Tóm tắt Luận án Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN

1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hoạt động xuất khẩu đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển kinh tế của nhiều nước đang phát triển trong những năm gần đây. Đã có nhiều công trình nghiên cứu đánh giá tác động của những yếu tố đến xuất khẩu của một quốc gia như Rahman,M.,M., (2003), Blomqvist, H., C., (2004), Wei G., Huang J. and Yang J. (2012), Tang (2003)nhìn chung các nghiên cứu này đều chỉ ra những nhân tố chủ yếu ảnh hưởng tới xuất khẩu của một quốc gia bao gồm GDP, GDP bình quân đầu người, dân số, khoảng cách địa lý, CPI, FDI, tỷ giá hối đoái. Tuy nhiên, xuất khẩu của một quốc gia hiện nay không chỉ đơn giản chịu tác động của những yếu tố bên trong nền kinh tế, có những ngoại ứng cũng tác động mạnh tới quá trình này trong đó phải kể đến xu thế hội nhập kinh tế quốc tế và tự do hóa thương mại hiện nay. ASEAN luôn là một trong các đối tác thương mại quan trọng hàng đầu và là động lực quan trọng giúp Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế trong nhiều năm qua. Với vai trò và tầm quan trọng ngày càng gia tăng của mối quan hệ thương mại Việt Nam – ASEAN, cần thiết phải có sự nghiên cứu xem xét kỹ ảnh hưởng của các yếu tố đến xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường các nước ASEAN. Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện nay mới chỉ đề cập tới quan hệ thương mại giữa Việt Nam với những thị trường lớn mà chưa đề cập nhiều đến thị trường ASEAN, ví dụ nghiên cứu của Nguyen Bac Xuan (2010), Thai Tri Đo (2006), Nguyen Hai Tho (2013), Dinh Thi Thanh Binh và Hoang Manh Cuong (2012)Có rất ít công trình nghiên cứu xem xét tác động của các yếu tố này đến KNXK của từng nhóm hàng cụ thể của Việt Nam sang thị trường các nước ASEAN như thế nào. Vì vậy, cần thiết phải có nghiên cứu một cách tổng quát về mối quan hệ thương mại giữa Việt Nam với các nước ASEAN, những yếu tố ảnh hưởng tới xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN trong đó xem xét kỹ tác động cụ thể của từng yếu tố này đến các nhóm hàng cụ thể của Việt Nam. Xuất phát từ tầm quan trọng của khu vực ASEAN và tính cấp bách của thực tiễn, tác giả đã lựa chọn đề tài “Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN” làm đề tài luận án Tiến sĩ của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu Phân tích, hệ thống hoá làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về những yếu tố ảnh hưởng tới xuất khẩu của một quốc gia trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.” Phân tích thực trạng xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN, những yếu tố chủ yếu nào đang tác động tới xuất khẩu của Việt Nam sang các 2 nước ASEAN. Xu hướng và mức độ tác động của từng yếu tố đó tới KNXK của các nhóm hàng cụ thể của Việt Nam sang các nước ASEAN.” Giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN trong bối cảnh hình thành Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC).” 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận án nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu tập trung xem xét ảnh hưởng của các yếu tố đến xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang các nước ASEAN. Xuất khẩu dịch vụ không nằm trong phạm vi nghiên cứu của luận án. Luận án sử dụng nguồn số liệu thứ cấp để nghiên cứu trong giai đoạn 1997-2015. 4. Câu hỏi nghiên cứu Những yếu tố chủ yếu nào đang tác động tới xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN? Xu hướng và mức độ tác động của từng yếu tố đó đến KNXK hàng hóa nói chung và KNXK từng nhóm hàng hóa nói riêng của Việt Nam sang các nước ASEAN như thế nào? 5. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 5.1 Cách tiếp cận nghiên cứu
Từ lý luận đến thực tiễn
Tiếp cận hệ thống 5.2. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp lịch sử cụ thể kết hợp phương pháp logic Phương pháp phân kỳ lịch sử Phương pháp so sánh: Phương pháp thống kê mô tả Luận án sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính và phương pháp nghiên cứu định lượng. 5.3. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu Dữ liệu về GDP, KNXK, FDI được thu thập từ Ngân hàng Thế giới (The World Bank - WB) và GSO, Cơ sở dữ liệu thống kê hàng hóa của Liên Hợp Quốc (UN Comtrade); dân số được thu thập và tính toán từ WB; Dữ liệu về tỷ giá được thu thập từ Quỹ Tiền tệ quốc tế (International Monetary Fund - IMF); Dữ liệu về khoảng cách giữa các quốc gia được thu thập từ trang web www.freemaptools.com. 3 6. Những đóng góp mới của luận án
Đóng góp về phương diện lý luận Những nghiên cứu trước đây chủ yếu xem xét yếu tố tác động đến xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường lớn như EU, Mỹ, hay các yếu tố tác động tới KNXK của Việt Nam nên chưa thấy được vai trò và vị trí ngày càng tăng của thị trường ASEAN cũng như chưa thấy được ảnh hưởng của các yếu tố này đến KNXK của từng nhóm hàng cụ thể. Nghiên cứu này xem xét một cách tương đối toàn diện các yếu tố có thể tác động tới xuất khẩu của Việt Nam tới thị trường các nước ASEAN. Qua đó, phần nào góp phần lấp khoảng trống nghiên cứu trong lĩnh vực này. Ngoài ra, luận án cũng xem xét tác động của các yếu tố đến kim ngạch xuất khẩu của từng nhóm hàng cụ thể, đây cũng là một điểm đóng góp nữa nhằm bổ sung và hoàn thiện nghiên cứu trong lĩnh vực này. Cùng với việc đánh giá thực trạng xuất khẩu thông qua các chỉ tiêu chung như kim ngạch xuất khẩu, khối lượng xuất khẩu như các nghiên cứu trước đây, luận án bổ sung thêm các chỉ tiêu phản ánh trình độ xuất khẩu như chỉ số lợi thế so sánh biểu hiện (RCA), chỉ số tương đồng xuất khẩu (ESI), chỉ số tập trung thương mại (TII) làm cơ sở đánh giá khách quan hơn nữa thực trạng xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN, đây cũng là điểm đóng góp, bổ sung của luận án.
Đóng góp về phương diện thực tiễn Nghiên cứu này có thể cung cấp được những dữ liệu về tầm quan trọng của các yếu tố ảnh hưởng tới xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN. Qua đó cung cấp một số thông tin cần thiết cho các cơ quan quản lý Nhà nước để làm cơ sở xây dựng chính sách thúc đẩy xuất khẩu sang các thị trường khu vực trong bối cảnh thiết lập AEC cuối năm 2015. 7. Kết cấu của luận án Luận án được kết cấu thành 4 chương với nội dung chính như sau: Chương 1: Tổng quan nghiên cứu Chương 2: Những vấn đề lý luận về xuất khẩu và các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu Chương 3: Các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của của Việt Nam sang các nước ASEAN Chương 4: Giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang các nước ASEAN 4 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu 1.1.1. Tổng quan một số lý thuyết thương mại liên quan đến hoạt động xuất khẩu của quốc gia 1.1.1.1. Các trường phái lý thuyết về trao đổi thương mại Adam Smith với tác phẩm “Wealth of Nations” (1776) và David Ricacdo với tác phẩm “On the Principles of Political Economy and Taxation” (1817) và sau này là tác phẩm“Principle of Economics” (1951) là cơ sở lý thuyết quan trọng cho việc giải thích sự hình thành hoạt động thương mại trên thế giới. Bước sang giai đoạn phát triển mới (đầu thế kỷ XX) lý thuyết thương mại cổ điển đã bộc lộ những hạn chế và không thể lý giải được: Nguồn gốc của lợi thế tương đối ở đâu? Tại sao các quốc gia khác nhau lại có chi phí cơ hội khác nhau?...Lý thuyết Heckscher – Ohlin đã lý giải được bản chất của trao đổi thương mại là trao đổi các yếu tố dư thừa để lấy các yếu tố khan hiếm. Những hạn chế của mô hình Heckscher – Ohlin là cơ sở cho sự ra đời của “Lý thuyết thương mại mới” của Krugman (1979) “Scale economies, Product differentiation, and the Pattern of Trade” trên cơ sở lý luận về tính kinh tế của quy mô, sự đa dạng về sở thích của người tiêu dùng và cạnh tranh độc quyền đã giải thích được hiện tượng này. 1.1.1.2. Lý thuyết thương mại trong hội nhập kinh tế quốc tế Lý thuyết hội nhập kinh tế cổ điển hay phân tích tĩnh bao gồm các nghiên cứu về hội nhập thương mại và giải thích các vấn đề lý luận liên quan đến các hiệp định thương mại ưu đãi dựa trên cuốn sách chuyên đề của Jakob Viner "Vấn đề Liên minh Hải quan" (1951), thường được gọi là nghiên cứu đầu tiên về lợi ích của hội nhập kinh tế. Lý thuyết hội nhập kinh tế cổ điển đến những năm 1960 đã cho thấy việc lý giải về “tạo lập thương mại”và “dịch chuyển thương mại” là chưa đầy đủ, lý thuyết hội nhập kinh tế cổ điển dường như không thể đánh giá đầy đủ tác động của hội nhập đối với phúc lợi, do đó lý thuyết hội nhập kinh tế mới mà thường được gọi là phân tích động ra đời. 1.1.2. Tổng quan những phương pháp nghiên cứu đã được áp dụng để nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu Nghiên cứu định tính là phương pháp tiếp cận nhằm thăm dò, mô tả và giải thích dựa vào các phương tiện khảo sát kinh nghiệm, nhận thức, động cơ thúc 5 đẩy, dự định, hành vi, thái độ. Các nghiên cứu định tính tiêu biểu như Word Trade Report (2004), Robert E. Looney (1994), Zahide Ayyıldız Onaran và Tülay Yazar Öztürk (2008), Somnuk Keretho và Saisamorn Naklada (2011) Nghiên cứu định lượng là nghiên cứu phổ biến nhất hiện nay trong việc phân tích thương mại. Đó là nghiên cứu sử dụng các phương pháp khác nhau để lượng hóa, đo lường, phản ánh và diễn giải các mối quan hệ giữa các nhân tố (các biến) với nhau. Trong đó, Mô hình lực hấp dẫn (Gravity model) vẫn đang được sử dụng ngày càng rộng rãi trong việc phân tích các yếu tố tác động đến thương mại cũng như chuyển dịch thương mại quốc tế. 1.1.3. Tổng quan những kết quả nghiên cứu chính của các công trình nghiên cứu 1.1.3.1. Những kết quả nghiên cứu chính của các công trình nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu
Những kết quả nghiên cứu chính của các công trình nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của một quốc gia Wee Chian Koh (2013) xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến thương mại của Brunei Darussalam giai đoạn 2000-2011. Nghiên cứu thấy rằng GDP, dân số, mối quan hệ thuộc địa và các Hiệp định thương mại có tác động tích cực đến mức độ tập trung thương mại với các nước, trong khi khoảng cách địa lý lại có ảnh hưởng tiêu cực. Bounlert Vanhnalat và cộng sự (2015) nghiên cứu tác động của hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Laos và 32 đối tác thương mại giai đoạn 1996- 2011. Nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng các ưu đãi trong thỏa thuận thương mại tập trung chủ yếu trong các sản phẩm tài nguyên thiên nhiên. Irwan Shah Zainal Abidin và công sự (2016) đã sử dụng các dữ liệu thương mại của Malaysia và các nước ASEAN-5 giai đoạn 1990-2013. Kết quả của nghiên cứu cho thấy rằng khoảng cách địa lý, quy mô dân số, quy mô kinh tế và tỷ giá hối đoái là yếu tố quyết định thương mại của Malaysia với các nước ASEAN-5 trong thời gian nghiên cứu.
Những kết quả nghiên cứu chính của các công trình nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu giữa các khối thương mại và thương mại nội khối của các khối kinh tế Rahul Sen và cộng sự (2013) phân tích những tác động ban đầu của các Hiệp định song phương và ưu đãi thương mại khu vực (PTA) đến Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), và các nước như Úc, New Zealand, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc cho giai đoạn 1994 đến 2006. Nghiên 6 cứu chỉ ra rằng PTA đa phương có tác động lớn hơn so với PTA song phương, trong việc kích thích thương mại giữa các nước ASEAN + 6. Ammi Ardiyanti (2015) xem xét tác động của AFTA đối với hoạt động xuất khẩu các thành viên ASEAN. Các kết quả ước lượng của mô hình lực hấp dẫn cho thấy GDP của nước xuất khẩu có ảnh hưởng tích cực đến xuất khẩu. GDP của các nước nhập khẩu ảnh hưởng tích cực đến xuất khẩu. Dân số ở các nước xuất khẩu và nước nhập khẩu có ảnh hưởng lớn và tích cực đến xuất khẩu. Biến khoảng cách liên quan đến chi phí vận chuyển đã trở thành một rào cản quan trọng đối với khả năng xuất khẩu các thành viên ASEAN. 1.1.3.2. Những kết quả nghiên cứu chính của các công trình nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam Có rất nhiều nghiên cứu xem xét những nhân tố cơ bản ảnh hưởng tới xuất khẩu của Việt Nam sang những thị trường cụ thể, những mặt hàng cụ thể. Nguyen Bac Xuan (2010) trong nghiên cứu của mình đã sử dụng mô hình lực hấp mở rộng và khung dữ liệu bảng để xem xét các yếu tố quan trọng có tác động trên các dòng xuất khẩu của Việt Nam giai đoạn 1986-2008. Kết quả cho thấy có một sự tương quan thuận chiều giữa xuất khẩu của Việt Nam với một số yếu tố như GDP của đối tác xuất khẩu. Ngoài ra, khoảng cách địa lý có ảnh hưởng ngược chiều đến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam. Thai Tri Do (2006) cũng đã sử dụng mô hình lực hấp dẫn để xem xét quan hệ thương mại giữa Việt Nam với 23 nước Châu Âu giai đoạn 1993-2004. Nghiên cứu này cũng chỉ ra trong quan hệ thương mại giữa Việt Nam với các nước Châu Âu thì quy mô kinh tế (economic size) được biểu hiện bằng GDP, quy mô thị trường (market size), tỷ giá hối đoái thực của Việt Nam với 23 nước Châu Âu đóng vai trò quan trọng trong quan hệ thương mại giữa Việt Nam với các nước này. Lê Thị An Thái và cộng sự (2016) trong nghiên cứu của mình về thương mại giữa Việt Nam và các nước ASEAN cũng chỉ ra được những yếu tố ảnh hưởng đến KNXK gồm GDP, dân số, khoảng cách, biến giả LANDLOCK, ATIGA. Tuy nhiên, nghiên cứu đề cập khá đơn giản, nhiều biến chưa được đưa vào mô hình để đánh giá tác động như biến AFTA, biến chung biên giới, FDI, GMS. Ngoài ra, nghiên cứu này khi đề cập tới tác động của các yếu tố đến nhóm hàng thì chỉ đánh giá tác động chung tới hai nhóm hàng thô và hàng đã chế biến chứ chưa xem xét tác động cụ thể cho từng loại nhóm hàng. 1.2. Một số kết luận từ tổng quan tài liệu nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam sang các nước/khu vực 7 Thứ nhất, những nghiên cứu này chỉ tập trung vào các đối tác thương mại (truyền thống) của Việt Nam – những nước chiếm tỷ trong lớn trong kim ngạch xuất khẩu. Rất ít những công trình nghiên cứu thương mại của Việt Nam với các nước ASEAN- một khu vực thương mại quan trọng của Việt Nam trong tiến trình hội nhập. Thứ hai, cũng chưa có nghiên cứu nào đánh giá cấp độ/mức độ hội nhập của Việt Nam từ AFTA cho đến khi thành lập AEC ảnh hưởng tới xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN như thế nào. Thứ ba, cũng chưa có nghiên cứu nào đề cập tới vấn đề ngoài ảnh hưởng của yếu tố nội khối ASEAN, việc Việt Nam và các quốc gia trong khối tham gia vào các liên kết kinh tế khác thì ảnh hưởng ra sao tới xuất khẩu của Việt Nam đến các nước trong khối ASEAN. Thứ tư, chưa có nghiên cứu nào xem xét cụ thể tác động của các yếu tố đến KNXK của từng nhóm hàng như thế nào, đây cũng là điểm cần luận giải rõ hơn nữa so với các nghiên cứu trước. Với những điểm còn thiếu và những điểm cần phải luận giải rõ hơn nữa, việc luận án sử dụng mô hình lực hấp dẫn để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN, có bổ sung thêm các yếu tố hội nhập không chỉ đáp ứng được mục tiêu nghiên cứu mà còn đáp ứng được tính thời sự của nghiên cứu, góp phần bổ sung những khoảng trống trong nghiên cứu thực nghiệm. CHƯƠNG 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XUẤT KHẨU VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN XUẤT KHẨU 2.1. Những vấn đề lý luận về xuất khẩu 2.1.1. Khái niệm về xuất khẩu và các hình thức xuất khẩu trong nền kinh tế 2.1.1.1. Khái niệm về xuất khẩu Xét một cách tổng quát hoạt động xuất khẩu: trước hết, là hoạt động trao đổi hàng hóa và dịch vụ của một quốc gia với các quốc gia khác trên thế giới dưới hình thức mua bán thông qua các quan hệ thị trường. 2.1.1.2. Các hình thức của xuất khẩu
Xuất khẩu trực tiếp
Xuất khẩu qua trung gian
Hình thức tái xuất khẩu 8 2.1.2. Vai trò của xuất khẩu trong nền kinh tế Thứ nhất, xuất khẩu tạo nguồn vốn cho nhập khẩu, phục vụ CNH-HĐH Thứ hai, xuất khẩu đóng góp vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế Thứ ba, thúc đẩy đổi mới trang thiết bị và công nghệ sản xuất hiện đại Thứ tư, giải quyết việc làm và cải thiện đời sống của nhân dân Thứ năm, mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế đối ngoại 2.1.3. Hệ thống các tiêu chí đánh giá xuất khẩu của một quốc gia 2.1.3.1. Nhóm tiêu chí phản ánh quy mô xuất khẩu Chỉ tiêu về kim ngạch xuất khẩu Chỉ tiêu về khối lượng xuất khẩu 2.1.3.2. Nhóm tiêu chí đánh giá trình độ xuất khẩu
Chỉ tiêu lợi thế so sánh biểu hiện (RCA)
Chỉ số tập trung thương mại (TII)
Chỉ số tương đồng xuất khẩu (ESI) 2.2. Những vấn đề lý luận về các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của quốc gia 2.2.1. Cơ sở lý luận về lựa chọn các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của quốc gia Khi nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của một nước nó sẽ bao hàm cả những yếu tố tác động tới xuất khẩu của nước đó và những yếu tố tác động tới nhập khẩu của nước đối tác. Trong đó, nhóm các nhân tố ảnh hưởng đến cung của nước xuất khẩu (thể hiện năng lực sản xuất của nước xuất khẩu) bao gồm: quy mô nền kinh tế (GDP), quy mô dân số; chính sách khuyến khích xuất khẩu của nhà nước; nhóm nhân tố ảnh hưởng đến cầu của nước nhập khẩu (thể hiện sức mua của thị trường nước nhập khẩu) bao gồm quy mô dân số, quy mô nền kinh tế (GDP); nhóm các nhân tố hấp dẫn/cản trở thương mại giữa hai quốc gia. 2.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của một quốc gia 2.2.2.1. Nhóm các yếu tố ảnh hưởng đến cung
Các công cụ, chính sách hỗ trợ xuất khẩu của Nhà nước
Quy mô nền kinh tế (GDP) của nước xuất khẩu
Dân số nước xuất khẩu 2.2.2.2. Nhóm các yếu tố ảnh hưởng đến cầu
Quy mô nền kinh tế (GDP) của nước nhập khẩu
Dân số nước nhập khẩu 2.2.2.3. Các yếu tố cản trở, hấp dẫn 9
Mức độ hội nhập khu vực ASEAN của Việt Nam
Quan hệ kinh tế thương mại giữa Việt Nam và các nước ASEAN
Chất lượng hàng hóa xuất khẩu
Hàng rào thuế quan
Các biện pháp phi thuế quan và hàng rào phi thuế quan
Thương mại biên giới giữa Việt Nam với các nước láng giềng trong ASEAN
Năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp xuất khẩu
Kết nối hệ thống logistics của Việt Nam với các nước trong khu vực ASEAN phục vụ xuất khẩu
Sự tham gia của Việt Nam vào mạng lưới sản xuất khu vực
Lợi thế so sánh trong xuất khẩu CHƯƠNG 3 PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM SANG CÁC NƯỚC ASEAN 3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN giai đoạn 1997-2003 3.1.1. Thực trạng xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực ASEAN giai đoạn 1997-2003
Về kim ngạch xuất khẩu Kể từ sau thời điểm gia nhập ASEAN, quan hệ Việt Nam – ASEAN đã không ngừng được mở rộng, đặc biệt trên lĩnh vực hợp tác thương mại. ASEAN dần trở thành đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam, tốc độ tăng thương mại song phương bình quân đạt 8,2%/năm trong giai đoạn 1997-2003.
Về cơ cấu thị trường xuất khẩu trong nội khối ASEAN “Xét với từng thị trường trong khu vực Malaysia, Philippines, Singapore và Thailand là những thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam trong khối ASEAN, chiếm hơn 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực ASEAN. Trong đó, KNXK của Việt Nam sang Singapore là lớn nhất thời kỳ này.”
Về cơ cấu hàng hóa xuất khẩu Trong giai đoạn này, các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam là những hàng thô, chưa qua chế biến như lương thực thực phẩm, nguyên liệu thô, nhiên liệu, dầu mỡ(chiếm khoảng 2/3 hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực ASEAN, hàng đã chế biến hay tinh chế chỉ chiếm một tỷ trọng khá nhỏ, khoảng 1/3 giá trị xuất khẩu). 10 3.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN giai đoạn 1997-2003 3.1.2.1. Các yếu tố từ phía cung và cầu hàng hóa 3.1.2.1.1. Các cơ chế, chính sách khuyến khích xuất khẩu của Nhà nước Trong giai đoạn 1997-2003, mặc dù nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, song cơ chế, chính sách khuyến khích xuất khẩu đã góp phần không nhỏ vào việc gia tăng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường ASEAN. Cụ thể, đó là các chính sách như: Chính sách ưu đãi đối với hàng xuất khẩu, Chính sách tỷ giá hối đoái