Chuyên đề Thực trạng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá trị sản phẩm xây lắp tại công ty xây dựng công trình giao thông 810
Thực hiện đường lối mà Đảng ta đã đề ra từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI, nền kinh tế nước ta đã có những chuyển biến lớn, từ một nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, từ đó hoà nhập nền kinh tế nước ta với kinh tế thế giới. Cùng với sự thay da đổi thịt của đất nước, ngành xây dựng cơ bản đã không ngừng phát triển và lớn mạnh. Một yêu cầu đặt ra của Đảng ta đối với ngành Xây dựng cơ bản là "Tiền ít mà làm được nhiều việc". Để đạt được yêu cầu đó, vấn đề đặt ra là làm sao để quản lý vốn một cách có hiệu quả nhất, khắc phục tình trạng lãng phí, thất thoát vốn trong điều kiện sản xuất kinh doanh xây lắp phải trải qua nhiều khâu như thiết kế, lập dự toán, thi công, nghiệm thu. Chính vì vậy việc hạch toán chi phí sản xuất (CPSX) và tính giá thành sản phẩm là một phần việc cơ bản của công tác hạch toán kế toán, có ý nghĩa quan trọng đối với các công ty xây lắp nói riêng và nền kinh tế nói chung. Trong điều kiện kinh tế xã hội hiện nay, chúng ta cần phải tăng cường công tác thẩm tra dự toán, kiểm tra trong xây dựng cơ bản trước khi thanh quyết toán công trình, kiên quyết loại bỏ các khoản chi phí không hợp lý nhằm tiết kiệm mọi khoản chi phí trong quá trình thi công, có như vậy doanh nghiệp xây dựng mới hạ được giá thành công trình, tăng được lợi nhuận. Việc thực hiện tốt công tác hạch toán CPSX và tính giá thành sản phẩm là cơ sở để giám đốc các hoạt động, từ đó khắc phục những sai sót, phát huy những tiềm năng đảm bảo cho công ty tồn tại và phát triển trong cơ chế hạch toán kinh doanh của nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay. Còn đối với nhà nước, công tác hạch toán CPSX và tính giá thành sản phẩm ở các công ty xây lắp là cơ sở để nhà nước kiểm soát vốn đầu tư xây dựng cơ bản và giám sát việc thực hiện nộp các khoản thuế của công ty vào ngân sách nhà nước. Để thực hiện được điều trên đòi hỏi công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ngày càng được hoàn thiện và nâng cao. Xuất phát từ những vấn đề trên và với mong muốn nghiên cứu tình hình thực tế công tác tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm hiện nay trong các doanh nghiệp xây lắp, tôi mạnh dạn đi vào nghiên cứu đề tài: "Hoàn thiện kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp xây lắp" trên cơ sở thực tế tại Công ty xây dựng công trình giao thông 810 thuộc Tổng công ty công trình giao thông 8- Bộ giao thông vận tải. Mục tiêu của chuyên đề là vận dụng lý luận về hạch toán CPSX và tính giá thành sản phẩm để nghiên cứu phân tích thực tiễn công tác hạch toán kế toán ở Công ty công trình giao thông 810, từ đó rút ra những tồn tại trong công tác hạch toán CPSX tại cơ sở, nhằm tìm ra phương hướng hoàn thiện công tác hạch toán kế toán ở đơn vị. Chuyên đề nghiên cứu gồm 3 chương. Chương I: Những lý luận chung về kế toán tập hợp chi phí sản xuất, tính giá thành sản phẩm tại các công ty xây lắp trong điều kiện hiện nay. ChươngII: Thực trạng công tác kế toán hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty công trình giao thông 810. Chương III: Các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm tại công ty Công trình giao thông 810. Trong quá trình nghiên cứu về lý luận và thực tiễn ở công ty để hoàn thành chuyên đề, em đã nhận được sự giúp đỡ tận tâm, nhiệt tình của cô giáo Nguyễn Quý và các cô chú, anh chị trong phòng Tài chính kế toán và các phòng ban khác trong Công ty. Cùng với sự nỗ lực của bản thân, nhưng do nhận thức và trình độ còn hạn chế, đặc biệt là các vấn đề trong thực tế phát sinh, hơn nữa thời gian thực tế chưa nhiều nên chuyên đề tốt nghiệp của em không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Em rất mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của các thầy cô giáo để em có điều kiện bổ xung nâng cao kiến thức cho mình nhằm phục vụ tốt hơn công tác thực tế sau này. Cuối cùng em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới cô giáo Nguyễn Quý, các cô chú, các anh chị trong phòng Tài chính kế toán và các phòng ban khác trong công ty đã giúp em hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp này.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Chuyên đề Thực trạng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá trị sản phẩm xây lắp tại công ty xây dựng công trình giao thông 810, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Môc lôc
Trang
Lêi nãi ®Çu
3
Ch¬ng I :Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay
5
I. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p ¶ng hëng ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
5
II. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¸n xuÊt
7
1. Chi phÝ s¶n xuÊt
7
2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
10
III. Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm
13
1.Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
13
2.Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
16
IV. §èi tîng tËp hîp CPSX vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
15
1. §èi tîng tËp hîp CPSX
17
2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
20
V. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
22
1. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
24
2. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
25
3. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
25
4. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
26
5. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
27
VI. C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang
27
1. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
32
2. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo s¶n lîng t¬ng ®¬ng
32
3. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc
32
VII. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh chñ yÕu
33
1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng
33
2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp
3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc
4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh tû lÖ
5. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh tæng céng chi phÝ
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh GTSP x©y l¾p t¹i c«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 810.
I. §Æc ®iÓm chung cña c«ng ty
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty
35
2. NhiÖm vô vµ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng SXKD cña c«ng ty
3. §Æc ®iÓm tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý vµ s¶n xuÊt trong c«ng ty
36
II. Thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n ë c«ng ty
40
1. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
46
2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
46
3.Më sæ c¸i c¸c tµi kho¶n
54
4. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
61
62
Ch¬ng III: NhËn xÐt vµ ®ãng gãp ý kiÕn vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty x©y dùng CTGT 810
76
I. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty x©y dùng CTGT 810
76
1. Nh÷ng u diÓm
76
2. Nh÷ng mÆt cßn tån t¹i
77
II. Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó gãp phÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty.
78
KÕt luËn
83
Lêi nãi ®Çu
Thùc hiÖn ®êng lèi mµ §¶ng ta ®· ®Ò ra tõ sau §¹i héi §¶ng lÇn thø VI, nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn lín, tõ mét nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc, tõ ®ã hoµ nhËp nÒn kinh tÕ níc ta víi kinh tÕ thÕ giíi. Cïng víi sù thay da ®æi thÞt cña ®Êt níc, ngµnh x©y dùng c¬ b¶n ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ lín m¹nh. Mét yªu cÇu ®Æt ra cña §¶ng ta ®èi víi ngµnh X©y dùng c¬ b¶n lµ "TiÒn Ýt mµ lµm ®îc nhiÒu viÖc". §Ó ®¹t ®îc yªu cÇu ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm sao ®Ó qu¶n lý vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, kh¾c phôc t×nh tr¹ng l·ng phÝ, thÊt tho¸t vèn trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh x©y l¾p ph¶i tr¶i qua nhiÒu kh©u nh thiÕt kÕ, lËp dù to¸n, thi c«ng, nghiÖm thu. ChÝnh v× vËy viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt (CPSX) vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét phÇn viÖc c¬ b¶n cña c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n, cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c¸c c«ng ty x©y l¾p nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung.
Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi hiÖn nay, chóng ta cÇn ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c thÈm tra dù to¸n, kiÓm tra trong x©y dùng c¬ b¶n tríc khi thanh quyÕt to¸n c«ng tr×nh, kiªn quyÕt lo¹i bá c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng hîp lý nh»m tiÕt kiÖm mäi kho¶n chi phÝ trong qu¸ tr×nh thi c«ng, cã nh vËy doanh nghiÖp x©y dùng míi h¹ ®îc gi¸ thµnh c«ng tr×nh, t¨ng ®îc lîi nhuËn.
ViÖc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¬ së ®Ó gi¸m ®èc c¸c ho¹t ®éng, tõ ®ã kh¾c phôc nh÷ng sai sãt, ph¸t huy nh÷ng tiÒm n¨ng ®¶m b¶o cho c«ng ty tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta hiÖn nay. Cßn ®èi víi nhµ níc, c«ng t¸c h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c c«ng ty x©y l¾p lµ c¬ së ®Ó nhµ níc kiÓm so¸t vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn nép c¸c kho¶n thuÕ cña c«ng ty vµo ng©n s¸ch nhµ níc.
§Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu trªn ®ßi hái c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn vµ n©ng cao.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn vµ víi mong muèn nghiªn cøu t×nh h×nh thùc tÕ c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hiÖn nay trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, t«i m¹nh d¹n ®i vµo nghiªn cøu ®Ò tµi: "Hoµn thiÖn kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p" trªn c¬ së thùc tÕ t¹i C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 810 thuéc Tæng c«ng ty c«ng tr×nh giao th«ng 8- Bé giao th«ng vËn t¶i.
Môc tiªu cña chuyªn ®Ò lµ vËn dông lý luËn vÒ h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó nghiªn cøu ph©n tÝch thùc tiÔn c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n ë C«ng ty c«ng tr×nh giao th«ng 810, tõ ®ã rót ra nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c h¹ch to¸n CPSX t¹i c¬ së, nh»m t×m ra ph¬ng híng hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n ë ®¬n vÞ.
Chuyªn ®Ò nghiªn cøu gåm 3 ch¬ng.
Ch¬ng I:
Nh÷ng lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c¸c c«ng ty x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
Ch¬ngII:
Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i C«ng ty c«ng tr×nh giao th«ng 810.
Ch¬ng III:
C¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty C«ng tr×nh giao th«ng 810.
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn ë c«ng ty ®Ó hoµn thµnh chuyªn ®Ò, em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì tËn t©m, nhiÖt t×nh cña c« gi¸o NguyÔn Quý vµ c¸c c« chó, anh chÞ trong phßng Tµi chÝnh kÕ to¸n vµ c¸c phßng ban kh¸c trong C«ng ty. Cïng víi sù nç lùc cña b¶n th©n, nhng do nhËn thøc vµ tr×nh ®é cßn h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c vÊn ®Ò trong thùc tÕ ph¸t sinh, h¬n n÷a thêi gian thùc tÕ cha nhiÒu nªn chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. Em rÊt mong nhËn ®îc sù chØ b¶o, gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó em cã ®iÒu kiÖn bæ xung n©ng cao kiÕn thøc cho m×nh nh»m phôc vô tèt h¬n c«ng t¸c thùc tÕ sau nµy.
Cuèi cïng em xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi c« gi¸o NguyÔn Quý, c¸c c« chó, c¸c anh chÞ trong phßng Tµi chÝnh kÕ to¸n vµ c¸c phßng ban kh¸c trong c«ng ty ®· gióp em hoµn thµnh chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy.
Ch¬ng I
nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay
I. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt c«ng nghiÖp. So víi c¸c ngµnh kh¸c, x©y dùng c¬ b¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kü thuËt ®Æc trng, ®îc thÓ hiÖn rÊt râ ë s¶n phÈm x©y l¾p vµ qu¸ tr×nh s¸ng t¹o ra s¶n phÈm cña ngµnh.
S¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n ®¶m b¶o viÖc më réng vµ t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh cho nÒn kinh tÕ quèc d©n th«ng qua c¸c h×nh thøc nh : X©y dùng míi, x©y dùng l¹i kh«i phôc vµ söa ch÷a c¸c c«ng tr×nh d©n dông nh ®êng x¸, cÇu cèng, bÕn c¶ng, s©n bay, nhµ ga, trêng häc, bÖnh viÖn...
§Æc ®iÓm cña ngµnh x©y l¾p lµ s¶n phÈm cã qui m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, thêi gian sö dông l©u dµi, gi¸ trÞ lín... S¶n phÈm x©y l¾p rÊt ®a d¹ng nhng l¹i mang tÝnh ®¬n chiÕc, mçi c«ng tr×nh ®îc x©y l¾p theo mét thiÕt kÕ kü thuËt riªng, cã gi¸ trÞ dù to¸n riªng vµ t¹i mét ®Þa ®iÓm cè ®Þnh .
Qu¸ tr×nh tõ khëi c«ng x©y l¾p cho ®Õn khi c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao ®a vµo sö dông thêng lµ rÊt dµi; nã phô thuéc vµo qui m« vµ tÝnh chÊt phøc t¹p cña c«ng tr×nh. Qu¸ tr×nh thi c«ng ®îc chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n: chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn thi c«ng, thi c«ng x©y dùng, l¾p ®Æt kÕt cÊu vµ c¸c thiÕt bÞ kü thuËt phôc vô cho ®èi tîng ®Çu t, hoµn thiÖn c«ng tr×nh ...
Mçi gian ®o¹n thi c«ng l¹i bao gåm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau, khèi lîng c«ng viÖc thi c«ng chñ yÕu ®îc tiÕn hµnh ë ngoµi trêi nªn chÞu ¶nh hëng lín cña c¸c ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn nh: ma, giã, b·o, lôt. Qu¸ tr×nh vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt trong thi c«ng kh«ng æn ®Þnh, cã tÝnh lu ®éng cao, lu«n biÕn ®éng theo ®Þa ®iÓm x©y l¾p vµ theo tõng gian ®o¹n thi c«ng cña tõng c«ng tr×nh.
Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn lµm cho viÖc tæ chøc, qu¶n lý vµ h¹ch to¸n trong x©y dùng c¬ b¶n kh¸c víi qu¸ tr×nh nµy ë c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. Cô thÓ lµ mçi c«ng tr×nh ®Òu ®îc tiÕn hµnh thi c«ng theo ®¬n ®Æt hµng riªng, phô thuéc vµo yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ thiÕt kÕ kü thuËt cña c«ng tr×nh ®ã. S¶n phÈm x©y l¾p ph¶i lËp dù to¸n, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i so s¸nh víi dù to¸n, lÊy dù to¸n lµm thíc ®o. Khi thùc hiÖn c¸c ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng ®¬n vÞ x©y l¾p ph¶i ®¶m b¶o bµn giao ®óng tiÕn ®é, ®óng thiÕt kÕ kü thuËt, ®¶m b¶o chÊt lîng c«ng tr×nh.
II. chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
1. Chi phÝ s¶n xuÊt
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty x©y dùng lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi mét c¸ch cã ý thøc, cã môc ®Ých cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo, s¶n xuÊt t¹o thµnh c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh nhÊt ®Þnh.
C¸c yÕu tè vÒ t liÖu s¶n xuÊt, ®èi tîng lao ®éng (biÓu hiÖn cô thÓ lµ c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸) díi sù t¸c ®éng cã môc ®Ých cña søc lao ®éng (biÓu hiÖn lµ hao phÝ vÒ lao ®éng sèng) qua qu¸ tr×nh biÕn ®æi sÏ trë thµnh c¸c s¶n phÈm. §Ó ®o lêng c¸c hao phÝ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong tõng thêi kú ho¹t ®éng lµ bao nhiªu nh»m tæng hîp, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ®Çu ra, phôc vô yªu cÇu qu¶n lý th× mäi hao phÝ cuèi cïng ®Òu ®îc biÓu hiÖn b»ng thíc ®o tiÒn tÖ vµ ®îc gäi lµ CPSX kinh doanh.
Qu¸ tr×nh sö dông c¸c yÕu tè c¬ b¶n trong s¶n xuÊt ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp ph¶i chi nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt t¬ng øng; t¬ng øng víi viÖc sö dông TSC§ lµ chi phÝ khÊu hao TSC§; t¬ng øng víi viÖc sö dông nguyªn, nhiªn vËt liÖu lµ nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn, nhiªn, vËt liÖu; t¬ng øng víi viÖc sö dông lao ®éng lµ tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, BHYT, KPC§).
Nh vËy, CPSX trong c«ng ty x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c mµ c«ng ty ®· bá ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt thi c«ng trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
VÒ mÆt lîng chi phÝ s¶n xuÊt phô thuéc vµo 2 yÕu tè :
Khèi lîng lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt ®· bá ra trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh.
- TiÒn l¬ng cña mét ®¬n vÞ lao ®éng ®· hao phÝ vµ gi¸ c¶ t liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ thêng xuyªn biÕn ®éng, muèn lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng bÞ l¹c hËu th× viÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, h¬n n÷a viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi gi¸ thµnh thùc tÕ sÏ gióp cho c«ng ty b¶o toµn vèn theo yªu cÇu cña chÕ ®é qu¶n lý kinh tÕ hiÖn nay.
2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
§èi víi mét c«ng ty x©y l¾p, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i vµ cã néi dung kinh tÕ kh¸c nhau, môc ®Ých vµ c«ng dông cña chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thi c«ng còng kh¸c nhau, yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi tõng lo¹i chi phÝ còng kh¸c nhau. ViÖc qu¶n lý s¶n xuÊt, tµi chÝnh, qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ dùa vµo sè liÖu ph¶n ¸nh tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt mµ cßn ph¶i c¨n cø vµo sè liÖu cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ riªng biÖt, ®Ó phôc vô cho yªu cÇu kiÓm tra vµ ph©n tÝch toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt hoÆc tõng yÕu tè chi phÝ ban ®Çu cña chóng theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, theo tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ tõng n¬i chÞu chi phÝ.
Ph©n lo¹i chi phÝ mét c¸ch hîp lý, khoa häc kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, mµ cßn lµ c¬ së cña kÕ ho¹ch ho¸, kiÓm tra vµ ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt cña toµn c«ng ty, thóc ®Èy viÖc tiÕt kiÖm hîp lý chi phÝ s¶n xuÊt, ph¸t huy h¬n n÷a vai trß cña kÕ to¸n ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c«ng ty.
Tïy theo yªu cÇu qu¶n lý, ®èi tîng cung cÊp th«ng tin mµ chi phÝ s¶n xuÊt ®îc ph©n lo¹i theo c¸c c¸ch sau :
2.1 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, ngêi ta dùa vµo néi dung kinh tÕ vµ h×nh th¸i nguyªn thuû ®Ó s¾p xÕp chóng vµo môc ®Ých vµ ®Æc ®iÓm chÞu phÝ. C¸c yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ®îc qui ®Þnh thèng nhÊt riªng cho mçi ngµnh kinh tÕ, vµ ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ c¬ b¶n sau:
Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ... mµ c«ng ty ®· dïng ®Ó s¶n xuÊt trong kú (lo¹i trõ gi¸ trÞ dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi cïng víi nhiªn liÖu, ®éng lùc).
Chi phÝ nh©n c«ng bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng ph¶i tr¶, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, BHYT, KPC§) cña c¸n bé c«ng nh©n viªn tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong c«ng ty.
Chi phÝ khÊu hao TSC§ ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao TSC§ ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng ty ph¶i bá ra ®Ó chi tr¶ cho khèi lîng lao vô, dÞch vô mua vµ thuª ngoµi nh tiÒn ®iÖn, tiÒn níc.
Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn lµ toµn bé sè chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ngoµi 4 yÕu tè chi phÝ ®· nªu trªn.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ cã t¸c dông rÊt lín trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, nã cho biÕt kÕt cÊu, tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè chi phÝ ë b¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh, cung cÊp tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t, kÕ ho¹ch quü l¬ng, tÝnh to¸n nhu cÇu vèn lu ®éng cho kú sau.
Ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng bao gåm nhiÒu lÜnh vùc ho¹t ®éng kh¸c nhau. Do vËy c¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông cña tõng chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®îc chia thµnh :
Chi phÝ chÕ t¹o sÈn phÈm lµ toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc qu¶n lý phôc vô s¶n xuÊt trong ph¹m vi c¸c ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt bao gåm chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung.
Chi phÝ b¸n hµng lµ toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc tiªu thô, b¸n s¶n phÈm hµng ho¸. C¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh ngoµi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn cßn ®îc gäi lµ chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt.
Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ toµn bé chi phÝ phôc vô vµ qu¶n lý chung c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý kh¸c.
Chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kh¸c ngoµi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n cña doanh nghiÖp bao gåm chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ chi phÝ ho¹t ®éng bÊt thêng.
H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm tËp trung vµo 4 néi dung cô thÓ cña chi phÝ s¶n xuÊt. Trong c«ng ty x©y l¾p, néi dung cô thÓ cña tõng chi phÝ ®ã nh sau:
+ Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ toµn bé nh÷ng chi phÝ ®· tÝnh ®Õn hiÖn trêng x©y l¾p cña c¸c nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, vËt kÕt cÊu, vËt liÖu lu©n chuyÓn (v¸n, khu«n, ®µ gi¸o...), b¸n thµnh phÈm cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm x©y l¾p. Chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp kh«ng bao gåm chi phÝ vËt liÖu ®· xuÊt dïng cho s¶n xuÊt chung.
+ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm tiÒn l¬ng c¬ b¶n, c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng, l¬ng phô cã tÝnh chÊt æn ®Þnh cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp cÇn thiÕt cho viÖc hoµn thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
+ Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ phôc vô cho qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c¸c lo¹i lao vô, dÞch vô ë c¸c tæ ®éi s¶n xuÊt. C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho toµn bé c«ng nh©n viªn chøc tõng bé phËn, tõng ®éi vµ toµn bé tiÒn ¨n ca cña ®éi, bé phËn.
Do ®Æc thï lµ ngµnh x©y dùng c¬ b¶n nªn ngoµi c¸c kho¶n môc chi phÝ trªn ë c¸c c«ng ty x©y l¾p cßn cã thªm kho¶n môc chi phÝ m¸y thi c«ng. (Theo quyÕt ®Þnh sè 1864-1998/BTC ngµy 16/12/1998).
+ Chi phÝ m¸y thi c«ng: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ cho viÖc sö dông xe, m¸y thi c«ng ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, gåm chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng, chi phÝ thêng xuyªn m¸y thi c«ng, ®éng lùc, tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y vµ chi phÝ kh¸c cña m¸y thi c«ng.
Ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých vµ c«ng dông kinh tÕ cã t¸c dông phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó thµnh lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau.
Ngoµi 2 c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu trªn, chi phÝ s¶n xuÊt cßn ®îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nh :
+ Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi qui m« s¶n xuÊt, khèi lîng s¶n phÈm cña c«ng viÖc trong kú. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia lµm 2 lo¹i: chi phÝ kh¶ biÕn vµ chi phÝ bÊt biÕn .
Chi phÝ kh¶ biÕn lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè, vÒ tû lÖ so víi khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh, ch¼ng h¹n nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. CÇn lu ý r»ng, c¸c chi phÝ biÕn ®æi nÕu tÝnh trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× l¹i cã tÝnh cè ®Þnh.
Chi phÝ bÊt biÕn lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè so víi khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh, ch¼ng h¹n c¸c chi phÝ vÒ khÊu hao TSC§, chi phÝ thuª mÆt b»ng, ph¬ng tiÖn kinh doanh. C¸c chi phÝ nµy nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× l¹i biÕn ®æi nÕu sè lîng s¶n phÈm thay ®æi.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông lín ®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh.
+ NÕu ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ víi ®èi tîng chøa chi phÝ th× chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa ®èi víi vÖc x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng mét c¸ch ®óng ®¾n, hîp lý.
+ Khi ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung cÊu thµnh, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia lµm 2 lo¹i: chi phÝ ®¬n nhÊt vµ chi phÝ tæng hîp. ý nghÜa cña c¸ch ph©n lo¹i nµy lµ gióp cho viÖc nhËn thøc vÞ trÝ cña tõng lo¹i chi phÝ trong viÖc h×nh thµnh s¶n phÈm ®Ó tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thÝch hîp víi tõng lo¹i.
Mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cã ý nghÜa riªng phôc vô cho tõng yªu cÇu qu¶n lý vµ tõng ®èi tîng cung cÊp th«ng tin cô thÓ nhng chóng lu«n bæ xung cho nhau nh»m qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nhÊt vÒ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi doanh nghiÖp ë tõng thêi kú nhÊt ®Þnh .
Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm
1 Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
Trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp muèn ®øng v÷ng trong c¹nh tranh vµ muèn cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Òu ph¶i quan t©m tíi gi¸ thµnh vµ chÊt lîng s¶n phÈm dÓ lµm sao cho chÊt lîng s¶n phÈm tèt, gi¸ thµnh s¶n phÈm h¹. Trong c¸c c«ng ty x©y l¾p, gi¸ thµnh dù to¸n chÝnh lµ gi¸ tiªu thô s¶n phÈm. V× vËy, b»ng mäi c¸ch c«ng ty ph¶i cè g¾ng h¹ gi¸ thµnh thùc tÕ ®Ó t¨ng lîi nhuËn.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé hao phÝ vµ lao ®éng vËt ho¸ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã liªn quan tíi khèi lîng x©y l¾p ®· hoµn thµnh. S¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ kÕt cÊu c«ng viÖc hoÆc giai ®o¹n c«ng viÖc cã thiÕt kÕ vµ tÝnh dù to¸n riªng, cã thÓ lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé. Gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cuèi cïng cña s¶n xuÊt x©y l¾p.
Gi¸ thµnh cña s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®
