Đề tài Quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh ThừaThiên Huế

i LỜI CẢM ƠN Những lời đầu tiên trong bản khóa luận tốt nghiệp này, tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo trường Đại học Kinh tế huế trong suốt bốn năm học đã tận tình truyền đạt những kiến thức và kinh nghiệm quý báu giúp tôi hoàn thành tốt khóa luận này. Đặc biệt, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Tiến sĩ Phan Khoa Cƣơng đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi hoàn thành khóa luận tốt nghiệp của mình. Để hoàn thiện đề tài tốt nghiệp, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi cũng xin trân trọng cảm ơn ban Giám đốc, các anh, chị nhân viên tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên huế đã tạo điều kiện tốt cho tôi trong suốt thời gian thực tập. Cuối cùng tôi xin gửi lời cám ơn đến gia đình, bạn bè đã động viên và giúp đỡ cả vật chất lẫn tinh thần trong thời gian tôi thực hiện khóa luận này. Xin được cám ơn tất cả mọi người đã giúp đỡ tôi trong quá trình tôi thực hiện khóa luận này. Huế, tháng 5 năm 2016 Sinh viên Lê Hoàng Linh Giang Trường Đại ọc K nh tế Đại học Huế ii TÓM TẮT KHÓA LUẬN Hoạt động cho vay là một trong các hoạt động truyền thống và chủ yếu của các Ngân hàng thương mại, trong những năm qua luôn được mở rộng. Vấn đề chất lượng của các khoản vay đóng vai trò quyết định đến sự tồn tại và phát triển của các Ngân hàng thương mại nhưng đồng thời đây cũng là hoạt động có rủi ro cao nhất của ngân hàng. Bên cạnh đó, chiếm tỷ trọng chủ yếu trong các khoản cho vay của ngân hàng chính là cho vay doanh nghiệp. Do đó, quản lý rủi ro trong hoạt động cho vay doanh nghiệp trở thành yêu cầu cấp thiết trong tình hình thị trường tài chính đầy biến động, nhất là khi những yếu tố và nguyên nhân gây ra rủi ro trong hoạt động cho vay ngày càng đa dạng và phức tạp. Xuất phát từ thực tiễn trên, tôi đề xuất chọn đề tài : “Quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh ThừaThiên Huế” . Kết quả nghiên cứu của đề tài nhằm nâng cao nhận thức và hiểu biết về tầm quan trọng của việc giảm thiểu rủi ro trong hoạt động cho vay doanh nghiệp trong Hệ thống Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội nói chung và ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế nói riêng. Giúp Ngân hàng có cái nhìn khách quan và bao quát về thực trạng tín dụng doanh nghiệp cũng như công tác giảm thiểu rủi ro tín dụng và xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay doanh nghiệp hiện nay và thấy được những hạn chế còn tồn tại. Từ đó đưa ra những giải pháp cụ thể hơn để phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro trong hoạt động tín dụng doanh nghiệp tại Chi nhánh. Trường Đại ọc Kinh tế Đại học Huế iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TMCP Thương mại cổ phần NHTM Ngân hàng thương mại TCTD Tổ chức tín dụng NHNN Ngân hàng nhà nước TSĐB Tài sản đảm bảo DPRRTD Dự phòng rủi ro tín dụng NV Nguồn vốn TNHH Trách nhiệm hữu hạn DN Doanh nghiệp KHDN Khách hàng doanh nghiệp PGD Phòng giao dịch TĐTD Thẩm định tín dụng QHKH Quan hệ khách hàng TTQT Thanh toán quốc tế QLTD Quản lý tín dụng HĐTD Hợp đồng tín dụng Trường Đại học Kinh tế Đại học Huế iv MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. i TÓM TẮT ĐỀ TÀI ................................................................................................... ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................. iii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU ..................................................................... viii PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................... 1 1.Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2.Mục tiêu nghiên cứu đề tài ....................................................................................... 2 3.Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: .............................................................................. 2 3.1.Đối tượng nghiên cứu............................................................................................ 2 3.2.Phạm vi nghiên cứu: .............................................................................................. 2 4.Phương pháp nghiên cứu:......................................................................................... 2 5.Kết cấu của khóa luận .............................................................................................. 3 PHẦN 2: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .......................................... 4 Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI.......................................................................................................... 4 1.1TỔNG QUAN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG ............................................................... 4 1.1.1.Khái niệm ........................................................................................................... 4 1.1.2.Phân loại rủi ro tín dụng ngân hàng: .................................................................. 4 1.1.3.Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng ngân hàng: ..................................... 6 1.1.3.1.Nhân tố khách quan: ....................................................................................... 6 1.1.3.2.Nhân tố chủ quan: ........................................................................................... 7 1.1.4. Các chỉ tiêu đánh giá mức độ rủi ro tín dụng .................................................... 9 1.2.QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP ......................................... 10 1.2.1.Khái niệm ........................................................................................................ 10 1.2.2.Nội dung quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp ............................................... 12 1.2.3.Mô hình quản lý rủi ro tín dụng tại các NHTM Việt Nam .............................. 15 1.2.4.Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp........... 17 Trường Đại họ Kinh tế Đại học Huế v Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI - CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ ............................................................................................... 19 2.1.GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ ................................................................................................. 19 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của chi nhánh .......................................... 19 2.1.2. Cơ cấu tổ chức: ............................................................................................... 19 2.1.3. Hoạt động kinh doanh chủ yếu của Chi nhánh Thừa Thiên Huế ................... 20 2.1.3.1.Hoạt động huy động vốn ............................................................................... 20 2.1.3.2.Hoạt động cho vay ........................................................................................ 23 2.1.4. Kết quả hoạt động kinh doanh từ giai đoạn 2013 – 2015 .............................. 25 2.2.ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ ........................................................................................................................ 27 2.2.1. Tình hình cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế ........................................................................................................ 27 2.2.2. Thực trạng quản lý cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế ........................................................................................ 34 2.2.2.1.Quy trình tín dụng doanh nghiệp tại MB chi nhánh Thừa Thiên Huế .......... 34 2.2.2.2. Quy trình kiểm soát rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay KHDN tại ngân hàng Quân đội - chi nhánh Thừa Thiên Huế ................................................... 37 2.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng công tác kiểm soát hoạt động cho vay của Ngân hàng Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế. ................................................. 42 2.2.3.1.Chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng .................................................................. 42 2.2.3.2.Chỉ tiêu đánh giá kết quả quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp .................. 45 2.3. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VÀ HẠN CHẾ ....................................................... 47 2.3.1. Những ưu điểm ............................................................................................... 47 2.3.2. Những hạn chế................................................................................................ 48 Trường Đại học Kinh tế Đại học Huế vi Chƣơng 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI - CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ ............................................................................................... 50 3.1. GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ .............................................................................................................. 50 3.1.1 Nhóm giải pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng doanh nghiệp ............................. 50 3.1.1.1 Thành lập bộ phận chuyên trách về quản lý rủi ro – Khối Quản lý rủi ro ... 50 3.1.1.4 Xây dựng hệ thống chính sách tín dụng đồng bộ .......................................... 52 3.1.1.5 Tập trung vào các biện pháp phân tán rủi ro ............................................... 52 3.2.1 Nhóm giải pháp xử lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp ........................................ 53 3.2.2.1 Cho vay duy trì hoạt động ............................................................................. 53 3.2.2.2 Điều chỉnh lại kỳ hạn trả nợ, gia hạn trả nợ gốc và lãi ................................ 53 3.2.2.3 Miễn, giảm lãi tiền vay .................................................................................. 53 3.2.2.4 Chuyển nợ quá hạn ....................................................................................... 53 3.2.2.5 Trả nợ bằng xử lý tài sản đảm bảo ............................................................... 54 3.2.2.6 Khoanh nợ ..................................................................................................... 54 3.2.2.7 Xóa nợ ........................................................................................................... 54 3.2.2.8 Bán nợ ........................................................................................................... 54 3.2.2.9 Khởi kiện trước pháp luật ............................................................................. 55 3.2.2.10 Chuyển nợ thành vốn góp ........................................................................... 55 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................ 56 1.KẾT LUẬN ............................................................................................................ 56 2.MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ .............................................................................................................. 56 2.1.Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước và các cấp ngành có liên quan ............. 57 2.1.1. Tăng cường các biện pháp quản lý tín dụng .................................................. 57 2.1.2. Hỗ trợ các NHTM trong việc xử lý nợ ........................................................... 57 2.2.Kiến nghị đối với ngân hàng Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế ................ 57 Trường Đại học Kinh tế Đại học Huế vii 2.2.1. Nắm bắt, chỉ đạo và hướng dẫn kịp thời các chính sách của chính phủ và của ngành ........................................................................................................................ 57 2.2.2. Thành lập bộ phận quản lý rủi ro ................................................................... 58 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 59 PHỤ LỤC Trường Đại học Kinh tế Đại học Huế viii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1. Sơ đồ hoạt động của chi nhánh ............................................................... 20 BẢNG Bảng 2.1. Tình hình huy động vốn theo khách hàng của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế giai đoạn từ năm 2013 – 2015 .................................... 21 Bảng 2.2. Tình hình huy động vốn theo kỳ hạn của ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Thừa Thiên Huế .............................................................................................. 22 Bảng 2.2. Tình hình huy động vốn theo kỳ hạn của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2013 – 2015 ................................................... 23 Bảng 2.4. Kết quả tài chính của ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Thừa Thiên Huế giai đoạn từ năm 2013 – 2015 ........................................................................... 25 Bảng 2.6. Cơ cấu cho vay doanh nghiệp theo loại hình của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2013 – 2015 .......................................... 30 Bảng 2.7. Cơ cấu cho vay doanh nghiệp theo ngành kinh tế của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế giai đoạn từ năm 2013 – 2015 .................... 31 Bảng 2.8. Cơ cấu cho vay doanh nghiệp theo trạng thái nợ của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2013 – 2015 ................................ 33 Bảng 2.9. Tỷ lệ dư nợ trên tổng nguồn vốn huy động tại MB Huế giai đoạn từ năm 2013 – 2015 ............................................................................................................... 43 Bảng 2.10. Tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung, dài hạn tại MB Huế giai đoạn 2013 – 2015 ................................................................................ 44 Bảng 2.11. Tỷ lệ nợ xấu của KHDN tại MB Huế giai đoạn 2013 – 2015 ................ 45 Trường Đại học Kinh tế Đại học Huế ix II. BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Tình hình huy động vốn theo khách hàng của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế, giai đoạn 2013 – 2015 ......................................... 21 Biểu đồ 2.2. Tình hình huy động vốn theo kỳ hạn của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế ........................................................................................ 23 Biểu đồ 2.3. Tình hình hoạt động cho vay của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế .............................................................................................. 24 Biểu đồ 2.4. Tình hình tài chính của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế .................................................................................................................. 26 Biểu đồ 2.5. Cơ cấu cho vay doanh nghiệp theo kỳ hạn của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế ............................................................................... 28 Biểu đồ 2.6. Cơ cấu cho vay doanh nghiệp theo loại hình doanh nghiệp của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế ................................................ 30 Biểu đồ 2.7. Cơ cấu cho vay doanh nghiệp theo loại ngành kinh tế của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế ......................................................... 32 Trường Đại học Kinh tế Đại học Huế 1 PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Tín dụng là hoạt động chủ yếu và mang lại lợi nhuận chính cho các ngân hàng thương mại, tuy nhiên, đây cũng là hoạt động tiềm ần nhiều rủi ro ảnh hưởng đến sự phát triển của ngân hàng. Rủi ro tín dụng là rủi ro phát sinh khi một hoặc các bên tham gia hợp đồng tín dụng không có khả năng thanh toán cho các bên còn lại. Đối với ngân hàng thương mại rủi ro tín dụng phát sinh trong trường hợp ngân hàng không thu được đầy đủ cả gốc và lãi của các khoản cho vay, hoặc là việc thanh toán nợ gốc và lãi vay không đúng hạn. Rủi ro tín dụng là loại rủi ro cơ bản nhất và cũng là phức tạp nhất của ngân hàng, nó tác động đến khả năng thanh khoản của ngân hàng và của cả hệ thống ngân hàng thương mại. Đặc biệt, đối với tín dụng khách hàng doanh nghiệp, do số tiền vay lớn, rủi ro tín dụng doanh nghiệp có tác động mạnh và nguy hiểm nhất đối với hoạt động kinh doanh của NHTM, từ đó ảnh hưởng xấu đến toàn bộ nền kinh tế. Vì vậy, quản lý rủi ro tín dụng nói chung và quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp nói riêng là hoạt động không thể thiếu và đóng vai trò như là trung tâm của hoạt động quản trị ngân hàng thương mại. Nâng cao công tác quản lý rủi ro tín dụng nói chung và tín dụng doanh nghiệp nói riêng là một vấn đề thiết yếu và là mối quan tâm hàng đầu của các ngân hàng thương mại. Hiện nay, tại Việt Nam số lượng doanh nghiệp đang tăng đáng kể theo các năm, và không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ nguồn vốn để mở rộng sản xuất và thực hiện tốt các chiến lược kinh doanh nên nhu cầu về vốn kinh doanh của các doanh nghiệp là rất lớn. Vì vậy, cho vay doanh nghiệp thường chiếm tỷ lệ lớn trong cho vay tại hầu hết các ngân hàng. Việc kiểm soát rủi ro trong cho vay đối với doanh nghiệp sẽ giúp cho ngân hàng đảm bảo phạm vi rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay chấp nhận được, hỗ trợ việc phân bổ vốn hiệu quả hơn trong hoạt động cho vay, giảm thiểu các thiệt hại phát sinh từ rủi ro tín dụng, tăng thêm lợi nhuận trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Trường Đại học Kinh tế Đại học Huế 2 Xuất phát từ các luận cứ trên, việc nghiên cứu quản lý rủi ro tín dụng, đặc biệt là tín dụng doanh nghiệp là thực sự cần thiết và có ý nghĩa khoa học, thực tiễn. Vì vậy em chọn đề tài “Quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng Quân Đội chi nhánh Thừa Thiên Huế” để làm đề tài Luận văn tốt nghiệp của mình 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài - Mục tiêu chung: Đánh giá thực trạng quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội – Chi nhánh Thừa Thiên Huế trong giai đoạn 2013-2015 từ đó đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng quản lý rủi ro tại đơn vị nghiên cứu. - Mục tiêu cụ thể: + Hệ thống hóa cơ sở lý luận liên quan đến rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng + Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế + Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Quân đội – Chi nhánh Thừa Thiên Huế. 3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu: 3.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp 3.2. Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi không gian: Ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế - Phạm vi thời gian: 2013-2015 4. Phƣơng pháp nghiên cứu: - Thu thập số liệu: Thu thập số liệu từ báo cáo thường niên, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế, Trường Đại học Kinh tế Đại học Huế 3 sách báo, tạp chí kinh tế và các tài liệu đã được thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng. - Phương pháp tổng hợp, phân tích số liệu, kết hợp với các quy trình nghiệp vụ và tham khảo các ý kiến của một số bộ phận chức năng liên quan đến quản lý rủi ro tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Thừa Thiên Huế 5. Kết cấu của khóa luận Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, phần nội dụng nghiên cứu được kết cấu bao gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về rủi ro tín