµo ®óng vÞ trÝ, g¾n ®−îc søc lao ®éng víi t− liÖu s¶n xuÊt c¬ b¶n cña n«ng d©n lµ ruéng ®Êt. - Ph¸t huy ®−îc søc m¹nh tæng hîp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Lóc nµy kinh tÕ quèc doanh chiÕm tû träng nhá bÐ, n −ng nh¬ ph¸t triÓn ®−îc vai trß cña kinh tÕ t− nh©n trªn c¬ së chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc nªn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®óng h−íng v¬Ý tèc ®é cao. 2. Kinh tÕ t− nh©n thêi kú c¶i t¹o x· héi nÒn kinh tÕ (1958 - 1960) vµ tíi n¨m 1976. Trªn cã së th¾ng lîi cña kú kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (1955 - 1957), miÒn B¾c b−íc vµo thùc hiÖn kÕ ho¹ch 3 n¨m c¶i t¹o x/ héi chñ nghÜa víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoai quèc doanh. Th¸ng 4 - 1958 Quèc héi th«ng qua kÕ ho¹ch 3 n¨m ph¸t triÓn vµ c¶i t¹o kinh tÕ, ph¸t triÓn v¨n ho¸ (1958 - 1960). Néi dung chñ yÕu cña c«ng cuéc c¶i t¹o x/ héi chñ nghÜa ®Æt ra trong thêi kú nµy lµ biÕn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn thµnh nÒn kinh tÕ x/ héi chñ nghÜa. Nªn kinh tÕ x/ héi chñ nghÜa gåm hai h×nh thøc së h÷u chñ yÕu lµ quèc doanh vµ tËp thÓ. Kinh tÕ c¸ thÓ vµ kinh tÕ t− b¶n t− doanh lµ ®èi t−îng trùc tiÕp cña c«ng cuéc c¶i t¹o nµy. ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 5 Néi dung ®−a n«ng d©n vµo hîp t¸c x/ coi lµ kh©u chÝnh. C¶i t¹o ®èi víi c¸c hé c¸ thÓ trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, th−¬ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, x©y dùng vµ c¸c ngµnh kh¸c còng rÊt khÈn tr−¬ng. §èi víi c«ng th−¬ng nghiÖp t− b¶n t− doanh víi môc tiªu nhanh chãng xo¸ bá thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®−îc tiÕn hµnh b»ng chÝnh s¸ch chuéc l¹i (tr¶ dÇn) vµ ¸p dông h×nh thøc c«ng t− hîp doanh. KÕt qu¶ ®Õn n¨m 1960 ®/ cã: 40,4 ngh×n hîp t¸c x/ n«ng nghiÖp, chiÕm 85,5% tæng sè hé n«ng d©n vµ 68,1% tæng dienÑ tÝch canh t¸c; 2.760 hîp t¸c x/ tiÓu thñ c«ng nghiÖp, 267 tæ s¶n xuÊt vµ 285 hîp t¸c x/ nghÒ muèi. TÝnh chung ®Õn n¨m 1960 sè x/ viªn hîp t¸c x/ chuyªn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lªn 72 ngh×n ng−êi. VÒ th−¬ng nghiÖp ®/ cã 65% trong sè 185 ngh×n tiÓu th−¬ng tham gia hîp t¸c x/. Hîp t¸c x/ mua b¸n ®/ ®−îc thµnh lËp ë hÇu hÕt c¸c x/ ph−êng miÒn B¾c. §Õn cuèi n¨m 1960 ®/ c¶i t¹o xong toµn bé 729 hé t− b¶n c«ng nghiÖp, trong ®ã 661 hé theo h×nh thøc c«ng t− hîp doanh vµ 68 hé theo h×nh thøc xÝ nghiÖp hîp t¸c x/. Toµn bé lùc l−îng vËn t¶i c¬ giíi t− nh©n gåm 1.602 «t« vµ 132 ph−¬ng tiÖn vËn t¶i thuû ®/ chuyÓn thµnh 31 xÝ nghiÖp c«ng t− hîp doanh víi tæng são 2.610 c«ng nh©n. Nh− vËy miÒn B¾c ®Õn cuèi n¨m 1960 ®/ hoµn thµnh c¶i t¹o kinh tÕ ngoµi quèc doanh d−íi h×nh thøc hîp t¸c x/ vµ c«ng t− hîp doanh, hoÆc c¸c ®¹i lý, kinh tiªu cña kinh tÕ nhµ n−íc. Tuy nhiªn kinh tÕ t− nh©n vÉn tån t¹i d−íi h×nh thøc kinh tÕ c¸ thÓ. Tû träng lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t− nh©n tuy ®/ gi¶m nhiÒu nh−ng vÉn cßn chiÕm gi÷ mét tû lÖ ®¸ng kÓ. N¨m 1960: 28,7%; n¨m 1970: 16,4%; n¨m 1975: 14,8%. Th−êng xuyªn cã kho¶ng 50 -80 ngh×n ng−êi lao ®éng trong khu vùc nµy. N¨m 1971: 71,5 ngh×n ng−êi; n¨m 1974: 66,4 ngh×n ng−êi; n¨m 1975: 64,3 ngh×n ng−êi. Còng trong thêi gian nµy sè ng−êi bu«n b¸n nhá vµ kinh ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 6 doanh dÞch vô còng th−êng xuyªn ë møc trªn d−íi 20 v¹n ng−êi. N¨m 1960 : 20 v¹n ng−êi; n¨m 1965: 16,2 v¹n ng−êi; n¨m 1973: 19,4 v¹n ng−êi; n¨m 1974: 20 v¹n ng−êi; n¨m 1975: 19 v¹n ng−êi. ë miÒn Nam, n¨m 1976 riªng ngµnh c«ng nghiÖp cã tíi 94.857 hé t− nh©n, c¸ thÓ. Trong ®ã ngµnh chÕ biÕn l−¬ng thùc vµ thùc phÈm 29.530 hé; dÖt 17.035 hé; vËt liÖu x©y dùng 5.964 hé; ho¸ chÊt 2.413 hé; c¬ khÝ 23.312 hé… Mét sè ®Þa ph−¬ng cã sè hé t− nh− c¸ thÓ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lín nh− thµnh phè Hå ChÝ Minh 31.922 hé; Qu¶ng Nam - §µ N½ng 10.466 hé; Phó yªn vµ Kh¸nh Hoµ 7.147 hé; Ninh ThuËn vµ B×nh ThuËn 7.904 hé; §ång Nai 6.142 hé; Qu¶ng Ng/i vµ B×nh §Þnh 5.925 hé. 3. Kinh tÕ t− nh©n thêi kú 1976 - 1985 §Êt n−íc thèng nhÊt, c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt ®−îc thùc hiÖn trªn ph¹m vi c¶ n−íc. KÕ ho¹ch 5 n¨m 1976 - 1980 ngoµi nhiÖm vô kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, tiÕn hµnh c¶i t¹o kinh tÕ miÒn Nam theo m« h×nh kinh tÕ miÒn B¾c. TiÕp tôc c¶i t¹o x/ héi chñ nghÜa ®èi víi nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt ná ë miÒm B¾c, ®ång thêi triÓn khai m¹nh mÏ ë miÒn Nam. Nh−ng kinh tÕ t− nh©n vÉn tån t¹i, trong c«ng nhgiÖp vÉn cã trªn d−íi 60 v¹n ng−êi s¶n xuÊt c¸ thÓ n¨m 1980: 50,3 v¹n; n¨m 1981: 55,1 v¹n; n¨m 1982: 60,8 v¹n; n¨m 1983: 66,6 v¹n; n¨m 1984: 64 v¹n; n¨m 1985: 59,3 v¹n. Sè lao ®éng ho¹t ®éng táng kinh tÕ t− nh©n hµng n¨m vÉn chiÕm trªn 20% tæng sè lao ®éng ngµnh c«ng nghiÖp; n¨m 1980: 22,3%; n¨m 1984: 26%; n¨m 1985: 23%; n¨m 1986: 23,2%. Gi¸ trÞ s¶n l−îng c«ng nghiÖp do khu vùc kinh tÕ t− nh©n t¹o ra hµng n¨m chiÕm trªn d−íi 15% gi¸ trÞ s¶n l−îng toµn ngµnh c«ng nghiÖp. Sè l−îng kinh doanh th−¬ng nghiÖp nh÷ng n¨m 1980 còng ë møc 60 v¹n. N¨m 1980: 63,7 v¹n; n¨m 1985: 63,7 v¹n; n¨m 1986: 56,8 v¹n. ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 7 Sè ng−êi kinh doanh th−¬ng nghiÖp nh÷ng n¨m 1980 còng ë møc 60 v¹n. N¨m 1980: 63,7 v¹n; n¨m 1985: 63,7 v¹n; n¨m 1986: 56,8 v¹n. Nh÷ng sè liÖu trªn cho thÊy søc sèng cña kinh tÕ c¸ thÓ rÊt bÒn bØ, sù hiÖn diÖn cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy trong suèt thêi gian dµi nh− mét tÊt yÕu kh¸ch quan, cÇn ph¶i biÕt sö dông mÆt tÝch cùc cña nã lµm cho dana giµu, n−íc m¹nh. II. B−íc khëi ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ t− nh©n. 1. B−íc chuyÓn biÕn vÒ nhËn thøc thùc tiÔn. C«ng cuéc c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt vÒ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®¹t kÕt qu¶ kh«ng cao. Thªm vµo ®ã nh÷ng nam− 1977 - 1978 n«ng nghiÖp bÞ thiªn tai nÆng, n¨m 1979 x¶y ra chiÕn tranh biªn giíi T©y Nam vµ phÝa B¾c, lµm cho bøc tranh kinh tÕ ®Êt n−íc ngµy cµng xÊu ®i. Tr−íc t×nh h×nh trªn, Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng lÇn thø 6 kho¸ IV häp th¸ng 9 - 1979 ®−a ra NghÞ quyÕt vÒ t×nh h×nh vµ nhiÖm vô cÊp b¸ch. NghÞ quyÕt lµ b−íc chuyÓn biÕn ®Çu tiªn cã ý nghÜa lín ®èi víi viÖc ®−a nÒn kinh tÕ tõng b−íc tho¸t ra khái c¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é, më ®−êng cho nh÷ng c¶i c¸ch kinh tÕ trong nh÷ng n¨m sau nµy. 2. KÕt qu¶ ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t− nh©n nh÷ng n¨m ®Çu thêi kú ®æi míi. Nhê cã chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ t− nh©n ®−îc thõa nhËn vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, ®ãng gãp tÝch cùc vµo ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc. Trong c«ng nghiÖp, t− nh©n ®/ ®Çu t− thªm tiÒn vèn ®Ó më réng c¸c c¬ së hiÖn cã, hoÆc x©y dùng thªm c¬ së míi. N¨m 1988 khu vùc nµy ®Çu t− thªm 80 tû ®ång, thµnh lËp thªm 17.000 c¬ së, trong ®ã cã 46 xÝ nghiÖp t− nh©n; 1.100 c¬ së tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ h¬n 15.000 hé c¸ thÓ. N¨m 1989 sè vèn ®Çu t− t¨ng thªm 102 tû ®ång, sè xÝ nghiÖp t− nh©n t¨ng gÊp 4 lÇn so víi n¨m 1988 (tõ 318 xÝ nghiÖp t¨ng lªn 1.284 xÝ nghiÖp); hé tiÓu thñ c«ng nghiÖp ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 8 vµ c¸ thÓ tõ 31,85 v¹n lªn 33,33 v¹n, t¨ng 4,6%. Trong hai n¨m 1990 - 1991 sè vèn t¨ng thªm mçi n¨m kho¶ng 100 tû ®ång. N¨m 1989 thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n thu hót thªm 39,5 ngh×n lao ®éng. N¨m 1991 so víi n¨m 1990 t¨ng thªm 4.000 c¬ së vµ lao ®éng t¨ng thªm 10 ngh×n ng−êi. Gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng thµnh phÇn kinh tÕ nµy n¨m 1989 t¨ng thªm 34,5% so víi n¨m 1998, trong ®ã xÝ nghiÖp t− doanh t¨ng 51,9%; hé tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ c¸c thÓ t¨ng 34, 0%. Tû träng gi¸ trÞ s¶n l−îng c«ng nghiÖp khu vùc t− nh©n, c¸ thÓ chiÕm trong gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng toµn ngµnh c«ng nghiÖp t¨ng kh¸ ®Òu ®Æn: n¨m 1986: 15,6%; n¨m 1987: 25,69%; n¨m 1998: 19,6%; n¨m 1989: 27,2%; n¨m 1990: 26,5%. Trong th−¬ng nghiÖp, lao ®éng cña thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n ph¸t triÓn nhanh chãng: N¨m 1968: 56,79 v¹n ng−êi; n¨m 1987: 64 v¹n ng−êi; n¨m 1988: 71,89 v¹n ng−êi; n¨m 1989: 79,3 v¹n ng−êi; n¨m 1990: 81,1 v¹n ng−êi. Ngoµi ra cßn cã lùc l−îng th−¬ng nghiÖp kh«ng chuyªn tham gia ho¹t ®éng, n¨m 1990 cã kho¶ng 16 v¹n n−gêi. III. Ph¹m vi kinh tÕ t− nh©n 1. C¸c lÜnh vùc kinh tÕ t− nh©n ViÖt Nam hiÖn cã c¸c thµnh phÇn kinh tÕ: - Kinh tÕ nhµ n−íc - Kinh tÕ tËp thÓ - Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ - Kinh tÕ t− b¶n t− nh©n - Kinh tÕ t− b¶n nhµ n−íc - Kinh tÕ cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 9 - NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø nam Ban chÊp hµnh Trung −¬ng (kho¸ IX) vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ t− nh©n, ®Ò cËp ®Õn kinh tÕ t− nh©n bao gåm hai thµnh phÇn kinh tÕ lµ kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ vµ kinh tÕ t− b¶n t− nh©n. Kinh tÕ t− nh©n ho¹t ®éng d−íi h×nh thøc hé kinh doanh c¸ thÓ vµ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp t− nh©n. Kinh tÕ t− nh©n tham gia vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, th−¬ng nghiÖp vµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c. 2. C¸c lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh cña kinh tÕ t− nh©n Lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh cña kinh tÕ t− nh©n rÊt ®a d¹ng, phæ biÕn nhÊt lµ hé c¸ thÓ, tiÓu chñ; lo¹i h×nh c«ng ty hiÖn nay chñ yÕu lµ doanh nghiÖp nhá vµ vµ d−íi h×nh thøc: c«ng ty t− nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp danh. Trong khu vùc kinh tÕ t− nh©n, hé kinh doanh c¸ thÓ cã sè l−îng ®«ng ®¶o, sö dông nhiÒu lao ®éng x/ héi, huy ®éng nhiÒu vèn ®Çu t−, ®ãng gãp tû träng lín vµo GDP. Hé kinh doanh c¸ thÓ cã tiÒn ®Ò, lµ b−íc tËp d−ît vµ tÝch luü cho b−íc ph¸t triÓn cao h¬n vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ h×nh thøc doanh nghiÖp t− nh©n. C¸c doanh nghiÖp t− nh©n ®/ gãp phÇn s¶n xuÊt hµng ho¸ cã chÊt l−îng cao, tham gia tÝch cùc vµo xuÊt khÈu hµng ho¸, nhÊt lµ n«ng s¶n hµng ho¸, gióp n«ng d©n tiªu thô mét khèi l−îng hµng ho¸ n«ng s¶n. Sù ho¹t ®éng s«i ®éng cña doanh nghiÖp t− nh©n ®/ thóc ®Èy n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. C¸c chñ t− nh©n hÇu hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp tr−ëng thµnh trong chÕ ®é míi, nhiÒu ng−êi trong sè hä lµ c¸n bé ®¶ng viªn, ®/ tõng tham gia trong c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp nhµ n−íc vµ cã mét sè ®/ tr¶i qua thêi kú tham gia lùc l−îng vò trang, cã nguyÖn väng muèn ®em tµi n¨ng, trÝ tuÖ cña m×nh vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc, lµm giµu cho tæ quèc. ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 10 PhÇn II Nh÷ng vÊn ®Ò cña khu vùc kinh tÕ t− nh©n hiÖn nay I. Thùc tr¹ng kinh tÕ t− nh©n Trong nh÷ng n¨m qua kinh tÕ t− nh©n t¨ng nhanh vÒ sè l−îng, vèn kinh doanh, thu hót lao ®éng, nhÊt lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, c«ng ty. Kinh tÕ t− nh©n ph¸t triÓn réng kh¾p trong c¸c ngµnh nghÒ mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm. Sè c¬ së nhiÒu nhÊt mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm. Sè c¬ së nhiÒu nhÊt lµ trong lÜnh vùc th−¬ng m¹i, dÞch vô, x© dùng, tiÕp ®Õn lµ c«ng nghiªp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Kinh tÕ t− nh©n ph¸t triÓn réng r/i trong c¶ n−íc, nh−ng tËp trung cao ë c¸c ®« thÞ, nh÷ng ®Þa ph−¬ng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi, ®−îc chÝnh quyÒn quan t©m khuyÕn khÝch, hç trî. 1. T×nh h×nh t¨ng tr−ëng doanh nghiÖp Trong giai ®o¹n 1996-2000, sè l−îng ®¬n vÞ s¶n xuÊt, kinh doanh ho¹t ®éng trong khu vùc kinh tÕ t− nh©n t¨ng lªn ®¸ng kÓ, sè hé kinh doanh c¸ thÓ t¨ng 6,02%, sè doanh nghiÖp t¨ng 45,61%, nh−ng kh«ng ®Òu qua c¸c n¨m (sè hé kinh doanh c¸ thÓ n¨m 1997 gi¶m, sè doanh nghiÖp n¨m 1998 gi¶m vµ t¨ng m¹nh tõ n¨m 2000 khi cã LuËt doanh nghiÖp). Trong c¬ cÊu c¸c h×nh thøc tæ chøc kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t− nh©n, c¸c hé c¸ thÓ chiÕm sè l−îng rÊt lín, ®Õn cuèi n¨m 2000 cã 2.137.731 hé vµ 29.548 doanh nghiÖp. Trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, doanh nghiÖp t− nh©n chiÕm sè l−îng lín nhÊt, tiÕp ®Õn lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, sau ®ã lµ c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp danh chiÕm sè l−îng kh«ng ®¸ng kÓ. 1.1. §èi víi hé kinh doanh c¸ thÓ Hé kinh doanh c¸ thÓ cã sè l−îng lín, ph¸t triÓn réng r/i nhiÒu n¨m nay. Sè hé kinh doanh c¸ thÓ phi n«ng nghiÖp tõ 1.498.611 hé n¨m 1992 t¨ng lªn ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 11 2.016.259 hé n¨m 1996. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 7,68%/n¨m, mçi n¨m t¨ng b×nh qu©n 129.412 hé. Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000 sè l−îng hé kinh doanh c¸ thÓ t¨ng chËm, ®Õn n¨m 2000 míi cã 2.137.731 hé, b×nh qu©n t¨ng 1,47%/n¨m, mçi n¨m t¨ng 30.300 hé c¸ thÓ phi n«ng nghiÖp. Hé n«ng nghiÖp ngoµi hîp t¸c x/ n¨m 2000 cã 7.656.165 hé. Tæng céng n¨m 2000 cã 9.793.787 hé kinh doanh c¸ thÓ. Quy m« cña hé kinh doanh c¸ thÓ nãi chung rÊt nhá, sö dông lao ®éng trong gia ®×nh lµ chÝnh, trung b×nh mçi hé cã 1-2 lao ®éng. Vèn kinh doanh Ýt. Ngo¹i lÖ, qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë c¸c thµnh phè lín, cã nhiÒu hé kinh doanh c¸ thÓ thuª ®Õn hµng chôc thËm chÝ hµng tr¨m lao ®éng nh− c¬ së §øc Ph¸t (c¬ së lµm b¸nh ngät ë thµnh phè Hå ChÝ Minh) thuª tíi 900 lao ®éng. 1.2. §èi víi doanh nghiÖp t− nh©n * §¨ng ký doanh nghiÖp Doanh nghiÖp t− nh©n thùc hiÖn ®¨ng ký kinh doanh tõ khi cã LuËt c«ng ty vµ LuËt doanh nghiÖp t− nh©n t¨ng rÊt nhanh. TÝnh chung thêi kú 1991- 2000, sè doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh t¨ng b×nh qu©n lµ 96,24%/n¨m. Tõ 132 doanh nghiÖp n¨m 1991 ®Õn hÕt n¨m 1996 cã 30.897 doanh nghiÖp ®¨ng ký doanh nghiÖp. C¸c n¨m 1997-1999 sè l−îng doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh gi¶m. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay khi LuËt doanh nghiÖp ®−îc thùc hiÖn, sè l−îng doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh t¨ng rÊt nhanh. Sau 2 n¨m thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp ®Õn ngµy 31-12-2001 c¶ n−íc ®/ cã 35-440 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký ho¹t ®éng. N¨m 2000 cã 14.400 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký b»ng 250% so víi n¨m 1999. N¨m 2001 cã 21.040 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký b»ng 140% so víi n¨m 2000. NÕu tÝnh tõ khi LuËt doanh nghiÖp cã hiÖu lùc thi hµnh ®Õn th¸ng 4.2002 c¶ n−íc ®/ cã trªn 41.000 doanh nghiÖp míi thµnh lËp. Nh− vËy c¶ n−íc cã kho¶ng 97.900 doanh nghiÖp. ht t p : / / e t r i t h u c . v n §Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam 12 B¶ng 1: Doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh tõ 1991 ®Õn hÕt 9 th¸ng ®Çu n¨m 2001 §¬n vÞ: doanh nghiÖp N¨m Tæng sè T¨ng sè n¨m tr−íc (%) Doanh nghiÖp t− nh©n C«ng ty TNHH C«ng ty cæ