Các giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm gạo Việt Nam
Từ sau Đại hội VI của Đảng Cộng sản Việt Nam 1986. Thực hiện đường lối đổi mới nền kinh tế, chuyển nền kinh tế Việt Nam từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN. Cùng với với việc mở rộng nền kinh tế thì vấn đề nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hoá nông sản nói chung và sản phẩm gạo nói riêng đóng vai trò quan trọng. Định hướng cạnh tranh của sản phẩm gạo được thể hiện trong đường lối của Đảng ta ngay từ Đại hội VI và tiếp tục được khẳng định trong Đại hội VIII và IX của Đảng: “Mặt hàng vốn là lương thực chủ yếu của ta”. Từ những năm trước kia Việt Nam vốn đã từng là một nước xuất khẩu gạo. Đến những năm có chiến tranh chúng ta phải xuất nhập khẩu nhiều gạo để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng khi sản xuất trong nước không ổn định. Đến năm 1989, nước ta đã trở lại là một nước xuất khẩu gạo và xuất khẩu gạo lớn. Gạo là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam hiện nay. Sản lượng và giá trị xuất khẩu tăng liên tục trong những năm gần đây, trở thành nước xuất khẩu gạo đứng thứ 2 thế giới sau Thái Lan. Xuất khẩu gạo có ý nghĩa chiến lược quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế, đóng góp quan trọng vào nguồn thu ngoại tệ đối với sự nghiệp “công nghiệp hoá - hiện đại hoá” đất nước. Thực tế cho thấy khả năng xuất khẩu gạo của Việt Nam là lớn và triển vọng tăng dần. Tuy nhiên trong những năm qua xuất khẩu và kim ngạch xuất khẩu gạo mang lại cho đất nước có tăng nhưng hiệu quả chưa cao do giá gạo xuất khẩu của ta chưa cao và chất lượng gạo của ta còn thập cho nên chưa chiếm lĩnh được các thị trường nhập khẩu có đòi hỏi cao về châtài sản lượng. Do vậy phần nào đã ảnh hưởng đến thu nhập của người nông dân và hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Qua thực tế trên được sự hướng dẫn của giáo viên cùng cán bộ hướng dẫn ở Viện Quản lý Kinh tế Trung ương em chọn đề tài: “Các giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm gạo Việt Nam” Mục tiêu của đề tài này: Trên cơ sở nghiên cứu lý luận chung về sản xuất và khả năng cạnh tranh của sản phẩm gạo Việt Nam. Phân tích thực trạng về tình hình sản xuất và khả năng cạnh tranh của sản phẩm gạo Việt Nam từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm gạo Việt Nam. Nội dung đề tài gồm 3 chương: Chương I: Lý thuyết chung về sản xuất và khả năng cạnh tranh của sản phẩm gạo Việt Nam. Chương II: Thực trạng về tình hình sản xuất và khả năng cạnh tranh của sản phẩm gạo Việt Nam. Chương III: Các giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm gạo Việt Nam trong giai đoạn 1989 đến nay.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Các giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm gạo Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
Tõ sau §¹i héi VI cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam 1986. Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi nÒn kinh tÕ, chuyÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. Cïng víi víi viÖc më réng nÒn kinh tÕ th× vÊn ®Ò n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ n«ng s¶n nãi chung vµ s¶n phÈm g¹o nãi riªng ®ãng vai trß quan träng. §Þnh híng c¹nh tranh cña s¶n phÈm g¹o ®îc thÓ hiÖn trong ®êng lèi cña §¶ng ta ngay tõ §¹i héi VI vµ tiÕp tôc ®îc kh¼ng ®Þnh trong §¹i héi VIII vµ IX cña §¶ng: “MÆt hµng vèn lµ l¬ng thùc chñ yÕu cña ta”.
Tõ nh÷ng n¨m tríc kia ViÖt Nam vèn ®· tõng lµ mét níc xuÊt khÈu g¹o. §Õn nh÷ng n¨m cã chiÕn tranh chóng ta ph¶i xuÊt nhËp khÈu nhiÒu g¹o ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng khi s¶n xuÊt trong níc kh«ng æn ®Þnh.
§Õn n¨m 1989, níc ta ®· trë l¹i lµ mét níc xuÊt khÈu g¹o vµ xuÊt khÈu g¹o lín. G¹o lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam hiÖn nay. S¶n lîng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu t¨ng liªn tôc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trë thµnh níc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø 2 thÕ giíi sau Th¸i Lan.
XuÊt khÈu g¹o cã ý nghÜa chiÕn lîc quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, ®ãng gãp quan träng vµo nguån thu ngo¹i tÖ ®èi víi sù nghiÖp “c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸” ®Êt níc. Thùc tÕ cho thÊy kh¶ n¨ng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam lµ lín vµ triÓn väng t¨ng dÇn. Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m qua xuÊt khÈu vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o mang l¹i cho ®Êt níc cã t¨ng nhng hiÖu qu¶ cha cao do gi¸ g¹o xuÊt khÈu cña ta cha cao vµ chÊt lîng g¹o cña ta cßn thËp cho nªn cha chiÕm lÜnh ®îc c¸c thÞ trêng nhËp khÈu cã ®ßi hái cao vÒ ch©tµi s¶n lîng. Do vËy phÇn nµo ®· ¶nh hëng ®Õn thu nhËp cña ngêi n«ng d©n vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o.
Qua thùc tÕ trªn ®îc sù híng dÉn cña gi¸o viªn cïng c¸n bé híng dÉn ë ViÖn Qu¶n lý Kinh tÕ Trung ¬ng em chän ®Ò tµi:
“C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm g¹o ViÖt Nam”
Môc tiªu cña ®Ò tµi nµy: Trªn c¬ së nghiªn cøu lý luËn chung vÒ s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm g¹o ViÖt Nam. Ph©n tÝch thùc tr¹ng vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm g¹o ViÖt Nam tõ ®ã ®a ra c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm g¹o ViÖt Nam.
Néi dung ®Ò tµi gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: Lý thuyÕt chung vÒ s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm g¹o ViÖt Nam.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm g¹o ViÖt Nam.
Ch¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm g¹o ViÖt Nam trong giai ®o¹n 1989 ®Õn nay.
M¨c dï ®· cè g¾ng hÕt søc ®Ó cã ®îc kÕt qu¶ tèt cho ®Ò tµi nghiªn cøu, nhng do n¨ng lùc sinh viªn cßn h¹n chÕ v× vËy bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt nhÊt ®Þnh.
T«i rÊt mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña gi¸o viªn híng dÉn ®Ó ®Ò tµi cña t«i ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Ch¬ng i
Lý thuyÕt chung vÒ s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm g¹o ViÖt Nam
i. ph¸t triÓn s¶n xuÊt lóa g¹o lµ phï hîp víi lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam
1. Lîi thÕ so s¸nh vµ ý nghÜa cña nã víi trao ®æi th¬ng m¹i
1.1. Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña Ricardo
NÕu nh kh¸i niÖm vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi ®îc x©y dùng trªn c¬ së sù kh¸c biÖt vÒ sè lîng lao ®éng thùc tÕ ®îc sö dông ë c¸c quèc gia kh¸c nhau (hay nãi c¸ch kh¸c, sù kh¸c biÖt vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt tuyÖt ®èi), th× lîi thÕ so s¸nh l¹i xuÊt ph¸t tõ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt t¬ng ®èi.
XÐt m« h×nh gi¶n ®¬n cña Ricardo vÒ lîi thÕ sã s¸nh
B¶ng 1: M« h×nh gi¶n ®¬n vÒ lîi thÕ so s¸nh
NhËt B¶n
ViÖt Nam
ThÐp
2
12
G¹o
5
6
Tõ sè liÖu trªn cho thÊy NhËt B¶n cÇn Ýt lao ®éng h¬n so víi ViÖt Nam ®Ó s¶n xuÊt ra c¶ hai mÆt hµng, thÕ nhng ®iÒu nµy kh«ng c¶n trë th¬ng m¹i cã lîi gi÷a hai níc. Tuy NhËt B¶n cã lîi thÕ tuyÖt ®èi vÒ c¶ hai mÆt hµng, thÕ nhng lîi thÕ vÒ s¶n xuÊt thÐp lín h¬n lîi thÕ vÒ s¶n xuÊt g¹o (®îc thÓ hiÖn qua ®¼ng thøc 2/12<5/6) cho nªn níc nµy cã lîi thÕ so s¸nh vÒ mÆt hµng thÐp. Ngîc l¹i ViÖt Nam bÊt lîi tuyÖt ®èi vÒ c¶ hai mÆt hµng nhng do møc bÊt lîi tuyÖt ®èi vÒ s¶n xuÊt g¹o nhá h¬n bÊt lîi vÒ s¶n xuÊt thÐp nªn ViÖt Nam cã lîi thÕ vÒ so s¸nh vÒ s¶n xuÊt g¹o. Tõ lý luËn trªn ta cã kh¸i niÖm vÒ lîi thÕ so s¸nh nh sau:
Lîi thÕ so s¸nh lµ lîi thÕ mµ c¸c quèc gia cã thÓ s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ cã lîi thÕ lµ lín nhÊt hoÆc nh÷ng s¶n phÈm Ýt bÊt lîi nhÊt.
Nh vËy khi thùc hiÖn giao th¬ng trªn c¬ së chuyªn m«n ho¸ nÕu quèc gia nµy cã lîi thÕ tuyÖt ®èi ë mäi lo¹i s¶n phÈm, cßn ®èi t¸c l¹i yÕu h¬n ë viÖc s¶n xuÊt mäi lo¹i s¶n phÈm th× quèc gia thø nhÊt nªn chän c¸c lo¹i s¶n phÈm cã lîi thÕ nhÊt ®Ó chuyªn m«n ho¸, cßn quèc gia thø hai nªn chän nh÷ng s¶n phÈm Ýt bÊt lîi nhÊt ®Ó chuyªn m«n ho¸. Tõ ®©y ta suy ra quy luËt lîi thÕ so s¸nh sau:
Khi mçi quèc gia thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt mÆt hµng mµ quèc gia ®ã cã lîi thÕ so s¸nh th× tæng s¶n lîng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng cña toµn thÕ giíi sÏ t¨ng lªn vµ tÊt c¶ c¸c quèc gia sÏ trë nªn sung tóc h¬n.
b. C¸ch x¸c ®Þnh lîi thÕ so s¸nh
§Ó x¸c ®Þnh ®îc lîi thÕ so s¸nh ta chuyÓn b¶ng chi phÝ lao ®éng ë trªn thµnh b¶ng gi¸ t¬ng quan gi÷a thÐp vµ g¹o nh sau:
B¶ng 2: Gi¸ c¶ t¬ng quan vµ lîi thÕ so s¸nh
NhËt B¶n
ViÖt Nam
ThÐp (1 ®¬n vÞ)
0,4v
2v
G¹o (1 ®¬n vÞ)
2,5t
0,5t
Ta cã gi¸ t¬ng quan gi÷a hai mÆt hµng lµ gi¸ cña mét mÆt hµng tÝnh b»ng sè lîng mÆt hµng kia. Trong m« h×nh Ricardo gi¸ t¬ng quan ®îc tÝnh th«ng qua yÕu tè trung gian lµ chi phÝ lao ®éng. Trong b¶ng 2 gi¸ t¬ng quan cña thÐp ë NhËt B¶n vµ ViÖt Nam t¬ng øng lµ 1 thÐp = 0,4 g¹o vµ 1 thÐp = 2 g¹o cßn gi¸ g¹o t¬ng øng lµ 1 g¹o = 2,5 thÐp vµ 1 g¹o = 0,5 thÐp. ChÝnh sù kh¸c biÖt gi÷a møc gi¸ t¬ng quan lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þn lîi thÕ so s¸nh cña tõng níc. Tõ b¶ng 2 cho thÊy thÐp ë NhËt B¶n rÎ h¬n ë ViÖt Nam cho nªn NhËt B¶n cã lîi thÕ so s¸nh vÒ thÐp. T¬ng tù g¹o ë ViÖt Nam rÎ h¬n ë NhËt B¶n nªn ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh vÒ g¹o. NÕu mçi níc thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ hoµn toµn trong viÖc s¶n xuÊt mÆt hµng mµ m×nh cã lîi thÕ so s¸nh vµ sau ®ã trao ®æi víi nhau th× c¶ hai ®Òu trë nªn sung tóc h¬n.
1.2. Lý thuyÕt cña Hercher- ohlin
Lý thuyÕt nµy ®îc x©y dùng dùa trªn gi¶ thiÕt sau ®©y:
ThÕ giíi gåm hai quèc gia (NhËt B¶n vµ ViÖt Nam), hai yÕu tè s¶n xuÊt lao ®éng vµ vèn vµ hai mÆt hµng lµ g¹o vµ thÐp, møc ®é trang bÞ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ë mçi quèc gia lµ cè ®Þnh.
C«ng nghÖ s¶n xuÊt lµ gièng nhau gi÷a hai quèc gia, nÕu gi¸ c¶ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt lµ nh nhau th× ®Ó s¶n xuÊt mét ®¬n vÞ g¹o c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam vµ NhËt B¶n sÏ sö dông lîng lao ®éng vµ lîng vèn nh nhau.
C¸c m¾t hµng kh¸c nhau sÏ cã hµm lîng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh nhau, vµ kh«ng cã sù ho¸n vÞ vÒ hµm lîng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt t¹i bÊt kú møc gi¸ nµo.
C¹nh tranh hoµn ho¶ tån t¹i trªn c¶ hai thÞ trêng hang ho¸ lÉn thÞ tr¬ng s¶n xuÊt.
Chuyªn m«n ho¸ lµ kh©u hoµn toµn hai níc cã quy m« t¬ng ®èi gièng nhau, kh«ng cã níc nµo ®îc coi lµ nhá h¬n níc kia.
C¸c yÕu tè s¶n xuÊt cã thÓ di chuyÓn tù do trong m«ic quèc gia vµ kh«ng thÓ di chuyÓn gi÷a c¸c quèc gia.
Së thÝch lµ gièng nhau gi÷a hai quèc gia, nÕu hai quèc gia cã cïng møc thu nhËp vµ møc gi¸ c¶ hµng ho¸ th× sÏ cã su híng tiªu dïng hµng ho¸ nh nhau.
Th¬ng m¹i ®îc thùc hiÖn tù do , chi phÝ vË chuyÓn b»ng kh«ng, th¬ng m¹i hµng ho¸ sÏ c©n b»ng gi¸ c¶ hµng ho¸ gi÷a hai quèc gia.
Tõ nh÷ng gi¶ thiÕt trªn lý thuyÕt cña Hercher – Ohlin ®îc x©y dùng nh dùa trªn kh¸i niÖm c¬ b¶n lµ hµm lîng c¸c yÕu tè møc ®é dåi dµo cña hai yÕu tè. Mét m¾t hµng ho¸ ®îc coi lµ sö dông nhiÒu lao ®éng nÕu tû lÖ gi÷a l¬ng lao ®éng vµ c¸c yÕu tè kh¸c nh vèn ho¾c ®Êt ®ai ®Ó sö dông s¶n xuÊt mét ®¬n vÞ mÆt hµng ®ã lín h¬n tû lÖ t¬ng øng c¸c yÕu tè ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ mÆt hµng thø hai. T¬ng tù nÕu tû lÖ vèn vµ c¸c yÕu tè kh¸c lµ lín h¬n th× mÆt hµng ®îc coi lµ cã l¬ng vèn cao. Ch¼ng h¹n m¾t hµng X ®îc coi lµ cã hµm lîng lao ®éng cao nÕu:
Lx/Kx > Ly/Ky
Trong ®ã Lx vµ Ly lµ lîng lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ x vµ y mét c¸ch t¬ng øng, Kx vµ Ky lµ lîng vèn cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ hµng ho¸ x vµ y mét c¸ch t¬ng øng.
Lu ý lµ ®Þnh nghÜa vÒ hµm lîng vèn hay hµm lîng lao ®éng kh«ng c¨n cø vµo tû lÖ gi÷a vèn hay lao ®éng vµ s¶n lîng, còng nh sè lîng tuyÖt ®èi vèn hay lao ®éng mµ ®îc ph¸t biÓu dùa trªn t¬ng quan gi÷a lîng vèn vµ lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n lîng.
T¬ng tù níc A ®îc coi lµ dåi dµo t¬ng ®èi vÒ lao ®éng nÕu:
La/Ka > Lb/Kb
Trong ®ã La vµ Lb lµ lîng lao ®éng cßn Ka vµ Kb lµ lîng vèn ë c¸c níc A vµ B, mét c¸ch t¬ng øng. Còng nh trêng hîp c¸c yÕu tè, møc ®é dåi dµo cña mét yÕu tè s¶n xuÊt cña mét quèc gia ®îc ®o kh«ng ph¶i b»ng sè lîng tuyÖt ®èi mµ b»n t¬ng quan gi÷a hai sè lîng yÕu tè ®ã víi hai yÕu tè s¶n xuÊt kh¸c cña quèc gia.
1.3. ý nghÜa ®èi víi th¬ng m¹i quèc tÕ
Khi tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ th× c¸c quèc gia ph¶i nùa chä s¶n xu©t c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cã lîi thÕ so s¸nh. Lîi thÕ so s¸nh ë ®©y ph¶i dùa vµo ®iÒu kiÖn cña tõng quèc gia, quèc gia nµo cã lîi thÕ so s¸nh vÒ vèn, nhng kh«ng cã lîi thÕ vÒ lao ®éng th× cã thÓ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng sö dông nhiÒu vèn nhng Ýt lao ®éng. Ngîc l¹i nhøng quèc gia cã lîi thÕ vÒ loa ®éng nhng kh«ng cã lîi thÕ vÌ vèn th× sÏ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu sö dông nhiÒu lao ®éng nhng Ýt vèn. V× vËy c¸c quèc gia sÏ tËn dông ®îc tè ®a lîi thÕ cña m×nh vµ khi th¬ng m¹i quèc tÕ diÔn ra th× c¶ hai quèc gia ®Òu cã lîi.
2. Lîi thÕ so s¸nh cña s¶n xuÊt lóa g¹o ViÖt Nam
2.1. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt lóa g¹o ViÖt Nam
a. S¶n xuÊt lóa g¹o ®îc tiÕn hµnh trªn ®Þa bµn réng lín
S¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ s¶n xuÊt lóa g¹o nãi riªng ®îc tiÕn hµnh trªn ®Þa bµn réng lín, phøc t¹p, phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ mang tÝnh khu vùc râ rÖt. ë ®©u cã ®Êt ®ai, lao ®éng vµ níc tíi th× ë ®ã cã thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt lóa g¹o. Song mçi vïng cã ®Êt ®ai vµ thêi tiÕt khÝ hËu kh¸c nhau v× vËy viÖc bè trÝ trång lóa vµ øng dông kü thuËt canh t¸c trong trång lóa ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tõng vïng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c©y lóa ph¸t triÓn tèt vµ ®em l¹i n¨ng suÊt cao.
b. Trong s¶n xuÊt lóa g¹o, ruéng ®Êt lµ t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu kh«ng thÓ thay thÕ ®îc
§Êt ®ai lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt, nhng néi dung kinh tÕ cña nã l¹i rÊt kh¸c nhau. Trong c«ng nghiÖp, giao th«ng… ®Êt ®ai lµm c¬ së nÒn mãng, trªn ®ã x©y dùng c¸c nhµ m¸y, c«ng xëng, hÖ thèng ®êng giao th«ng… ®Ó con ngêi ®iÒu khiÓn c¸c m¸y mãc, c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i ho¹t ®éng.
Trong trång lóa, ®Êt ®ai cã néi dung kinh tÕ kh¸c, nã lµ t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu kh«ng thÓ thay thÕ ®îc. Ruéng ®Êt ®îc giíi h¹n bëi bÒ mÆt diÖn tÝch, con ngêi kh«ng thÓ t¨ng thªm theo ý muèn chñ quan, nhng søc s¶n xuÊt cña ruéng ®Êt lµ cha cã giíi h¹n, nghÜa lµ chóng ta cã thÓ khai th¸c theo chiÒu s©u cña ruéng ®Êt nh»m tho¶ m·n nhu cÇu t¨ng thªm cña s¶n phÈm g¹o. ChÝnh v× thÕ trong qu¸ tr×nh sö dông ®Êt tréng lóa sang x©y dùng c¬ b¶n ph¶i h¹n chÕ, sö dông tiÕt kiÖm, ph¶i biÕt quý träng ®Êt, t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó c¶i t¹o båi dìng ®Êt trång lóa, lµm cho ®Êt trång lóa ngµy cµng mµu mì h¬n. S¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm g¹o h¬n trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch víi chi phÝ thÊp trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.
c. §èi tîng cña s¶n xuÊt lóa g¹o lµ sinh vËt sèng
C©y lóa lµ sinh vËt sèng v× vËy nã ph¸t triÓn theo quy luËt sinh vËt nhÊt ®Þnh (sinh trëng, ph¸t triÓn vµ diÖt vong). Chóng rÊt nh¹y c¶m víi yÕu tè ngo¹i c¶nh mäi sù thay ®æi vÒ thêi tiÕt, khÝ hËu ®Òu t¸c ®éng ®Õn sù sinh trëng vµ ph¸t triÓn cña c©y lóa. §Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña c©y lóa lµ h¹t thãc nã l¹i ®ãng vai trß lµm t liÖu s¶n xuÊt cho chu tr×nh s¶n xuÊt sau. §Ó chÊt lîng gièng lóa tèt h¬n, ®ßi hái ph¶i thêng xuyªn chän läc, c¶i t¹o gièng hiÖn cã, nhËp néi nh÷ng gièng tèt, tiÕn hµnh lai t¹o nh÷ng gièng míi cã n¨ng suÊt cao, chÊt lîng tèt, thÝch øng víi tõng vïng,tõng ®Þa ph¬ng.
d. S¶n xuÊt lóa g¹o mang tÝnh thêi vô cao
TÝnh thêi vô cao lµ nÐt ®Æc trng cña s¶n xuÊt lóa bëi v× mét mÆt thêi gian lao ®éng t¸ch rêi víi thêi gian s¶n xuÊt cña c©y lóa. MÆt kh¸c do sù biÕn thiªn cña thêi tiÕt, khÝ hËu mµ c©y lóa cã sù thÝch øng nhÊt ®Þnh víi ®iÒu kiÖn ®ã, dÉn ®Õn nh÷ng mïa vô kh¸c nhau. §èi tîng cña s¶n xuÊt lóa g¹o lµ c©y lóa, lµ lo¹i c©y xanh cã kh¶ n¨ng hÊp thô vµ tµng tr÷ nguån n¨ng lîng mÆt trêi ®Ó biÕn tõ chÊt v« c¬ thµnh chÊt h÷u c¬ t¹o nguån thøc ¨n c¬ b¶n cho con ngêi vµ vËt nu«i. Nh vËy tÝnh thêi vô cña s¶n xuÊt lóa g¹o cã t¸c ®éng rÊt quan träng ®èi víi n«ng d©n. T¹o ho¸ ®· cung cÊp nhiÒu yÕu tè ®Çu vµo thiÕt yÕu cho c©y lóa nh: ¸nh s¸ng, ®é Èm, lîng ma, kh«ng khÝ lîi thÕ tù nhiªn ®· u ®·i rÊt lín cho con ngêi. S¶n xuÊt lóa g¹o ë ViÖt Nam nÕu biÕt tËn dông hîp lý ngêi n«ng d©n ViÖt Nam cã thÓ t¹o ra s¶n phÈm lóa g¹o víi chi phÝ thÊp, chÊt lîng cao. §Ó khai th¸c vµ lîi dông hîp lý nhiÒu vËt tÆng cña thiªn nhiªn ®èi víi trång lóa ®ßi hái ph¶i thùc hÖn nghiªm tóc nh÷ng kh©u c«ng viÖc ë thêi vô tèt nhÊt nh thêi gian gieo trång, bãn ph©n, lµm cá, tíi tiªu…
e. S¶n xuÊt lóa g¹o níc ta tõ tr×nh tr¹ng l¹c hËu tiÕn lªn s¶n xuÊt lóa g¹o theo ph¬ng thøc hµng hãa
S¶n xuÊt lóa g¹o níc ta xuÊt ph¸t thÊp, c¬ së vËt chÊt nghÌo nµn, kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n cßn yÕu kÐm, lao ®éng thuÇn n«ng ®îc chiÕm tû träng lín trong tæng lao ®éng x· héi, n¨ng suÊt s¶n xuÊt lóa cßn thÊp dÉn ®Õn n¨ng suÊt lóa b×nh qu©n trªn mét lao ®éng thÊp… Tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh¼ng ®Þnh ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp nhiÒu thµnh phÇn vµ hé n«ng d©n ®îc x¸c ®Þnh lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt tù chñ n«ng nghiÖp níc ta vµ ®Æc biÖt lµ ngµnh s¶n xuÊt lóa ®· cã bíc ph¸t triÓn m¹nh vµ ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín, nhÊt lµ vÒ s¶n lîng lóa g¹o. S¶n xuÊt lóa g¹o ®· kh¼ng ®Þnh ®îc nhu cÇu tiªu dïng trong trong níc cã sù tr÷ d thõa vµ xuÊt khÈu. S¶n xuÊt lóa g¹o níc ta ®· chuyÓn tõ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp sang s¶n xuÊt lóa g¹o theo ph¬ng thøc hµng ho¸. Mét sè vïng níc ta ®· s¶n xuÊt lóa g¹o theo híng gi¶m tû träng cho tiªu dïng trong níc, t¨ng s¶n phÈm lóa g¹o hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu.
§Ó ®a nÒn s¶n xuÊt lóa g¹o cña níc ta ph¸t triÓn ë tr×nh ®é s¶n xuÊt lóa g¹o hµng ho¸, cÇn thiÕt ph¶i bæ sung vµ hoµn thiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ quy ho¹ch vïng trång lóa xuÊt khÈu.
2.2. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt lóa g¹o cña ViÖt Nam ph¶i dùa trªn lîi thÕ so s¸nh
Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ s¶n xuÊt lóa g¹o nãi riªng, khi ph¸t triÓn chóng ta ph¶i dùa vµo lîi thÕ so s¸nh v×:
Khi ph¸t triÓn s¶n xuÊt lóa g¹o nÕu dùa vµo lîi thÕ so s¸nh th× gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ g¹o s¶n xuÊt ra ë ViÖt Nam sÏ rÎ h¬n so víi gi¸ thµnh s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ g¹o s¶n xuÊt ë níc kh¸c. V× vËy khi chóng ta xuÊt g¹o sang c¸c níc nµy gi¸ cña mét ®¬n vÞ g¹o cña chóng ta sÏ thÊp h¬n so víi gi¸ mét ®¬n vÞ g¹o ®îc s¶n xuÊt ra t¹i c¸c níc nµy, nªn c¸c nµy sÏ cã lîi h¬n khi nhËp khÈu g¹o cña chóng ta so víi g¹o s¶n xuÊt trong níc cña hä. Ngîc l¹i khi chóng ta b¸n g¹o sang c¸c níc nµy th× chóng ta sÏ b¸n ®îc víi gi¸ cao h¬n so víi gi¸ b¸n trong níc, v× vËy chóng ta còng sÏ thu ®îc lîi h¬n so víi tiªu thô trong níc.
MÆt kh¸c khi gi¸ g¹o s¶n xuÊt trong níc thÊp h¬n so víi gi¸ g¹o s¶n xuÊt ra ë c¸c níc kh¸c th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh s¶n phÈm g¹o cña ta ë c¸c níc nµy sÏ t¨ng lªn do gi¸ thµnh s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ g¹o cña chóng ta ®em b¸n trªn thÞ trêng cña hä rÎ h¬n gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ g¹o mµ hä s¶n xuÊt ra trong níc. V× vËy mµ lîi thÕ so s¸nh lµ yÕu tè hÕt søc quan träng ®èi víi s¶n xuÊt lóa g¹o ë ViÖt Nam.
2.3. Lîi thÕ so s¸nh cña s¶n xuÊt lóa g¹o ë ViÖt Nam
a. Lîi thÕ vÒ tµi nguyªn
Níc ta cã nguån tµi nguyªn phong phó thuËn lîi cho viÖc trång lóa nh:
a1: Tµi nguyªn vÒ khÝ hËu
§Êt níc ta n»m trong vµnh ®ai nhiÖt ®íi, nhiÖt ®íi Èm, khu vùc nhiÖt ®íi giã mïa §«ng Nam ¸ cã pha trén tÝn «n ®íi phï hîp víi viÖc trång lóa.
Thêi tiÕt, khÝ hËu níc ta co nh÷ng thuËn lîi rÊt c¬ b¶n cho viÖc trång lóa g¹o. §ã lµ hµng n¨m cã lîng ma b×nh qu©n t¬ng ®èi lín, ®¶m b¶o nguån níc ngät rÊt phong phó cho s¶n xuÊt lóa g¹o. H¬n n÷a chóng ta l¹i cã nguån n¨ng lîng mÆt trêi dåi dµo (cêng ®é ¸nh s¸ng, nhiÖt ®é trung b×nh hµng n¨m lµ 230C…) phï hîp cho viÖc gieo trång vµ thu ho¹ch lóa quanh n¨m ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
a2: Lîi thÕ vÒ tµi nguyªn ®Êt
Níc ta cã tæng diÖn tÝch ®Êt lµ 33.531.946 ha, ®Êt n«ng nghiÖp lµ 18.638.825 ha. Trong ®ã ®Êt trång lóa lµ 4.015.021 ha chiÕm 21% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp. Trong ®ã cã hai khu vùc cã diÖn tÝch trång lóa lín lµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long víi diÖn tÝch lµ 1,8 triÖu ha chiÕm 45% diÖn tÝch c¶ níc, vïng ®ång b»ng S«ng Hång víi diÖn tÝch 76.329 ha chiÕm 18% diÖn tÝch trång lóa c¶ níc. §©y lµ hai vïng cã diÖn tÝch trång lóa lín nhÊt c¶ níc vµ còng lµ hai vïng cã lîng ®Êt phï sa tèt nhÊt rÊt phï hîp cho viÖc trång lóa. Víi nhiÒu c¸nh ®ång ph¼ng réng céng víi chÊt lîng ®Êt tèt nªn s¶n lîng lóa cña hai vïng nµy rÊt cao vµ lµ hai vïng s¶n xuÊt lóa g¹o chñ yÕu cña c¶ níc. ChÝnh ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®· u ®·i cho hai vïng nµy cã diÖn tÝch ®Êt phï sa réng lín. V× vËy trong nh÷ng n¨m qua s¶n lîng vµ n¨ng suÊt lóa cña hai vïng nµy kh«ng ngõng t¨ng lªn vµ ®· gãp phÇn hÕt søc quan träng vµo viÖc cung cÊp lóa g¹o cho tiªu dïng trong níc vµ phôc vô xuÊt khÈu.
b. Lîi thÕ vÒ lao ®éng
Níc ta vèn lµ mét níc n«ng nghiÖp, v× vËy d©n sè sèng chñ yÕu sèng ë khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Theo con sè thèng kª gÇn ®©y th× níc ta cã kho¶ng h¬n 70% d©n sè sèng ë n«ng th«n trong ®ã chñ yÕu lµ lµm nghÒ n«ng nghiÖp, mµ trong n«ng nghiÖp th× nghÒ trång lóa lµ chñ yÕu. §©y lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó chóng ta cã thÓ th©m canh t¨ng vô, t¨ng s¶n lîng lóa trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch, tõ ®ã gia t¨ng s¶n lîng cho tiªu dïng vµ xuÊt khÈu.
3. Vai trß cña s¶n xuÊt lóa g¹o ®èi víi ®êi sèng kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam
3.1. S¶n xuÊt lóa g¹o lµ ngµnh cung cÊp l¬ng thùc chÝnh cho ®¹i bé phËn d©n sè ViÖt Nam
L¬ng thùc lµ s¶n phÈm kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong ®êi sèng hµng ngµy cña con ngêi. V× ®ã lµ s¶n phÈm thiÕt yÕu vµ tèi cÇn thiÕt ®èi víi ®êi sèng x· héi, dï khoa häc c«ng nghÖ cã ph¸t triÓn ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a th× còng kh«ng t¹o ra ®îc s¶n phÈm nµo kh¸c thay thÕ cho l¬ng thùc trong b÷a ¨n hµng ngµy.
§èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ ®Æc biÖt lµ ®èi víi ViÖt Nam th× l¬ng thùc l¹i cµng kh«ng thÓ thiÕu trong b÷a ¨n hµng ngµy cña mçi ngêi d©n. Nã lµ nguån cung cÊp n¨ng lîng chÝnh trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cña mçi ngêi d©n ViÖt Nam. Trong l¬ng thùc th× g¹o lµ nguån chñ yÕu ®îc sö dông cho b÷a ¨n hµng ngµy, vµ chiÕm h¬n 95% d©n sè ViÖt Nam lµ sö dông gaä lµm l¬ng thùc. V× vËy mµ trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi th× vÊn ®Ò an ninh l¬ng thùc quèc gia ph¶i ®îc chó träng hµng ®Çu, th× míi ®¶m b¶o ®îc cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
3.2. S¶n xuÊt lóa g¹o lµm nguyªn liÖu ®Çu vµo cho c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt rîu, bia vµ b¸nh kÑo
Lóa g¹o kh«ng chØ ®ãng vai trß cung cÊp l¬ng thùc cho b÷a ¨n hµng ngµy cña con ngêi, mµ nã cßn lµ nguyªn liÖu ®Çu vµo quan träng cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt rîu bia th× cã nhiÒu nguyªn liÖu ®Çu vµo nhng g¹o lµ nguyªn liÖu ®Çu vµo quan träng vµ t¬ng ®èi hiÖu qu¶. Võa g¹o lµ nguyªn liÖu ®Çu vµo thuËn tiÖn cho viÖc chÕ biÕn, gi¸ thµnh cña g¹o l¹i t¬ng ®èi rÎ h¬n n÷a viÖc vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n g¹o cho chÕ biÕn l¹i t¬ng ®èi ®¬n gi¶n chØ cÇn ®Ó ë n¬i kh« r¸o. Cßn trong c«ng nghiÖp s¶n xuÊt b¸nh kÑo th× g¹o còng lµ nguyªn liÖu quan träng chñ yÕu vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trong s¶n xuÊt. ViÖc dïng g¹o lµm nguyªn liÖu ®Çu vµo cho c«ng nghiÖp sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n nhiÒu lµ so víi gi¸ trÞ cña g¹o th«ng thêng. V× gi¸ trÞ cña s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®îc chÕ biÕn tõ g¹o cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ thµnh cña g¹o. V× vËy hiÖu qu¶ kinh tÕ thu ®îc sÏ rÊt cao.
3.3. S¶n xuÊt lóa g¹o phôc vô cho ngµnh ch¨n nu«i gia xóc, gia cÇm
Lóa g¹o lµ nguån cung cÊp thøc ¨n rÊt tèt cho gia xóc, gia cÇm. §èi víi níc ta trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nghÒ trång lóa rÊt ph¸t triÓn, n¨ng suÊt vµ s¶n lîng lóa g¹o kh«ng ng
