Xây dựng - Quy hoạch phát triển hàng nông sản xuất khẩu tại Việt Nam
Sự vận động không ngừng nền kinh tế thế giới với sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, sản phẩm hàng hoá nhiều, các nhu cầu trao đổi hàng hoá, tiêu dùng nguyên nhiên vật liệu, công nghệ tiên tiến. phát triển với quy mô và tốc độ ngày càng lớn đã góp phần thúc đẩy xu thế toàn cầu hoá khu vực và thế giới phát triển nhanh và mạnh. Lúc này hoạt động xuất khẩu trở nên vô cùng quan trọng trong hoạt động thương mại đối với bất kỳ một quốc gia nào trên thế giới. Đối với Việt Nam, đang bước vào giai đoạn đẩy mạnh Công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước trong bối cảnh thế giới có nhiều thuận lợi: các tổ chức kinh tế thương mại khu vực và thế giới ra đời và đang hoạt động có hiệu qủa, nước ta đã gia nhập vào ASEAN, AFTA, và đang trong quá trình hội nhập vào WTO thì hoạt động xuất khẩu thực sự có ý nghĩa chiến lược trong sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế. Đây là tiền đề vững chắc để thực hiện thắng lợi mục tiêu Công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Tuy nhiên, do nước ta hội nhập kinh tế trong điều kiện nền kinh tế đất nước chưa phát triển nên cân phải có chiến lựơc kinh tế phù hợp với từng giai đoạn phát triển. Từ đặc điểm có nền kinh tế của một nước nông nghiệp với dân số chủ yếu tham gia vào các hoạt động sản xuất nông nghiệp, Việt Nam đã xác định nông sản là một mặt hàng xuất khẩu quan trọng nhằm tạo nguồn thu ban đầu rất cần thiết cho phát triển kinh tế của đất nước, đây là mặt hàng được Nhà nước hết sức chú trọng trong cơ cấu mặt hàng xuất khẩu của mình. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước đã tạo những điều kiện thuận lợi khuyến khích sự phát triển của lĩnh vực hàng nông sản xuất khẩu. Trên lĩnh vực xuất khẩu hàng nông sản, nước ta đã đạt được một số thành công, song bên cạnh những thành công đó vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định cần phải khắc phục để nâng cao hiệu quả xuất khẩu nông sản của Việt nam.Với mong muốn được hiểu rõ hơn về tình hình hàng nông sản xuất khẩu Việt Nam những quy hoạch và giải pháp phát triển mặt hàng này mà em đã đăng ký đề tài tiểu luận: “Xây dựng- quy hoạch phát triển hàng nông sản xuất khẩu Việt Nam “.
Bạn đang xem nội dung tài liệu Xây dựng - Quy hoạch phát triển hàng nông sản xuất khẩu tại Việt Nam, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Më ®Çu
Sù vËn ®éng kh«ng ngõng nÒn kinh tÕ thÕ giíi víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt, s¶n phÈm hµng ho¸ nhiÒu, c¸c nhu cÇu trao ®æi hµng ho¸, tiªu dïng nguyªn nhiªn vËt liÖu, c«ng nghÖ tiªn tiÕn... ph¸t triÓn víi quy m« vµ tèc ®é ngµy cµng lín ®· gãp phÇn thóc ®Èy xu thÕ toµn cÇu ho¸ khu vùc vµ thÕ giíi ph¸t triÓn nhanh vµ m¹nh. Lóc nµy ho¹t ®éng xuÊt khÈu trë nªn v« cïng quan träng trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo trªn thÕ giíi.
§èi víi ViÖt Nam, ®ang bíc vµo giai ®o¹n ®Èy m¹nh C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc trong bèi c¶nh thÕ giíi cã nhiÒu thuËn lîi: c¸c tæ chøc kinh tÕ th¬ng m¹i khu vùc vµ thÕ giíi ra ®êi vµ ®ang ho¹t ®éng cã hiÖu qña, níc ta ®· gia nhËp vµo ASEAN, AFTA, vµ ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµo WTO th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu thùc sù cã ý nghÜa chiÕn lîc trong sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. §©y lµ tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi môc tiªu C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Tuy nhiªn, do níc ta héi nhËp kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®Êt níc cha ph¸t triÓn nªn c©n ph¶i cã chiÕn lù¬c kinh tÕ phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn. Tõ ®Æc ®iÓm cã nÒn kinh tÕ cña mét níc n«ng nghiÖp víi d©n sè chñ yÕu tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh n«ng s¶n lµ mét mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng nh»m t¹o nguån thu ban ®Çu rÊt cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc, ®©y lµ mÆt hµng ®îc Nhµ níc hÕt søc chó träng trong c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cña m×nh. ChÝnh v× vËy, §¶ng vµ Nhµ níc ®· t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu.
Trªn lÜnh vùc xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n, níc ta ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh c«ng, song bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng ®ã vÉn cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cÇn ph¶i kh¾c phôc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu n«ng s¶n cña ViÖt nam.Víi mong muèn ®îc hiÓu râ h¬n vÒ t×nh h×nh hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam nh÷ng quy ho¹ch vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn mÆt hµng nµy mµ em ®· ®¨ng ký ®Ò tµi tiÓu luËn: “X©y dùng- quy ho¹ch ph¸t triÓn hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam “.
Néi dung
Mét vµi nÐt c¬ b¶n vÒ thÞ trêng hµng n«ng s¶n thÕ giíi vµ vÞ thÕ cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam trong thÞ trêng nµy.
Kh¸i niÖm ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ vai trß cña ho¹t ®éng nµy:
XuÊt khÈu lµ viÖc b¸n hµng (hoÆc dÞch vô) cho níc ngoµi trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n theo nguyªn t¾c ngang gi¸. TiÒn tÖ ë ®©y cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi Ýt nhÊt mét bªn trong mèi quan hÖ nµy. §©y lµ h×nh thøc c¬ b¶n cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ®· xuÊt hiÖn tõ rÊt l©u vµ ngµy cµng ph¸t triÓn.
Ho¹t ®éng nµy diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc, trong mäi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng tiªu dông cho ®Õn m¸y mãc thiÕt bÞ, t liÖu s¶n xuÊt vµ c¶ c«ng nghÖ kü thuËt cao. Dï ë lÜnh vùc nµo th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng ®Òu nh»m môc ®Ých mang l¹i lîi nhuËn cho c¸c quèc gia tham gia. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mét ph¹m vi rÊt réng, c¶ vÒ kh«ng gian lÉn thêi gian.
Víi môc ®Ých cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ khai th¸c ®îc lîi thÕ cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, viÖc trao ®æi hµng ho¸ mang l¹i lîi Ých cho c¸c quèc gia do ®ã c¸c quèc gia ®Òu tÝch cùc tham gia më réng ho¹t ®éng nµy vµ xuÊt khÈu ngµy cµng ®ãng mét vai trß quan träng trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay ®èi víi mçi quèc gia. Nã sÏ t¹o ra mét nguån vèn quan träng tõ nguån thu cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. T¹o c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo c¸c cuéc c¹nh tranh vÒ gi¸, chÊt lîng, h×nh thøc hµng ho¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi. ChÝnh ®iÒu ®ã ®· lµm cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng ph¸t triÓn mét c¸ch tèt h¬n. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng nµy cßn t¹o c¬ héi cho c¸c quèc gia nãi chung vµ tõng doanh nghiÖp nãi riªng më réng quan hÖ bu«n b¸n víi nhiÒu ®èi t¸c níc ngoµi, tõ ®ã ngêi lao ®éng sÏ cã c¬ héi ®Ó cã thÓ n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n cña m×nh, tiÕp thu häc hái nh÷ng kinh nghiÖm qu¶n lý s¶n xuÊt, c«ng nghÖ kü thuËt cña ®èi t¸c ...
§èi víi níc ta th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu vÉn lu«n ®îc quan t©m vµ coi träng, nhÊt lµ mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu.
Mét vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ thÞ trêng hµng n«ng s¶n thÕ giíi
MÆt hµng n«ng s¶n lµ nh÷ng hµng ho¸ thiÕt yÕu ®èi víi ®êi sèng nh©n d©n cña c¸c níc trªn thÕ giíi, ®©y lµ mÆt hµng ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ n©ng cao cuéc sèng cña mçi con ngêi. MÆt kh¸c ®©y cßn lµ mÆt hµng ®em l¹i gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu t¬ng ®èi lín trong tõng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ lµ môc tiªu ®Ó gãp phÇn thóc ®Èy tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ.
Bëi ®©y lµ mÆt hµng mang tÝnh thêi vô, do vËy thÞ trêng hµng n«ng s¶n thÕ giíi lu«n lu«n bÞ biÕn ®éng bëi cung cÇu, gi¸ c¶ ... ch¼ng h¹n nh s¶n lîng g¹o s¶n xuÊt trªn thÕ giíi, trong nh÷ng n¨m 1990 tíi n¨m 1997 ®¹t møc trªn 560 triÖu tÊn, song s¶n lîng xuÊt khÈu chØ biÕn ®éng trong giíi h¹n tõ 13 – 15 triÖu tÊn/n¨m.
MÊy n¨m gÇn ®©y do thêi tiÕt thuËn lîi nªn mét sè mÆt hµng ®¹t n¨ng suÊt rÊt cao nh: g¹o, cµ phª, h¹t ®iÒu ... trong khi ®ã nhu cÇu l¹i æn ®Þnh vµ nÕu cã t¨ng th× l¹i kh«ng ®¸ng kÓ nªn dÉn ®Õn gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng cã xu híng gi¶m râ rÖt. VÝ dô nh mÆt hµng g¹o, cã mét sè níc tham gia xuÊt khÈu mÆt hµng nay: Th¸i Lan, ViÖt Nam, Mü, Malaysia ... Cã thÓ nãi tõ n¨m 1991 ®Õn nay, thÞ trêng g¹o thÕ giíi lu«n nhén nhÞp, nhu cÇu t¨ng, gi¸ t¨ng. NhiÒu dù b¸o cho rµng trong dµi h¹n tiªu thô g¹o cña thÕ giíi sÏ vÉn tiÕp tôc t¨ng, vît sù gia t¨ng cña nguån cung
Cïng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña thÞ trêng hµng n«ng s¶n thÕ giíi th× t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng n«ng s¶n phô thuéc kh«ng chØ vµo nhu cÇu chung cña thÞ trêng mµ nã cßn phô thuéc vµo vµo nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn thanh to¸n cña tõng quèc gia nhËp khÈu lµ chÝnh. Ch¼ng h¹n nh mÆt hµng l¹c, c¸c níc nhËp khÈu chñ yÕu yªu cÇu chÊt lîng theo tiªu chuÈn quèc tÕ. Nhng cã mét vµi thÞ trêng nhËp khÈu l¹c víi chÊt lîng theo sù chÊp nhËn cña thÞ trêng trong níc nh Singapore, Indonesia. Hay nh mÆt hµng cµ phª cã thÓ theo tiªu chuÈn Arcebica hoÆc Robusta.
Do m¨t hµng n«ng s¶n lµ mÆt hµng cã tÝnh chiÕn lîc, do vËy trong thÞ trêng hµng n«ng s¶n thÕ giíi, ®¹i bé phËn bu«n b¸n hµng n«ng s¶n ®îc thùc hiÖn th«ng qua hiÖp ®Þnh gi÷a c¸c nhµ níc mang tÝnh dµi h¹n.
Cã thÓ thÊy r»ng trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay, thÞ trêng hµng n«ng s¶n thÕ giíi lµ mét thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng vµ høa hÑn nh÷ng kho¶n thu lín nÕu ta biÕt tËn dông nh÷ng c¬ héi mµ nã mang l¹i
. VÞ thÕ hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam trong thÞ trêng nµy
Lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn lîc, hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam cã tèc ®é t¨ng trëng kh¸ nhanh, nhiÒu mÆt hµng cã tèc ®é cao vµ ®· v¬n lªn ®øng vÞ trÝ cao trong sè c¸c níc tham gia xuÊt khÈu trªn thÕ giíi.Cïng víi sù t¨ng lªn vÒ sè lîng th× chÊt lîng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu nh÷ng n¨m qua còng cã sù c¶i thiÖn râ rÖt.
Ngoµi nh÷ng thÞ trêng truyÒn thèng nh thÞ trêng Nga vµ c¸c níc §«ng ¢u tríc ®©y, nay hµng n«ng s¶n ViÖt Nam ®· cã mÆt ë hÇu kh¾p c¸c ch©u lôc, b¾t ®Çu x©m nhËp vµo mét sè thÞ trêng khã tÝnh nh EU, NhËt B¶n... vµ ®ang x©y dùng ®îc mèi quan hÖ liªn doanh liªn kÕt l©u dµi víi mét sè c¬ së chÕ biÕn n«ng s¶n næi tiÕng thÕ giíi.
N¨m 1997, ViÖt Nam xuÊt khÈu víi 106 níc th× nay ®· t¨ng lªn 130 níc trong ®ã 10 b¹n hµng lín nhÊt chiÕm tØ träng trªn díi 75% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m cña ViÖt Nam lµ NhËt B¶n, Singapo, §µi Loan, Trung Quèc, Hång K«ng, Hµn Quèc, céng hoµ Liªn Bang §øc, Thuþ SÜ, MÜ.... hiÖn nay NhËt B¶n lµ thÞ trêng nhËp khÈu lín nhÊt ViÖt Nam. Dù kiÕn trong nh÷ng n¨m tiÕp theo th× mét sè mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam sÏ xuÊt sang mét sè thÞ trêng chÝnh sau:
G¹o: chñ yÕu lµ ch©u ¸, Nam Phi, ch©u Phi, T©y ¢u
L¹c nh©n: §«ng Nam ¸, T©y ¢u, §«ng ¢u...
§èi víi thÞ trêng Mü, trong n¨m 2003 hµng n«ng s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü ®¹t kho¶ng 1 tû USD, cao nhÊt tõ tríc ®Õn nay. HiÖn nay gi¸ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam xuÊt sang Mü tiÕp tôc thuËn lîi. Gi¸ cµ phª, h¹t ®iÒu, tiªu, chÌ, cao su ®Òu cao h¬n cïng kú n¨m 2002. §Õn thêi ®iÓm nµy xuÊt khÈu h¹t ®iÒu cña ViÖt Nam vµo Mü ®· t¨ng 43.7%, cµ phª t¨ng 29%, h¹t tiªu 25.7%, cao su 50%...
Trong thÞ trêng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña níc ta kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn thÞ trêng EU. §©y ®ang lµ khu vùc thÞ trêng xuÊt khÈu lín thø ba cña ViÖt Nam.
Mét sè mÆt hµng n«ng l©m s¶n chñ yÕu cña ta xuÊt sang thÞ trêng nµy:
( §¬n vÞ triÖu USD )
MÆt hµng
1991
1992
1993
G¹o
Cµ phª
H¹t ®iÒu kh«
H¹t tiªu
103
10
3
4
111
18
4
6
69
33
6
11
Mét lîi thÕ ®¸ng quan t©m cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam ë thÞ trêng nµy ®ã lµ mét sè mÆt hµng n«ng s¶n sÏ ®îc liªn minh Ch©u ¢u( EU) xÕp vµo danh môc nhãm hµng “ kh«ng nh¹y c¶m”. Theo ®ã c¸c mÆt hµng nµy ®îc hëng thuÕ xuÊt 0%.
Tuy cßn gÆp nh÷ng khã kh¨n nh sù c¹nh tranh gay g¾t cña mét sè mÆt hµng cña mét sè níc ch©u ¸ (Trung Quèc, Th¸i Lan, Malaysia) nhng mét sè mÆt hµng chñ lùc nh g¹o... ®· ®øng v÷ng trªn thÞ trêng thÕ giíi. MÆt hµng g¹o cña níc ta ®øng thø hai thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ gi¸ g¹o b×nh qu©n cña ViÖt Nam còng t¨ng b×nh qu©n lµ 269 USD/tÊn ( 1994 - 1998) vµ kho¶ng c¸ch gi÷a gi¸ g¹o cña níc ta vµ Th¸i Lan còng gi¶m xuèng 20 - 25 USD/tÊn.
Lîng g¹o xuÊt khÈu vµ kim ng¹ch
N¨m
Lîng g¹o ( ngh×n tÊn)
Kim ng¹ch ( USD)
1991
1016
229.875
1992
1953
405.132
1993
1649
335.651
1994
1962
820.861
1995
2025
538.838
1996
3047
868.417
1997
3682
891.342
1998
3793
1006.000
1999
4200
955.000
S 26.177
Hoµ vµo sù s«i ®éng chung cña thÞ trêng hµng n«ng s¶n thÕ giíi, trong nh÷ng n¨m qua, hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· vµ ®ang tõng bíc kh¼ng ®Þnh m×nh b»ng sù t¨ng lªn vÒ c¶ chÊt vµ lîng víi tèc ®é kh¸ nhanh. ChÝnh v× vËy hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña níc ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ nh÷ng ®iÓm m¹nh ®Ó ph¸t huy vµ kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i tiªu cùc tíi mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn lîc cña ®Êt níc nµy.
2.Thùc tr¹ng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
2.1. ¦u ®iÓm
NhiÒu hµng ho¸ n«ng s¶n xuÊt khÈu cña ta cã chÊt lîng tèt, ®îc thÞ trêng ®¸nh gi¸ cao mµ gi¸ thµnh l¹i rÎ h¬n so víi s¶n phÈm cïng lo¹i
Do níc ta cã khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm thÝch hîp cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nªn hµng n«ng s¶n cña níc ta cã chÊt lîng t¬i, ngon. Ngoµi ra cßn an toµn do chóng ta sö dông cã chõng mùc, ®óng tiªu chuÈn quy ®Þnh, kh«ng l¹m dông qu¸ møc nh mét sè níc xuÊt khÈu kh¸c nh÷ng lo¹i thuèc kÝch thÝch, b¶o qu¶n ®«i khi g©y h¹i cho søc khoÎ
Bªn c¹nh ®ã, do hiÖn nay nhiÒu quèc gia tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ¸p dông nhiÒu c«ng nghÖ míi nh thùc phÈm biÕn ®æi gen g©y t©m lý bÊt æn tíi ngêi tiªu dïng nªn s¶n phÈm n«ng s¶n cña chóng ta kh«ng sö dông nh÷ng c«ng nghÖ ®ã ®· t¹o ra sù yªn t©m tíi ngêi tiªu dïng.
MÆc dï vËy hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña chóng ta còng vÉn cßn cã nh÷ng nhîc ®iÓm, g©y ra nh÷ng t¸c ®éng xÊu tíi s¶n phÈm n«ng s¶n xuÊt khÈu vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa n«ng s¶n.
2.2. Nhîc ®iÓm vµ nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i ®ã
Do nÒn kinh tÕ níc ta cßn nghÌo nªn mÆt hµng n«ng s¶n mÆc dï cã mét vÞ trÝ quan träng nh vËy trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu nhng vÉn cha ®îc chó träng vÒ vèn vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn nªn 70% - 80% lîng xuÊt khÈu mÆt hµng nµy cha phong phó ®a d¹ng, chñ yÕu lµ ë d¹ng th«, d¹ng nguyªn liÖu hoÆc míi chØ qua s¬ chÕ nªn hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao, gi¸ trÞ xuÊt khÈu thÊp.
C«ng t¸c thu mua gom s¶n phÈm n«ng s¶n xuÊt khÈu cha tèt dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng cña hµng hãa, gi¶m gi¸ trÞ hµng ho¸. §©y chÝnh lµ do c«ng t¸c kiÓm tra hµng ho¸, chÊt lîng hµng ho¸ t¹i ®iÓm thu mua cha ®îc thùc hiÖn nghiªm tóc, thªm vµo ®ã c«ng nghÖ s¬ chÕ, b¶o qu¶n hµng ho¸ sau thu ho¹ch, sau khi mua vµ lu kho cha ®îc ®Çu t thÝch ®¸ng. Kh«ng chØ vËy, qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ còng cha ®îc gi¸m s¸t chÆt chÏ ... chÝnh nh÷ng ®iÒu nµy còng lµm gi¶m phÈm chÊt cña hµng n«ng s¶n ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt nãng Èm lµ ®iÒu kiÖn lý tëng cho c¸c lo¹i nÊm mèc, s©u bÖnh, vi sinh vËt ph¸t triÓn m¹nh nh ë níc ta.
Hµng ho¸ n«ng s¶n cña ta do vÉn s¶n xuÊt víi tÝnh thñ c«ng, tr×nh ®é kü thuËt s¶n xuÊt cha cao, vÉn phô thuéc nhiÒu vµo tÝnh thêi vô, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®Êt ®ai, cha thùc sù chñ ®éng trong viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu trång trät, ch¨n nu«i... nªn n¨ng suÊt vµ chÊt lîng hµng n«ng s¶n cña ta cha cao, mét sè lo¹i n«ng s¶n cßn cã phÈm chÊt kÐm, kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh víi nh÷ng hµng hãa cïng lo¹i cña c¸c níc xuÊt khÈu kh¸c, gi¸ c¶ hµng ho¸ thÊp.
Ngoµi ra hµng ho¸ n«ng s¶n xuÊt khÈu cña chóng ta bao b×, mÉu m· cßn l¹c hËu, thiÕu hÊp dÉn, cha ®¶m b¶o tÝnh kü thuËt còng lµ mét nhîc ®iÓm lµm gi¶m gi¸ trÞ cña hµng ho¸.
Kh«ng chØ vËy, mét vÊn ®Ò tån t¹i hiÖn nay ®èi víi hµng n«ng s¶n ViÖt Nam ®ã chÝnh lµ vÊn ®Ò “ th¬ng hiÖu cho hµng n«ng s¶n”. PhÇn lín hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña chóng ta ®Òu cha x©y dùng ®îc mét th¬ng hiÖu s¶n phÈm cã uy tÝn, chÊt lîng vµ mang tÝnh phæ biÕn trong thÞ trêng hµng n«ng s¶n thÕ giíi vµ cßn ngay ë trong níc. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©u lµm gi¶m tÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam, bá lì nhiÒu c¬ héi tham gia vµo thÞ trêng hµng n«ng s¶n thÕ giíi.
Bªn c¹nh ®Êy, c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ trêng, dù b¸o nhu cÇu cßn yÕu nªn nhiÒu n¬i s¶n phÈm bÞ ø ®äng, kh«ng b¸n ®îc hoÆc gi¸ b¸n rÊt thÊp. Sù thiÕu th«ng tin cïng víi nh÷ng tån t¹i trªn cßn lµ nguyªn nh©n lµm cho kh¶ n¨ng th©m nhËp cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam vµo nh÷ng thÞ trêng khã tÝnh cha cao. §©y lµ tån t¹i chung cña nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n. ThiÕu th«ng tin vÒ t×nh h×nh cung cÇu hµng n«ng s¶n, sù biÕn ®éng gi¸ c¶, vÒ ®èi thñ c¹nh tranh ... dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thua thiÖt trong xuÊt khÈu.
Cïng víi nh÷ng nhîc ®iÓm trªn cßn cã mét sè t×nh tr¹ng nh: khÈu tæ chøc thu mua hµng ho¸ n«ng s¶n diÔn ra cha hîp lý, nghiªm tóc, kh«ng æn ®Þnh ... lµm cho viÖc thu mua vµ chÕ biÕn hµng n«ng s¶n ph©n t¸n, kh«ng thèng nhÊt, dÉn ®Õn mÊt uy tÝn, vµ ph¸ vì quan hÖ bu«n b¸n l©u dµi ®èi víi b¹n hµng truyÒn thèng. Thªm vµo ®ã lµ sù c¹nh tranh gay g¾t trong viÖc mua nguyªn liÖu vµ b¸n s¶n phÈm ®· vµ ®ang lµm cho mét sè doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu thua lç trÇm träng. Quy m« cña c¸c thÞ trîng xuÊt khÈu cßn nhá lÎ, phÇn t¸n ....
Trªn ®©y lµ mét sè nh÷ng u ®iÓm - nhîc ®iÓm c¬ b¶n cïng nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i tiªu cùc cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam. NÕu nh chóng ta kh«ng biÕt ph¸t huy nh÷ng u ®iÓm vèn cã, kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i ®ã th× hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam khã cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c níc tham gia xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n kh¸c, ®¸nh mÊt ®i thÕ m¹nh cña mét níc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, lµm m©t ®i mét nguån thu lín ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ níc, ¶nh hëng xÊu tíi nÒn kinh tÕ vµ ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ta. ChÝnh v× vËy, trong thêi gian tíi, ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng ®îc nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, phï hîp nh»m ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc, kh¾c phôc tån t¹i ®Ó khai th¸c tèi ®a thÕ m¹nh trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n cña m×nh.
3. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i vµ x©y dùng quy ho¹ch, ph¸t triÓn hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ë ViÖt Nam
3.1. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt mang tÝnh cô thÓ tríc m¾t
Tuy kh«ng thÓ ngay mét lóc gi¶i quyÕt ®îc tÊt c¶ nh÷ng tån t¹i trªn song chóng ta vÉn cã thÓ kh¾c phôc tríc mét sè tån t¹i b»ng mét sè nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh cô thÓ tríc m¾t nh:
T¨ng cêng ®Çu t vµo c«ng t¸c chÕ biÕn, b¶o qu¶n hµng n«ng s¶n c¶ vÒ vèn vµ kü thuËt. §Æc biÖt chóng ta cÇn ph¶i ®Çu t ngay vµo kh©u nu«i trång tríc thu ho¹ch tíi tõng vïng, tõng hé ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng ®Çu vµo cho s¶n phÈm cña chóng ta (híng dÉn c¸c kü thuËt nu«i trång, ch¨m sãc, b¶o qu¶n ...). Bªn c¹nh ®ã ¸p dông c¸c c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n tiÕn tiÕn, phï hîp víi quy m« s¶n phÈm vµ ®¶m b¶o ®îc chÊt lîng, tiªu chuÈn quy ®Þnh cña hµng ho¸ n«ng s¶n thÕ giíi.
§a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n n«ng s¶n xuÊt khÈu, më réng thÞ trêng xuÊt khÈu bªn c¹nh viÖc duy nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng t¹i c¸c thÞ trêng truyÒn thèng.
Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thu mua hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu b»ng c¸ch
+ ThiÕt lËp ®îc m¹ng líi thu mua hµng n«ng s¶n ngay t¹i ®Þa ph¬ng ®Ó nguån hµng æn ®Þnh, thêng xuyªn, h×nh thµnh nªn b¹n hµng truyÒn thèng.
+ Tæ chøc gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thu mua nghiªm ngÆt, chÝnh x¸c.
+ Qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ ph¶i ®îc thùc hiÖn cÈn thËn bëi mÆt hµng n«ng s¶n lµ mét träng nh÷ng mÆt hµng dÔ bÞ t¸c ®éng bªn ngoµi ¶nh hëng.
+ Qóa tr×nh lu kho, b¶o qu¶n hµng ho¸ sau khi thu mua, chÕ biÕn ph¶i thùc hiÖn ®¶m b¶o tÝnh kü thuËt, phï hîp víi nh÷ng tiªu chuÈn chung.
Bªn c¹nh ®ã ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh tÝnh c¹nh tranh cho hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam th× chóng ta cßn cÇn ph¶i x©y dùng ®îc nh÷ng th¬ng hiÖu hµng ho¸ cã gi¸ trÞ quèc tÕ cao, c¶i tiÕn bao b×, n©ng cao mÉu m· s¶n phÈm thu hót sù chó ý quan t©m cña thÞ trêng.
Thµnh lËp mét hoÆc nhiÒu tæ chøc xuÊt khÈu n«ng s¶n ®Ó t¹o ra ®îc mét tiÕng nãi chung thèng nhÊt cã uy tÝn, träng lîng ®Ó b¶o ®¶m quyÒn lîi cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam. §ång thêi tæ chøc ®ã sÏ ®øng ra gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tranh chÊp hoÆc r¾c rèi chung...
Chóng ta còng cè g¾ng tÝch cùc tham gia c¸c héi chî triÓn l·m, trng bµy vµ giíi thiÖu s¶n phÈm. Tranh thñ triÖt ®Ó c¸c c¬ héi tiÕp xóc t×m hiÓu thu thËp thÞ trêng ®Ó tõ ®ã t×m ®îc ®¬c cho hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam nh÷ng c¬ héi më réng vµ ph¸t triÓn míi.
Liªn doanh liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi cïng ngµnh, c¸c nhµ ph©n phèi lín ®Ó tranh thñ c«ng nghÖ kü thuËt, vèn ... ®ång thêi t¹o nh÷ng ra nh÷ng c¸nh cöa xuÊt khÈu míi thuËn lîi h¬n cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam.
Cïng víi mét sè biÖn ph¸p cô thÓ trªn th× chóng ta cïng c©n ph¶i thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thu thËp, xö lý th«ng tin, xóc tiÕn th¬ng m¹i, thiÕt lËp ®îc nh÷ng b¹n hµng truyÒn thèng th«ng qua sù tÝn, chÊt lîng hµng ho¸ ®¶m b¶o ...
Tuy nhiªn cïng víi nh÷ng biªn ph¸p mang tÝnh cô thÓ, tríc m¾t th× chóng ta còng cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh chiÕn lîc, t¹o c¬ së vµ ph¬ng híng x©y dùng – quy ho¹ch hµng n«ng s¶n ®óng ®¾n phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc nãi riªng còng nh xu thÕ cña thÞ trêng nãi chung.
3.2. Nh÷ng ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p mang tÝnh chiÕn lîc l©u dµi
Chóng ta vÉn lu«n coi n«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu, tuy nhiªn thùc tÕ chóng ta vÉn cha thùc sù ®Çu t tho¶ ®¸ng cho ngµnh nµy, tû lÖ ®Çu t cho n«ng nghiÖp thÊp vµ ngµy cµng gi¶m: n¨m 1992 lµ 15%; n¨m 1993 lµ 13,7%; n¨m 1998 chØ cßn 10,3%. Trong khi ®ã n«ng nghiÖp ®ãng gãp gÇn 40% thu nhËp quèc d©n vµ gÇn 50% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¶ níc. V× vËy Nhµ níc cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t cho ngµnh n«ng nghiÖp nãi chung vµ quan t©m h¬n n÷a ®Õn mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chiÕn lîc nãi riªng.
Cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý vÒ ph©n bè c¬ cÊu s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp, x©y dùng c¬ cÊu ngµnh... ®Ó tõ ®ã cã híng h×nh thµnh quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn nh÷ng vïng chuyªn canh s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n phôc vô cho xuÊt khÈu ®Ó võa ®¶m b¶o n¨ng suÊt ch©t lîng cña s¶n phÈm l¹i võa ®¶m b¶o m«i sinh m«i trêng.
Nhµ níc còng cÇn ph¶i hoµn thiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt khÈu n«ng s¶n theo híng ®¬n gi¶n, th«ng tho¸ng vµ phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam tham gia vµo thÞ trêng thÕ giíi. Cã thÓ thÊy, nh÷ng quy ®Þnh vÒ xuÊt khÈu, c¸c hµng rµo th¬ng m¹i trong níc lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n, hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch vµ quy ®Þnh xuÊt khÈu cña Nhµ níc cÇn ph¶i ®îc ®æi míi vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a.
Nhµ níc còng cÇn ph¶i xem xÐt quan t©m tíi mét sè ngµnh cã quan hÖ vµ ¶nh hëng trùc tiÕp tíi hµng ho¸ n«ng s¶n, phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh: ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thuèc b¶o vÖ thùc vËt ... §Ó t¹o ®iÒu c¶i tiÕn, ®Çu t khoa häc c«ng nghÖ vµo nghiªn cøu s¸ng chÕ th× Nhµ níc cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i víi nh÷ng ®¬n vÞ nµy.
Ngoµi ra Nhµ níc còng cÇn ph¶i gi¸m s¸t chÆt chÏ, phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu n«ng s¶n ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng tranh giµnh kh¸ch hµng b»ng c¸ch b¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸, g©y tæn h¹i cho nguån thu chung.
Ngoµi ra Nhµ níc còng cÇn ph¶i x©y dùng
