Nhật Bản là quốc đảo thuộc Đông Bắc Á, nằm ở khu vực Tây Thái Bình
Dương (phía Đông và Đông Bắc giáp Thái Bình Dương, phía Tây và Tây Bắc giáp
biển Nhật Bản, phía Tây Nam giáp Biển Hoa Đông). Đường bờ biển dài
37.000km, có đá lớn và nhiều vịnh nhỏ nhưng rất tốt và đẹp. Vì là một đảo quốc,
nên xung quanh Nhật Bản toàn là biển, Nhật Bản không tiếp giáp quốc gia hãy
lãnh thổ nào trên đất liền. Nh ật Bản là quốc gia có nhiều thác nước, suối, sông và
hồ. Đặc biệt, ở Nhật Bản có rất nhiều suối nước nóng, là nơi hàng triệu người Nhật
thường tới để nghỉ ngơi và chữa bệnh.
Nhật Bản nằm trên chỗ tiếp xúc giữa 4 đĩa lục địa là Á-Âu, Bắc Mỹ, Thái
Bình Dương và biển Philippines. Các quần đảo của Nhật Bản hình thành do vài
đợt vận động tạo núi và có từ cách đây lâu nhất là 2,4 triệu năm, xét về mặt địa
chất học, như vây là rất trẻ. Chính vì vậy, Nhật Bản có hai đặc trưng tự nhiên
khiến cho nó nổi tiếng thế giới đó là nhiều núi lửa, lắm động đất. Địa hình núi
chiếm 73% diện tích tự nhiên của Nhật Bản. Giữa các núi có những bồn địa nhỏ,
các cao nguyên và cụm cao nguyên. Số lượng sông suối nhiều, nhưng độ dài của
sông không lớn. Ở Nhật Bản giữa các vùng có sự chênh lệch lớn về khí hậu. Mặc
dù cả nước có khí hậu ôn hoà, nhưng miền bắc có mùa đông dài lạnh và có tuy ết,
miền Nam có mùa hè nóng và mùa đông ôn hoà. Lượng mưa tương đối cao. Mùa
hè thường có mưa to và bão. Chính vì điều kiện tự nhiên không hề thuận lợi mà có
thể nói là rất nghèo nàn về tài nguyên thiên nhiên, hầu hết phải nhập khẩu nguy ên
nhiên liệu từ các nước khác nên việc đẩy mạnh chính sách thương mại quốc tế là
một công việc mang tính sống còn với đất nước Nhật Bản.
14 trang |
Chia sẻ: lvbuiluyen | Lượt xem: 3790 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem nội dung tài liệu Tiểu luận Tổng quan chính sách thương mại của Nhật Bản, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
1
Tiểu luận
Tổng quan chính sách thương
mại của Nhật Bản
2
MỞ ĐẦU
40 năm tăng trưởng như vũ bão sau chiến tranh đã đưa nền kinh tế Nhật
Bản lên ngang hàng với các cường quốc phát triển trên thế giới. Bên cạnh các
nguyên nhân như tận dụng thời gian cả thế giới đắm mình trong chiến tranh lạnh
để phát triển, sử dụng viện trợ phát triển sau Chiến tranh thế giới II từ Mỹ.... thì
một trong những nguyên nhân chính của sự phát triển vượt bậc này chính là chính
sách thương mại đúng đắn của Nhật Bản . Thương mại tự do là một trong những
động lực to lớn phát triển kinh tế của mỗi quốc gia và đó đã là một trong những
nguyên nhân chính đưa lại sự phát triển "thần kỳ" cho nền kinh tế Nhật Bản từ
nhiều thập niên trước. Trong khuôn khổ bài tiểu luận hôm nay, nhóm chúng tôi sẽ
giới thiệu sơ lược về tổng quan chính sách thương mại của Nhật Bản trong thời kì
gần đây, đặc biệt là quan hệ thương mại Nhật Bản_Việt Nam.
3
NỘI DUNG
I. Khái quát về Nhật Bản :
Nhật Bản là quốc đảo thuộc Đông Bắc Á, nằm ở khu vực Tây Thái Bình
Dương (phía Đông và Đông Bắc giáp Thái Bình Dương, phía Tây và Tây Bắc giáp
biển Nhật Bản, phía Tây Nam giáp Biển Hoa Đông). Đường bờ biển dài
37.000km, có đá lớn và nhiều vịnh nhỏ nhưng rất tốt và đẹp. Vì là một đảo quốc,
nên xung quanh Nhật Bản toàn là biển, Nhật Bản không tiếp giáp quốc gia hãy
lãnh thổ nào trên đất liền. Nhật Bản là quốc gia có nhiều thác nước, suối, sông và
hồ. Đặc biệt, ở Nhật Bản có rất nhiều suối nước nóng, là nơi hàng triệu người Nhật
thường tới để nghỉ ngơi và chữa bệnh.
Nhật Bản nằm trên chỗ tiếp xúc giữa 4 đĩa lục địa là Á-Âu, Bắc Mỹ, Thái
Bình Dương và biển Philippines. Các quần đảo của Nhật Bản hình thành do vài
đợt vận động tạo núi và có từ cách đây lâu nhất là 2,4 triệu năm, xét về mặt địa
chất học, như vây là rất trẻ. Chính vì vậy, Nhật Bản có hai đặc trưng tự nhiên
khiến cho nó nổi tiếng thế giới đó là nhiều núi lửa, lắm động đất. Địa hình núi
chiếm 73% diện tích tự nhiên của Nhật Bản. Giữa các núi có những bồn địa nhỏ,
các cao nguyên và cụm cao nguyên. Số lượng sông suối nhiều, nhưng độ dài của
sông không lớn. Ở Nhật Bản giữa các vùng có sự chênh lệch lớn về khí hậu. Mặc
dù cả nước có khí hậu ôn hoà, nhưng miền bắc có mùa đông dài lạnh và có tuyết,
miền Nam có mùa hè nóng và mùa đông ôn hoà. Lượng mưa tương đối cao. Mùa
hè thường có mưa to và bão. Chính vì điều kiện tự nhiên không hề thuận lợi mà có
thể nói là rất nghèo nàn về tài nguyên thiên nhiên, hầu hết phải nhập khẩu nguyên
nhiên liệu từ các nước khác nên việc đẩy mạnh chính sách thương mại quốc tế là
một công việc mang tính sống còn với đất nước Nhật Bản.
Nhật Bản là nước có số dân đông thứ 7 trên thế giới (128 triệu người), tuy
nhiên kết cấu dân số già. Người Nhật Bản có tính cách hết sức đặc biệt, thông
minh, cần cù, ham học hỏi, có ý thức tập thể trong công việc rất cao, có lẽ nhờ
những tính cách này, người Nhật đã biến đất nước nghèo tài nguyên, khí hậu khắc
nghiệt của mình thành một cường quốc trên thế giới. Chính vì thế, sẽ không quá
lời khi nói Nhật Bản là một cường quốc khoa học – kỹ thuật. Trình độ khoa học –
kỹ thuật của Nhật Bản, theo đánh giá tổng hợp của Bộ Giáo dục, Văn hoá, Thể
thao, Khoa học và Kỹ thuật Nhật Bản chỉ thua kém Mỹ nhưng vượt Đức, Anh,
Pháp. Sản phẩm công nghiệp dựa trên kỹ thuật cao của Nhật Bản có mặt trên khắp
thế giới. Số lượng bằng phát minh sáng chế của các công ty Nhật Bản không
ngừng tăng và không ít nhà khoa học Nhật Bản đã đoạt giải Nobel. Việc sở hữu rất
nhiều những thành tựu của khoa học kĩ thuật thế giới, cùng với một nguồn nhân
lực trình độ cao vô cùng dồi dào thì việc hợp tác, phát triển thương mại quốc tế ra
bên ngoài khỏi nước Nhất cũng đang là một xu thế tất yếu của chính sách phát
triển kinh tế của Nhật Bản.
Không những thế, Nhật Bản còn có một chế độ chính trị ổn định, kèm theo
là nền kinh tế hùng mạnh bậc nhất thế giới. Hiện nay Nhật Bản là một nước có nền
kinh tế lớn đứng thứ hai trên thế giới (chỉ đứng sau Hoa Kỳ), GDP trên đầu người
là 36.217 USD (1989). Cán cân thương mại dư thừa và dự trữ ngoại tệ đứng hàng
4
đầu thế giới, nên nguồn vốn đầu tư ra nước ngoài rất nhiều, là nước cho vay, viện
trợ tái thiết và phát triển lớn nhất thế giới. Điều này cho thấy chính phủ Nhật rất
coi trọng chính sách thương mại quốc tế, coi nó như một phần quan trọng nhất
trong chiến lược thương mại hợp tác và phát triển.
Mặc dù với những khó khăn về điều kiện tự nhiên, nhưng lợi thế về mặt
nhân tố con người, tuy nhiên kể từ sau chiến tranh thế giới đến nay kinh tế Nhật
Bản đã nhanh chóng phục hồi và phát triển cao độ khiến cho thế giới hết sức kinh
ngạc. Điều này phải kể tới chính sách thương mại quốc tế đúng đắn của Nhật Bản.
II. Nội dung chính sách thương mại của Nhật Bản:
Chính sách thương mại của Nhật Bản đóng vai trò rất quan trọng trong nền
kinh tế Nhật Bản.
1.Chính sách xuất khẩu
Sự thành công to lớn của nền kinh tế Nhật Bản sau chiến tranh có thể nói là
sự kết hợp của nhiều yếu tố tạo nên. Trong các yếu tố đó, phải nói đến một nhân tố
nổi bật đóng vai trò quan trọng là chính sách thương mại, trong đó chủ yếu tập
trung vào chiến lược hướng về xuất khẩu. Nền kinh tế Nhật Bản lúc đầu cũng chỉ
là một nền nông nghiệp chủ yếu dựa vào việc sản xuất các mặt hàng có hàm lượng
lao động cao. Nhật Bản đã phát huy sức mạnh truyền thống là một nước chuyên
chế biến xuất khẩu các sản phẩm bằng nguyên liệu nhập khẩu từ nước ngoài, đã
được hình thành từ trước chiến tranh nhằm nhanh chóng mở rộng sản xuất và tăng
cường xuất khẩu. Với hướng đi đó, Nhật Bản đã nhanh chóng trở thành nước đứng
đầu thế giới về sản xuất sợi tổng hợp, cao su, gang, xe ôtô khách và là nước đứng
thứ ba trên thế giới về sản xuất bột giấy, phân đạm, xi măng đồng và nhôm. Trong
sản xuất công nghiệp, Nhật Bản đã áp dụng chính sách tăng về khối lượng nhưng
pahỉ tăng về số lượng sản phẩm mới như cao su tổng hợp, hàng điện tử, hoá
dầu...Với hướng đi đó, vào những năm đầu thập kỷ 70 Nhật Bản đã trở thành một
trong những nền công nghiệp tiên tiến nhất thế giới. Những đối tác xuất khẩu
chính của Nhật là Hoa Kỳ 22.9%, Trung Quốc 13.4%, Hàn Quốc 7.8%, Đài Loan
7.3% và Hồng Kông 6.1% (2005). Những mặt hàng xuất khẩu chính của Nhật là
thiết bị giao thông vận tải, xe cơ giới, hàng điện tử, máy móc điện tử và hóa chất.
Năm 2002, tốc độ tăng trưởng GDP của Nhật Bản đã đạt 0,2%, tăng mạnh so với
mức tăng của nền kinh tế sau khủng hoảng kinh tế khu vực năm 1997 (0,3%). Mặc
dù có một số ảnh hưởng không tốt của sự giao đọng trong chính sách, một vài tập
đoàn bị phá sản (trong đó có tập đoàn SOGO-kinh doanh tổng hợp), nhưng tương
lai của nền kinh tế Nhật Bản vẫn rất sáng sủa. Từ năm 2003, đầu tư ở Nhật Bản
bắt đầu chuyển sang xu hướng tích cực, tỷ lệ thất nghiệp giảm, lòng tin của người
tiêu dùng đã phục hồi.
Về xuất khẩu, cho dù giá trị đồng Yên tăng lên nhưng tác động tích cực của sự
5
phục hồi nền kinh tế các nước Đông Nam A, và kinh tế Hoa kỳ tiếp tục mạnh lên
đã thúc đẩy xuất khẩu của Nhật Bản tăng nhanh kể từ năm 2001 đến nay. Đóng
góp của xuất khẩu vào tăng trưởng kinh tế nói chung của đất nước đạt 0,2% và
0,3% trong các năm tài khoá 1999-2000 và 2000-2001. Có thể nói nhân tố chủ yếu
quyết định tăng trưởng GDP của Nhật Bản trong năm 2000-2003 là các biện pháp
về chính sách tài chính và khuyến khích xuất khẩu. Nhật Bản tăng cường viện trợ
kinh tế cho Đông Nam A và là nước viện trợ chính cho Indonesia, Malaysia,
Philippines và Thái Lan vượt xa cả Mỹ. Viện trợ của Nhật Bản đã tạo thuận lợi
cho việc bán các mặt hàng chế tạo của Nhật Bản và thúc đaỷ mạnh việc buôn bán
của Nhật Bản với khu vực này.
Trong thương mại, Nhật bản bị kêu ca vì thực hiện các chính sách thuế quan nhằm
hạn chế và bảo hộ trong nước làm giảm sức mua của người Nhật Bản, giảm hàng
nhập khẩu và tăng hàng xuất khẩu. Nhằm đẩy mạnh xuất khẩu được hàng hoá của
mình, Nhật Bản đã áp dụng biện pháp khuyến khích và ưu đãi cho các nhà xuất
khẩu như: miễn giảm thế cho các công ty xuất nhập khẩu; thông qua các ngân
hàng phát triển của Nhật Bản và ngân hàng xuất nhập khẩu, cấp vốn với lãi suất
thấp, ưu đãi cho các doanh nghiệp xuất khẩu. đặc biệt, chính phủ đã thành lập các
tổ chức hỗ trợ xuất khẩu trong lĩnh vực thăm dò và tìm kiếm các thị trường bên
ngoài. Tiêu biểu nhất phải kể đến là tổ chức xúc tiến mậu dịch Nhật Bản (JETRO),
thành lập năm 1958 với các hoạt động hỗ trợ xuất khẩu như: điều tra, theo dõi
những thay đổi về chính sách thuế quan, thị hiếu tiêu dùng và tình hình cạnh tranh
của các nước trên thị trường sở tại báo cáo về nước để phục vụ cho công tác hoạch
định chính sách song phương và các doanh nghiệp có nhu cầu tìm hiểu. Hai là, tổ
chức xây dựng các phòng giới thiệu sản phẩm, triển lãm hàng của Nhật Bản ở
nước ngoài ...Ba là, Thăm dò và tìm kiến những bạn hàng tương lai của Nhật Bản
để giới thiệu với các đối tác trong nưóc. Ngoài ra, chính phủ Nhật Bản còn thành
lập ngân hàng xuất khẩu, nay là ngân hàng xuất nhập khẩu (EXIMBANK) để hỗ
trợ tín dụng cho cho những dự án xuất khẩu có kim ngạch lớn như sản xuất, chế
tạo tầu biển, thiết bị, thép...Hàng năm, hội nghị tham vấn cấp cao bàn về xuất khẩu
(gồm đại diện của chính phủ và giới kinh doanh, giới học giả...) được tổ chức bàn
về mục tiêu xuất khẩu cho năm tới và thảo luận các biện pháp hỗ trợ cụ thể.
Nhật Bản còn áp dụng biện pháp khuyến khích xuất khẩu bằng cách đưa ra các
tiêu chuẩn công nhận các doanh nghiệp có nhiều cống hiến cho xuất khẩu. Hàng
năm kiểm điểm, đánh giá kết quả xuất khẩu để biểu dương, tặng thưởng bằng biện
pháp cấp tín dụng với lãi suất thấp và miễn giảm thuế đặc biệt cho các doanh
nghiệp này.
Nhật Bản có một chính sách kiểm tra chất lượng hàng xuất khẩu rất khắt khe
nhằm không cho hàng kém phẩm chất lọt ra thị trường bên ngoài để giữ uy tín.
Chính việc kiểm tra chặt chẽ chất lượng hàng xuất khaủa của Nhật Bản đã làm cho
những nhà nhập khẩu tin tưởng vào hàng của Nhật và góp phần thúc đẩy việc tăng
xuất khẩu của nước này.
6
2. Chính sách nhập khẩu
Do hạn chế về tài nguyên thiên nhiên để duy trì sự phát triển của nền kinh
tế, Nhật Bản phải phụ thuộc vào các quốc gia khác về phần nguyên liệu vì vậy đất
nước này nhập khẩu rất nhiều loại hàng hóa đa dạng. Đối tác nhập khẩu chính của
Nhật là Trung Quốc 21%, Hoa Kỳ 12.7%, A Rập Xê Út 5.5%, UAE 4.9%,
Australia 4.7%, Hàn Quốc 4.7% và Indonesia 4% (số liệu 2005). Những mặt hàng
nhập khẩu chính của Nhật Bản là máy móc, thiết bị, chất đốt, thực phẩm (đặc biệt
là thịt bò), hóa chất, nguyên liệu dệt may và những nguyên liệu cho các ngành
công nghiệp của đất nước. Nhìn chung, Đối tác buôn bán tổng thể lớn nhất của
Nhật Bản là Trung Quốc.
Nhật Bản đang cố gắng duy trì và phát triển chế độ mậu dịch tự do. Từ đầu
những năm 80, Nhật Bản đã tiến hành các biện pháp kinh tế đối ngoại trong một
số thời kỳ, đặc biệt kể từ khi phê chuẩn chương trình hành động. Nhật Bản đã xúc
tiến mở cửa Thị trường bằng việc cắt giảm và bãi bỏ thuế nhập khẩu , chấm dứt và
nới lỏng các biện pháp hạn chế số, cải thiện hệ thống cấp chứng nhận.
Các nỗ lực này của Nhật bản đã làm giảm bớt sự hạn chế nhập khẩu, đặc
biệt là đối với hàng sản xuất công nghiệp và khai thác mỏ, những mặt hàng này
chịu thuế trung bình 1,9%, mức thấp nhất trong các nước công nghiệp phát triển.
Bên cạnh đó, đối với hàng công nghiệp, Nhật Bản đã bãi bỏ tất cả các “hạn chế
nhập khẩu còn lại”
Đối với nông sản nhập khẩu cho đến nay Nhật Bản vẫn đang cố gắng để tự
do hàng nhập khẩu và mở rộng cửa Thị trường cho các nông sản chính.
Các cố gắng này đã làm tăng kim ngạch nhập khẩu của Nhật Bản một cách
đều đặn. Ngày nay, Nhật Bản áp dụng các biện pháp toàn diện để mở rộng qui mô
nhập khẩu. Các biện pháp này như việc áp dụng các khuyến khích về thuế để đẩy
mạnh nhập khẩu hàng công nghiệp, cắt giảm và bãi bỏ thuế nhập khẩu, cấp tín
dụng nhập khẩu và các biện pháp khác. Các chính sách này đã làm giảm một khối
lượng lớn tặng dư mậu dịch và nhằm mục đích cải thiện cán cân thanh toán quốc
tế của Nhật.
3. Hệ thống bảo hộ mậu dịch :
Chính sách bảo hộ mậu dịch được thể hiện dưới hệ thống thuế quan và phi
thuế quan:
* Thuế quan : Ở Nhật Bản có hai loại mức thuế quan là mức thuế tự định
(còn gọi là quốc định) và mức thuế hiệp định. Ngoài ra còn có 3 loại thuế đặc biệt
là thuế khẩn cấp, thuế đối kháng và thuế chống phá giá.
Nhật Bản sử dụng Hệ thống phân loại HS. Ở Nhật Bản có hai loại mức thuế
quan là mức thuế tự định (còn gọi là quốc định) và mức thuế hiệp định.
1. Mức thuế tự định: được quy định trong luật thuế và chia làm ba loại: mức thuế
cơ bản, mức thuế tạm thời và mức thuế ưu đãi:
7
- Mức thuế cơ bản: được quy định trong luật thuế hải quan. Đây là mức được áp
dụng trong thời gian dài.
- Mức thuế tạm thời: được quy định theo luật thuế tạm thời. Đây là mức thuế mang
tính tạm thời được áp dụng thay cho mức thuế cơ bản trong một thời gian nhất
định trong trường hợp khó áp dụng mức thuế cơ bản.
- Mức thuế ưu đãi: là mức thuế áp dụng đối với hàng nhập khẩu từ các nước đang
phát triển. Mức thuế này thấp hơn mức thuế nhập khẩu từ các nước phát triển.
2. Mức thuế hiệp định: là mức thuế được thoả thuận trong các hiệp định ký với
nước ngoài. Trong đó qui định chỉ đánh thuế vào mặt hàng nào đó theo một mức
thuế thấp. Mức thuế hiệp định cũng được áp dụng với những nước có thoả thuận
cho nhau hưởng nguyên tắc đãi ngộ tối huệ quốc (MFN) trong quan hệ ngoại
thương với Nhật Bản.
Về nguyên tắc, mức thuế áp dụng theo thứ tự: mức thuế ưu tiên, mức thuế WTO,
mức thuế tạm thời và mức thuế chung. Tuy nhiên, mức thuế ưu tiên chỉ được áp
dụng khi thoả mãn các điều kiện trong Chương 8 của Luật áp dụng mức thuế ưu
đãi. Mức thuế WTO chỉ áp dụng khi nó thấp hơn cả mức thuế tạm thời và mức
thuế chung. Như vậy mức thuế chung áp dụng cho những nước không phải là
thành viên của WTO, mức thuế WTO áp dụng cho những nước công nghiệp
phương Tây và mức thuế ưu tiên áp dụng cho các nước đang phát triển. Tất nhiên
nếu mức thuế tạm thời thấp hơn những mức thuế trên, nó sẽ được áp dụng.
Một số mặt hàng nhập khẩu vào Nhật phải chịu cả thuế quan và thuế tiêu dùng.
Chế độ thuế quan đặc biệt:
Ngoài các loại thuế và mức thuế suất trên đây, Nhật Bản còn ban hành ba loại thuế
đặc biệt. Đó là:
Thuế khẩn cấp: là loại thuế đánh vào hàng nhập khẩu để bảo vệ kịp thời ngành sản
xuất trong nước trong trường hợp có sự tăng nhanh nhập khẩu do giá hàng hoá
nước ngoài quá rẻ.
Thuế đối kháng: là loại thuế đặc biệt đánh vào hàng nhập khẩu để đối lại các nhà
sản xuất và xuất khẩu nước ngoài được hưởng trợ cấp của Chính phủ. Các loại
thuế đối kháng chỉ có thể được sử dụng với một số điều kiện hạn chế và khi có
thiệt hại vật chất đối với ngành sản xuất trong nước.
Thuế chống phá giá: là loại thuế đặc biệt đánh vào hàng nhập khẩu, khi một công
ty nước ngoài bị coi là bán hàng hoá của mình tại nước nhập khẩu ở mức giá thấp
hơn giá thành hay thấp hơn giá trị thông thường của hàng hoá đó tại nước xuất
khẩu.
Nhìn chung, Nhật Bản đã có đạo luật rõ ràng về việc áp dụng quy chế thuế quan
đặc biệt để bảo vệ lợi ích của các ngành sản xuất nội địa mỗi khi có thiệt hại thật
8
sự do việc bán phá giá, trợ cấp xuất khẩu của nước ngoài.
* Phi thuế quan :
Hàng rào mang tính kỹ thuật của Nhật Bản luôn luôn hạn chế quy mô nhập
khẩu. Nhật Bản là một trong những nước có khuynh hướng chính trị hoá vấn đề
nông sản, và cũng là nước bảo hộ nhiều nhất thị trường hàng nông sản. Nhật Bản
đã lợi dụng biện pháp vệ sinh thực vật và vệ sinh bất hợp lý gây trở ngại và hạn
chế việc nhập khẩu nông sản và thực phẩm. Thể chế kiểm dịch và vệ sinh thực
phẩm của Nhật Bản hết sức phức tạp. Hàng nông sản nước ngoài muốn thâm nhập
vào thị trường Nhật Bản, chí ít phải qua kiểm tra nhập khẩu của các cơ sở kiểm
dịch Bộ Y tế, và qua kiểm tra của cơ quan bảo vệ sức khoẻ tự trị của các địa
phương.
Luật pháp Nhật Bản đòi hỏi phải có sự chấp nhận xuất nhập khẩu, hạn
ngạch nhập khẩu, kiểm tra chất lượng sản phẩm trước khi nhập khẩu để đảm bảo
an toàn và y tế cho người dân. Vì vậy, để đảm bảo cho hàng hóa khi vào nước,
Nhật Bản đã áp dụng nhiều biện pháp phi thuế quan như sau:
(1) Hạn ngạch nhập khẩu được áp dụng với 3 loại hàng sau:
Các mặt hàng thương mại thuộc kiểm soát của nhà nước, bao gồm vũ khí, rượu,
chất nổ, súng cầm tay và dao, vật liệu hạt nhân, ma tuý, và các thực phẩm chịu sự
kiểm soát (như gạo).
Những mặt hàng hạn chế nhập khẩu, bao gồm 5 loại hải sản: cá trích, cá mòi, sò và
các loại hải sản khác.
Các loại thực vật và động vật có tên trong Bản phụ lục I của Công ước về thương
mại quốc tế về các loài động vật có nguy cơ tiệt chủng trong hệ động thực vật
(CITES).
(2) Chế độ thông báo nhập khẩu: Theo chế độ này, các nhà nhập khẩu có dự định
hoặc đã nhập khẩu hàng hóa phải đệ trình lên METI một bản thông báo nhập khẩu
thông qua ngân hàng quản lý ngoại hối thanh toán cho lô hàng đó. Chế độ nằy
được sử dụng để quản lý các mặt hàng cần quản lý nhập khẩu được hỗ trợ bởi chế
độ quản lý ngoại tệ.
Đối với các mặt hàng được tự do nhập khẩu, theo “Luật kiểm soát nhập khẩu”, nhà
nhập khẩu phải thanh toán toàn bộ tiền cho lô hàng này thì nhà nhập khẩu không
cần phải đệ trình cho METI bản thông báo nhập khẩu.
(3) Giấy phép nhập khẩu: Hầu hết các hàng hoá được tự do nhập khẩu và không
phải chịu một yêu cầu nào về giấy phép nhập khẩu nhưng các mặt hàng sau gồm
cả những mặt hàng liệt kê trong thông báo nhập khẩu kể trên cần có giấy phép
nhập khẩu:
- Hàng hoá liệt kê trong thông báo nhập khẩu thực hiện quản lý bằng hạn ngạch.
9
- Hàng hoá sản xuất hay vận chuyển từ các quốc gia, khu vực quy định trong
thông báo nhập khẩu đoi hỏi phải có giấy phép nhập khẩu.
- Hàng hoá đòi hỏi phương thức thanh toán đặc biệt.
- Hàng hoá cần sự xác nhận sơ thẩm và phải đáp ứng được các qui định đặc biệt
của Chính phủ như các loại vắcxin nghiên cứu.
Khi nhập khẩu mặt hàng cần giấy phép nhập khẩu hay sự xác nhận của một số Bộ,
các nhà nhập khẩu được toàn quyền ký hợp đồng với các nhà xuất khẩu, nhưng
viêc ký và thực hiện hợp đồng phụ thuộc vào sự cho phép hay xác nhận của các
Bộ có liên quan. Đặc biệt trong trường hợp hàng cần hạn ngạch nhập khẩu, nên
nhớ rằng việc nhập khẩu các mặt hàng đó chỉ có thể sau khi có hạn ngạch nhập
khẩu dựa theo thông báo hạn ngạch nhập khẩu chính thức. Việc thanh toán hàng
nhập khẩu cần giấy phép chỉ có thể thực hiện sau khi giấy phép nhập khẩu đã được
cấp.
Quy định chế độ cho phép nhập khẩu của Nhật Bản tuy chưa thể hiện sự bất phù
hợp với quy tắc WTO, nhưng trong thao tác thực tế vẫn tồn tại cách làm trở ngại
đến mậu dịch. Ví dụ, đối với hàng tươi sống, thời gian khi hàng vào cảng đến khi
hoàn tất đưa vào lưu thông tương đối dài, rất bất tiện cho vận chuyển hàng tươi
sống đóng gói.
(4) Các quy định về tiêu chuẩn đối với hàng hoá nhập khẩu
Trong hệ thống dấu chứng nhận chất lượng có hai dấu chứng nhận chất lượng
được sử dụng phổ biến là: Dấu chứng nhận “Tiêu chuẩn công nghiệp Nhật Bản”
(JIS) và Dấu chứng nhận “Tiêu chuẩn nông nghiệp Nhật Bản” (JAS).
Ngoài các loại dấu chứng nhận chất lượng JIS và JAS còn có nhiều loại dấu chứng
nhận khác được sử dụng ở Nhật Bản, một số là bắt buộc như dấu S, các dấu khác
có tính chất tự nguyện.
Ngoài ra, còn phải kể đến dấu sinh thái Ecomark. Dấu này ra đời năm 1989, đến
nay dấu này được rất nhiều người Nhật biết đến. Ecomark không đưa ra các tiêu
chuẩn và cũng không nói lên chất lượng hay tính an toàn của sản phẩm.
(5) Để cải thiện tình hình thu chi quốc tế, Chính phủ Nhật Bản đã áp dụng một loạt
các biện pháp về quản lý ngoại hối, mua bán ngoại tệ ở trong nước, kết toán quốc
tế, vốn lưu động và tỷ giá hối đoái.
4.Chính sách tự do hóa thương mại :
Để bảo đảm nguồn cung cấp nguyên vật liệu, năng lượng ổn định, an toàn
trong điều kiện thế giới đầy