Tiểu luận Bitcoin – sự ảnh hưởng của nó đối với quy luật lưu thông tiền tệ Việt Nam trong thời đại hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ LUẬT TP.HCM NHÓM 04 TIỂU LUẬN MÔN NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG & CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ ĐỀ TÀI: BITCOIN – SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA NÓ ĐỐI VỚI QUY LUẬT LƯU THÔNG TIỀN TỆ VIỆT NAM TRONG THỜI ĐẠI HIỆN NAY TP. HỒ CHÍ MINH - 2019 ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ LUẬT TP.HCM NHÓM 04 TIỂU LUẬN MÔN NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG & CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ ĐỀ TÀI: BITCOIN – SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA NÓ ĐỐI VỚI QUY LUẬT LƯU THÔNG TIỀN TỆ VIỆT NAM TRONG THỜI ĐẠI HIỆN NAY STT Họ tên MSHV Email ĐVCT 01 Đỗ Đình Thái C18604028 Thaidodinhtcnh@gmail.com Vietcombank 02 Nguyễn Quang Thắng C18604044 Thangcom36@yahoo.com Ngân hàng ACB 03 Trần Liêu Thiên Phúc C18604038 Thienphuctran2212@gmail.com Agribank CAM KẾT THAM GIA HOÀN THÀNH TIỂU LUẬN Thành viên Nội dung đóng góp Mức độ đóng góp Chữ ký Đỗ Đình Thái Soạn nội dung các phần: Cơ sở lý luận về tiền điện tử Bitcoin, lý thuyết chung về tiền điện tử. Soạn, thiết kế, tổng hợp bài tiểu luận. Các thành viên cam kết đã đóng góp nội dung với mức độ bằng nhau và kịp thời hạn nộp các nội dung theo phân công của nhóm. Nguyễn Quang Thắng Soạn nội dung các phần: Tổng quan về tiền điện tử Bitcoin, thực tiễn sử dụng và quản lý Bitcoin trên thế giới. Trần Liêu Thiên Phúc Soạn nội dung các phần: thực tiễn sử dụng và quản lý Bitcoin ở Việt Nam, tác động đến chính sách tiền tệ ở Việt Nam. MỤC LỤC GIỚI THIỆU Hiện nay khi mà thế giới ngày một xoay chuyển mạnh mẽ và hiện đại hóa hơn bởi cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang diễn ra toàn cầu thì các loại tiền điện tử xuất hiện một cách mạnh mẽ là một trong những vấn đề nóng được đề cập trong và ngoài nước suốt thời gian vừa qua. Nội dung bài viết nghiên cứu về các loại tiền điện tử cũng như tầm ảnh hưởng của loại tiền này đến chính sách tiền tệ tương lai. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu về tầm ảnh hưởng của các loại tiền điện tử trong đó nổi bật nhất là Bitcoin đến chính sách tiền tệ, khuyến nghị về chính sách quản lý tiền điện tử tại Việt Nam. Đối tượng nghiên cứu của đề tài bao gồm đồng tiền điện tửBitcoin và thị trường BitcoinViệt Nam. Để nghiên cứu đề tài, nhóm chúng tôi có sử dụng kết quả của phương pháp nghiên cứu định lượng để kiểm định tính hiệu quả của thị trường, được coi là phương pháp tốt nhất áp dụng cho số liệu dạng chuỗi thời gian để kiểm định một thị trường kém hiệu quả. 1. LÝ THUYẾT CHUNG VỀ TIỀN ĐIỆN TỬ 1.1. Định nghĩa về tiền điện tử Tiền điện tử là tiền đã được số hóa, tức là tiền ở dạng những bit số. Tiền điện tử chỉ được sử dụng trong môi trường điện tử phục vụ cho những thanh toán điện tử thông qua hệ thống thông tin bao gồm hệ thống mạng máy tính, Internet và các phương tiện điện tử được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu của tổ chức phát hành (bên thứ 3) và được biểu hiện dưới dạng bút tệ trên tài khoản mà khách hàng (người mua) mở tại tổ chức phát hành. Cũng như tiền giấy tiền điện tử có chức năng là phương tiện trao đổi và tích lũy giá trị. Nếu như giá trị của tiền giấy được đảm bảo bởi chính phủ phát hành thì đối với tiền điện tử, giá trị của nó được tổ chức phát hành đảm bảo bằng việc cam kết sẽ chuyển đổi tiền điện tử sang tiền giấy theo yêu cầu của người sở hữu. 1.2. Phân loại tiền điện tử. - Theo khả năng chuyển đổi: được chia làm 2 loại: Tiền điện tử không có khả năng chuyển đổi và tiền điện tử có khả năng chuyển đổi. - Theo khả năng kiểm soát: được chia thành 2 loại: tiền điện tử tập trung và tiền điện tử phi tập trung - Theo cách thức hình thành: được chia làm 2 loại: tiền điện tử mật mã và tiền điện tử thông thường - Theo chức năng và mục đích sử dụng: được chia làm 4 loại: tiền điện tử giá trị trả trước, tiền điện tử thân thiết, tiền điện tử trong game, và tiền điện tử lưu hành 1.3. Đặc điểm của tiền điện tử Ưu điểm Tiền điện tử mang lại nhiều lợi ích hơn so với tiền tệ truyền thống. Tuy nhiên, tiền điện tử cũng có những nhược điểm riêng của nó. Chi phí giao dịch thấp (có những đồng miễn phí giao dịch) Thuận tiện trong giao dịch: Bạn có thể chuyển hoặc nhận tiền điện tử ngay lập tức mà không cần thông qua bên trung gian như ngân hàng, chính phủ, Độ bảo mật an toàn cao Tạo tiềm năng phát triển cho ngành thương mại điện tử Bảo vệ môi trường Nhược điểm: Khó sử dụng cho người mới bắt đầu Tỷ giá của tiền điện tử biến động thất thường Dễ bị tội phạm rửa tiền lợi dụng. Hiện nay, ngoài một số nước ủng hộ tiền điện tử công khai thì có rất nhiều quốc gia vẫn chưa chấp nhận tiền điện tử là một loại tiền tệ. Việt Nam vẫn chưa có quy định cụ thể về chính sách quản lý tiền điện tử, tuy nhiên đã có động thái đầu tiên đó là không được dùng tiền điện tử làm phương tiện thanh toán 1.4.Tương lai tiền điện tử Tiền điện tử hiển nhiên là không ổn định vì quy mô thị trường của chúng vẫn còn tương đối nhỏ. Khi vốn hóa  thị trường đối với tiền điện tử tăng lên, sẽ kéo theo đó là sự ổn định của tiền điện tử. Và một khi điều đó xảy ra, chúng có khả năng ổn định hơn so với tiền giấy do chính phủ ban hành . Tiền điện tử được thiết kế đáp ứng điều kiện vốn hiếm, và lạm phát của chúng phát triển với tỷ lệ chậm, kiểm soát được. Điều này có thể cho họ sự ổn định hơn so với các đồng tiền khác cái mà các chính phủ, ngân hàng trung ương và các tổ chức tài chính có thể “thêm một vài số 0” vào cuối tài khoản ngân hàng của họ khi cần. Tiền điện tử có tiềm năng để thay đổi thế giới tài chính theo nhiều cách chúng có. Bitcoin là đầu tiên, vẫn là lớn nhất và có cơ hội tốt nhất để đạt được sự chấp nhận chủ đạo, nhưng có rất nhiều loại tiền khác với những ý tưởng sáng tạo mà chúng ta không nên bỏ qua. 2.TỔNG QUAN VỀ TIỀN ĐIỆN TỬ BITCOIN 2.1. Khái niệm Bitcoin đôi khi được gọi là cryptocurrency (tiền điện tử được mật mã hóa), bởi vì việc xác nhận giao dịch và tạo ra đồng tiền riêng dựa trên nguyên tắc hoạt động của những đoạn mã. Mỗi Bitcoin và mỗi người dùng được mã hóa bằng một đoạn mã khác biệt và mỗi hoạt động giao dịch sẽ được ghi nhận lại bằng sổ kế toán mang tính công cộng và phi tập trung (còn gọi là blockchain). Sổ kế toán được nhìn thấy ở tất cả các máy tính có kết nối mạng, nhưng không công khai bất kì thông tin các bên liên quan (người mua và người bán). Sổ kế toán sẽ xác nhận số lượng Bitcoin người mua được dùng và chuyển số tiền đó vào tài khoản người bán. [5, tr.1-2] Sổ kế toán đã nói ở trên là vật tượng trưng duy nhất của Bitcoin (và các loại cryptocurrencies khác) vì nó giải quyết một vấn đề gọi là chi tiêu gấp đôi (có nghĩa là, chi tiêu bằng tiền mà bạn không thực sở hữu bằng cách sử dụng sự giả mạo) và sự cần thiết phải có vai trò của bên thứ ba đáng tin cậy (như ngân hàng hoặc công ty thẻ tín dụng) trong việc xác minh tính trung thực của giao dịch điện tử giữa người mua và người bán. [5, tr.2] Được biết đến lần đầu tiên vào vào năm 2008 bởi Satoshi Nakamotom và bắt đầu đưa vào sử dụng năm 2009, đến nay, Bitcoin đã có bước phát triển đáng kể, trở thành đồng tiền điện tử thành công nhất đến thời điểm này. Thông thường chữ in hoa “BITCOIN” đề cập đến công nghệ và mạng lưới, trong khi chữ thường “Bitcoin” đề cập đến khía cạnh tiền tệ của nó. Bitcoin được kí hiệu là: BTC, hay ฿, Ƀ. 2.2. Lịch sử hình thành và phát triển Theo lịch sử, Satoshi Nakamoto bắt đầu đưa ra những ý niệm sơ khai về Bitcoin vào năm 2008. Cũng trong cùng năm đó, thế giới biến động với hàng loạt vụ khủng hoảng nhà đất dẫn đến những ảnh hưởng không nhỏ đến tài chính thế giới: Cục Dự Trữ Liên Bang Hoa Kỳ (FED) bơm tiền vào cứu trợ; suy thoái kinh tế toàn cầu; Châu âu rơi vào khủng hoảng vì nợ nầnLòng tin vào những đồng tiền của chính phủ bắt đầu suy giảm. Đây là thời điểm hoàn hảo nhất cho sự bắt đầu của một kỷ nguyên tiền tệ mới – đồng Bitcoin (tiền mã hoá dựa vào niềm tin) Giai đoạn 1 (2009): mạng lưới khởi thủy. Giai đoạn 2 ( 2010): Năm Pizza : Bitcoin được giao dịch công khai 1000BTC= $3 USD Phát triển nhanh chóng và rộng rãi trên thế giới,vốn hóa thị trường vượt 1 triệu USD Giai đoạn 3 (2010-2011): Tiếp tục phát triển mạnh trong khi phải đối mặt với những khó khăn trong công tác bảo mật, chống tin tặc và các hoạt động phi pháp khác, vốn hóa thị trường hơn 206 triệu USD Giai đoạn 4 (2012) giai đoan Bitcoin được thế gới biết rộng rại nhiều điểm chấp nhận thanh toán hơn, giai doạn nay coi giai đoạn thời kỳ hoàn kim của Bitcoin Giai đoạn 4 ( 2013-2014): Phát triển nhanh đột biến Giai đoạn 5 ( 2018- nay 2019): Lập đỉnh, quay đầu và bất ổn định 2.3. Cách tạo ra Bitcoin và giá trị của nó trên thị trường Để những người trên mạng lưới dùng Bitcoin tương tác với nhau trước hết cần phải tải về phần mềm mã nguồn mở miễn phí. Sau khi đã kết nối vào mạng, có ba cách để thu được Bitcoins: Đầu tiên, người dùng có thể chuyển đổi bằng tiền tệ truyền thống (ví dụ: Dollars, Yen, hoặc Euros) với một chi phí qua việc chuyển đổi trực tuyến (ví dụ: Mt. GOX, Coinbase, và Kraken). Phí giao dịch được xác định theo qui mô giao dịch khác nhau, từ 0,5% cho các giao dịch nhỏ xuống còn 0,2% cho các giao dịch lớn hơn. Giá của Bitcoin có liên quan đến qui luật cung cầu của các đồng tiền khác. Vào tháng 12/2013, một Bitcoin có giá khoảng 800$. Tuy nhiên, vào đầu tháng 12/2013 giá của nó lên tới 1200$ và vào đầu tháng 11/2013 giá của nó khoảng 200$ 2.4. Ưu điểm và nhược điểm của đồng Bitcoin Ưu điểm: + Bitcoin không quan tâm bạn là ai: được phân quyền theo cách: nó không quan trọng ai sử dụng nó. Với nó, bạn có thể mua những thứ mà bạn thậm chí không thể mua, chẳng hạn như những hàng hoá bị hạn chế theo độ tuổi + Bitcoin không quan tâm bạn ở đâu Bitcoin là mạng lưới quốc tế. Từ Trung Quốc đến Argentina cho đến Hoa Kỳ, mọi người trên khắp thế giới đều đang sử dụng Bitcoin. Bất cứ ai cũng có thể dễ dàng gửi nó qua Internet và trên toàn thế giới, tạo điều kiện cho kinh doanh quốc tế mà không cần phải lo lắng về phí giao dịch. + Tính bảo mật cao: nếu như các chính phủ phụ thuộc vào quyền lực của quân đội, còn cơ quan hành pháp đảm bảo an ninh tiền tệ và đảm bảo giá trị cho tiền pháp định. Thì độ an toàn của hệ thống Bitcoin phụ thuộc vào khả năng xử lý của toàn bộ mạng lưới blockchain nhằm chống lại các nguy cơ phá hoại và mang lại giá trị cho BTC. Tuy đã có nhiều vụ ăn cắp BTC nhưng tất cả đều do nguyên nhân là nạn nhân để lộ khóa riêng tư (private key). Cho tới nay, giao thức Bitcoin vẫn chưa hề có lỗ hổng bảo mật nào để có thể hack BTC của người dùng. + Tính riêng tư: Bạn cần biết, BTC chỉ là tiền điện tử (bán ẩn danh), tức là số BTC gắn liền với địa chỉ Bitcoin. Mặc dù chủ sở hữu địa chỉ Bitcoin không được công khai, nhưng đổi lại các giao dịch lại được công khai rõ ràng. Ngoài ra, các giao dịch có thể được liên kết với công ty hoặc một cá nhân bất kỳ thông qua việc phân tích các giao dịch. Nhược điểm + Mức độ chấp nhận + Bitcoin có thể bị mất (dữ liệu, tin tặc) + Biến động tỉ giá + công cụ rửa tiền 3. Thực trạng Bitcoin trên Thế Giới 3.1. Thực tiễn sử dụng Có thể thấy, Bitcoin đã được giao dịch rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới, trong đó tập trung vào các khu vực phát triển như Bắc Mỹ, Đông Âu và Châu ÁMỹ và Trung Quốc là hai quốc gia đồng tiền này được sử dụng nhiều nhất, mặc dù trong thời gian gần đây, chính phủ Trung Quốc đã ban hành một số chính sách hạn chế sự phát triển Bitcoin tại quốc gia này. Châu Phi, Trung Đông và khu vực Nam Á chưa phổ biến Bitcoin, trong khi ở Châu Âu và khu vực đồng tiền chung Eu, Bitcoin cũng không được xử dụng rộng rãi như ở các khu vực kinh tế phát triền khác. 3.2. Khuôn khổ pháp lý quản lý tiền điện tử trên thế giới Do là một loại tiền điện tử, mỗi quốc gia lại có phản ứng khác nhau trước Bitcoin. Đi vào hoạt động từ năm 2009, đã có sức hút và phổ biến tại nhiều quốc gia trên thế giớitiền điện tửBitcoin. Tính đến nay, trên thế giới đã có nhiều quốc gia chính thức chấp nhận cho phép giao dịch bằng Bitcoin. Hầu hết các quốc gia còn lại, nơi có cộng đồng tiêu thụ Bitcoin, theo dõi tình hình phát triển và biến động liên tục của một đồng kỹ thuật số, chính phủ vẫn chưa có quyết định chính thức cũng như khung pháp lý chặt chẽ và đồng nhất về việc quản lý tiêu dùng trong giao dịch kỹ thuật sốnói chung và Bitcoin nói riêng. Biểu đồ : Giá trị của Bitcoin trên thế giới (tính đến năm 2019) Độ rủi ro của thị trường Ngoài ra thì rủi ro thị trường cũng có thể là một trong các yếu tố tác động đến chế độ pháp lý ở từng nước với Bitcoin vì chấp nhận Bitcoin là chấp nhận một loại hình tiền điện tử tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là rủi ro hệ thống. Theo đó cac thị trường chấp nhận Bitcoin như Mỹ, Canada hay Singapore có độ rủi ro thị trường là 0.00% - một con số rất thấp, trong khi các thị hạn chế lưu hành Bitcoin có độ rủi ro khá cao, như Trung Quốc là 0.9% hay Nga là 2.4%... Nhìn chung, với các nước có độ rủi ro thị trường cao, chính phủ thường không chấp nhận Bitcoin vì lo ngại thị trường sẽ không thể điều tiết và kiểm soát đồng tiền này, và có thể gây nguy hiểm cho cả thị trường. Sự phát triển của thương mại điện tử. Các nước càng phát triển mạnh phương thức thanh toán không dùng tiền mặt càng có xu hướng chấp nhập hợp pháp Bitcoin ( như US, EU, so với Trung Quốc và Nga). 4. THỰC TIỄN SỬ DỤNG VÀ QUẢN LÝ TIỀN ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM 4.1. Thực trạng khuôn khổ pháp lý quản lý tiền điện tử ở Việt Nam Mặc dù hoạt động thanh toán điện tử diễn ra gần 15 năm nhưng đến nay vẫn thiếu hành lang pháp lý để quản lý các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán. Ngày 22/11/2012 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 101/2012/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt, trong đó có Điều 15 và Điều 16 quy định về các dịch vụ trung gian thanh toán và điều kiện cung ứng, cũng như quy định về quy trình thủ tục, hồ sơ, cấp giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán. Tuy nhiên, đến nay những quy định này vẫn chưa được áp dụng thực tế vì còn chờ Thông tư hướng dẫn về hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán ra đời. Do đó, về việc sử dụng Bitcoin như là một loại tiền tệ hoặc phương tiện thanh toán, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có ý kiến như sau: Thứ nhất, đây là tiền điện tử nhưng nó có giá trị rất lớn, để có 1 đồng Bitcoin đòi hỏi phải tốn 15 triệu VNĐ, nếu đồng Bitcoin được chấp nhận tại Việt Nam sẽ dẫn đến lạm phát phi mã Lạm phát phi mã là tình trạng tăng mức giá chung của nền kinh tế với tốc độ hai hay ba chữ và tình hình lạm phát khó kiểm soát. Thứ hai, Việt Nam là nước đang phát triển. Do đó việc áp dụng khoa học kĩ thuật để “đào” Bitcoin là một việc làm khó khăn. Bên cạnh đó, tình trạng bảo mật kémTheo thông tin từ Flexcoin, trang web của họ đã bị tấn công vào ngày 2/3 vừa rồi và hacker đã đánh cắp tổng cộng 896 Bitcoin, tương đương khoảng 600.000 USD. Đây là lượng tiền được lưu trữ trực tuyến, còn lượng tiền được lưu trữ ngoại tuyến không bị ảnh hưởng. Trước tình hình đó, Flexcoin cho biết sẽ hoàn trả số Bitcoin còn trên kho ngoại tuyến cho khách hàng nếu họ chứng minh được mình là chủ sở hữu. Riêng về số tiền đã bị đánh cắp thì có lẽ người dùng khó lòng lấy lại được nếu không tìm ra kẻ trộm, bởi theo điều khoản của dịch vụ thì các giao dịch trên Flexcoin được thực hiện bằng cách sử dụng mã hóa HTTPS, và công ty sẽ không phải chịu trách nhiệm bảo hiểm bất kỳ Bitcoin được lưu trữ trong hệ thống. Flexcoin giải thích, việc website đóng cửa là do công ty không có đủ nguồn lực và tài sản để phục hồi từ những mất mát kể trên, nhưng khẳng định sẽ làm việc với các cơ quan thực thi pháp luật để xác định nguồn gốc của cuộc tấn công. Flexcoin bị đóng cửa chưa đầy một tuần sau khi Mt.Gox, một trong ba sàn giao dịch Bitcoin lớn nhất thế giới tuyên bố phá sản sau khi bị hacker tấn công và trộm sạch 744.408 Bitcoin, tương đương khoảng 500 triệu USD (giá cập nhật), chưa kể 100.000 Bitcoin thuộc sở hữu của chính Mt.Gox. Lúc đó, Flexcoin cho rằng Mt.Gox đóng cửa là một điều không may, và nó không ảnh hưởng đến hoạt động của họ. dễ bị Hacker tấn công hệ thống. Thứ ba, Chính phủ Việt Nam không thừa nhận đồng Bitcoin nên việc khai thác và sử dụng mang tính rủi ro cao. 4.2. KHUYẾN NGHỊ VỀ CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG BITCOIN Ở VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ Bitcoin là tiền điện tử, có những rủi ro lớn khi sử dụng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế thế giới và cả Việt Nam. Xét trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang trong quá trình hội nhập quốc tế hóa thì việc ngăn cấm không cho sử dụng Bitcoin là một điều rất khó. Bên cạnh việc quản lý, điều hành tốt nền kinh tế tránh tình trạng lạm phát, Chính phủ cần đề ra một số giải pháp phù hợp để quản lý đồng tiền điện tử này cụ thể như: - Ban hành các văn bản luật để xử lí “mạnh tay” những người lợi dụng Bitcoin để trục lợi gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế. - Tăng cường công tác an ninh mạng nhằm tránh trường hợp Hacker trục lợi từ sơ hở, lỗ hổng bảo mật để khai thác thông tin cá nhân từ các ngân hàng. - Một khi người dân mua hàng hóa từ các diễn đàn nước ngoài bằng Bitcoin cần xây dựng hàng rào thuế khi vận chuyển hàng hóa vào Việt Nam, có như thế sẽ hạn chế được phần nào việc người tiêu dùng sử dụng Bitcoin. - Tuyên truyền cho người dân hiểu khả năng rủi ro khi sử dụng, khai thác đồng Bitcoin trên các phương tiện thông tin đại chúng như: tivi, báo chí, mạng xã hội. KẾT LUẬN Với bài tiểu luận này, nhóm chúng tôi mong muốn góp một phần kiến thức vào vấn đề sự ảnh hưởng của Bitcoin đối với quy luật lưu thông tiền tệ ở Việt Nam. Do những hạn chế về kiến thức Bitcoin còn mới mẻ với Việt Nam nên đề tài của nhóm chúng tôi không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, bài tiểu luận của nhóm chúng tôi mong muốn nhận được sự đánh giá nhiệt tình của thầy và các bạn để đề tài được hoàn thiện. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO A. Tiếng Việt Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. 2019. Thông cáo báo chí về Bitcoin và các loại tiền điện tử tương tự khác. Phan Hoài Dương (2014). “Tiền điện tử, rủi ro rửa tiền và tài trợ khủng bố”. Tạp chí Ngân hàng, số 3, tháng 2/2014. Đậu Thị Mai Hương (2014). ” Một số vấn đề pháp lý về tiền điện tử và khuyến nghị”. Tạp chí Ngân hàng, số 10, 2014. Trang Ngọc (2014).”Quá trình phát triển của đồng Bitcoin và những vấn đề đặt ra”. Thị trường Tài chính Tiền tệ, số tháng 1/2014. Các trang mạng tra cứu Thời báo Ngân hàng- Cơ quan của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Website Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Website Cục Thương mại điện tử và Công nghệ thông tin - Bộ Công Thương https:// vn.investing.com BTCNEWS.VN PHỤ LỤC Biểu đồ 1: Số lượng Bitcoin đang lưu thông Nguồn: vn.investing.com Biểu đồ 2: Các sàn giao dịch Bitcoin trên thế giới Nguồn: BTCNEWS.VN