Tóm tắt Luận văn - Tăng cường công tác quản trị rủi ro tín dụng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Hai Bà Trưng

LỜI MỞ ĐẦU Tín dụng là một hoạt động kinh doanh cơ bản của Ngân hàng Thương Mại và mang lại thu nhập chủ yếu cho các ngân hàng trong giai đoạn hiện nay. Song hoạt động tín dụng luôn thường trực chứa đựng, tiềm ẩn nhiều rủi ro, rủi ro tín dụng không chỉ gây ra hậu quả nặng nề không chỉ đối với bản thân mỗi ngân hàng mà còn làm ảnh hưởng đến hệ thống ngân hàng và toàn bộ nền kinh tế. Vì vậy, quản trị rủi ro tín dụng và đặc biệt là rủi ro tín dụng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong điều kiện nền kinh tế có nhiều biến động như hiện nay tại các ngân hàng thương mại thực sự cần thiết đối với sự tồn tại và phát triển của các ngân hàng. Trong thời điểm nền kinh tế trong nước và thế giới có nhiều biến động bất thường đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động kinh doanh của Ngân hàng nói chung và MB Hai Bà Trưng nói riêng, đặc biệt là hoạt động tín dụng, tuy đã được kiểm soát bài bản hơn, nhưng rủi ro tín dụng vẫn luôn thường trực và đe dọa bùng phát bất kỳ lúc nào. Xuất phát từ thực tiễn trên đề tài: “Tăng cường công tác quản trị rủi ro tín dụng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Hai Bà Trưng” được lựa chọn để nghiên cứu. Trên cơ sở nghiên cứu một cách khoa học về công tác quản trị rủi ro tín dụng, Luận văn hướng tới mục tiêu tổng quát là đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng tại NH TMCP Quân đội – chi nhánh Hai Bà Trưng. Từ đó, mục tiêu nghiên cứu cụ thể của Luận văn như sau: Một là, Hệ thống hóa cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng. Hai là, Mô tả thực trạng quản trị rủi ro tín dụng của NHTM CP Quân đội – chi nhánh Hai Bà Trưng. Từ đó đánh giá kết quả công tác quản trị rủi ro tại ngân hàng. Rút ra những kết quả đạt được cũng như những mặt còn hạn chế của ngân hàng.Giải thích nguyên nhân dẫn tới hạn chế. Ba là, Đề xuất giải pháp phù hợp để tăng cường quản trị rủi ro tín dụng tại NH TMCP Quân Đội – chi nhánh Hai Bà Trưng. Luận văn sử dụng kiến thức tham khảo từ giáo trình, bài giảng, sách, báo, các bộ Luật, Quy định, Thông tư,của NHNN về quản trị rủi ro tín dụng. Các số liệu được thu thập, tổng hợp từ các báo cáo tài chính, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo tín dụng, báo cáo xử lý nợ, của NH TMCP Quân Đội – chi nhánh Hai Bà Trưng. Đề tài giới hạn việc nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng tại NH TMCP Quân đội -chi nhánh Hai Bà Trưng trong giai đoạn từ năm 2012-2014. 1. Cơ sở lý luận của Luận văn Đề tài đã nêu ra những vấn đề cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ, trên cơ sở đó đi sâu vào nghiên cứu nội dung và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản trị rủi ro tín dụng của NHTM. Cụ thể như sau: Thứ nhất, đưa ra khái niệm, vai trò và đặc điểm về doanh nghiệp vừa và nhỏ. Thứ hai, đưa ra khái niệm về rủi ro tín dụng: rủi ro tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất khi khách hàng không hoàn trả hoặc hoàn trả không đầy đủ, không đúng hạn theo như cam kết trong hợp đồng tín dụng với ngân hàng. Rủi ro xuất phát từ các nguyên nhân: từ phía Ngân hàng, từ phía Khách hàng và từ các yếu tố khác. Rủi ro tín dụng được đánh giá dựa trên các chỉ tiêu như tỷ lệ nợ xấu, tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và tỷ lệ cho vay không TSĐB. Thứ ba, luận văn đưa ra nội dung về quản trị rủi ro tín dụng.Theo đó, quản trị rủi ro tín dụng bao gồm 4 nội dung: nhận diện rủi ro tín dụng, đo lường rủi ro tín dụng, kiểm soát rủi ro tín dụng và xử lý rủi ro tín dụng. Về nhận diện rủi ro tín dụng, Luận văn nghiên cứu các dấu hiệu xuất phát từ khách hàng và ngân hàng. Về đo lường rủi ro tín dụng, Luận văn chỉ ra các phương pháp đo lường rủi ro tín dụng và tập trung nghiên cứu sâu về phương pháp xếp hạng tín dụng nội bộ thông qua đánh giá chỉ tiêu tài chính và phi tài chính. Về Kiểm soát rủi ro tín dụng, Luận văn nghiên cứu quá trình kiểm soát rủi ro tín dụng theo trình tự cấp tín dụng. Về xử lý rủi ro tín dụng, Luận văn chỉ nghiên cứu biện pháp trích lập và sử dụng quỹ DPRR tín dụng và biện pháp xử lý TSĐB. Thứ ba, luận văn đi vào phân tích và chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản trị rủi ro tín dụng. Các nhân tố chủ quan ảnh hưởng đến công tác quản trị rủi ro tín dụng bao gồm: Trình độ và đạo đức của đội ngũ cán bộ quản trị rủi ro, hệ thống cơ sở dữ liệu của ngân hàng, trình độ kỹ thuật công nghệ, hệ thống quy định nội bộ hướng dẫn thực hiện quản trị rủi ro. Các nhân tố khách quan ảnh hưởng đến công tác quản trị rủi ro tín dụng: Hệ thống thông tin, môi trường pháp lý, môi trường tự nhiên và kinh tế xã hội. 2. Kết quả nghiên cứu Trước khi đi sâu vào nghiên cứu, phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại NH TMCP Quân đội – chi nhánh Hai bà Trưng, Luận văn đã khái quát một số nét cơ bản về tình hình rủi ro tín dụng tại Ngân hàng, tuy nhiên tại MB Hai Bà Trưng hoạt động cho vay chiếm 50 - 70% tổng tài sản nên luận văn chỉ tập trung phân tích rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay tại Ngân hàng, cụ thể như sau: - Về tình hình nợ quá hạn và nợ xấu: Năm 2012, nợ quá hạn của MB Hai Bà Trưng là 68 tỷ, chiếm 8,9% trên tổng dư nợ cho vay, trong đó nợ xấu (nợ nhóm 3,4,5) chỉ chiếm tỷ trọng 0,7%. Năm 2013, con số này tăng lên19%, nợ xấu chiếm tỷ trọng 8,5%, chi nhánh gặp nhiều khó khăn và rơi vào nhóm phải thực hiện lộ trình tái cơ cấu. Năm 2014 , sau hàng loạt biện pháp xử lý nợ và thắt chặt quy trình cấp tín dụng, tỷ lệ nợ quá hạn của MB Hai Bà Trưng đã được đưa về mức 6,6%, tỷ lệ nợ xấu chỉ còn 4,5%. - Về tỷ lệ trích lập DPRR tín dụng: Năm 2013, việc trích lập DPRR của Chi nhánh có xu hướng tăng khá mạnh, ở mức55,9 tỷ đồng, tăng 49,25 tỷ đồng so với năm 2012. Năm 2014, số dư quỹ DPRR lại có xu hướng giảm, chỉ còn 43,7 tỷ đồng. Nguyên nhân là do năm 2013 tỷ lệ nợ xấu có xu hướng tăng so với 2012, đến năm 2014, MB hai Bà Trưng chủ trương kiểm soát chặt chẽ các khoản vay và tập trung thực hiện nhiều biện pháp xử lý nợ trên toàn hệ thống, theo đó kết quả tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn và trích lập dự phòng rủi ro giảm đáng kể. - Tỷ lệ cho vay không TSĐB: tỷ lệ cho vay không TSĐB của MB Hai Bà Trưng trong giai đoạn 2012 – 2014 luôn ổn định ở mức 7 – 13% trên tổng dư nợ. Sau khi khái quát thực trạng rủi ro tín dụng, kết quả cho thấy rủi ro tín dụng tại MB Hai Bà Trưng dù được khống chế ở mức thấp vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây tổn thất cho ngân hàng, do đó, cần thiết tiếp tục tăng cường quản trị rủi ro một cách chặt chẽ và khoa học. Luận văn đã đi vào nghiên cứu thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay tại MB Hai Bà Trưng. Cụ thể như sau: Thứ nhất, về công tác nhận diện rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay: hiện nay MB Hai Bà Trưng đang sử dụng kết hợp các phương pháp phân tích báo cáo tài chính, nghiên cứu số liệu tổn thất trong quá khứ, phương pháp giao tiếp kết hợp với nghiên cứu khả năng thực hiện các nghĩa vụ tài chính trong tương lai để nhận diện rủi ro xuất phát từ khách hàng cũng như bản thân ngân hàng. Thứ hai, về công tác đo lường rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay: hiện nay MB Hai Bà Trưng đang sử dụng mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ nhằm xác định mức độ rủi ro cho từng khoản vay. Trong đó hệ thống sử dụng phương pháp chấm điểm dựa trên hai bộ chỉ tiêu: Bộ chỉ tiêu tài chính và bộ chỉ tiêu phi tài chính. Thang điểm và trọng số của mỗi chỉ tiêu sẽ thay đổi phụ thuộc vào từng đối tượng khách hàng và ngành nghề lĩnh vực kinh doanh. Thứ ba, về công tác Kiểm soát rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay: MB Hai Bà Trưng đang thực hiện các hoạt động chính để kiểm soát rủi ro tín dụng như: Xây dựng và ban hành văn bản chính sách liên quan đến hoạt động tín dụng như: Chính sách tín dụng; Quy trình cấp và quản lý tín dụng; Cơ chế thẩm quyền phán quyết tín dụng; Quy trình xử lý nợ có vấn đề; Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ. Trong giai đoạn 2011 – 2013, việc kiểm tra, kiểm soát khoản vay chỉ thực hiện chiếu lệ, chưa được xem trọng và thực thi một cách nghiêm túc, đúng quy định trên thực tế.Công tác kiểm toán nội bộ chưa được xem trọng, khi phát hiện sai phạm quy định trong hoạt động cấp tín dụng, chỉ khuyến nghị sửa chữa sai phạm và chưa đưa ra chế tài xử lý nghiêm khắc. Thứ tư, về công tác xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay: MB Hai Bà Trưng đang sử dụng biện pháp trích lập và sử dụng quỹ DPRR tín dụng và biện pháp xử lý TSĐB để xử lý rủi ro tín dụng. Tại MB Hai Bà Trưng, việc trích lập DPRR tín dụng được thực hiện nghiêm túc theo Thông tư 02 và Thông tư 09 của NHNN. Các chi nhánh thực hiện trích lập DPRR tín dụng dựa theo kết quả phân loại nợ theo phương pháp định lượng. Trong giai đoạn 2012 – 2014 MB Hai Bà Trưng luôn thực hiện trích lập DPRR tín dụng đầy đủ.Trong khi đó, việc xử lý TSĐB lại chưa thực sự đạt được kết quả cao. Qua quá trình tìm hiểu, Học viên nhận thấy công tác quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay của MB Hai Bà Trưng đã đạt được những kết quả tích cực như: tỷ lệ nợ xấu giảm dần theo từng thời kỳ; Bên cạnh đó, xây dựng được mô hình chấm điểm XHTD NB và tỷ lệ chấm điểm ngày càng tăng; Xây dựng đồng bộ các văn bản về chính sách tín dụng, quy trình cấp tín dụng; Thực hiện trích lập DPRR tín dụng đầy đủ theo đúng quy định của NHNN. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay của MB Hai Bà Trưng vẫn còn những hạn chế cần khắc phục như: Việc nhận diện rủi ro tín dụng còn thiếu chuyên nghiệp, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm và nhìn nhận khách quan của cán bộ ngân hàng; Hệ thống XHTD NB của Ngân hàng còn nhiều bất cập, bộ chỉ tiêu tài chính và phi tài chính không còn phù hợp với tình hình hiện tại dẫn đến kết quả chấm điểm XHTD NB không phản ánh đúng mức độ rủi ro của khách hàng; Hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng còn nhiều hạn chế về định hướng chính sách tín dụng, cơ cấu tổ chức Phòng/Ban trong quy trình tín dụng và hiệu quả hoạt động kiểm toán nội bộ và giám sát sau vay. Việc xử lý TSĐB để thu hồi nợ gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, thủ tục pháp lý xử lý TSĐB rườm rà, hệ thống văn bản pháp lý còn thiếu đồng bộ. 3. Giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng tại MB Hai Bà Trưng Sau khi nghiên cứu thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay tại MB Hai Bà Trưng, đề tài đề xuất các nhóm giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng tại MB Hai Bà Trưng như sau: - Nhóm giải pháp trực tiếp nhằm tăng cường quản trị rủi ro có tác dụng thay đổi trực tiếp các nghiệp vụ thuộc quản trị rủi ro tín dụng nhằm kiểm soát chặt chẽ hơn nữa rủi ro tín dụng tại MB Hai Bà Trưng bao gồm: Một là, coi quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ là một trong những mục tiêu quan trọng nhất trong hoạt động của MBBank. Hai là, Giám sát chặt chẽ sự tuân thủ quy trình, quy chế tín dụng, bao gồm: tăng cường hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ; giám sát tổng thể danh mục cho vay và từng khoản vay. Ba là, Nâng cao chất lượng công tác phân tích, thẩm định và đánh giá rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ: Để thực hiện tốt chức năng kiểm soát rủi ro trước khi cho vay, các chuyên viên quan hệ khách hàng, cán bộ thẩm định cần đánh giá đầy đủ các nội dung theo mẫu báo cáo thẩm định rủi ro như: Đánh giá phù hợp với các quy định, chính sách tín dụng, chính sách quản lý rủi ro hiện hành; đánh giá về tính đầy đủ của hồ sơ vay vốn; thẩm định, đánh giá kết quả xếp hạng tín dụng của khách hàng; thẩm định việc đánh giá chung về khách hàng; Năm là,Sử dụng các hình thức phù hợp để xử lý nợ quá hạn, nợ có vấn đề và thu hồi nợ: có thể sử dụng linh hoạt các biện pháp thu hồi nợ: khai thác tài sản, thanh lý tài sản, thanh lý doanh nghiệp Sáu là, đa dạng hóa danh mục đầu tư: cần tập trung phát triển khách hàng là những doanh nghiệp vừa và nhỏ có truyền thống quản lý tốt, sản phẩm có uy tín trên thị trường nhằm đa dạng khách hàng, tăng nhanh thị phần bán lẻ và phân tán rủi ro tín dụng. Bảy là,Nâng cao trình độ nguồn nhân lực: Chuyên viên quan hệ khách hàng là người trực tiếp thực hiện nghiệp vụ tín dụng, là cầu nối giữa ngân hàng và khách hàng nhằm mục đích đưa nguồn vốn huy động từ nền kinh tế đến các đối tượng có nhu cầu sử dụng vốn nhằm thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, tạo ra sản phẩm dịch vụ cho xã hội, thúc đẩy kinh tế phát triển. Qua đó cho thấy cán bộ làm công tác tín dụng có tầm quan trọng rất lớn đối với hoạt động ngân hàng. Toàn bộ những quyết định cho vay, quá trình thực hiện cho vay và thu nợ, không có một máy móc hay công cụ nào khác ngoài chuyên viên quan hệ khách hàng đảm nhiệm. Vì vậy, kết quả hoạt động cho vay phụ thuộc rất lớn vào trình độ nghiệp vụ, tính năng động sáng tạo và đạo đức nghề nghiệp của chuyên viên quan hệ khách hàng - Nhóm giải pháp bổ trợ nhằm tăng cường quản trị rủi ro. Nhóm giải pháp này có tác dụng tạo điều kiện để thực hiện thành công các giải pháp trực tiếp đã nêu trên, đồng thời, phát huy những thành công đã đạt được để tăng cường kiểm soát chặt chẽ, khoa học đối với rủi ro tín dụng tại MB Hai Bà Trưng. Cụ thể: Một là, giải pháp về nhân sự: MB Hai Bà Trưng cần chú ý tuyển dụng cán bộ có năng lực, trình độ chuyên môn và đạo đức tốt; đồng thời thường xuyên đào tạo, nâng cao chất lượng cán bộ làm công tác tín dụng; thực hiện chế độ lương, thưởng theo năng lực và hiệu quả công việc nhằm tạo động lực cho cán bộ nhân viên hoàn thành tốt công việc. Hai là, giải pháp về công nghệ:công nghệ là đòn bẩy của sự phát triển, chính vì thế MB Hai Bà Trưng cần đẩy mạnh hiện đại hóa công nghệ, đặc biệt ứng dụng công nghệ thông tin vào khâu nhận diện và kiểm soát nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời các biểu hiện lệch lạc, các sai sót vô tình hoặc cố ý trong quá trình tác nghiệp của các cán bộ ở các vị trí trong dây chuyền cấp tín dụng. Ba là, MB Hai Bà Trưng cần hoàn thiện quy trình, quy định nội bộ liên quan đến công tác quản trị rủi ro. Bên cạnh đó phải thực hiện nghiên cứu, ban hành đầy đủ các văn bản nội bộ liên quan đến công tác quản trị rủi ro, cụ thể: Hoàn thiện quy trình tín dụng; Nghiên cứu, xây dựng văn bản quy định về chế tài xử phạt vi phạm trong quá trình cấp tín dụng; Nghiên cứu, ban hành văn bản nội bộ về xử lý TSĐB Cùng với việc đưa ra các giải pháp cho Ngân hàng, Học viên cũng đề xuất một số kiến nghị với Nhà nước, Chính phủ, các Bộ ngành liên quan và Ngân hàng Nhà nước nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng như sau: Thứ nhất, kiến nghị về khuôn khổ pháp lý: xây dựng hệ thống thông tin quốc gia công khai, xây dựng các chỉ tiêu trung bình ngành, hoàn thiện hệ thống pháp lý về xử lý tài sản thế chấp. Thứ hai, Để đảm bảo đưa hoạt động tín dụng phát triển theo đúng định hướng, đạt được mục tiêu an toàn, hiệu quả, tăng trưởng bền vững và kiểm soát được rủi ro cũng như tiến dần đến thông lệ quốc tế, MBBANK cần phải hoàn thiện việc phân cấp, ủy quyền trong phê duyệt tín dụng. Thứ ba,kiến nghị với Ngân hàng Quân đội: - Thực hiện tách bạch các chức năng của bộ phận cấp tín dụng - Xây dựng chiến lược rủi ro tín dụng - Hoàn thiện chính sách tín dụng - Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ - Xây dựng các chế tài xử lý trách nhiệm cá nhân trong hoạt động cấp tín dụng - Giải pháp về công nghệ: KẾT LUẬN Trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn và ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính trên phạm vi toàn cầu, hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp vừa và nhỏ nói riêng cũng như của MBBank cũng gặp nhiều khó khăn, chất lượng tín dụng có dấu hiệu giảm sút và nợ xấu có xu hướng tăng. Do đó tăng cườngcông tác quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ là nhiệm vụ hàng đầu của MBBank trong giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở vận dụng các phương pháp nghiên cứu, tổng hợp dựa trên nền tảng lý luận và thực tiễn, luận văn đã hoàn thành những nhiệm vụ sau: Về mặt lý luận: Đề tài đã cụ thể hoá những vấn đề quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ của NHTM. Về mặt thực tiễn: Đề tài đi vào tìm hiểu và phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay của MB Hai Bà Trưng, qua đó nêu lên những kết quả đạt được cũng như những mặt hạn chế. Trên cơ sở đó, đề tài đã đề xuất những giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay của MB Hai Bà Trưng trong thời gian tới.