Tiểu luận Chấm dứt hợp đồng lao động và hậu quả pháp lý

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH -----š›&š›----- TIỂU LUẬN Đề tài: “Chấm dứt hợp đồng lao động và hậu quả pháp lý” Giảng viên hướng dẫn: Cô Đoàn Thị Phương Diệp Sinh viên thực hiện: Nguyễn Tuấn Anh Lớp : Cao học Luật kinh tế CH15LKTKG1 MSSV: 9410715057 Tháng 10 năm 2015 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU Trang 2 A. Chấm dứt hợp đồng lao động: Trang 2 1. Khái niệm: Trang 2 2. Các trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động: Trang 2 2.1 Hợp đồng lao động đương nhiên chấm dứt: Trang 3 2.2 Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động: Trang 5 2.3 Hủy bỏ việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động & đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật: Trang 8 2.4 Nghĩa vụ khi chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật: Trang 9 B. Hậu quả pháp lý khi chấm dứt hợp đồng lao động Trang 10 1. Hậu quả pháp lý khi hợp đồng lao động đương nhiên chấm dứt Trang 11 2. Hậu quả pháp lý khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật. Trang 11 3. Giải quyết quyền lợi của hai bên khi chấm dứt hợp đồng lao động Trang 12 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Trang 15 LỜI MỞ ĐẦU Lao động là việc con người dung sức lực và trí tuệ để tạo ra sản phẩm vật chất phục vụ đời sống và hợp đồng lao động xuất hiện để điều chỉnh mối quan hệ giữa người sử dụng lao động, người lao động, tổ chức, cá nhân liên quan đến quan hệ lao động. Việt Nam đang trong quá trình hội nhập kinh tế Quốc tế, thì hợp đồng lao động có vai rò rất quan trọng; việc thiếu hiểu biết về hợp đồng lao động gây ra những thiệt hại đáng kể đặc biệt là cho người lao động. Thông qua hợp đồng lao động, quyền và nghĩa vụ giữa người lao động và người sử dụng lao động được thiết lập, là cơ sở để giải quyết các tranh chấp (nếu có). Ngoài ra hợp đồng lao động cũng là một trong những hình thức pháp lí nhất để công dân thực hiện quyền làm chủ của mình, thể hiện qua việc tự do lựa chọn công việc, chỗ làm, mức lương phù hợp. Nhà nước dựa vào hợp đồng lao động để quản lý nhân lực đang làm việc tại các công ty, cơ sở sản suất. Xuất phát từ nhu cầu và đòi hỏi mới phát sinh từ thực tiễn quan hệ lao động trong nền kinh tế thị trường, Nhà nước đã đặc biệt chú trọng tới công tác xây dựng, sửa đổi, bổ sung hệ thống pháp luật lao động. Tuy nhiên, do mặt trái của nền kinh tế thị trường kết hợp nhiều nguyên nhân mà tình trạng vi phạm pháp luật lao động ngày càng trở nên phổ biến, trong đó việc đơn phương chấm dứt HĐLĐ trái pháp luật là một vấn đề đang gây nhiều bức xúc, ảnh hưởng không nhỏ đến tính bền vững của quan hệ lao động. Vì vậy, chấm dứt HĐLĐ và hậu quả pháp lý của việc chấm dứt hợp đồng lao động là một nội dung quan trong trong áp dụng, thực hiện quan hệ lao động. Để việc chấm dứt HĐLĐ đúng pháp luật và xử lý hậu quả pháp lý của việc chấm dứt hợp đồng lao động đúng pháp luật thì chúng ta cần nghiên cứu những nội dung sau đây. A. Chấm dứt hợp đồng lao động: 1. Khái niệm: Chấm dứt hợp đồng lao động là sự kiện pháp lý quan trọng dẫn đến sự kết thúc của quan hệ lao động (người lao động chấm dứt làm việc cho người sử dụng lao động) do hợp đồng lao động đương nhiên chấm dứt, do người lao động bị sa thải, hoặc do một trong hai bên đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn. 2. Các trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động: Theo quy định tại Điều 36 BLLĐ 2012 thì việc chấm dứt hợp đồng lao động có các trường hợp sau: 1. Hết hạn hợp đồng lao động, trừ trường hợp quy định tại khoản 6 Điều 192 của bộ luật này. 2. Đã hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động. 3. Hai bên thỏa thuận chấm dứt hợp đồng lao động. 4. Người lao động đủ điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội và tuổi hưởng lương hưu theo quy định tại Điều 187 của Bộ Luật lao động. 5. Người lao động bị kết án tù giam, tử hình hoặc bị cấm làm công việc ghi trong hợp đồng lao động theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của tòa án. 6. Người lao động chết, bị tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc là đã chết 7. Người sử dụng lao động là cá nhân chết, bị tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc là đã chết; người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động. 8. Người lao động bị xử lý kỷ luật sa thải theo quy định tại khoản 3 Điều 125 của Bộ Luật lao động. 9. Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo quy định tại Điều 37 của Bộ Luật lao động. 10. Người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo quy định tại Điều 38 của Bộ Luật lao động; người sử dụng lao động cho người lao động thôi việc do thay đổi cơ cấu , công nghệ hoặc vì lý do kinh tế hoặc do sáp nhập, hợp nhất, chia tách doanh nghiệp, hợp tác xã. Những trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động nêu trên thì có thể chia thành hai trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động đó là trường hợp đương nhiên chấm dứt và đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động như sau. 2.1 Hợp đồng lao động đương nhiên chấm dứt: Hợp đồng lao động được xem là đương nhiên chấm dứt trong các trường hợp: 1. Hết hạn hợp đồng lao động, trừ trường hợp quy định tại khoản 6 Điều 192 của bộ luật này. 2. Đã hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động. 3. Hai bên thỏa thuận chấm dứt hợp đồng lao động. 4. Người lao động đủ điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội và tuổi hưởng lương hưu theo quy định tại Điều 187 của Bộ Luật lao động. 5. Người lao động bị kết án tù giam, tử hình hoặc bị cấm làm công việc ghi trong hợp đồng lao động theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của tòa án. 6. Người lao động chết, bị tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc là đã chết. 7. Người sử dụng lao động là cá nhân chết, bị tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc là đã chết; người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động. 8. Người lao động bị xử lý kỷ luật sa thải theo quy định tại khoản 3 Điều 125 của Bộ Luật lao động. Gồm có 3 Hình thức xử lý kỷ luật lao động (khiển trách, kéo dài thời hạn nâng lương không quá 06 tháng; cách chức, sa thải). Các trường hợp chấm dứt này chủ yếu do nguyên nhân khách quan mà hợp đồng không thể duy trì được. Một số trường hợp, hợp đồng lao động chấm dứt xuất phát từ ý trí của bên sử dụng lao động xử lý kỷ luật sa thải; trường hợp hết hạn hợp đồng thì về nguyên tắc hợp đồng không chấm dứt do hết hạn đối với trường hợp hợp đồng có thời hạn mà phải có ý chí của bên sử dụng lao động không mong muốn tiếp tục ký hợp đồng lao động với bên lao động, hoặc xuất phát từ ý chí của hai bên trong quan hệ hợp đồng lao động. Tuy nhiên, trường hợp hợp đồng lao động xác định thời hạn và hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng hết hạn mà người lao động vẫn tiếp tục làm việc thì trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày lao động hết hạn, hai bên phải ký kết hợp đồng lao động mới; nếu hai bên không tiến hành ký kết hợp đồng mới thì hợp đồng đã giao kết xác định thời hạn trở thành hợp đồng lao động không xác định thời hạn và hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng trở thành hợp đồng xác định thời hạn với thời hạn là 24 tháng. Trường hợp người lao động đủ điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội và tuổi hưởng lương hưu theo quy định tại Điều 187 của Bộ Luật lao động thì phải hội đủ điều kiện cần và đủ là người lao động đã hết tuổi lao động (đủ tuổi hưởng lương hưu) và đủ điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo Luật Bảo hiểm xã hội và các văn bản hướn dẫn thi hành Luật bảo hiểm xã hội. 2.2 Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động: 2.2.1 Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động: Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động là việc một trong hai bên có thể tự chấm dứt hợp đồng không cần có thỏa thuận với bên còn lại nhưng vẫn được pháp luật công nhận. Đơn phương chấm dứt hợp đồng chỉ được chấp nhận trong một số trường hợp luật định. 2.2.2 Các trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động: 2.2.2.1 Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động: Theo Điều 37 Bộ Luật lao động 2012 quy định các trường hợp người lao động có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động: 1. Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn trong những trường hợp sau đây: a) Không được bố trí theo đúng công việc, địa điểm làm việc hoặc không được bảo đảm điều kiện làm việc đã thỏa thuận trong hợp đồng lao động; b) Không được trả lương đầy đủ hoặc trả lương không đúng thời hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng lao động; c) Bị ngược đãi, quấy rối tình dục, cưỡng bức lao động; d) Bản thân hoặc gia đình có hoàn cảnh khó khăn không thể tiếp tục thực hiện hợp đồng lao động. Gồm những trường hợp: - Chuyển chổ ở thường trú đến nơi khác, đi lại gặp nhiều khó khăn; - Được phép ra nước ngoài định cư; - Bản thân phải nghĩ việc để chăm sóc vợ (chồng), bố, mẹ kể cả bố (mẹ vợ chồng) hoặc con bị ốm đau từ 03 tháng trở lên; - Gia đình có hoàn cảnh khó khăn khác được chính quyền cấp xã xác nhận không thể tiếp tục thực hiện hợp đồng lao động. đ) Được bầu làm nhiệm vụ chuyên trách ở cơ quan dân cử hoặc được bổ nhiệm giữ chức vụ trong bộ máy nhà nước; e) Lao động nữ mang thai phải nghỉ việc theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền; g) Người lao động bị ốm đau, tai nạn đã điều trị 90 ngày liên tục đối với người làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn và một phần tư thời hạn hợp đồng đối với người làm việc theo hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng mà khả năng lao động chưa được hồi phục. 2. Khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo quy định tại khoản 1 Điều 37 thì người lao động phải báo cho người sử dụng lao động biết trước với thời hạn: a) Ít nhất 3 ngày làm việc đối với các trường hợp quy định tại các điểm a, b, c và g khoản 1 Điều 37 ; b) Ít nhất 30 ngày nếu là hợp đồng lao động xác định thời hạn; ít nhất 03 ngày làm việc nếu là hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng đối với các trường hợp quy định tại điểm d và điểm đ khoản 1 Điều 37; c) Đối với trường hợp quy định tại điểm e khoản 1 Điều này thời hạn báo trước cho người sử dụng lao động được thực hiện theo thời hạn quy định tại Điều 156 của Bộ luật lao động. 3. Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, nhưng phải báo cho người sử dụng lao động biết trước ít nhất 45 ngày, trừ trường hợp quy định tại Điều 156 của Bộ luật lao động. Theo quy định tại khoản 3, Điều 37 Bộ Luật lao động thì đối với hợp đồng không xác định thời hạn, pháp luật không yêu cầu người lao động phải có lý do mới đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, chỉ tuân theo quy định phải báo trước cho người sử dụng lao động biết trước ít nhất 45 ngày. Điểm mới của Bộ Luật Lao động 2012 là bổ sung trường hợp khi bị “quấy rối tình dục” tại Điểm c - Khoản 1 – Điều 37. Sự bổ sung này được cho là hợp lý và kịp thời khi lao động nữ làm việc bị “quấy rối tình dục” nhưng không có hướng giải quyết cho phù hợp, quy định này bảo vệ quyền lợi của người lao động tốt hơn. Tuy nhiên điểm hạn chế là người lao động chấm dứt hợp đồng lao động có lý do hay không thì phải tuân thủ quy định phải báo trước cho người sử dụng lao động biết trước ít nhất 45 ngày. 2.2.2.2 Người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động: Theo quy định tại Điều 38 Bộ Luật lao động năm 2012 thì người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trong những trường hợp sau đây: a) Người lao động thường xuyên không hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động. Việc không hoàn thành công việc được giao là do yếu tố chủ quan và đã bị lập biên bản nhắc nhở ít nhất 02 lần trong một tháng, mà sau đó vẫn không khắc phục. Mức độ hoàn thành được ghi trong hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể hoặc nội quy lao động của bên sử dụng lao động. b) Người lao động bị ốm đau, tai nạn đã điều trị 12 tháng liên tục đối với người làm theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, đã điều trị 06 tháng liên tục, đối với người lao động làm theo hợp đồng lao động xác định thời hạn và quá nửa thời hạn hợp đồng lao động đối với người làm theo hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng mà khả năng lao động chưa hồi phục. Khi sức khỏe của người lao động bình phục, thì người lao động được xem xét để tiếp tục giao kết hợp đồng lao động. c) Do thiên tai, hỏa hoạn hoặc những lý do bất khả kháng khác theo quy định của pháp luật, mà người sử dụng lao động đã tìm mọi biện pháp khắc phục nhưng vẫn buộc phải thu hẹp sản xuất, giảm chỗ làm việc. d) Người lao động không có mặt tại nơi làm việc sau thời hạn quy định tại Điều 33 của Bộ luật lao động. Khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động người sử dụng lao động phải báo cho người lao động biết trước thời gian như sau: - Ít nhất 45 ngày đối với hợp đồng lao động không xác định thời hạn; - Ít nhất 30 ngày đối với hợp đồng lao động xác định thời hạn; - Ít nhất 03 ngày làm việc đối với trường hợp quy định tại điểm b khoản 1 Điều 38 và đối với hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng. Như vậy, thời hạn báo trước khi người sử dụn lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động được xác định theo hợp đồng. Để bảo vệ cho người lao động, hạn chế việc lạm dụng quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động thì người sử dụng lao động không được đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trong các trường hợp: 1. Người lao động ốm đau hoặc bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp đang điều trị, điều dưỡng theo quyết định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền, trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản 1 Điều 38 của Bộ Luật lao động. 2. Người lao động đang nghỉ hằng năm, nghỉ việc riêng và những trường hợp nghỉ khác được người sử dụng lao động đồng ý. 3. Lao động nữ quy định tại khoản 3 Điều 155 của Bộ Luật Lao động. 4. Người lao động nghỉ việc hưởng chế độ thai sản theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội. 2.3 Hủy bỏ việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động & đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật: Việc hủy bỏ đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động và đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật được quy định trong Bộ Luật lao động 2012 tại điều 40, điều 41. Cụ thể: Tại điều 40 quy định huỷ bỏ việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động thì: Mỗi bên đều có quyền huỷ bỏ việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trước khi hết thời hạn báo trước nhưng phải thông báo bằng văn bản và phải được bên kia đồng ý. Tại Điều 41 quy định việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật: Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật là các trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động không đúng quy định tại các điều 37, 38 và 39 của Bộ Luật lao động. 2.4 Nghĩa vụ khi chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật: 2.4.1 Về phía người sử dụng lao động thì nghĩa vụ của người sử dụng lao động khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật như sau. 1. Phải nhận người lao động trở lại làm việc theo hợp đồng lao động đã giao kết và phải trả tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế trong những ngày người lao động không được làm việc cộng với ít nhất 02 tháng tiền lương theo hợp đồng lao động. 2. Trường hợp người lao động không muốn tiếp tục làm việc, thì ngoài khoản tiền bồi thường quy định tại khoản 1 Điều này người sử dụng lao động phải trả trợ cấp thôi việc theo quy định tại Điều 48 của Bộ Luật lao động. 3. Trường hợp người sử dụng lao động không muốn nhận lại người lao động và người lao động đồng ý, thì ngoài khoản tiền bồi thường quy định tại khoản 1 Điều này và trợ cấp thôi việc theo quy định tại Điều 48 của Bộ luật này, hai bên thỏa thuận khoản tiền bồi thường thêm nhưng ít nhất phải bằng 02 tháng tiền lương theo hợp đồng lao động để chấm dứt hợp đồng lao động. 4. Trường hợp không còn vị trí, công việc đã giao kết trong hợp đồng lao động mà người lao động vẫn muốn làm việc thì ngoài khoản tiền bồi thường quy định tại khoản 1 Điều này, hai bên thương lượng để sửa đổi, bổ sung hợp đồng lao động. 5. Trường hợp vi phạm quy định về thời hạn báo trước thì phải bồi thường cho người lao động một khoản tiền tương ứng với tiền lương của người lao động trong những ngày không báo trước. 2.4.2 Về phía người lao động: thì nghĩa vụ của người lao động khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật: 1. Không được trợ cấp thôi việc và phải bồi thường cho người sử dụng lao động nửa tháng tiền lương theo hợp đồng lao động. 2. Nếu vi phạm quy định về thời hạn báo trước thì phải bồi thường cho người sử dụng lao động một khoản tiền tương ứng với tiền lương của người lao động trong những ngày không báo trước. 3. Phải hoàn trả chi phí đào tạo cho người sử dụng lao động theo quy định tại Điều 62 của Bộ Luật lao động. B. Hậu quả pháp lý khi chấm dứt hợp đồng lao động 1. Hậu quả pháp lý khi hợp đồng lao động đương nhiên chấm dứt 1.1 Hậu quả pháp lý khi hợp đồng lao động hết hạn, hoàn thành công việc và thỏa thuận chấm dứt hợp đồng lao động. Khi hết hạn hợp đồng lao động người sử dụng lao động có nghĩa vụ thanh toán hết những chi phí, khoản nợ, tài sản hay tiền lương còn lại cho người lao động. Theo quy định tại Điều 47 Bộ Luật lao động năm 2012 như sau: Trách nhiệm của người sử dụng lao động khi chấm dứt hợp đồng lao động. 1. Ít nhất 15 ngày trước ngày hợp đồng lao động xác định thời hạn hết hạn, người sử dụng lao động phải thông báo bằng văn bản cho người lao động biết thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động. 2. Trong thời hạn 07 ngày làm việc, kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động, hai bên có trách nhiệm thanh toán đầy đủ các khoản có liên quan đến quyền lợi của mỗi bên; trường hợp đặc biệt, có thể kéo dài nhưng không được quá 30 ngày. 3. Người sử dụng lao động có trách nhiệm hoàn thành thủ tục xác nhận và trả lại sổ bảo hiểm xã hội và những giấy tờ khác mà người sử dụng lao động đã giữ lại của người lao động. 4. Trong trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã bị chấm dứt hoạt động, bị giải thể, phá sản thì tiền lương, trợ cấp thôi việc, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và các quyền lợi khác của người lao động theo thoả ước lao động tập thể và hợp đồng lao động đã ký kết được ưu tiên thanh toán. Người lao động có quyền được hưởng trợ cấp thôi việc hoặc trợ cấp mất việc làm theo quy định tài Điều 48 và 49 Bộ Luật Lao động năm 2012. 1.2 Hậu quả pháp lý khi người lao động bị kết án tù giam, tử hình hoặc bị cấm làm công việc ghi trong hợp đồng lao động và trường hợp người lao động chết; mất năng lực hành vi dân sự, bị tuyên bố chết, mất tích theo bản án, quyết định của Toà án. Khi có quyết định của tòa án đối với một người bị xử tử hình hay bị cấm làm công việc cũ thì hợp đồng lao động với người đó sẽ buộc chấm dứt, những nghĩa vụ và quyền lợi chưa thực hiện sẽ phân xử theo quyết định của tòa án và những quan hệ pháp luật có liên quan được xử lý theo pháp luật dân sự, hợp đồng lao động với người lao động bị kết án tù giam, tử hình hoặc bị cấm làm công việc ghi trong hợp đồng lao động và trường hợp người lao động chết; mất năng lực hành vi dân sự, bị tuyên bố chết, mất tích theo bản án sẽ chấm dứt, các quyền và nghĩ vụ sẽ được thực hiện