Đề tài Một số biện pháp thúc đẩy hoạt động xuất khẩu của Công ty phát triển Xuất Nhập khẩu và Đầu tư VIEXIM
Chúng ta đều biết rằng, hoạt động xuất khẩu có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Đối với Việt Nam, xuất khẩu hàng hoá đang trở thành một vấn đề hết sức cấp thiết cho sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước, cũng như góp phần nâng cao đời sống nhân dân. Thông qua hoạt động xuất khẩu, Việt Nam có thể tận dụng được các tiềm năng sẵn có để sản xuất ra các loại hàng hoá phục vụ cho việc trao đổi, buôn bán với các quốc gia khác để thu ngoại tệ. Với ngoại tệ thu được từ hoạt động xuất khẩu, chúng ta có thể mua sắm các loại hàng hoá cần thiết từ các nước trên thế giới nhằm phục vụ cho quá trình Công nghiệp hoá- hiện đại hoá cũng như thoã mãn các nhu cầu sinh hoạt của dân cư. Chính vì vậy, Đại hội Đảng lần thứ VI đã đưa việc sản xuất hàng xuất khẩu là một trong ba chương trình kinh tế quan trọng trong thời kỳ đổi mới của nước ta (ba chương trình đó là: sản xuất lương thực, sản xuất hàng tiêu dùng và sản xuất hàng xuất khẩu ). Từ đó đến nay, vấn đề sản xuất hàng xuất khẩu cũng như các hoạt động liên quan đến xuất khẩu hàng hoá ở Việt Nam đang trở thành một vấn đè được nhiều người quan tâm với mục đích tìm ra các biện pháp hữu hiệu nhất để đưa hoạt động xuất khẩu của Việt Nam ngày càng có hiệu quả. Bởi vì, thực tiễn hoạt động xuất khẩu ở Việt Nam cho thấy, bên cạnh một số thành tựu đã đạt được, chúng ta cũng đang gặp không ít những khó khăn trong hoạt động này. Công ty phát triển Xuất Nhập khẩu và Đầu tư - VIEXIM là một doanh nghiệp ngoại thương có chức năng chính là kinh doanh Xuất Nhập khẩu tổng hợp các loại hàng hoá. Qua thời gian thực tập tại Công ty VIEXIM, với sự hiểu biết của mình cùng với sự giúp đõ của các thầy cô giáo, các cán bộ trong Công ty và thực tiễn hoạt động của Công ty, tôi đã đi sâu nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp thúc đẩy hoạt động xuất khẩu của Công ty phát triển Xuất Nhập khẩu và Đầu tư VIEXIM”. Với cơ sở số liệu minh hoạ được lấy tại Công ty VIEXIM, phương pháp nghiên cứu là dựa trên cơ sở lý luận kết hợp với thực tế, từ đó rút ra những ý kiến nhận xét và đề xuất các giải pháp. Nội dung chuyên đề gồm ba chương: Chương I: Cơ sở lý luận về hoạt động Xuất khẩu trong nền kinh tế thị trường Chương II: Thực trạng hoạt động Xuất khẩu ở Công ty Phát triển Xuất Nhập khẩu và Đầu tư - VIEXIM Chương III : Một số biện pháp thúc đẩy hoạt động Xuất khẩu ở Công ty VIEXIM
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Một số biện pháp thúc đẩy hoạt động xuất khẩu của Công ty phát triển Xuất Nhập khẩu và Đầu tư VIEXIM, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
Chóng ta ®Òu biÕt r»ng, ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia. §èi víi ViÖt Nam, xuÊt khÈu hµng ho¸ ®ang trë thµnh mét vÊn ®Ò hÕt søc cÊp thiÕt cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, còng nh gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu, ViÖt Nam cã thÓ tËn dông ®îc c¸c tiÒm n¨ng s½n cã ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i hµng ho¸ phôc vô cho viÖc trao ®æi, bu«n b¸n víi c¸c quèc gia kh¸c ®Ó thu ngo¹i tÖ. Víi ngo¹i tÖ thu ®îc tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, chóng ta cã thÓ mua s¾m c¸c lo¹i hµng ho¸ cÇn thiÕt tõ c¸c níc trªn thÕ giíi nh»m phôc vô cho qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ còng nh tho· m·n c¸c nhu cÇu sinh ho¹t cña d©n c. ChÝnh v× vËy, §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· ®a viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu lµ mét trong ba ch¬ng tr×nh kinh tÕ quan träng trong thêi kú ®æi míi cña níc ta (ba ch¬ng tr×nh ®ã lµ: s¶n xuÊt l¬ng thùc, s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ). Tõ ®ã ®Õn nay, vÊn ®Ò s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu còng nh c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn xuÊt khÈu hµng ho¸ ë ViÖt Nam ®ang trë thµnh mét vÊn ®Ì ®îc nhiÒu ngêi quan t©m víi môc ®Ých t×m ra c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó ®a ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ngµy cµng cã hiÖu qu¶. Bëi v×, thùc tiÔn ho¹t ®éng xuÊt khÈu ë ViÖt Nam cho thÊy, bªn c¹nh mét sè thµnh tùu ®· ®¹t ®îc, chóng ta còng ®ang gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n trong ho¹t ®éng nµy.
C«ng ty ph¸t triÓn XuÊt NhËp khÈu vµ §Çu t - VIEXIM lµ mét doanh nghiÖp ngo¹i th¬ng cã chøc n¨ng chÝnh lµ kinh doanh XuÊt NhËp khÈu tæng hîp c¸c lo¹i hµng ho¸. Qua thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty VIEXIM, víi sù hiÓu biÕt cña m×nh cïng víi sù gióp ®â cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c c¸n bé trong C«ng ty vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng cña C«ng ty, t«i ®· ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi:
“Mét sè biÖn ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña C«ng ty ph¸t triÓn XuÊt NhËp khÈu vµ §Çu t VIEXIM”. Víi c¬ së sè liÖu minh ho¹ ®îc lÊy t¹i C«ng ty VIEXIM, ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lµ dùa trªn c¬ së lý luËn kÕt hîp víi thùc tÕ, tõ ®ã rót ra nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p. Néi dung chuyªn ®Ò gåm ba ch¬ng:
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ ho¹t ®éng XuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng XuÊt khÈu ë C«ng ty Ph¸t triÓn XuÊt NhËp khÈu vµ §Çu t - VIEXIM
Ch¬ng III : Mét sè biÖn ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng XuÊt khÈu ë C«ng ty VIEXIM
V× tr×nh ®é vµ thêi gian cã h¹n nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. T«i mong nhËn ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o, cña C«ng ty VIEXIM vµ b¹n ®äc.
Cuèi cïng, t«i ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c c¸n bé cña khoa Th¬ng M¹i trêng §HKTQD. §Æc biÖt t«i bÇy tá sù biÕt ¬n ®Õn thÇy TrÇn V¨n B·o, ngêi ®· trùc tiÕp híng dÉn t«i trong qu¸ tr×nh thùc tËp vµ viÕt chuyªn ®Ò.
T«i còng xin c¶m ¬n chÞ Mai Anh cïng toµn thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn cña C«ng ty VIEXIM v× sù gióp ®ì nhiÖt t×nh trong qu¸ tr×nh t«i thùc tËp t¹i C«ng ty vµ t«i chóc C«ng ty sÏ gÆt h¸i ®îc nhiÒu thµnh c«ng.
Hµ Néi, Ngµy 08 th¸ng 06 n¨m 2000
Sinh Viªn
ThiÒu T¨ng Tíi
Lêi nãi ®Çu
Ch ¬ng I
C¬ së lý luËn vÒ ho¹t ®éng XuÊt khÈu trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng
I. XuÊt khÈu hµng ho¸ vµ vai trß cña ho¹t ®éng XuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 1
1. Sù ra ®êi cña Th ¬ng m¹i Quèc tÕ 1
2. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña xuÊt khÈu 2
3. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng 3
3.1.§èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. 3
3.2. §èi víi doanh nghiÖp 5
II. C¸c h×nh thøc XuÊt khÈu chñ yÕu hiÖn nay 6
1. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu trùc tiÕp 6
2. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu uû th¸c 6
3. Ho¹t ®éng gia c«ng xuÊt khÈu 7
4. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu theo h×nh thøc bu«n b¸n ®èi l u 8
5. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu theo NghÞ ®Þnh th 8
6. Mét sè lo¹i h×nh xuÊt khÈu kh¸c 8
6.1. T¹m nhËp t¸i xuÊt 9
6.2. ChuyÓn khÈu hµng ho¸ 9
6.3. Qu¸ c¶nh hµng ho¸ 9
III. Néi dung cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu ë c¸c doanh nghiÖp 9
1. Nghiªn cøu thÞ tr êng xuÊt khÈu 10
2. LËp ph ¬ng ¸n kinh doanh 11
3. Tæ chøc thu mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu 12
3.1. C¸c h×nh thøc thu mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu 13
3.2. Néi dung cña c«ng t¸c thu mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu 14
4.Giao dÞch ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu 15
4.1. Giao dÞch ®µm ph¸n trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu 15
4.2. Ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu 16
5. Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu 17
5.1. Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu 18
5.2. ChuÈn bÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu 18
5.3. KiÓm tra chÊt l îng hµng ho¸ xuÊt khÈu 18
5.4. Thuª tµu l u c íc 19
5.5. Mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸ xuÊt khÈu 19
5.6. Lµm thñ tôc h¶i quan 20
5.7. Giao hµng lªn tµu 20
5.8. Lµm thñ tôc thanh to¸n 21
5.9. KhiÕu n¹i víi träng tµi (nÕu cã). 22
6. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu 22
6.1. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ®Þnh l îng 22
6.2. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ®Þnh tÝnh 24
IV. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h ëng ®Õn ho¹t ®éng XuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp 24
1. Nhãm c¸c nh©n tè ¶nh h ëng trong n íc 25
1.1. Nhãm c¸c nh©n tè ¶nh h ëng bªn ngoµi doanh nghiÖp 25
1.2. Nhãm c¸c nh©n tè ¶nh hëng bªn trong doanh nghiÖp 27
2. Nhãm c¸c nh©n tè ¶nh h ëng ngoµi n íc 27
Ch ¬ng II
Thùc tr¹ng ho¹t ®éng XuÊt khÈu cña c«ng ty
ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu vµ ®Çu t - VIEXIM
I. Tæng quan vÒ C«ng ty 29
1. Qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ ph¸t triÓn 29
2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña C«ng ty 30
3. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y cña C«ng ty 32
II. T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty VIEXIM 35
1. MÆt hµng kinh doanh cña C«ng ty 35
1.1 Kinh doanh trong n íc 35
1.2. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu 35
2. Vèn kinh doanh, kh¶ n¨ng huy ®éng vµ sö dông vèn cña C«ng ty 35
3. Mèi quan hÖ trong kinh doanh cña C«ng ty 37
4. Nguån nh©n lùc cña C«ng ty 37
5. Mét sè kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty 37
5.1 C¸c kÕt qu¶ chung 37
5.2 C¸c kÕt qu¶ tõ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu 38
5.3 T×nh h×nh nép ng©n s¸ch cña C«ng ty 39
III. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng XuÊt khÈu cña C«ng ty VIEXIM 40
1. VÞ trÝ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña C«ng ty 40
2. Nguån hµng xuÊt khÈu cña C«ng ty 42
2.1. Nguån hµng xuÊt khÈu 42
2.2. C¸c h×nh thøc t¹o nguån 44
3. ThÞ tr êng xuÊt khÈu cña C«ng ty 45
4. MÆt hµng xuÊt khÈu cña C«ng ty 46
5. C¸c lo¹i h×nh xuÊt khÈu cña C«ng ty 51
6. Mét sè vÊn ®Ò kh¸c trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña C«ng ty 52
IV. Nh÷ng ®¸nh gi¸ rót ra tõ nghiªn cøu ho¹t ®éng XuÊt khÈu
cña C«ng ty VIEXIM 53
1. Nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña C«ng ty trong thêi gian qua 53
1.1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ® îc 53
1.2. H¹n chÕ 54
2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña C«ng ty 55
Ch ¬ng III
Mét sè biÖn ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng XuÊt khÈu ë
C«ng ty ph¸t triÓn XuÊt NhËp khÈu vµ ®Çu t - VIEXIM
I. §Þnh h íng ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty 57
1. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong kinh doanh cña C«ng ty 57
1.1. ThuËn lîi 57
1.2. Khã kh¨n 58
2. §Þnh h íng ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty 58
2.1. C¸c ®Þnh h íng dµi h¹n chung 58
2.2. Ph ¬ng h íng trong nh÷ng n¨m tíi 60
II. Mét sè biÖn ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng XuÊt khÈu cña C«ng ty VIEXIM 61
1. C¸c biÖn ph¸p vÒ phÝa C«ng ty 61
1.1. §Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu, tiÕp cËn thÞ tr êng xuÊt khÈu 62
1.2. §Èy m¹nh ho¹t ®éng Marketing xuÊt khÈu.............................63
1.3. T¹o lËp ®îc c¸c nguån hµng xuÊt khÈu æn ®Þnh,
phï hîp, n©ng cao chÊt lîng hµng xuÊt khÈu 65
1.4. TËp trung vµo c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu 66
1.5. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu cña c«ng ty 66
1.6. Kh«ng ngõng n©ng cao uy tÝn cña c«ng ty 67
1.7. Huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ 68
1.8. Båi dìng, n©ng cao tr×nh ®é cho c¸n bé XNK 69
2. Mét sè kiÕn nghÞ víi Nhµ n íc 70
2.1. §¶m b¶o sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« 70
2.2. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý XNK 71
2.3. Hç trî cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu 72
2.4. Më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ 72
KÕt luËn 73
Tµi liÖu tham kh¶o
Tµi liÖu tham kh¶o
1. §µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång-PGS.TS. T« Xu©n D©n
2. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ kinh doanh th ¬ng m¹i quèc tÕ-PGS. TS. TrÇn ChÝ Thµnh
3. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ th ¬ng m¹i-PGS. TS. §Æng §×nh §µo
4. Gi¸o tr×nh Th ¬ng m¹i quèc tÕ – PGS. TS. NguyÔn Duy Bét
5. H íng Ph¸t triÓn thÞ tr êng XNK ViÖt nam ®Õn n¨m 2010-NXB Thèng kª, Hµ néi 1997
6. Kinh doanh quèc tÕ - §ç §øc B×nh-NXB GD 1997
7. Kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th ¬ng-PGS. Vò H÷u Töu
8. Tµi liÖu t¹i c«ng ty VIEXIM
9. T¹p chÝ Th ¬ng m¹i quèc tÕ
10. Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt nam
Ch¬ng I
C¥ së lý luËn vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
I. XuÊt khÈu hµng ho¸ vµ vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
1. Sù ra ®êi cña th¬ng m¹i quèc tÕ
Ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi riªng diÔn ra trªn thÕ giíi ®Òu cã nh÷ng c¬ së nhÊt ®Þnh cña nã. C¸c nhµ kinh tÕ cho r»ng:Së dÜ cã c¸c ho¹t ®éng mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸ vît ra ngoµi biªn giíi quèc gia v× nã xuÊt ph¸t tõ nh÷ng c¬ së sau:
Thø nhÊt, sù kh¸c biÖt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña c¸c quèc gia, cña c¸c khu vùc trªn thÕ giíi qui ®Þnh sù kh¸c biÖt vÒ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña mçi quèc gia, ®· dÉn ®Õn c¸c quèc gia ph¶i tiÕn hµnh trao ®æi hµng ho¸ víi nhau. Trªn thÕ giíi c¸c quèc gia kh¸c nhau th× ®iÒu kiÖn vÒ thêi tiÕt khÝ hËu, tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ tµi nguyªn nh©n v¨n còng kh¸c nhau. Do vËy, mét quèc gia kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®îc tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau phôc vô cho nhu cÇu ®a d¹ng cu¶ quèc gia m×nh. Sù h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt nµy buéc c¸c quèc gia ph¶i b¸n mét sè s¶n phÈm mµ m×nh cã vµ mua nh÷ng s¶n phÈm mµ m×nh cÇn tõ c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi. KÕt qu¶ lµ ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ ra ®êi.
Thø hai, lîi thÕ so s¸nh gi÷a c¸c quèc gia lµ kh¸c nhau ®· th«i thóc c¸c quèc gia tiÕn hµnh trao ®æi hµng ho¸ víi nhau. Lîi thÕ so s¸nh cña mét quèc gia biÓu hiÖn ë chi phÝ c¬ héi ®Ó s¶n xuÊt ra mét hoÆc mét vµi s¶n phÈm cña quèc gia ®ã. C¸c quèc gia sÏ s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cã lîi víi chi phÝ thÊp nhÊt råi sau ®ã tiÕn hµnh trao ®æi víi c¸c quèc gia kh¸c. Ho¹t ®éng th¬ng m¹i th¬ng m¹i quèc tÕ trªn c¬ së nµy ®· gióp cho c¸c quèc gia tiªu dïng nhiÒu h¬n nh÷ng s¶n phÈm so víi khi c¸c quèc gia nµy tù s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ mµ kh«ng tiÕn hµnh trao ®æi th¬ng m¹i quèc tÕ.
Thø ba, sù chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm thÊp h¬n còng lµ mét ®éng lùc thóc ®Èy c¸c quèc gia thùc hiÖn qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §©y lµ mét qu¸ tr×nh mµ trong ®ã diÔn ra sù chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, chi tiÕt s¶n phÈm. . . Sau ®ã tiÕn hµnh trao ®æi c¸c s¶n phÈm cña nhau gi÷a c¸c quèc gia tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng. Cã thÓ nãi, sù chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt lµ mét c¬ së cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu .
Thø t, sù ®a d¹ng vÒ nhu cÇu tiªu dïng, së thÝch tiªu dïng còng dÉn ®Õn qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia. Ngµy nay, nhu cÇu vÒ s¶n phÈm hµng ho¸ ph¸t triÓn ë mét møc rÊt cao. Ngêi tiªu dïng kh«ng chØ mong muèn tho¶ m·n nhu cÇu sinh lý, tù nhiªn mµ cßn mong muèn tho¶ m·n c¸c nhu cÇu vÒ mÆt v¨n ho¸, tinh thÇn. . . ChÝnh ®iÒu nµy gi¶i thÝch cho nhiÒu hiÖn tîng x¶y ra trong thÕ giíi ngêi tiªu dïng khi hä thÝch tiªu dïng s¶n phÈm ngo¹i thay v× c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt trong níc. Nh vËy sù kh¸c biÖt vµ ®a d¹ng cña nhu cÇu tiªu dïng ë mçi quèc gia còng lµ ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ.
Trªn ®©y lµ mét sè c¬ së chÝnh dÉn ®Õn sù ra ®êi cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ. Ngoµi ra, cßn cã nhiÒu c¬ së kh¸c th«i thóc ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ gi÷a c¸c quèc gia nh quan hÖ hç trî, quan hÖ vay nî. . .
2. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña xuÊt khÈu hµng ho¸
Tõ sù ra ®êi cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ cã thÓ nãi: Th¬ng m¹i quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia kh¸c nhau trªn thÕ giíi th«ng qua c¸c quan hÖ mua b¸n quèc tÕ. Ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ lµ biÓu hiÖn cña mét h×nh thøc quan hÖ x· héi ë ph¹m vi quèc tÕ vµ ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ riªng biÖt.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét mÆt quan träng trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ cña mét quèc gia víi phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi. Nã lµ qu¸ tr×nh b¸n nh÷ng hµng ho¸ cña quèc gia ®ã cho mét hay nhiÒu quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi nh»m thu nho¹i tÖ.
Nh vËy, vÒ b¶n chÊt ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ ho¹t ®éng bu«n b¸n trong níc ®Òu lµ mét qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸ (b¸n hµng), ®ã lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn gi¸ trÞ hµng ho¸ cña ngêi s¶n xuÊt hoÆc ngêi b¸n. Tuy nhiªn, vÒ h×nh thøc vµ ph¹m vi th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt mµ c¸c nhµ xuÊt khÈu cÇn nhËn thÊy ®Ó cã sù vËn dông hîp lý, c¸c ®Æc ®iÓm ®ã lµ:
Thø nhÊt, kh¸ch hµng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ngêi níc ngoµi. Do ®ã, khi muèn phôc vô hä, nhµ xuÊt khÈu kh«ng thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p gièng hoµn toµn nh khi chinh phôc kh¸ch hµng trong níc. Bëi v×, gi÷a hai lo¹i kh¸ch hµng nµy cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt vÒ ng«n ng÷, lèi sèng, møc sèng, phong tôc tËp qu¸n. . . §iÒu nµy sÏ dÉn ®Õn nh÷ng kh¸c biÖt trong nhu cÇu vµ c¸ch thøc tho¶ m·n nhu cÇu. V× vËy, nhµ xuÊt khÈu cÇn ph¶i cã sù nghiªn cøu s©u h¬n ®Ó t×m hiÓu nhu cÇu cña kh¸ch hµng níc ngoµi ®Ó ®a ra nh÷ng hµng ho¸ phï hîp.
Thø hai, thÞ trêng trong kinh doanh xuÊt khÈu thêng phøc t¹p vµ khã tiÕp cËn h¬n thÞ trêng kinh doanh trong níc. Bëi v× thÞ trêng xuÊt khÈu vît qua ph¹m vi biªn giíi quèc gia nªn vÒ mÆt ®Þa lý th× nã ë c¸ch xa h¬n, phøc t¹p h¬n, cã nhiÒu nh©n tè rµng buéc h¬n.
Thø ba, h×nh thøc mua b¸n trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu thêng lµ mua b¸n qua hîp ®ång xuÊt khÈu víi khèi lîng mua lín míi cã hiÖu qu¶.
Thø t, c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh thanh to¸n, vËn chuyÓn, ký kÕt hîp ®ång. . . ®Òu phøc t¹p vµ chøa ®ùng nhiÒu rñi ro.
Nãi tãm l¹i, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ sù më réng quan hÖ bu«n b¸n trong níc ra níc ngoµi, ®iÒu nµy thÓ hiÖn sù phøc t¹p cña nã. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã thÓ ®em l¹i kÕt qu¶ cao h¬n ho¹t ®éng kinh doanh trong níc nhng còng chøa ®ùng nhiÒu rñi ro h¬n.
3. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña mét quèc gia ®îc thùc hiÖn bëi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cña c¸c quèc gia ®ã mµ phÇn lín lµ th«ng qua c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th¬ng. Do vËy, thùc chÊt cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña quèc gia lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu kh«ng chØ cã vai trß quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n mµ cßn ®èi víi b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp tham gia.
3. 1. §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n
Lµ mét néi dung chÝnh cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng vµ lµ ho¹t ®éng ®Çu tiªn trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ, xuÊt khÈu cã vai trß ®Æc biÖt quan trong trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng quèc gia còng nh trªn toµn thÕ giíi. Nã lµ mét trong nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n ®Ó thóc ®Èy sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ quèc gia:
Thø nhÊt, xuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
ë c¸c níc kÐm ph¸t triÓn, mét trong nh÷ng vËt c¶n chÝnh ®èi víi sù t¨ng trëng kinh tÕ lµ thiÕu tiÒm lùc vÒ vèn. V× vËy, nguån vèn huy ®éng tõ níc ngoµi ®îc coi lµ nguån chñ yÕu cu¶ hä cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Nhng mäi c¬ héi ®Çu t hoÆc vay nî tõ níc ngoµi vµ c¸c quèc tÕ chØ t¨ng lªn khi c¸c chñ ®Çu t vµ ngêi cho vay thÊy ®îc kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña níc ®ã, v× ®©y lµ nguån chÝnh ®Ó ®¶m b¶o níc nµy cã thÓ tr¶ ®îc nî.
Thø hai, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Díi t¸c ®éng cña xuÊt khÈu, c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña thÕ giíi ®·, ®ang vµ sÏ thay ®æi m¹nh mÏ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c quèc gia tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp vµ dÞch vô.
Cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ:
- Coi thÞ trêng lµ môc tiªu ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ xu©t khÈu. Quan ®iÓm nµy t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Cô thÓ lµ:
+ XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh cïng cã c¬ héi ph¸t triÓn.
+ XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng s¶n phÈm, gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt, t¹o ra lîi thÕ nhê qui m«.
+ XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®©u vµo cho s¶n xuÊt, më réng kh¶ n¨ng tiªu dïng cña mét quèc gia. Ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng cho phÐp mét níc cã thÓ tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè lîng lín h¬n nhiÒu lÇn so víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña quèc gia ®ã.
+ XuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn quan träng ®Ó t¹o vèn vµ thu hót kü thuËt c«ng nghÖ tõ c¸c níc ph¸t triÓn nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ néi ®Þa, t¹o n¨ng lùc cho s¶n xuÊt míi.
+ XuÊt khÈu cßn cã vai trß thóc ®Èy chuyªn m«n ho¸, t¨ng cêng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng quèc gia. Khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn th× ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c. Ngµy nay ®· cã nh÷ng s¶n phÈm mµ viÖc chÕ t¹o tõng bé phËn ®îc thùc hiÖn ë c¸c quèc gia kh¸c nhau. §Ó hoµn thiÖn ®îc nh÷ng s¶n phÈm nµy, ngêi ta ph¶i tiÕn hµnh xuÊt khÈu linh kiÖn tõ níc nµy sang níc kh¸c ®Ó l¾p r¸p s¶n phÈm hoµn chØnh. Do ®ã, tõng níc kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i s¶n xuÊt ra tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ m×nh cÇn, mµ th«ng qua xuÊt khÈu hä cã thÓ tËp trung vµo s¶n xuÊt mét vµi lo¹i mµ hä cã lîi thÕ, sau ®ã tiÕn hµnh trao ®æi lÊy nh÷ng hµng ho¸ mµ m×nh cÇn.
- Mét c¸ch nh×n nhËn kh¸c l¹i cho r»ng, chØ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ thõa trong tiªu dïng néi ®Þa. Trong trêng hîp nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn, s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n cha ®ñ tiªu dïng. NÕu chØ thô ®éng chê sù thõa ra cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu chØ bã hÑp trong mét ph¹m vi hÑp vµ t¨ng trëng chËm, do ®ã c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã c¬ héi ph¸t triÓn.
Thø ba, xuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n.
§èi víi viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm: XuÊt khÈu thu hót hµng ttriÖu lao ®éng th«ng qua s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, t¹o thu nhËp æn ®Þnh cho ngêi lao ®éng.
MÆt kh¸c, xuÊt khÈu t¹o ra nguån ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng phong phó vµ ®a d¹ng cña nh©n d©n.
Thø t, xuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. XuÊt khÈu vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cã sù t¸c ®éng qua l¹i, phô thuéc lÉn nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét lo¹i ho¹t ®éng c¬ b¶n, lµ h×nh thøc ban ®Çu cña kinh tÕ ®èi ngo¹i, tõ ®ã thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ kh¸c nh du lÞch quèc tÕ, b¶o hiÓm quèc tÕ, tÝn dông quèc tÕ. . . ph¸t triÓn theo. Ngîc l¹i sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nµy l¹i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn.
3. 2. §èi víi doanh nghiÖp
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vai trß to líi ®èi víi b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ.
Thø nhÊt, th«ng qua xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp trong níc cã ®iÒu kiÖn tham gia vµo c¸c cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng… Nh÷ng yÕu tè nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i h×nh thµnh mét c¬ cÊu s¶n xuÊt phï hîp víi thÞ trêng.
Thø hai, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu gióp doanh nghiÖp thu hót ®îc nhiÒu lao ®éng, tao ra thu nhËp æn ®Þnh cho hä, t¹o nguån ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng tiªu dïng. Nã võa ®¸p øng ®îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña nh©n d©n, võa thu ®îc lîi nhuËn. S¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cßn gióp doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh, ®ång thêi cã vèn ®Ó tiÕp tôc ®Çu t vµo s¶n xuÊt kh«ng chØ vÒ chiÒu réng mµ c¶ vÒ chiÒu s©u.
Thø ba, xuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp më réng thÞ trêng, më réng quan hÖ kinh doanh víi c¸c b¹n hµng c¶ trong vµ ngoµi níc, trªn c¬ së c¶ hai bªn ®Òu cã lîi. V× vËy ®· gióp doanh nghiÖp t¨ng ®îc doanh sè vµ lîi nhuËn, ®ång thêi chia xÎ ®îc rñi ro mÊt m¸t trong ho¹t ®éng kinh doanh, t¨ng cêng uy tÝn kinh doanh cña c«ng ty.
Thø t, xuÊt khÈu khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c m¹ng líi kinh doanh cña doanh nghiÖp, ch¼ng h¹n nh ho¹t ®éng ®Çu t, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, Marketing còng nh sù ph©n phèi vµ më réng kinh doanh.
N
