Tìm hiểu các giá trị văn hóa của cụm di tích thờ các vua Trần ở huyện Đông Triều - Quảng Ninh

Chương 1: Cơ sở lý luận chung của đề tài 1.1. Khái niệm du lịch Ngày nay trªn phạm vi toàn thế giới, du lịch đã trở thành nhu cầu kh«ng thể thiếu trong đời sống văn hãa x· hội và hoạt động du lịch đang được đầu tư và ph¸t triển một c¸ch mạnh mẽ, ở c¸c chuyến du lịch trong và ngoài nước, con người kh«ng chỉ dừng lại ở việc nghỉ ngơi, giải trí mà còng thỏa m·n nhu cầu to lớn về mặt tinh thần, th«ng qua việc ph¸t triển du lịch quốc tế, sự hiểu biết và c¸c mối quan hệ giữa c¸c d©n tộc ngày càng dược mở rộng. Ngày nay con người đi du lịch rất nhiều và trở thành một nhu cầu tất yếu của cuộc sống và với nhiều mục đÝch kh¸c nhau, nhưng để hiểu du lịch là g× th× nã lại là vấn đề kh«ng hề đơn giản, đßi hỏi sự trải nghiệm và qóa tr×nh t×m hiểu nghiªn cứu. Thuật ngữ du lịch trong ng«n ngữ của nhiều nước bắt nguồn từ tiếng hi lạp với ý nghĩa”Đi một vòng”. Thuật ngữ này về sau được la tinh hóa thành “tornes” và sau đó thành “tourisme”(tiếng pháp), tourism(tiếng anh). Trong tiếng việt thuật ngữ tourism được dịch thông qua tiếng hán. Do hoàn cảnh x· hội, kinh tế ,vị trÝ địa lÝ kh¸c nhau,dưới gãc độ nghiªn cứu kh¸c nhau, mỗi chuyên gia về du lịch có những nhận định kh¸c nhau “Đối với du lịch cã bao nhiªu t¸c giả nghiªn cứu th× cã bấy nhiªu định nghĩa”(viện nghiªn cứu ph¸t triển du lịch Hà Nội 1990). Theo luật du lịch của nước CHXHCN Việt Nam năm 2005 thì giả thích “Du lịch là hoạt động có liên quan đến di chuyển của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan tìm hiểu,giải trí,nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định”(Điều 4). Tổ chức du lịch thế giới WTO đưa ra kh¸i niệm về du lich vào năm 1993 như sau “du lịch là tổng hßa c¸c mối quan hệ ,hiện tượng và c¸c hoạt động kinh tế bắt nguồn từ những cuộc hành tr×nh và lưu tró của con người ở nơi thường xuyªn của họ với mục ®Ých ch÷a bÖnh” Dưới con mắt của cỏc nhà kinh tế, văn hóa học, du lịch không chỉ là một hiện tương xã hội đơn thuần mà nó phải gắn chặt với hoạt động kinh tế, tuy nhiên mỗi học giả lại có những nhận định khác nhau: Theo PGS Trần Nam “Du lịch là quá trình hoạt động của con người rời khỏi quê hương đến một nơi khác với mục đích chủ yếu là thẩm nhận những giá trị vật chất và tinh thần đặc sắc, độc đáo khác lạ với quê hương, không nhằm mục đích sinh lời được kiếm bằng tiền” Azar nhận thấy “du lịch là một hình thức di chuyển tạm thời từ vùng này sang vùng khác, từ một nước này sang một nước khác, nếu không gắn với sự thay đổi lưu trú hay nơi làm việc” Theo Pirogiomic, năm 1987 ông đưa ra khái niệm về du lịch như sau “Du lịch là một dạng hoạt động của dân cư trong thời gian rỗi liên quan đến việc di chuyển và lưu trú tại bên ngoài nơi cư trú thường xuyên nhằm nghỉ ngơi, chữa bệnh, phát triển thể chất và tinh thần, nâng cao trình độ nhận thức văn hóa học, thể thao kèm theo việc tiêu thụ nhận thức gia trị về tự nhiên kinh tế văn hóa” Theo Kun “một yếu tố không thể thiếu trong định nghĩa về du lịch cần được bổ sung là đến bằng phương tiện giao thông và sử dụng các xí nghiệp du lịch” Theo Kaspar “Du lịch là toàn bộ những quan hệ và hiệ tượng xảy ra trong quá trình di chuyển và lưu trú của con người tại nơi không phải là nơi thường xuyên làm việc của họ. Nhà kinh tế học Kolfiotis thì cho rằng “Du lịch là sự di chuyển tạm thời của cá nhân từ nơi ở đến nơi khác nhằm thỏa mãn nhu cầu tinh thần, đạo đức. Do đó tạo nên các hoạt đông kinh tế. Như vậy khái niệm du lịch là khái niệm bao hàm nội dung kép, một mặt nó mang ý nghĩa thông thường của từ; việc đi lại liên quan đến mục đích nghỉ ngơi giải trí, mặt khác du lịch là một liên nghành liên quan đến nhiều thành phần quan trọng (khách du lịch, phương tiện giao thông, địa bàn đón khách...) 1.2. Khái niệm văn ho¸ Văn ho¸ là sản phẩm do con người s¸ng tạo cã từ thuở b×nh minh của x· hội loài người Ở phương Đông văn hóa theo tiếng trung quốc là “Văn trị, giáo hóa”, tức là cách cai trị mang hình thức đẹp đẽ kết hợp với giáo hóa, bản thân từ văn là biểu thị ra bên ngoài, là vẻ đẹp do màu sắc tạo ra, nó biểu hiện thành một hệ thống các quy tắc ứng xử được xem là đẹp đẽ. Ở phương tây văn hóa Theo phiên âm la tinh bắt nguồn từ hai nghĩa: - Cultus: trồng trọt ở ngoài đồng - Cultusanimi: trồng trọt tinh thần, nghĩa là giáo dục con người Con người chỉ co thể có văn hóa thông qua giáo dục dù vô thức hay có ý thức, con người không thể tự nhiên có văn hóa như tự nhiên, bản thân con người có cơ thể còn có nghĩa là giáo dục bồi dưỡng con người, tinh thần con người để có những phẩm chất tốt đẹp. Tuy vậy việc xác định và sử dụng khái niệm văn hóa không đơn giản và thay đổi theo thời gian thuật ngữ văn hóa với nghĩa “canh tác tinh thần” được sử dụng vào thế kỉ thứ XVII - XVIII bên cạnh nghĩa gốc quản lí canh tác nông nghiệp. Vào thế kỉ thứ XIX thuật ngữ văn hóa được những nhà nhân loại học phương tây sử dụng như một danh từ chính. Những học giả này cho rằng văn hóa có thể phân ra từ trình độ thấp nhất đến trình độ cao nhất và văn hóa của họ chiếm vị trí cao nhất. Bởi vì họ cho rằng bản chất văn hóa hướng về trí lực và sự vươn lên, sự phát triển dựa vào văn minh, EB.Taylo là đại diện của họ. Theo ông “văn hóa là toàn bộ những phức thể bao gồm hiểu biết, tín ngưỡng, nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, phong tục, những khả năng và tập quán khác mà con người có được với tư cách là một thành viên của xã hội”. Ở thế kỉ XX, khái niệm văn hóa thay đỏi theo F.Boa, ý nghĩa văn hóa được quy định do khung giải thích riêng chứ không phải bắt nguồn từ cứ liệu cao siêu như “trí lực”, vì thế sự khác nhau về mặt văn hóa từng dân tộc cũng không phải theo tiêu chuản trí lực. Đó cũng là “Tương đối luận của văn hóa”. Văn hóa không xét ở mức độ thấp cao mà ở góc độ khác biệt. A.L.kroeber và C.L.Kluckhohn Quan niệm văn hóa là loại hành vi rõ ràng và ám thị đã được đúc kết và truyền lại bằng biểu tượng, và nó là thành quả độc đáo của nhân loại khác với loại hình khác, trong đó bao gồm cả đồ tạo tác do con người làm ra. Văn hóa không phải là cụ thể một cái gì cả, không phải là phong tục tập quán hay tôn giáo tín ngưỡng, văn hóa cũng không phải là các kĩ thuật sản xuất, văn hóa cũng không phải là các hoạt động chính trị, xã hội, văn hóa cũng không phải là ăn uống, quần áo, nhà cửa mà văn hóa chính là dấu ấn của một cộng đồng lên mọi hiện tượng tinh thần vật chất của cộng đồng đó. Ở ViÖt Nam, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nãi: “V× lÏ sinh tån còng nh­ môc ®Ých cña cuéc sèng, loµi ng­êi míi s¸ng t¹o vµ ph¸t minh ra ng«n ng÷, ch÷ viÕt, ®¹o ®øc, ph¸p luËt, khoa häc, t«n gi¸o, v¨n häc, nghÖ thuËt, nh÷ng c«ng cô cho sinh ho¹t hµng ngµy vÒ mÆt ¨n, ë vµ c¸c ph­¬ng thøc sö dông. Toµn bé ng÷ng s¸ng t¹o vµ ph¸t minh ®ã tøc lµ v¨n hãa”. Cùu thñ t­íng Ph¹m V¨n §ång viÕt: “Nãi tíi v¨n ho¸ lµ nãi tíi mét lÜnh vùc v« cïng phong phó vµ réng lín, bao gåm tÊt c¶ nh÷ng g× kh«ng ph¶i lµ thiªn nhiªn mµ cã liªn quan tíi con ng­êi trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i, ph¸t triÓn, qu¸ tr×nh con ng­êi lµm nªn lÞch sö...cèt lâi cña søc sèng d©n téc lµ v¨n ho¸ víi nghÜa bao qu¸t vµ to ®Ñp nhÊt cña nã, bao gåm c¶ hÖ thèng gi¸ trÞ: t­ t­ëng vµ t×nh c¶m, ®¹o ®øc víi phÈm chÊt, trÝ tuÖ vµ tµi n¨ng, sù nh¹y c¶m vµ sù tiÕp thu c¸i míi tõ bªn ngoµi, ý thøc b¶o vÖ tµi s¶n vµ b¶n lÜnh cña céng ®ång d©n téc, søc ®Ò kh¸ng vµ søc chiÕn ®Êu ®Ó b¶o vÖ m×nh vµ kh«ng ngõng lín m¹nh”. Theo PGSTSKH Trần Ngọc Thêm “Văn hóa là một hệ thống hữu cơ có giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên tự nhiên và xã hội cña m×nh”. §Þnh nghÜa nµy ®· nªu bËt bèn ®Æc tr­ng quan träng cña v¨n ho¸: tÝnh hÖ thèng, tÝnh gi¸ trÞ, tÝnh lÞch sö, tÝnh nh©n sinh. T«i cho r»ng trong v« vµn c¸ch hiÓu, c¸c ®Þnh nghÜa vÒ v¨n ho¸, ta cã thÓ tam quy vÒ hai lo¹i. V¨n ho¸ hiªñ theo nghÜa réng nh­ lèi sèng, lèi suy nghÜ, lèi øng xö...V¨n ho¸ hiÓu theo nghÜa hÑp nh­ v¨n häc, v¨n nghÖ, häc vÊn...vµ tuú theo tõng tr­êng hîp cô thÓ vµ cã ®Þnh nghÜa kh¸c nhau. VÝ dô xÐt tõ khÝa c¹nh tù nhiªn th× v¨n ho¸ lµ “C¸i tù nhiªn ®­îc biÕn ®æi bëi con ng­êi” hay “tÊt c¶ nh÷ng g× kh«ng ph¶i lµ thiªn nhiªn ®Òu lµ v¨n ho¸” Trong Tuyên bố về những chính sách văn hóa, UNESCO cho rằng “Văn hóa hôm nay có thể coi là tổng thể những nét riêng biệt tinh thần và vật chất, trí tuệ và xúc cảm quyết định tinh cách của một xã hội hay của một nhóm người trong xã hội. Văn hóa bao gồm nghệ thuật và văn chương, những lối sống, những quyền cơ bản của con người, những hệ thống các giá trị, những tập tục và nhứng tín ngưỡng; Văn hóa đem lại cho con người khả năng suy xét về bản thân. Chính văn hóa làm cho chúng ta trở thành những sinh vật đặc biệt nhân bản có lí tính, có óc phê phán và dấn thân một cách đạo lí. Chính nhờ văn hóa mà con người tự thẻ hiệ tự ý thức được bản thân, tự biết mình là một phương án chưa hoàn thành đặt ra để xem xét những thành tựu bản thân, tìm tòi không biết mệt những ý nghĩa mới mẻ và sáng tạo nên những công trình vượt trội lên bản thân”(Tuyên bố về những chính sách văn hóa –Hội nghị quốc tế do UNESCO chủ trì từ 26-7 đến 6-8-1982 tại Mehico). Như vậy văn hóa không phải là một lĩnh vực riêng biệt, Văn hóa là tổng thể nói chung những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra, Văn hóa là chìa khóa của sự phát triển. 1.3. Mèi quan hÖ gi÷a du lÞch vµ v¨n ho¸ 1.3.1. T¸c ®éng cña du lÞch tíi v¨n ho¸ 1.3.1.1. T¸c ®éng tÝch cùc Mét trong nh÷ng chøc n¨ng cña du lÞch lµ giao l­u v¨n hãa gi÷ c¸c céng ®ång. Khi ®i du lÞch du kh¸ch lu«n muèn ®­îc th©m nhËp vµo c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ cña ®Þa ph­¬ng. T¹o ra qu¸ tr×nh giao l­u tiÕp xóc gi÷a c¸c c¸ thÓ, c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c céng ®ång. Qu¸ tr×nh giao tiÕp nµy lµ m«i tr­êng ®Ó c¸c ¶nh h­ëng tÝch cùc th©m nhËp vµo x· héi, céng ®ång mét c¸ch nhanh chãng, nhờ sù th©m nhËp nµy mµ c¸c nÒn v¨n ho¸ cã ®iÒu kiÖn ®Ó giao l­u tiÕp xóc víi nh÷ng c¸i míi, t¹o nªn mét nÒn v¨n ho¸ ®a d¹ng giµu b¶n s¾c. Khi ®i du lÞch mäi ng­¬× cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp xóc víi nhau, gÇn gòi nhau h¬n. Nh÷ng ®øc tÝnh tèt nh­ ch©n thµnh, hay gióp ®ì, míi cã dÞp ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt. Du lÞch lµ ®iÒu kiÖn ®Ó mäi ng­êi xÝch l¹i gÇn nhau h¬n. Nh­ vËy qua du lÞch mäi ng­êi hiÓu nhau h¬n, t¨ng thªm t×nh ®oµn kÕt céng ®ång. Nh÷ng chuyÕn du lÞch, tham quan t¹i cac di tÝch lÞch sö, c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸ cã t¸c dông gi¸o dôc tinh thÇn yªu n­íc, kh¬i dËy lßng tù hµo d©n téc. Khi tiÕp xóc trùc tiÕp víi c¸c thµnh tùu v¨n ho¸ cña d©n téc, ®­¬c sù gi¶i thÝch cña h­íng dÉn viªn, du kh¸ch sÏ c¶m nhËn ®­îc gi¸ trÞ to lín cña c¸c di tÝch mµ ngµy th­êng hä kh«ng ®Ó ý tíi, gãp phÇn lµm t¨n thªm gi¸ trÞ cña mçi c«ng tr×nh. Mét trong nh÷ng ý nghÜa cña du lÞch lµ gãp phÇn cho viÖc phôc håi vµ ph¸t triÓn truyÒn thèng v¨n ho¸ cña d©n téc. Nhu cÇu vÒ n©ng cao nhËn thøc v¨n ho¸ trong chuyÕn ®i cña du kh¸ch thóc ®Èy c¸c nhµ cung øng chó ý, yÓm trî cho viÖc kh«i phôc ph¸t triÓn c¸c di tÝch, lÔ héi, s¶n phÈm lµng nghÒ. Du lÞch gãp phÇn qu¶ng b¸ giíi thiÖu h×nh ¶nh, gi¸ trÞ truyÒn thèng cña v¨n ho¸ ra thÕ giíi bªn ngoµi, lµ sîi d©y v« h×nh g¾n kÕt c¸c gi¸ trÞ cña c¸c nÒn v¨n ho¸ víi nhau. Còng chÝnh nhê du lÞch, cuéc sèng céng ®ång trë nªn séi ®éng h¬n, c¸c nÒn v¨n ho¸ cã ®iÒu kiÖn hoµ nhËp víi nhau, lµm cho ®êi sèng tinh thÇn cña con ng­êi trë nªn phong phó h¬n. 1.3.1.2. T¸c ®éng tiªu cùc B¶n chÊt cña ho¹t ®éng du lÞch lµ giao l­u tiÕp xóc giòa c¸c c¸ thÓ, gi÷a c¸c céng ®ång cã thÕ giíi quan kh«ng ph¶i lu«n lu«n ®ång nhÊt. Qu¸ tr×nh giao tiÕp nµy còng lµ m«i tr­êng ®Ó c¸c ¶nh h­ëng tiªu cùc th©m nhËp vµo x· héi mét c¸ch nhanh chãng: n¹n m¹i d©m, nghiÖn hót, cê b¹c... Khi ®i du lÞch, du kh¸ch lu«n muèn ®­îc th©m nhËp vµo c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ cña c¸c ®Þa ph­¬ng. Song nhiÒu khi sù th©m nhËp víi môc ®Ých chÝnh ®¸ng bÞ l¹m dông vµ sù th©m nhËp biÕn thµnh sù sù x©m h¹i. Ai ®Õn SaPa còng ®Òu muèn ®­îc ®i chî t×nh, song chî t×nh SaPa mét nÐt v¨n ho¸ truyÒn thèng cña ®ång bµo d©n téc ®ang bÞ nh÷ng du kh¸ch tß mß, Ýt v¨n ho¸ x©m h¹i b»ng nh÷ng cö chØ th« b¹o nh­ räi ®Ìn vµo cÆp t×nh nh©n, lËt nãn c¸c thanh n÷ ®Ó xem mÆt, trªu ghÑo... §Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña du kh¸ch, v× lîi Ých kinh tÕ to lín tr­íc m¾t nªn c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ truyÒn thèng ®­îc tr×nh diÔn mét c¸ch thiÕu tù nhiªn hoÆc chuyªn nghiÖp hoÆc mang ra lµm trò c­ßi cho du kh¸ch. NhiÒu tr­êng hîp do thiÕu hiÓu biÕt vÒ nguån gèc, ý nghÜa cña c¸c hµnh vi lÔ héi, Ng­êi ta gi¶i thÝch mét c¸ch sai lÖch hoÆc thËm chÝ bËy b¹. Gi¸ trÞ truyÒn thèng dÇn bÞ lu mê do sù l¹m dông v× môc ®Ých kinh tÕ. Do ch¹y theo sè l­îng, kh«ng Ýt mÆt hµng truyền thèng ®­îc chÕ t¸c l¹i ®Ó lµm hµng l­u niÖm cho du kh¸ch, s¶n xuÊt cÈu th¶ ®· lµm mÐo mã gi¸ trÞ ch©n thùc cña truyÒn thèng, lµm sai lÖch h×nh ¶nh cña mét nÒn v¨n ho¸ b¶n ®Þa. Mét trong nh÷ng xu h­íng th­êng thÊy ë c¸c n­íc nghÌo ®ãn kh¸ch ë c¸c n­íc giµu lµ ng­êi d©n b¶n xø, nhÊt lµ giíi trÎ ngµy cµng chèi bá truyÒn thèng vµ thay ®æi c¸ch sèng theo mèt du kh¸ch. Do cã c¸ch nh×n nhËn kh¸c nhau vÒ ®¹o ®øc, mét sè du kh¸ch kh«ng thÊy nh÷ng hµnh ®éng, cö chØ, c¸ch ¨n mÆc v.v...cña m×nh lµ kh«ng phï hîp víi v¨n hãa truyÒn thèng cña c­ d©n n¬i ®Õn du lÞch. Sù cã mÆt qu¸ nhiÒu cña c¸c du kh¸ch t¹i ®Þa ph­¬ng ®· ¶nh h­ëng ®Õn t©m lý ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng, lµm cho kh«ng Ýt ng­êi khã chÞu bëi nh÷ng hµnh vi v¸ c¸ch biÓu hiÖn t×nh c¶m kh¸c l¹ cu¶ du kh¸ch. Khai th¸c qu¸ møc c¸c gi¸ trÞ cña v¨n ho¸, ®ang lµ nguyªn nh©n lµm cho c¸c di tÝch bÞ xuèng cÊp trÇm träng vµ cã nguy c¬ bÞ biÕn mÊt khái nÒn v¨n hóa x· héi hiÖn ®¹i. Ho¹t ®éng du lÞch víi nh÷ng ®Æc thï riªng cña nã dÔ lµm biÕn d¹ng c¸c lÔ héi truyÒn thèng. Dï lÔ héi truyÒn thèng cã tÝnh më th× nã vÉn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi cæ truyÒn, vèn chØ phï hîp víi mét khu«n mÉu vµ kh«ng gian b¶n ®Þa, trong khi ®ã ho¹t ®éng du lÞch mang tÝnh liªn nghµnh, liªn vïng, x· héi ho¸ cao sÏ dÔ lµm mÊt sù c©n b»ng, dÉn tíi sù ph¸ vì c¸c khu«n mÉu truyÒn thèng cña ®Þa ph­¬ng trong qu¸ tr×nh diÔn ra lÔ héi. HiÖn t­îng th­¬ng m¹i ho¸, c¸c ho¹t ®éng lõa ®¶o, g©y t©m lý lo l¾ng cho du kh¸ch, lµm gi¶m l­îng kh¸ch ®Õn lÔ héi lÇn sau. Du kh¸ch ®Õn lÔ héi ®«ng kÐo theo nhiÒu nhu cÇu kh¸c nhau, t¹o ra sù mÊt c©n ®èi trong quan hÖ cung cÇu, dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr­êng sinh th¸i tù nhiªnvµ m«i tr­êng sinh th¸i nh©n v¨n. B¶n s¾c vïng miÒn cã nguy c¬ bÞ mê do kÕt qu¶ cña sù giao thoa v¨n ho¸ thiÕu lµnh m¹nh, kh«ng thÓ tr¸nh khái ®em ®Õn tõ phÝa mét bé phËn du kh¸ch. Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc trªn n»m trong nh÷ng biÕn ®éng kh«ng ngõng. V× t­¬ng lai ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng, v× c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng cña nh©n lo¹i, ngµnh du lÞch nãi chung, ng­êi lµm du lÞch nãi riªng ph¶i tù ®Æt cho m×nh tr¸ch nhiÖm gãp phÇn thóc ®Èy nh÷ng mèi quan hÖ, t×nh c¶m tèt ®Ñp, nh÷ng hµnh vi øng xö víi m«i tr­êng v¨n ho¸ th©n thiÖn h¬n, khai th¸c c¸c gía trÞ v¨n ho¸ ph¶i lu«n g¾n víi trïng tu, t«n t¹o. 1.3.2. Vai trß cña v¨n ho¸ tíi du lÞch C¸c ®èi t­îng v¨n ho¸ ®­îc coi lµ tµi nguyªn du lÞch ®Æc biÖt hÊp dÉn. NÕu nh­ tµi nguyªn thiªn nhiªn hÊp dÉn du kh¸ch bëi sù hoang s¬, ®éc ®¸o vµ hiÕm hoi cña nã th× tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n thu hót kh¸ch bëi tÝnh phong phó, ®a d¹ng, ®éc ®¸o vµ tÝnh truyÒn thèng còng nh­ tÝnh ®Þa ph­¬ng cña nã. C¸c ®èi t­îng v¨n ho¸ - tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n, lµ c¬ së ®Ó t¹o nªn c¸c lo¹i h×nh du lÞch v¨n ho¸ phong phó. MÆt kh¸c, nhËn thøc v¨n ho¸ cßn lµ yÕu tè thóc ®Èy ®éng c¬ du lÞch cña du kh¸ch. Nh­ vËy xÐt d­íi gãc ®é thÞ tr­êng võa lµ yÕu tè cung võa gãp phÇn h×nh thµnh yÕu tè cÇu cña hÖ thèng du lÞch. Tµi nguyªn du lÞch nãi chung, tµi nguyªn du lÞch nh¨n v¨n nói riªng ®­îc xem lµ tiÒn ®Ò ph¸t triÓn du lÞch, thùc tÕ cho thÊy tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n cµng phong phó cµng ®Æc s¾c bao nhiªu th× søc hÊp dÉn vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cµng cao. Cã thÓ nãi tµi nguyªn du lÞch nãi chung, nh©n v¨n nãi riªng lµ nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn du lÞch, thËt khã h×nh dung nÕu nh­ tµi nguyªn du lÞch kh«ng cã, nghÌo nµn th× du lÞch sÏ ph¸t triÓn?. Tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó h×nh thµnh c¸c s¶n phÈm du lÞch, sù phong phó vµ ®a d¹ng cña tµo nguyªn du lÞch nh©n v¨n ®· t¹o nªn sù ®a d¹ng vµ phong phó vµ ®a d¹ng cña s¶n phÈm du lÞch. C¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ nh­ tranh vÏ, ®iªu kh¾c, t­îng nÆn...t¹o nªn mét ®éng lùc thóc ®Èy quan träng cña du lÞch: tranh §«ng Hå, tranh lôa lµ s¶n phÈm du kh¸ch rÊt ­a thÝch, khi ®i HuÕ hÇu nh­ ai còng mua cho m×nh hoÆc b¹n bÌ mét chiÕc nãn bµi th¬... Tµi nguyªn du lÞch cµng ®éc ®¸o, ®Æc s¾c th× gi¸ trÞ cña s¶n phÈm du lÞch vµ ®é hÊp dÉn kh¸ch cµng t¨ng. §Ó lµm vui lßng du kh¸ch, ng­êi ta lµm ®Ó b¸n hoÆc tÆng lµm kØ niÖm, t¹i c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng th× c¸c ®å vËt,s¶n phÈm du lÞch cã gi¸ trÞ h¬n nhiÒu. Tr×nh diÔn d©n ca vµ c¸c lo¹i h×nh v¨n nghÖ truyÒn thèng còng nh­ hiÖn ®¹i còng lµ mét biÓu hiÖn cña v¨n ho¸. Thùc tÕ ë mét sè n­íc ©m nh¹c lµ nguån chñ yÕu ®Ó mua vui lµm hµi lßng du kh¸ch trong c¸c c¬ së l­u tró. §Æc biÖt, c¸c kh¸ch s¹n, nhµ nghØ t¹i n¬i nghØ m¸t cã thÓ mang l¹i c¬ héi cho kh¸ch th­ëng thøc ©m nh¹c mét c¸ch tè nhÊt. C¸c ch­¬ng tr×nh gi¶i trÝ buæi tèi, hoµ nh¹c, ghi ©m vµ hÖ thèng t¸i b¶n ©m thanh ®Òu t¨ng thªm khÝa c¹nh nghÖ thuËt ®ang tån t¹i cña quèc gia ®ã. Hoµ nh¹c, diÔu hµnh vµ c¸c lÔ héi ®­îc du kh¸ch rÊt hoan nghªnh. C¸c b¨ng h×nh, b¨ng nh¹c mµ kh¸ch cã thÓ mua lµ ph­¬ng tiÖn rÊt hiÖu qu¶ nh»m duy tr×, g×n gi÷ nÒn v¨n ho¸ cña mét ®Þa ph­¬ng. ChÊt l­îng tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n lµ yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn chÊt l­îng s¶n phÈm du lÞch vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng du lÞch. Tr×nh diÔn d©n ca vµ c¸c lo¹i h×nh nghÖ thuËt truyÒn thèng còng nh­ hiÖn ®¹i lµ mét biÓu hiÖn cña v¨n ho¸ t¹o nªn søc hót søc l«i cuèn, s«i ®éng vµ m¹nh mÏ cña mét nÒn v¨n ho¸ ®èi víi du kh¸ch. C¸c h×nh thøc vµ ch­¬ng tr×nh tiÕn hµnh ®Çy mµu s¾c, trang phôc cæ truyÒn d©n téc, ©m nh¹c, ®iệu nh¶y vµ tr×nh ®é nghÖ thuËt ®· t¨ng thªm søc hÊp dÉn víi du kh¸ch, lµm t¨ng thªm gia trÞ cña tµi nguyªn du lÞch. NÒn n«ng nghiÖp cña mét khu vùc còng lµ mèi quan t©m cña du kh¸ch. M« h×nh du lÞch n«ng th«n lµm cho du kh¸ch hoµ m×nh vµo cuéc sèng cña ng­êi n«ng d©n võa gióp cho du kh¸ch hiÓu thªm vÒ b¶n chÊt mét nÒn v¨n ho¸, võa gióp nh÷ng ng­êi n«ng d©n më mang nhËn thøc mét c¸ch trùc tiÕp. Nh÷ng hÖ thèng n«ng nghiÖp ®iÓn h×nh lµ nh÷ng ®iÓm hÊp dÉn ®èi víi nh÷ng ng­êi d©n muèn ®i th¨m mét khu n«ng nghiÖp ®Æc tr­ng. ViÖc häc hái kinh nghiÖm cach t¸c trong chuyÕn ®i cã thÓ lµm thay ®æi t¸c phong, th¸i ®é trong c­ sö lao ®éng. §iÒu nµy còng cãi thÓ ®­îc coi lµ mét ¶nh h­¬ng tÝch côc cña du lÞch ®Õn v¨n ho¸ nãi chung. Nh÷ng ho¹t ®éng c¸c tr­êng ®¹i häc, trung häc, tiÓu häc còng nh­ c¸c tr­êng t­ vµ h×nh thøc tæ chøc ®µo t¹o, h­íng nghiÖp...lµ nh÷ng ®Æc tr­ng cña nÒn v¨n ho¸ khu vùc ®ã vµ cã thÓ sö dông ë møc ®¸ng kÓ nh­ nh÷ng trung t©m thu hót du kh¸ch. C¸c trung t©m ®µo t¹o ®¹i häc th­êng t¹o ra nh÷ng c¬ héi thu hót c¸c häc viªn tõ nh÷ng vïng kh¸c nhau trong nøoc ®ã hay tõ nh÷ng n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. §iều nµy khuyÕn khÝch viÖc ®i l¹i. C¸c héi nghÞ kinh doanh quèc tÕ cña tËp ®oµn c«ng nghiÖp còng nh­ c¸c tæ chøc gi¸o dôc ®µo t¹o vµ khoa häc th­êng ®­îc tæ chøc ë c¸c tr­ßng ®¹i häc hoÆc c¸c viÖn gi¸o dôc ®µo t¹o kh¸c. NhiÒu héi th¶o quèc gia vµ quèc tÕ ®­îc c¸c tr­êng ®¹i häc, viÖn nghiªn cøu khëi x­íng vµ tæ chøc thu hót hµng ngµn ng­êi tham gia vµ cã tiÕng vang rÊt lín. Héi th¶o ViÖt Nam häc tæ chøc th¸ng 07 n¨m 1998 lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh. C¸c nguån tµi nguyªn ®Òu rÊt quan träng víi viÖc ph¸t triÓn du lÞch v× thÕ cÇn cô thÓ ho¸ c¸c môc tiªu, chiÕn l­îc b»ng viªc ®Çu t­ x©y dùng, t«n t¹o, c¸c tµi nguyªn du lÞch ®Æc s¾c cña c¸c ®Þa ph­¬ng, nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña nã tíi sù ph¸t triÓn cña x· héi. §Ó võa khai th¸c c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ phôc vô cho ph¸t triÓn du lÞch võa b¶o tån vµ g×n gi÷ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng, ®ßi hái c¸c cÊp chÝnh quyÒn cã ph­¬ng h­¬ng chiÕn l­îc ®ung ®¾n, c¸c nhµ lµm du lÞch ph¶i hiÓu vµ t«n träng nh­ng gi¸ trÞ thùc cña tµi nguyªn ®Ó ph¸t triÓn du lÞch mét c¸ch bÒn v÷ng. 1.4. Loại hình du lịch văn hóa Du lịch Văn hóa được thể hiện thong qua việc thăm quan di tích lịch sử Văn hóa, phong t