Bài giảng Chương 4- Phương pháp luận

Chương 4 NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH PHƯƠNG PHÁP LUẬN PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG 1.Đặc điểm 2. Những mối quan tâm chính trong nghiên cứu định lượng 1. ĐẶC ĐIỂM PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG Hãy làm việc làm nhóm, tìm ra điểm chung từ những đề tài sau đây: 1. Tìm hiểu số lượng những người thành phố Hồ Chí Minh ủng hộ đồng bào miền Trung bị lũ lụt trong năm 2008 2. Tìm hiểu có bao nhiêu sinh viên của trường đại học Hoa Sen tham gia chương trình sinh viên nghiên cứu khoa học ở khóa học 2003 – 2007 3. Tìm hiểu có bao nhiêu khách hàng đã từng bị dị ứng với nước rửa chén Mỹ Hảo trong những năm gần đây. 2. NHỮNG MỐI QUAN TÂM CHÍNH TRONG NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG Quan hệ nhân quả Tổng quát hóa Khả năng lặp đi lặp lại Đo lường HOẠT ĐỘNG 1: Cùng với những bạn trong nhóm của mình thảo luận xem: -Phương pháp nghiên cứu định lượng sẽ dẫn đến những loại nghiên cứu như thế nào và phương pháp nghiên cứu nào? 3. Quy trình nghiên cứu định lượng Lý thuyết Giả thuyết Thiết kế NC Thao tác khái niêm Địa bàn nghiên cứu Khách thể nghiên cứu Công cụ NC Thu thập TT Xử lý và phân tích số liệu Các phát hiện và kết luận Một số hạn chế trong nghiên cứu định lượng Sự mơ hồ và nhân tạo trong đo lường Các công cụ nghiên cứu không hoàn toàn đo đựơc các hành vi thực tế Sự phân tích quan hệ giữa các biến số tạo ra cách nhìn tĩnh về đời sống xã hội độc lập với cuộc sống của con người. SỰ MƠ HỒ VÀ NHÂN TẠO TRONG ĐO LƯỜNG Ví dụ một câu hỏi: Anh chị đã từng đi hội chợ nông sản vì lý do gì? 1. Quan tâm đến các mặt hàng nông sản hiện nay 2. Xem có gì hay thì mua 3. Thấy hay thì đi Ví dụ câu hỏi: Hãy cho biết anh yêu vợ như thế nào? 1. Rất yêu 2. Yêu 3. Bình thường 4. Không yêu lắm 5. Hoàn toàn không yêu Công cụ nghiên cứu không đo được hoàn toàn hành vi thực tế Phương pháp định tính 1. Đặc điểm 2. Những mối quan tâm chính trong nghiên cứu định lượng 1. Đặc điểm của nghiên cứu định tính -Nhấn mạnh đến các đặc tính, các hành vi, tính cách… 2. Các mối quan tâm chính trong nghiên cứu định tính - Đánh giá sự kiện và thế giới bằng con mắt của người được nghiên cứu - Nhấn mạnh vào mô tả và bối cảnh nghiên cứu Nhấn mạnh đến quá trình -Linh hoạt và ít cấu trúc để phát hiện sự phong phú của hiện thực - Khái niệm và lý thuyết được xây dựng trên cơ sở dữ liệu Quy trình nghiên cứu định tính Xác định vấn đề NC Mục đích NC Câu hỏi NC cơ bản Địa bàn NC Đề xuất KN & LT mới Giải thích dữ liệu Thu thập Dữ liệu Khách thể NC Xử lý và phân tích số liệu Các phát hiện và kết luận 3. Nhược điểm của nghiên cứu định tính - Chủ quan không do cách nhìn hệ thống của người nghiên cứu -Khó thực hiện lặp đi lặp lại để kiểm tra -Khó khái quát hóa -Thiếu rỏ ràng về cách thức nghiên cứu MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP SỬ DỤNG TRONG NGHIÊN CỨ ĐỊNH LƯỢNG VÀ NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Định lượng Định tính Quan sát Phỏng vấn cá nhân Phỏng vấn theo nhóm Bảng câu hỏi Chương 6 SOẠN BẢNG CÂU HỎI VÀ TIẾN HÀNH PHỎNG VẤN 1. Soạn bảng câu hỏi theo mục tiêu nghiên cứu 2. Cách kiểm tra bảng câu hỏi có đáp ứng mục tiêu nghiên cứu không 1. SOẠN BẢNG CÂU HỎI THEO MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1. Cách ước lượng số câu hỏi theo mục tiêu nghiên cứu 2. Các loại câu hỏi 3. Một số lưu ý khi thu thập dữ liệu bằng bảng hỏi Bản điều tra Anket là hình thức chuẩn bị sẵn những câu hỏi theo nội dung cần thiết cho đề tài nghiên cứu. Thường được sử dụng trong định hướng và thăm dò trong quá trình nghiên cứu. Một số dạng câu hỏi được sử dụng trong thiết kế bảng Anket: 1. Câu hỏi đóng. 2. Câu hỏi mở. 3. Câu hỏi vừa đóng vừa mở. 4. Câu hỏi kết hợp (ma trận) CÁC LOẠI CÂU HỎI • Thuận lợi: - Ít tốn kém, dễ sử dụng. - Có thể gửi bảng hỏi cho nhiều người cùng một lúc. Qua bưu điện hay phân phát cho cả một tập thể. - Bản chất trung lập, vô tư của câu hỏi. - Các đương sự “vô danh” nên nói thẳng quan điểm hơn. - Khi trả lời bảng hỏi khách thể không bị thức dục nên không gây ra sai lầm. - Khối lượng tài liệu được định lượng bằng số. • Khó khăn: -Bảng câu hỏi không thể sử dụng cho tất cả mọi người vì có những người không biết chử hay không có khả năng trả lời các câu hỏi phức tạp. - Nếu bảng câu hỏi không bao quát hết các khả năng sẽ trả lời của KT, thì có những câu TL hay và mang tính bản chất vấn đề đôi lúc lại không có trong các đáp án của bảng câu hỏi. - Vì “vô danh” nên đôi lúc KT trả lời qua loa, trả lời cho có. Bảng hỏi dễ khái quát, nhưng lại khó phân tích chuyên sâu. - Độ tin cậy giữa câu trả lời và hành vi thực không cao. Một số chú ý khi sử dụng phương pháp này: - Cách chọn mẫu. - Chú ý cách sử dụng hình thức câu hỏi: câu đóng, mở, vừa đóng vừa mở, câu điền khuyết. .. - Chú ý cách phân bố số lượng về các loại câu hỏi (số lượng câu hỏi đóng, mở, câu hỏi vừa đóng vừa mở) cho hợp lý. - Ngôn từ sử dụng trong câu hỏi. - Đối tượng được hỏi là ai. - Cách thu hồi bảng hỏi, tránh để mất bảng hỏi đã phát ra cho khách thể. - Bảng hỏi phải được xây dựng kỹ càng và đã có điều tra trên dạng mẩu thử. - Cách sắp xếp thứ tự các câu hỏi, câu nào trước, câu nào sau. - Nên đặt những câu hỏi mang tính chất tế nhị, đụng chạm, riêng tư vào cuối bảng hỏi và chú ý thái độ hỏi đối với KT. Tốt nhất là nên dùng các câu hỏi lảng tránh với những vấn đề đặc biệt. - Bảng hỏi nên kèm chú thích đối với những câu hỏi phức tạp. Mẫu một bảng hỏi: Câu 1: Anh chị có đọc báo không? 1. Có 2. Không Câu 2: Anh chị đọc báo nào sau đây: 1. Báo Tuổi Trẻ 2. Báo Thanh Niên 3. Báo Giải Phóng 4. Báo Phụ Nữ 5. Báo Công An 6. Báo khác. Câu 3: Anh chị có thường xuyên đọc báo tuổi trẻ không? 1. Rất thường xuyên 2. Thường xuyên 3. Bình thường 4. Không thường xuyên 5. Rất không thường xuyên Câu 4: Đánh giá về các nhận xét sau về báo Tuổi Trẻ Rất tốt HT không tốt Danh mục 1 2 3 4 5 6 7 Phong phú DM TT 9 xác TB đẹp TT cập nhật P/A Những bất cập của XH TT trung thực Phương Pháp Phỏng Vấn và Quan Sát Phương pháp phỏng vấn Chuẩn bị cho câu hỏi cho phỏng vấn Một số kỹ năng phỏng vấn viên - Hiểu cuộc phỏng vấn - Phải hoàn thànhh cuộc phỏng vấn - Thực hành phỏng vấn - Giảm tối thiểu vấn đề cá nhân của bạn - Vấn đề nhạy cảm PHỎNG VẤN NHÓM TẬP TRUNG Phỏng vấn nhóm tập trung là gì? Phỏng vấn nhóm tập trung là tập hợp một nhóm người tập hợp lại để trình bày quan điểm của họ cho các câu hỏi. I. Thiết kế một cuộc thảo luận nhóm tập trung • Xác định mục tiêu • Xác định khách thể • Xác định kết quả thu được để làm gì? • Xây dựng kế hoạch của thảo luận nhóm tập trung • Lựa chọn và huấn luyện nhân viên • Các thành phần tổ chức nhóm phỏng vấn nhóm tập trung 7. Một số yêu cầu đối với thảo luận nhóm tâp trung 8. Các giai đoạn của thảo luận 6. Các thành phần tổ chức nhóm phỏng vấn nhóm tập trung a. Người điều khiển thảo luận nhóm tập trung b. Thư ký trong thảo luận nhóm tập trung c. Trợ lý thảo luận nhóm tập trung Những yêu cầu đối với thảo luận nhóm tập trung -Thời gian - Tạo bầu không khí - Bám sát chủ để - Chuẩn bị - Không gian thảo luận - Thiết kế thảo luận ngồi theo hình gì? - Đặc điểm tương đồng giữa các người thảo luận Các giai đoạn của thảo luận nhóm tập trung 1. Giới thiệu 2. Thảo luận sâu có trọng tâm 3. Kết thúc cuộc thảo luận a. Tóm lược dữ liệu b. Quản lý dữ liệu