Tiểu luận Kinh tế thị trường, sản xuất hàng hóa- Xu hướng kinh tế mới của Việt Nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ =============== TIỂU LUẬN Kinh tế thị trường, sản xuất hàng hóa- Xu hướng kinh tế mới của Việt Nam Sinh viên: Phạm Thị Ngọc Trang MSV:1414410242 Lớp/Ngành/Khóa: Anh5/KTQT/K53 \ GV hướng dẫn:Ths. Đặng Hương Giang Hà Nội-2014 I.Phần mở đầu: 1.Lí do chọn đề tài: Với tiền thân là nền kinh tế phong kiến lạc hậu, trì trệ, lại phải chống chịu với hai cuộc chiến tranh giữ nước khốc liệt, nền kinh tế nước ta vốn đã lạc hậu lại càng khó theo kịp xu hướng kinh tế của thế giới. Sau khi giành được độc lập, bắt đầu từ cơ sở kinh tế lạc hậu, trì trệ đó, nước ta lại xây dựng nền sản xuất kế hoạch hoá tập trung, quan liêu bao cấp, vẫn sử dụng những chính sách kinh tế cũ không còn phù hợp, khiến cho đất nước lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng, đi sau những nền kinh tế khác hàng chục thập kỉ. Năm 1982, đại hội V của Đảng Cộng sản Việt Nam đã thừa nhận kinh tế Việt Nam trong thời kì 1976-1980 là: "kết quả sản xuất không tương xứng với sức lao động và vốn đầu tư bỏ ra, những mất cân đối lớn của nền kinh tế vẫn trầm trọng, thu nhập quốc dân chưa đảm bảo được nhu cầu của xã hộiđời sống nhân dân lao động còn nhiều khó khăn" điều này chứng tỏ chúng ta chưa có nền sản xuất hàng hóa hoàn hảo. Trong khi đó, nhờ sử dụng triệt để kinh tế thị trường và nền sản xuất hàng hóa tiến bộ mà chủ nghĩa tư bản đã đạt đươc những thành tựu về kinh tế- xã hội, phát triển lực lượng sản xuất, nâng cao năng suất và hiệu quả lao động. Cũng nhờ sản xuất hàng hóa, quản lý xã hội đạt được những thành quả về văn minh hành chính, văn minh công cộng; con người nhạy cảm, tinh tế với khả năng sáng tạo, sự thách thức và đua tranh phát triển. Trước tình hình đó, trong Đại hội Đảng VI, Đảng ta kịp thời nhận ra sai lầm và tiến hành sửa đổi, chuyển sang xây dựng kinh tế thị trường và nền sản xuất hàng hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa, kích thích sản xuất, phát triển kinh tế nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh. Bước những bước đầu tiên vào nền kinh tế thị trường đầy khó khăn, phức tạp, nền kinh tế đòi hỏi sự học tập, tiếp thu kinh nghiệm của nhân loại trên cơ sở cân nhắc, sáng tạo, chọn lựa cho phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện của Việt Nam. Trong quá trình học hỏi đó, triết học Mác- Lênin, đặc biệt là Học thuyết giá trị có vai trò là kim chỉ nam cho mọi hoạt động nhận thức về sản xuất hàng hóa và kinh tế thị trường. Để góp thêm một tiếng nói ủng hộ đường lối phát triển kinh tế mà Đảng và nhà nước ta đang xây dựng, tôi chọn vấn đề “Kinh tế thị trường, sản xuất hàng hóa- xu hướng kinh tế mới của Việt Nam" làm đề tài cho tiểu luận của mình. 2. Mục đích nghiên cứu: Mục đích của tiểu luận là làm sáng tỏ quan điểm của Triết học Mác-Lênin về kinh tế thị trường, sản xuất hàng hóa và quy luật giá trị . Từ đó rút ra một số ý nghĩa của sự vận dụng quy luật giá trị và vận hành có hiệu quả nền sản xuất hàng hóa Việt Nam. Hoàn thành tiểu luận này, tôi hi vọng có thể góp một phần nhỏ của mình trong việc làm rõ, củng cố lòng tin của mọi người vào công cuộc đổi mới của nhà nước ta, giúp mọi người có quan điểm rõ ràng hơn và cùng xây dựng một nền kinh tế mới-nền kinh tế với sản xuất hàng hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu: Hệ thống lại quan điểm của Triết học Mác-Lênin về sản xuất hàng hóa và kinh tế thị trường, tìm ra những điểm chung và riêng của sản xuất hàng hóa Việt Nam so với thế giới. Nêu ra những ưu thế và hạn chế của sản xuất hàng hóa, đề ra giải pháp giải quyết. Từ đó phân tích và vận dụng chúng vào đặc điểm hoàn cảnh cụ thể, vào công cuộc xây dựng nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay. II.Nội dung: 1.Lý luận chung 1.1.Sản xuất tự cấp, tự túc: Sản xuất tự cung, tự cấp là kiểu tổ chức kinh tế trong đó sản phẩm được sản xuất ra nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của chính bản thân người sản xuất. VD: sản xuất của người nông dân trong thời kỳ công xã nguyên thuỷ, sản xuất của những nông dân dưới chế độ phong kiến v.v.   1.2 Sản xuất hàng hóa: a.Định nghĩa của triết học Mác- Lê nin về sản xuất hàng hóa Sản xuất hàng hóa là kiểu tổ chức kinh tế trong đó sản phẩm được sản xuất ra không phải là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của chính người trực tiếp sản xuất ra nó mà là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người khác, thông qua việc trao đổi, mua bán. b.Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá.   - Phân công lao động xã hội: Là sự phân chia lao động xã hội ra các ngành nghề, lĩnh vực sản xuất khác nhau tạo nên sự chuyên môn hoá lao động và theo đó là chuyên môn hoá sản xuất thành những ngành nghề khác nhau. Do sự phân công lao động mà mỗi người tạo ra những hàng hoá khác nhau trong khi nhu cầu xã hội cần nhiều thứ nên tất yếu dẫn đến trao đổi, mua bán hàng hoá để thoã mãn nhu cầu. - Sự tách biệt tương đối về mặc kinh tế giữa những người sản xuất do quan hệ sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất quy định.  Do sự tách biệt, do quan hệ sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất và sản phẩm lao động dẫn đến sự tách biệt về kinh tế và lợi ích, làm cho lao động của người sản xuất mang tính chất là lao động tư nhân. Do đó người này muốn tiêu dùng sản phẩm của người khác phải thông qua trao đổi sản phẩm dưới hình thái hàng hoá nhằm đảm bảo sự ngang bằng về lợi ích cho mỗi bên. Sản xuất hàng hóa chỉ ra đời khi có đồng thời hai điều kiện nói trên, nếu thiếu một trong hai điều kiện đó thì không có sản xuất hàng hóa và sản phẩm lao động không mang hình thái hàng hóa. Một điều quan trọng nữa là sản xuất hàng hóa phải tuân theo quy luật giá trị. Quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản của sản xuất và lưu thông hàng hóa, nó đề cập đến việc sản xuất và trao đổi hàng hóa phải dựa trên cơ sở giá trị của hàng hóa, tức cơ sở hao phí lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hóa đó. NÒn kinh tÕ hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã tÝn hiÖu nh¹y bÐn nhÊt lµ gi¸ c¶ mµ gi¸ c¶ l¹i chÞu sự chi phèi cña quy luËt gi¸ trÞ v× thÕ nãi quy luËt gi¸ trÞ cã ¶nh h­ëng s©u s¾c tíi nÒn kinh tÕ lµ hoµn toµn phï hîp mang tÝnh tÊt yÕu. Quy luật giá trị đặt ra 2 yêu cầu: Trong sản xuất: + Khối lượng sản phẩm mà người sản xuất tạo ra phải phù hợp với khả năng thanh toán của toàn xã hội, nếu không cũng sẽ lớn hơn cầu hoặc ngược lại. + Muốn bán được hàng hóa, bù đắp được chi phí và có lãi thì hao phí lao động cá biệt phải phù hợp với hao phí lao động xã hội, tức là phải bằng hoặc nhỏ hơn mức chi phí mà xã hội chấp nhận. Trong lưu thông: + Phải thực hiện nguyên tắc ngang giá: Chỉ trao đổi hàng hóa với nhau khi chúng có lượng lao động kết tinh như nhau. + Hàng hóa có giá trị cao thì giá cả sẽ cao và ngược lại + Phải đảm bảo có lãi để tái sản xuất mở rộng. Trong thực tế, giá cả hàng hóa thường phụ thuộc vào: quy luật cung cầu, sức mua của tiền, cạnh tranh,... Những nhân tố này làm giá cả hàng hóa tách rời khỏi giá trị, lên, xuống và quay xung quanh trục giá trị của nó. Như vậy quy luật giá trị sẽ vận động thông qua sự vận động của giá cả. c.Khác nhau giữa sản xuất hàng hoá và sản xuất tự cấp tự túc Khác nhau Kinh tế Hàng hoá Kinh tế tự cung tự cấp - Mục đích sản xuất Trao đổi, mua bán Tiêu dùng bản thân người sản xuất - Phương thức sản xuất Hiện đại Thủ công lạc hậu - Quy mô sản xuất Lớn Nhỏ Sản xuất hàng hóa phải trả lời đầy đủ 3 câu hỏi dựa trên tín hiệu giá và sự điều tiết của thị trường (theo lý thuyết bàn tay vô hình của A.Smith) nhưng vẫn cần sự tham gia của chính phủ để vận hành nền sản xuất đạt hiệu quả cao nhất (dựa lý thuyết bàn tay hữu hình của Keynes). Trong khi sản xuất tự cấp, tự túc thị trường đóng vai trò không quan trọng, nhà nước sẽ trả lời 3 câu hỏi đó. 3 câu hỏi nói đến ở trên là: Sản xuất cái gì? Sản xuất như thế nào? Sản xuất cho ai? d. Kinh tế thị trường Sản xuất hàng hóa gắn liền với kinh tế thị trường. Ta có thể định nghĩa như sau: Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét hÖ thèng tù ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ, b¶o ®¶m cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cao; d­ thõa vµ phong phó hµng ho¸; dÞch vô ®­îc më réng vµ coi nh­ hµng ho¸ thÞ tr­êng; n¨ng ®éng, lu«n lu«n ®æi míi mÆt hµng, c«ng nghÖ vµ thÞ tr­êng. §ã lµ mét nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, víi nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n nh­: ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, më réng thÞ tr­êng, tù do kinh doanh, tù do th­¬ng m¹i, tù ®Þnh gi¸ c¶, ®a d¹ng ho¸ së h÷u, ph©n phèi do quan hÖ cung- cÇu...Vậy có thể nói rằng sản xuất hàng hóa đáp ứng nhu cầu của kinh tế thị trường và kinh tế thị trường chỉ có thể tồn tại được khi có sản xuất hàng hóa. 1.3  Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá so với sản xuất tự cấp tự túc.     - Sản xuất tự cung, tự cấp là sản xuất khép kín nhằm thoã mãn nhu cầu của bản thân người sản xuất. Do vậy nhu cầu chỉ dừng lại ở mức độ hạn hẹp. Trái lại sản xuất hàng hóa thoã mãn nhu cầu tiêu dùng của thị trường, nhu cầu thị trường là động lực kích thích sản xuất.             - Sản xuất tự cung, tự cấp cản trở sự phát triển của phân công lao động xã hội, sản xuất hàng hoá thì ngược lại nó thúc đẩy sự phân công lao động, chuyên môn hoá sản xuất tạo điều kiện để phát huy lợi thế so sánh của mỗi vùng.( Xuất hiện nhiều ngành nghề mới như vệ sĩ, dịch vụ nhà ở)             - Sản xuất tự cung, tự cấp không có cạnh tranh, chủ yếu dựa vào nguồn lực tự nhiên còn sản xuất hàng hoá đặt trong môi trường cạnh tranh là động lực to lớn để thúc đẩy cải tiến kỹ thuật, sử dụng các nguồn lực sản xuất, tiết kiệm và có hiệu quả nhất.             - Sản xuất tự cung, tự cấp khả năng thoã mãn nhu cầu về vật chất, tinh thần thấp kém, còn đối với sản xuất hàng hoá với quan hệ hàng hoá tiền tệ, quan hệ trao đổi người sản xuất tiêu dùng làm cho giao lưu kinh tế giữa các địa phương trong nước và quốc tế ngày càng phát triển. 1.4 Những hạn chế của sản xuất hàng hóa nói chung Sản xuất hàng hóa cũng có những mặt trái của nó như phân hóa giàu - nghèo giữa những người sản xuất, tiềm ẩn những khả năng khủng hoảng, phá hoại môi trường sinh thái, xã hội, v.v...Cụ thể những hạn chế đó sẽ phân tích và tìm giải pháp sau khi chúng ta làm rõ sự vận hành nền sản xuất hàng hóa Việt Nam dưới đây. 2.Tình hình kinh tế thị trường và sản xuất hàng hóa nước ta: 2.1 Bối cảnh trong nước và quốc tế trước đổi mới - Về bối cảnh quốc tế     Từ những năm của thập kỷ 80 thế kỷ trước, thế giới chứng kiến những quá trình mới diễn ra đang làm thay đổi mọi mặt đời sống kinh tế - chính trị và xã hội nhân loại. Toàn cầu hoá kinh tế trở thành xu thế nổi bật và tất yếu chi phối thời đại; không ngoại trừ một quốc gia, dân tộc nào, nếu muốn phát triển bắt buộc phải mở cửa, hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu. Cùng với toàn cầu hoá kinh tế, cuộc cách mạng khoa học công nghệ mới lần thứ 3 diễn ra với nhịp độ ngày càng mạnh mẽ, mà cốt lõi là dựa trên việc ứng dụng các phát minh khoa học công nghệ, phát triển các ngành công nghệ cao, như công nghệ truyền thông và tin học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ sinh học     Tình hình này trước hết tác động mạnh đến nền kinh tế thế giới. Chẳng những các lực lượng sản xuất và cơ cấu kinh tế thế giới có nhiều thay đổi theo hướng dựa vào tri thức và khoa học công nghệ, làm xuất hiện các ngành sản xuất mới có hàm lượng R&D và giá trị gia tăng cao, ngành dịch vụ ngày càng có vai trò quan trọng và tỷ trọng lớn dần trong cơ cấu kinh tế quốc dân. Mặt khác, nó làm thay đổi các quan hệ kinh tế và quản lý kinh tế thế giới theo hướng: - Trong các nước tư bản phát triển phát triển, sau các cuộc khủng khoảng cơ cấu và dầu lửa, từ đầu những năm 80, đã tiến hành chính sách điều chỉnh kinh tế. Nội dung cơ bản là điều chỉnh cơ cấu kinh tế theo hướng tập trung vào các ngành có hàm lượng KHCN cao, thực hiện điều tiết nền kinh tế chủ yếu thông qua các công cụ vĩ mô, thực hiện tư nhân hoá khu vực kinh tế nhà nước, tăng cường vai trò của kinh tế tư nhân. - Các nước đang phát triển như Đông Á và Đông Nam Á cũng thực hiện cải cách kinh tế, trở thành khu vực phát triển năng động của thế giới. Các cải cách ở đây bao gồm cải cách cơ cấu và xác định đúng chiến lược kinh tế để nâng cao sức cạnh tranh và phát triển, mở cửa hội nhập và liên kết kinh tế, khuyến khích xuất khẩu và thu hút vốn đầu tư nước ngoài - coi đây là động lực phát triển kinh tế. - Các nước xã hội chủ nghĩa cũ trước các khó khăn chồng chất đã tiến hành cải cách kinh tế nhằm khắc phục cơ chế kế hoạch hoá hành chính chỉ huy, chuyển đổi sang kinh tế thị trường. Cải cách kinh tế Trung Quốc từ năm 1978 đã đạt được những thành tựu to lớn và là tấm gương cho Việt Nam tham khảo.     Như vậy, có thể thấy làn sóng cải cách kinh tế rộng khắp trên thế giới cùng với quá trình toàn cầu hoá, cuộc cách mạng khoa học công nghệ lần thứ 3 đã tạo áp lực mạnh mẽ cho công cuộc đổi mới về kinh tế ở Việt Nam. Chuyển sang nền sản xuất hàng hóa là hệ quả tất yếu của chúng ta. - Về bối cảnh trong nước Sau khi đất nước giải phóng cho tới năm 1985, cơ chế kinh tế kế hoạch hoá tập trung quan liêu bao cấp và mô hình công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa kiểu Xô viết đã được áp dụng rộng rãi trên cả nước. Mặc dù có nhiều nỗ lực trong xây dựng và phát triển kinh tế, nhất là tập trung cho công nghiệp hoá, ưu tiên phát triển công nghiệp nặng. Nhưng nền kinh tế nói chung và sản xuất công nghiệp vẫn tăng chậm, hơn nữa, có xu hướng giảm sút và rơi vào khủng khoảng. Nền sản xuất bao cấp đã tỏ ra không còn phù hợp và kìm hãm sự phát triển của kinh tế. Trong khi nguồn viện trợ của bên ngoài, các nguồn vốn và hàng hoá vật tư, nguyên liệu và hàng hoá tiêu dùng đã bị cắt giảm đáng kể, lại thêm bao vây cấm vận của đế quốc Mỹ ngăn cản Việt Nam bình thường hoá quan hệ với thế giới. Mặt khác do ®Æc tr­ng cña nÒn kinh tÕ tËp trung lµ rÊt cøng nh¾c nªn nã chØ cã t¸c dông thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong giai ®o¹n ng¾n vµ chØ cã t¸c dông ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu réng. NÒn kinh tÕ chØ huy ë n­íc ta tån t¹i qu¸ dµi nªn nã kh«ng nh÷ng kh«ng cßn t¸c dông ®¸ng kÓ trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn mµ nã cßn sinh ra nhiÒu hiÖn t­îng tiªu cùc lµm gi¶m n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. NÕu kh«ng thay ®æi c¬ chÕ kinh tÕ, vÉn gi÷ c¬ chÕ kinh tÕ cò th× kh«ng thÓ nµo cã ®ñ s¶n phÈm ®Ó tiªu dïng chø ch­a muèn nãi ®Õn tÝch luü vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt. Thùc tÕ nh÷ng n¨m cuèi cña thËp kû t¸m m­¬i ®· chØ râ thùc hiÖn c¬ chÕ kinh tÕ cò cho dï chóng ta ®· liªn tôc chóng ta ®· liªn tôc ®æi míi hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, nh­ng hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi ®¹t møc rÊt thÊp. S¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng næi nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, tÝch luü hÇu nh­ kh«ng cã, ®«i khi cßn ¨n l¹m c¶ vµo vèn vay cña n­íc ngoµi. Trước những khó khăn, nhiều địa phương đã tìm lối thoát và đổi mới kinh tế từ cơ sở. Từ việc tổng kết thực tiễn này, năm 1979, tại Hội nghị trung ương IV, Đảng ta đã tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong cơ chế quản lý nền kinh tế, nhằm “cởi trói” và để cho sản xuất “bung ra”- sản xuất hàng hóa. Tiếp theo, những cải tiến quản lý thử nghiệm được bắt đầu từ năm 1981 với khoán trong nông nghiệp, điều chỉnh kế hoạch và mở rộng quyền tự chủ cho xí nghiệp công nghiệp quốc doanh. Có thể coi những cải tiến quản lý trong các năm 1979-1985 là các tìm tòi thể nghiệm chuẩn bị cho cải cách toàn diện (Đổi mới) nền kinh tế. Song, các cải tiến cục bộ này vẫn chưa làm thay đổi căn bản thực trạng nền kinh tế, khủng khoảng kinh tế vẫn rất trầm trọng. Vì vậy đổi mới toàn diện nền kinh tế trở thành yêu cầu cấp bách ở nước ta.     Đặc trưng nổi bật trong thời kỳ này là đổi mới. Đại hội VI (tháng 12/1986) của Đảng là mốc lịch sử quan trọng trên con đường đổi mới toàn diện ở nước ta. Sau khi phân tích phê phán nghiêm túc sai lầm, thiếu sót trong thời gian qua, Đại hội đã đề ra đường lối đổi mới kinh tế toàn diện cho đất nước trong thời kỳ mới. Tiếp theo, các Đại hội VII (tháng 6/1991), Đại hội VIII (tháng 6/1996) và Đại hội IX (tháng 12/2001) đã tiếp tục khẳng định và bổ sung, hoàn thiện các chủ trương chính sách đổi mới kinh tế, có đổi mới phát triển công nghiệp và thực hiện nền sản xuất hàng hoá xã hội chủ nghĩa. Nền sản xuất này biểu hiện ở những đổi mới trong kinh tế như sau:     - Đổi mới về công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa và chính sách cơ cấu - Đổi mới trong cải tạo và xây dựng, củng cố quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa, thực hiện chính sách cơ cấu kinh tế nhiều thành phần, giải phóng mọi năng lực sản xuất. Phê phán quan điểm nóng vội trong cải tạo xã hội chủ nghĩa trước đây, Đại hội VI đã khẳng định sự tồn tại lâu dài của các thành phần kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Điều này là xuất phát từ thực trạng kinh tế - xã hội còn thấp của Việt Nam. Nó cho phép có nhiều hình thức sản xuất kinh doanh đa dạng, phù hợp về qui mô, trình độ và hình thức với từng khâu của quá trình sản xuất và lưu thông, nhằm khai thác các tiềm năng kinh tế của xã hội. Đảng coi đây là giải pháp chiến lược để giải phóng sức sản xuất và xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý. - Đổi mới cơ chế quản lý công nghiệp: Cơ chế quản lý tập trung quan liêu bao cấp từ nhiều năm nay đã không tạo được động lực phát triển và gây ra nhiều hiện tượng tiêu cực trong xã hội. Do đó, Đại hội VI đã chủ trương đổi mới về cơ chế quản lý kinh tế và chỉ ra thực chất của cơ chế mới đó là: “cơ chế kế hoạch hoá theo phương thức hạch toán kinh tế kinh doanh xã hội chủ nghĩa, đúng nguyên tắc tập trung dân chủ”.     Trên cơ sở tổng kết đánh giá những vấn đề thực tiễn trong đổi mới cơ chế quản lý kinh tế ở nước ta từ năm 1986 đến nay, trong các kỳ đại hội, Đảng ta tiếp tục làm rõ nội dung và phương thức đổi mới cơ chế quản lý kinh tế theo hướng “xoá bỏ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp, hình thành cơ chế thị trường và nền sản xuất hàng hóa có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa”. Để thị trường điều tiết và trả lời 3 câu hỏi lớn của nền sản xuất hàng hóa, tuy nhiên nhà nước cũng phát huy tối ưu vai trò của mình.    2.2 Những thắng lợi bước đầu do nền kinh tế thị trường và sản xuất hàng hóa mang lại: XÐt vÒ lÜnh vùc con ng­êi, ng­êi ViÖt nam hiÖn nay ®· thÓ hiÖn sù n¨ng ®éng, tinh tÕ, nh¹y c¶m (®Æc biÖt lµ víi thÞ tr­êng) h¬n h¼n so víi nh÷ng n¨m t¸m m­¬i. XÐt vÒ lÜnh vùc kinh tÕ, nhê chuyÓn sang x©y dùng kinh tÕ thÞ tr­êng theo mét ®­êng lèi ®óng ®¾n, phï hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh riªng( con ng­êi, tù nhiªn, x· héi, ®iÒu kiÖn lÞch sö...) cña ViÖt nam mµ nÒn kinh tÕ còng nh­ ®êi sèng cña ng­êi d©n ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ: So víi n¨m 1993, tæng s¶n phÈm trong n­íc n¨m 1994 t¨ng 8,5%, trong ®ã s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng 13%, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng 4%, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 20,8%; l¹m ph¸t ®­îc kiÒm chÕ. B­íc ®Çu thu hót ®­îc vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi sè vèn ®¨ng ký 10 tû USD. NÒn kinh tÕ ®· b¾t ®Çu cã tÝch luü néi bé. XuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ®· lÊy l¹i thÕ c©n b»ng, dÇn dÇn biÕt ph¸t huy vµ tËn dông ®­îc lîi thÕ so s¸nh trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn tõ chç thiÕu l­¬ng thùc triÒn miªn ®Õn nay ta ®· ®øng thø hai trong sè nh÷ng n­íc xuÊt khÈu g¹o lín nhÊt thÕ giíi. Theo sè liÖu thu thËp ®­îc, ­íc tÝnh chØ sè GNP cña ViÖt nam ®· t¨ng ®¸ng kÓ sau vµi n¨m ®æi míi: ChØ tiªu 1971 1983 1986 1996 Thu nhËp quèc d©n (tû ®« la) 4,97 5,14 5,78 12,46 Thu nhập trªn ®Çu ng­êi 101 94 101 175 Nh÷ng ­íc tÝnh GNP cña ViÖt nam tr­íc vµ sau ®æi míi ( Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 1996) C«ng t¸c x· héi còng ®ang ngµy cµng ®­îc coi träng. Ta ®· vµ ®ang kiÓm so¸t ®­îc phÇn nµo nh÷ng khuyÕt tËt x· héi do kinh tÕ thÞ tr­êng mang l¹i, bï ®¾p nh÷ng mÊt m¸t cho c¸c gia ®×nh c¸ch m¹ng, thùc hiÖn mét sè phóc lîi x· héi, tiÕn hµnh x©y dùng chÕ ®é XHCN trªn ph­¬ng diÖn x· héi... 3. Một số ví dụ điển hình sau cải cách của các nền kinh tế lớn khác trên thế giới 3.1. Liên Xô Cã thÓ nãi Liªn X« lµ n­íc ®i ®Çu trong hÖ thèng c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa vÒ vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vµ còng lµ quèc gia ®Çu tiªn hiÓu râ vµ ¸p dông quy luËt gi¸ trÞ vµo nÒn s¶n xuÊt, tuy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt nh­ng còng ®· ®Ó l¹i nhiÒu dÊu Ên trong nÒn kinh tÕ n­íc Nga nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung. Sau c¸ch m¹ng th¸ng m­êi Nga thµnh c«ng, chÝnh quyÒn x« viÕt ®· tranh thñ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ, cÊp b¸ch, cñng cè ch