Đề tài Bàn về cách tính khấu hao tài sản cố định và hạch toán khấu hao tài sản cố định theo chế độ hiện hành trong các doanh nghiệp

Lêi nãi ®Çu c ã thÓ nãi, tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù sèng cßn cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi doanh nghiÖp, TSC§ lµ t­ liÖu lao ®éng ®Ó con ng­êi t¸c ®éng ®Õn ®èi t­îng lao ®éng, lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó gi¶m c­êng ®é lao ®éng vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, nã thÓ hiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt, tr×nh ®é c«ng nghÖ, n¨ng lùc vµ thÕ m¹nh cña doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt kinh doanh. Trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, khoa häc kü thuËt trë thµnh n¨ng lùc s¶n xuÊt th× TSC§ lµ yÕu tè quan träng ®Ó t¹o nªn c¸c thÕ m¹nh c¹nh tranh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. TSC§ lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Kh¸c víi ®èi t­îng lao ®éng, TSC§ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt cho ®Õn lóc h­ háng. V× thÕ doanh nghiÖp ph¶i t×m c¸ch thu håi l¹i vèn ®Ó t¸i ®Çu t­ TSC§ b»ng c¸ch trÝch khÊu hao. Râ rµng, viÖc tÝnh vµ trÝch khÊu hao TSC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn chi phÝ, lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, mÆt kh¸c nã ¶nh h­ëng c¶ viÖc thÓ hiÖn tµi s¶n cña doanh nghiÖp trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. ViÖc tÝnh khÊu hao cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh theo nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau. ViÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p nµo lµ tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña nhµ n­íc vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­îc lùa chän ph¶i ®¶m b¶o thu håi vèn nhanh, ®Çy ®ñ vµ phï hîp víi kh¶ n¨ng trang tr¶i cña doanh nghiÖp Do nhËn biÕt ®­îc tÇm quan träng cña viÖc tÝnh vµ trÝch khÊu hao TSC§, em ®· thùc hiÖn ®Ò ¸n m«n häc víi ®Ò tµi: “bµn vÒ c¸ch tÝnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ h¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh theo chÕ ®é hiÖn hµnh trong c¸c doanh nghiÖp.” Néi dung ®Ò ¸n gåm ba phÇn: PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ khÊu hao TSC§. PhÇn II: Thùc tr¹ng khÊu hao TSC§. PhÇn III: KiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é tÝnh khÊu hao vµ h¹ch to¸n khÊu hao trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. PhÇn mét: C¬ së lý luËn vÒ khÊu hao TSC§ 1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, ph©n lo¹i vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n TSC§ 1.1. Kh¸i niÖm TSC§. TSC§ lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng chñ yÕu lµm tho¶ m·n ®ång thêi c¸c tiªu chuÈn sau: + Cã lîi Ých kinh tÕ trong t­¬ng lai. + Nguyªn gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy + Tho¶ m·n tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh (Theo QuyÕt ®Þnh 206/2003/ Q§-BTC ngµy12 th¸ng 12 n¨m 2003 cña Bé Tµi ChÝnh th× TSC§ ph¶i cã gi¸ trÞ tõ 10.000.000 ®ång trë lªn). + Thêi gian sö dông lµ tõ mét n¨m trë lªn. 1.2. §Æc ®iÓm cña TSC§. TSC§ lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông dµi. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Kh¸c víi ®èi t­îng lao ®éng, TSC§ tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn khi h­ háng. 1.3. Ph©n lo¹i TSC§. TSC§ cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø cã ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý kh¸c nhau. §Ó viÖc tÝnh khÊu hao TSC§ ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch hîp lý, chÝnh x¸c th× sù ph©n lo¹i TSC§ lµ cÇn thiÕt. Nhê vµo viÖc ph©n lo¹i chóng ta sÏ biÕt ®­îc chÊt l­îng, c¬ cÊu cña tõng TSC§ hiÖn cã trong doanh nghiÖp ®Ó tõ ®ã cã thÓ ®­a ra c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tèt: nh­ ®­a ra tû lÖ khÊu hao, gi¸ trÞ n¨m sö dông... ®Ó thay ®æi, cËp nhËt c«ng nghÖ míi, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, khuyÕn khÝch tiªu thô s¶n xuÊt. C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña TSC§ trong doanh nghiÖp, doanh nghiÖp tiÕn hµnh ph©n lo¹i TSC§ theo c¸c tiªu thøc sau: Ph©n lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i cã: + TSC§ h÷u h×nh: lµ nh÷ng TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ bao gåm: . Nhµ cöa vËt, kiÕn tróc . M¸y mãc, thiÕt bÞ . Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i . ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý . V­ên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc, sóc vËt cho s¶n phÈm . TSC§ h÷u h×nh kh¸c + TSC§ v« h×nh: lµ TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nh­ng cã gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông bao gåm: . QuyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n . QuyÒn ph¸t hµnh . B¶n quyÒn, b»ng s¸ng chÕ . Nh·n hiÖu hµng ho¸ . PhÇn mÒm m¸y tÝnh nÕu phÇn mÒm ®éc lËp víi phÇn cøng . GiÊy phÐp vµ giÊy nh­îng quyÒn . TSC§ v« h×nh kh¸c Ph©n lo¹i TSC§ theo quyÒn së h÷u cã: + TSC§ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp: lµ nh÷ng TSC§ do nhµ n­íc cÊp hoÆc do c¸c c¸ nh©n, cæ ®«ng gãp vèn khi thµnh lËp doanh nghiÖp hoÆc mua b»ng nguån vèn bæ sung cña doanh nghiÖp. + TSC§ ®i thuª: lµ TSC§ kh«ng thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp chØ cã quyÒn sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ghi trong hîp ®ång thuª (TSC§ thuª tµi chÝnh vµ TSC§ thuª ho¹t ®éng). - Ph©n lo¹i theo t×nh h×nh sö dông: + TSC§ sö dông cho ho¹t ®éng kinh doanh + TSC§ sö dông cho phóc lîi, sù nghiÖp, cho ch­¬ng tr×nh dù ¸n + TSC§ b¶o qu¶n hé, gi÷ hé nhµ n­íc + TSC§ sö dông cho ho¹t ®éng kh¸c + TSC§ chê thanh lý - Ph©n lo¹i TSC§ theo nguån h×nh thµnh cã: + TSC§ ®­îc ®Çu t­ b»ng nguån vèn ng©n s¸ch + TSC§ ®­îc ®Çu t­, mua s¾m b»ng nguån vèn bæ sung (quü phóc lîi, quü ®Çu t­ ph¸t triÓn) + TSC§ ®­îc ®Çu t­, mua s¾m b»ng nguån vèn vay + TSC§ ®­îc ®Çu t­, mua s¾m b»ng nguån vèn liªn doanh 1.4. NhiÖm vô h¹ch to¸n TSC§. H¹ch to¸n TSC§ ph¶i ®¶m b¶o c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau: - Theo dâi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c t×nh h×nh t¨ng, gi¶m TSC§ c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ sè l­îng tµi s¶n hiÖn cã trong ph¹m vi toµn bé ®¬n vÞ còng nh­ ë tõng bé phËn sö dông. -TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c khÊu hao TSC§ vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo møc ®é hao mßn cu¶ tµi s¶n vµ chÕ ®é quy ®Þnh. - TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ söa ch÷a TSC§. - Tham gia kiÓm tra ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vµ yªu cÇu b¶o qu¶n vèn. - TiÕn hµnh ph©n tÝch sö dông vµ hiÖu qu¶ sö dông TSC§. 2. Hao mßn, khÊu hao TSC§. 2.1.Hao mßn TSC§. Trong qu¸ tr×nh sö dông, TSC§ sÏ mÊt dÇn tÝnh h÷u Ých cña nã, sù mÊt dÇn tÝnh h÷u Ých ®ã gäi lµ hao mßn. Hao mßn TSC§ lµ sù gi¶m dÇn gi¸ trÞ cña TSC§ do tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh, do bµo mßn cña tù nhiªn, do tiÕn bé kü thuËt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña TSC§.Khi sö dông TSC§, tuy r»ng nã vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu nh­ng thùc tÕ ®· gi¶m dÇn gi¸ trÞ do chuyÓn phÇn hao mßn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm. PhÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ (c¶ h÷u h×nh vµ v« h×nh) ®­îc tÝnh vµo c¸c ®èi t­îng sö dông TSC§ vµ h×nh thµnh nªn nguån vèn khÊu hao TSC§. Thùc tÕ cã hai lo¹i hao mßn TSC§: - Hao mßn h÷u h×nh: lµ sù hao mßn vËt lû trong qu¸ tr×nh sö dông do bÞ cä s¸t, bÞ ¨n mßn, bÞ h­ háng tõng bé phËn. Hao mßn h÷u h×nh cña TSC§ diÔn ra ë hai d¹ng sau: + Hao mßn d­íi d¹ng kü thuËt xÈy ra trong qu¸ tr×nh sö dông. + Hao mßn do t¸c ®éng cña thiªn nhiªn (®é Èm, h¬i n­íc, kh«ng khÝ), hao mßn nµy x¶y ra th­êng xuyªn vµ kh«ng phô thuéc vµo viÖc sö dông. Do cã hao mßn h÷u h×nh nªn TSC§ mÊt dÇn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông ban ®Çu, tæn thÊt trªn thùc thÓ TSC§. §iÒu ®ã lµm cho hiÖu suÊt cña TSC§ gi¶m dÇn vµ cuèi cïng bÞ h­ háng cÇn ph¶i thanh lý vµ thay thÕ b»ng TSC§ kh¸c. - Hao mßn v« h×nh: lµ sù gi¶m gi¸ trÞ cña TSC§ do tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, hao mßn lo¹i nµy kh«ng kÌm theo sù gi¶m thÊp vÒ gi¸ trÞ sö dông. Nhê khoa häc kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn, viÖc øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo ho¹t ®éng kinh tÕ cµng nhanh vµ quy m« lín th× TSC§ ®­îc s¶n xuÊt cµng cã nhiÒu tÝnh n¨ng víi n¨ng suÊt cao vµ chi phÝ thÊp lµm cho TSC§ cò bÞ mÊt gi¸, l¹c hËu so víi c«ng nghÖ míi. Qua nghiªn cøu hao mßn TSC§ ta thÊy gi¶m gi¸ TSC§ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan do ®ã ph¶i thu håi vèn ®Çu t­ ë TSC§ t­¬ng øng víi gi¸ trÞ hao mßn ®Ó t¹o nguån vèn t¸i ®Çu t­ TSC§. 2.2. KhÊu hao TSC§. KhÊu hao TSC§ lµ ph©n bæ mét c¸ch hîp lý, khoa häc nguyªn gi¸ TSC§ vµo chi phÝ kinh doanh th«ng qua thêi gian sö dông TSC§.Thùc chÊt khÊu hao TSC§ lµ h×nh thøc thu håi vèn cè ®Þnh ë TSC§ t­¬ng øng víi gi¸ trÞ hao mßn trong s¶n xuÊt kinh doanh. PhÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ ®­îc chuyÓn dÞch vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm míi s¶n xuÊt ra th«ng qua viÖc trÝch khÊu hao TSC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo nh÷ng tû lÖ khÊu hao kh¸c nhau ®èi víi mçi lo¹i TSC§. VÒ ph­¬ng diÖn kÕ to¸n, khÊu hao lµ viÖc ghi nhËn sù gi¶m gi¸ cña TSC§. VÒ ph­¬ng diÖn kinh tÕ, khÊu hao cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc gi¸ trÞ thùc cña tµi s¶n, ®ång thêi lµm gi¶m lîi nhuËn rßng cña doanh nghiÖp. VÒ ph­¬ng diÖn tµi chÝnh, khÊu hao lµ mét ph­¬ng tiÖn tµi trî gióp cho doanh nghiÖp thu ®­îc bé phËn gi¸ trÞ ®· mÊt cña TSC§. VÒ ph­¬ng diÖn thuÕ kho¸, khÊu hao lµ mét kho¶n chi phÝ ®­îc trõ vµo lîi tøc chÞu thuÕ. VÒ ph­¬ng diÖn kÕ to¸n, khÊu hao lµ sù ghi nhËn gi¶m gi¸ cña TSC§. 2.3. Mèi quan hÖ gi÷a hao mßn vµ khÊu hao. §Ó thu håi gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§, ng­êi ta tiÕn hµnh trÝch khÊu hao phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm ra. Do vËy, hao mßn quyÕt ®Þnh khÊu hao vµ cã hao mßn th× míi cã khÊu hao. Hao mßn lµ mét hiÖn t­îng kh¸ch quan lµm gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña TSC§, hao mßn lµ mét kh¸i niÖm tr×u t­îng vµ kh«ng dù ®o¸n ®­îc. Cßn khÊu hao lµ mét biÖn ph¸p chñ quan trong qu¶n lý nh»m thu håi gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§. KhÊu hao lµ mét kh¸i niÖm cô thÓ, trong kÕ to¸n dïng khÊu hao ®Ó ph¶n ¸nh hao mßn. PhÇn hai: Thùc tr¹ng khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§. KhÊu hao TSC§ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, viÖc sö dông ph­¬ng ph¸p tÝnh trÝch khÊu hao hîp lý hay kh«ng hîp lý cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sù chÝnh x¸c cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.ViÖc tÝnh khÊu hao cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh theo nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau Sau ®©y lµ néi dung mét sè ph­¬ng ph¸p khÊu hao phæ biÕn hiÖn nay: 1.1. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng. Ph­¬ng ph¸p nµy c¨n cø vµo nguyªn gi¸ vµ tû lÖ khÊu hao TSC§ ®Ó tÝnh ra møc khÊu hao, tû lÖ khÊu hao nµy do Nhµ n­íc quy ®Þnh cô thÓ. Nh­ng ®èi víi mét sè doanh nghiÖp do yªu cÇu s¶n xuÊt cã tû lÖ khÊu hao cao h¬n theo yªu cÇu ®Ó hoµn vèn. C¨n cø c¸c quy ®Þnh trong ChÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 206/2003/Q§-BTC, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña TSC§. X¸c ®Þnh møc tÝnh khÊu hao trung b×nh hµng n¨m cho tµi s¶n cè ®Þnh theo c«ng thøc sau ®©y: Møc trÝch khÊu hao trung b×nh hµng n¨m cña TSC§ = Nguyªn gi¸ cña TSC§ Thêi gian sö dông NÕu doanh nghiÖp trÝch khÊu hao cho tõng th¸ng th× lÊy sè khÊu hao ph¶i trÝch c¶ n¨m chia cho 12 th¸ng. Trong thùc tÕ, tû lÖ khÊu hao ®­îc Nhµ n­íc quy ®Þnh s½n cho tõng lo¹i, tõng nhãm TSC§, nh­ng doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña m×nh ®Ó n©ng cao tû lÖ khÊu hao trong giíi h¹n cho phÐp, ®¶m b¶o kh«ng lµm gi¸ thµnh qu¸ cao, ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ b¸n vµ tiªu thô s¶n phÈm. Tr­êng hîp thêi gian sö dông hay nguyªn gi¸ cña TSC§ thay ®æi, doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh l¹i møc trÝch khÊu hao trung b×nh cña TSC§ b»ng c¸ch lÊy gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n chia (:) cho thêi gian sö dông x¸c ®Þnh l¹i hoÆc thêi gian sö dông cßn l¹i (®­îc x¸c ®Þnh lµ chªnh lÖch gi÷a thêi gian sö dông ®· ®¨ng ký trõ thêi gian ®· sö dông) cña TSC§. Møc trÝch khÊu hao cho n¨m cuèi cïng cña thêi gian sö dông TSC§ ®­îc x¸c ®Þnh lµ hiÖu sè gi÷a nguyªn gi¸ TSC§ vµ sè khÊu hao luü kÕ ®· thùc hiÖn ®Õn n¨m tr­íc n¨m cuèi cïng cña TSC§ ®ã. Khi söa ch÷a n©ng cÊp TSC§ lµm t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ th× møc khÊu hao míi trÝch hµng th¸ng thay ®æi vµ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Møc khÊu hao ph¶i trÝch trong th¸ng = Gi¸ trÞ cßn l¹i tr­íc khi n©ng cÊp + Gi¸ trÞ n©ng cÊp Sè n¨m ­íc tÝnh sö dông sau khi n©ng cÊp x 12 Kh¸c víi quy ®Þnh theo QuyÕt ®Þnh 166/1999/Q§-BTC lµ viÖc thùc hiÖn khÊu hao TSC§ ®­îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c trßn th¸ng, TSC§ t¨ng trong th¸ng nµy th× th¸ng sau míi tÝnh khÊu hao, TSC§ gi¶m trong th¸ng nµy th× th¸ng sau míi th«i tÝnh khÊu hao. Theo quy ®Þnh míi t¹i QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/ Q§-BTC ®­îc ¸p dông tõ n¨m tµi chÝnh 2004 th× viÖc trÝch hoÆc th«i trÝch khÊu hao TSC§ ®­îc thùc hiÖn b¾t ®Çu tõ ngµy (theo sè ngµy cña th¸ng) mµ TSC§ t¨ng, gi¶m, hoÆc ngõng tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh. Do ®ã, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh møc trÝch khÊu hao dèi víi nh÷ng TSC§ ®­a vµo sö dông tr­íc ngµy 01/01/2004 nh­ sau: - C¨n cø c¸c sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n, hå s¬ cña TSC§ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña TSC§. - X¸c ®Þnh thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§ theo c«ng thøc sau: T = T2( 1- t1/T1) Trong ®ã: T: Thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§ T1: Thêi gian sö dông cña TSC§ x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh t¹i Phô lôc1 ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 166/1999/Q§-BTC. T2: Thêi gian sö dông cña TSC§ x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh t¹i Phô lôc 1 ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§-BTC. t1: Thêi gian thùc tÕ ®· trÝch khÊu hao cña TSC§. - X¸c ®Þnh møc trÝch khÊu hao hµng n¨m (cho nh÷ng n¨m cßn l¹i cña TSC§) nh­ sau: Møc trÝch khÊu hao trung b×nh hµng n¨m cña TSC§ = Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ Thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§ - Møc trÝch khÊu hao trung b×nh hµng th¸ng b»ng sè khÊu hao ph¶i trÝch c¶ n¨m chia cho 12 th¸ng. Môc ®Ých cña viÖc kÕ to¸n chi phÝ khÊu hao lµ tÝnh mét phÇn chi phÝ hîp lý cña TSC§ cho mçi kú kÕ to¸n sö dông TSC§ ®ã. Ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao theo ®­êng th¼ng tÝnh mét phÇn nh­ nhau cho mét kú kÕ to¸n, ph­¬ng ph¸p nµy cè ®Þnh møc khÊu hao theo thêi gian, do ®ã sè tiÒn khÊu hao ®­îc ph©n bæ ®Òu ®Æn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm trong suèt thêi gian sö dông TSC§ nªn cã t¸c dông thóc ®Èy doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm th× ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao nµy còng cßn tån t¹i nh÷ng nh­îc ®iÓm: - Do ¸p dông tû lÖ khÊu hao nh­ nhau nªn viÖc thu håi vèn chËm ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ®æi míi c«ng nghÖ, t¸i ®Çu t­ TSC§, thêi gian thu håi vèn l©u nªn kh«ng theo kÞp hao mßn thùc tÕ, nhÊt lµ hao mßn v« h×nh (do tiÕn bé khoa häc nªn rÊt khã x¸c ®Þnh ®­îc) lµm gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n so víi gi¸ trÞ trªn sæ kÕ to¸n, viÖc thu håi vèn l©u còng ®ång nghÜa víi viÖc t¨ng chi phÝ b¶o qu¶n, cÊt tr÷ vµ qu¶n lý TSC§, th­êng xuyªn ph¶i kiÓm tra ®¸nh gi¸ hiÖu suÊt ho¹t ®éng cña TSC§ ®Ó cã ph­¬ng ¸n kÞp thêi nh­ söa ch÷a, n©ng cÊp. NÕu TSC§ ®­îc sö dông víi c«ng suÊt nh­ nhau trong mçi kú kÕ to¸n th× ph­¬ng ph¸p nµy ph©n bæ rÊt c«ng b»ng tæng chi phÝ khÊu hao vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh­ng trong thùc tÕ cã nhiÒu ngµnh, viÖc sö dông TSC§ thay ®æi rÊt nhiÒu tõ kú kÕ to¸n nµy sang kú kÕ to¸n kh¸c nªn møc trÝch khÊu hao hµng th¸ng kh«ng ph¶n ¸nh ®óng víi gi¸ trÞ TSC§ tham gia vµo ho¹t ®éng lµm cho kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ¶nh h­ëng ®Õn nhiÒu quyÕt ®Þnh ®èi víi doanh nghiÖp. ViÖc trÝch khÊu hao Ýt h¬n so víi hao mßn thùc tÕ lµm cho TSC§ h­ háng tr­íc thêi gian dù tÝnh, lóc nµy th× nguån vèn khÊu hao ch­a ®ñ ®Ó ®Çu t­ TSC§ v× gi¸ trÞ TSC§ cò ch­a ®­îc thu håi hÕt. 1.2. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè l­îng, khèi l­îng s¶n phÈm. TSC§ trong doanh nghiÖp ®­îc trÝch khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè l­îng, khèi l­îng s¶n phÈm nh­ sau: - C¨n cø vµo hå s¬ kinh tÕ- kü thuËt cña TSC§, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh tæng sè l­îng, khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt theo c«ng suÊt thiÕt kÕ cña TSC§, gäi t¾t lµ s¶n l­îng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ. - C¨n cø t×nh h×nh thùc tÕ s¶n xuÊt, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh sè l­îng, khèi l­îng s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt hµng th¸ng, hµng n¨m cña TSC§. X¸c ®Þnh møc trÝch khÊu hao trong th¸ng cña TSC§ theo c«ng thøc d­íi ®©y: Møc trÝch khÊu hao trong th¸ng cña TSC§ = Sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong th¸ng x Møc trÝch khÊu hao b×nh qu©n tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm Trong ®ã: Møc trÝch khÊu hao b×nh qu©n tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm = Nguyªn gi¸ cña TSC§ _________________ S¶n l­îng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ Møc trÝch khÊu hao n¨m cña TSC§ b¨ng tæng møc trÝch khÊu hao cña 12 th¸ng trong n¨m, hoÆc tÝnh theo c«ng thøc sau: Møc trÝch khÊu hao n¨m cña TSC§ = Sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong n¨m x Møc trÝch khÊu hao b×nh qu©n tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm Tr­êng hîp c«ng suÊt thiÕt kÕ hoÆc nguyªn gi¸ cña TSC§ thay ®æi, doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh l¹i møc trÝch khÊu hao cña TSC§. Ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao theo s¶n l­îng ®· gióp cho doanh nghiÖp chñ ®éng trong viÖc trÝch khÊu hao TSC§. C¸ch tÝnh nµy buéc doanh nghiÖp muèn thu håi vèn nhanh kh¾c phôc hao mßn v« h×nh ph¶i t¨ng ca, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm. Ph­¬ng ph¸p nµy ®· ph¶n ¸nh ®óng møc ®é ho¹t ®éng cña TSC§ theo th­íc ®o vÒ s¶n l­îng. KhÊu hao TSC§ sÏ t¨ng khi doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu vµ t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm t­¬ng ®­¬ng, nÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt Ýt th× møc khÊu hao t­¬ng øng trong kú sÏ Ýt. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng lµm cho kÕt qu¶ kinh doanh trong kú ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ doanh nghiÖp còng dÔ dµng tÝnh ®­îc khi nµo TSC§ sÏ khÊu hao hÕt ®Ó cã quyÕt ®Þnh ®µu t­ mua s¾m kÞp thêi ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã vÉn cßn nh÷ng nh­îc ®iÓm: Møc khÊu hao trªn mét ®¬n vÞ lµ b»ng nhau do vËy khÊu hao trÝch trong th¸ng phô thuéc vµo s¶n l­îng hoµn thµnh trong lú. ChÝnh v× vËy kh«ng tÝnh ®Õn s¶n phÈm dë dang hoÆc bÞ háng vµ s¶n phÈm dë dang kú tr­íc kú nµy hoµn thµnh. H¬n n÷a s¶n l­îng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ còng khã x¸c ®Þnh. 1.3. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh. Theo quy ®Þnh,TSC§ tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®­îc trÝch khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p nµy ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Lµ TSC§ ®Çu t­ míi (ch­a qua sö dông); - Lµ c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ; dông cô lµm viÖc ®o l­êng, thÝ nghiÖm. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc cã c«ng nghÖ ®ßi hái ph¶i thay ®æi, ph¸t triÓn nhanh. Møc trÝch khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p sè d­ gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: - X¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña TSC§ : Doanh nghiÖp x¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña TSC§ theo quy ®Þnh t¹i chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§-BTC cña Bé Tµi chÝnh. - X¸c ®Þnh møc trÝch khÊu hao n¨m cña TSC§ trong c¸c n¨m ®Çu theo c«ng thøc d­íi ®©y: Møc trÝch khÊu hao hµng n¨m cña TSC§ = Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ x Tû lÖ khÊu hao nhanh Trong ®ã: Tû lÖ khÊu hao nhanh x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Tû lÖ khÊu hao nhanh(%) = Tû lÖ khÊu hao TSC§ theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng x HÖ sè ®iÒu chØnh Tû lÖ khÊu hao TSC§ theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng x¸c ®Þnh nh­ sau: Tû lÖ khÊu hao TSC§ theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng(%) = 1 Thêi gian sö dông cña TSC§ x 100 HÖ sè ®iÒu chØnh x¸c ®Þnh theo thêi gian sö dông cña TSC§ quy ®Þnh t¹i b¶ng d­íi ®©y: Thêi gian sö dông cña TSC§ HÖ sè ®iÒu chØnh (lÇn) §Õn 4 n¨m (t £ 4 n¨m) 1,5 Trªn 4 ®Õn 6 n¨m ( 4 n¨m < t £ 6 n¨m) 2,0 Trªn 6 n¨m (t >6 n¨m) 2,5 Nh÷ng n¨m cuèi, khi møc khÊu hao n¨m x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p sè d­ gi¶m dÇn nãi trªn b»ng (hoÆc thÊp h¬n) møc khÊu hao tÝnh b×nh qu©n gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i vµ sè n¨m sö dông cßn l¹i cña TSC§, th× kÓ tõ n¨m ®ã møc khÊu hao ®­îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ chia cho sè n¨m sö dông cßn l¹i cña TSC§. Møc trÝch khÊu hao hµng th¸ng b»ng sè khÊu hao ph¶i trÝch c¶ n¨m chia cho 12 th¸ng. 2. C¸c quy ®Þnh vÒ trÝch khÊu hao TSC§. - Mäi TSC§ cña doanh nghiÖp cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh ®Òu ph¶i trÝch khÊu hao. Møc trÝch khÊu hao TSC§ ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. Doanh nghiÖp kh«ng ®­îc tÝnh vµ trÝch khÊu hao ®èi víi nh÷ng TSC§ ®· khÊu hao hÕt nh­ng vÉn sö dông vµo ho¹t ®éng kinh doanh §èi víi nh÷ng TSC§ ch­a khÊu hao hÕt ®· háng, doanh nhgiÖp ph¶i x¸c ®Þnh nguyªn nh©n, quy tr¸ch nhiÖm ®Òn bï, ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i… vµ tÝnh vµo chi phÝ kh¸c. - Nh÷ng TSC§ kh«ng tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh th× kh«ng ph¶i trÝch khÊu hao, bao gåm: + TSC§ thuéc dù tr÷ Nhµ n­íc giao cho doanh nghiÖp qu¶n lý hé, gi÷ hé. + TSC§ phôc vô c¸c ho¹t ®éng phóc lîi trongdoanh nghiÖp nh­ nhµ trÎ, c©u l¹c bé, nhµ truyÒn thèng, nhµ ¨n,… ®­îc ®Çu t­ b»ng quü phóc lîi. + Nh÷ng TSC§ phôc vô nhu cÇu chung cña toµn x· héi kh«ng phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña riªng doanh nghiÖp nh­ ®ª ®Ëp, cÇu cèng, ®­êng s¸,… mµ Nhµ n­íc giao cho doanh nghiÖp qu¶n lý, + TSC§ kh¸c kh«ng tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh. Doanh nghiÖp t