Đề tài Tìm hiểu việc áp dụng mức trọng yếu để xác định cỡ mẫu trong kiểm toán khoản mục Doanh Thu bán hàng và Cung cấp dịch vụ tại Văn phòng đại diện Công ty TNHH Kiểm toán FAC tại Thừa Thiên Huế

Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy LỜI CẢM ƠN Bước vào môi trường Đại học là một bước ngoặt lớn của cuộc đời tôi, nơi tôi được tiếp xúc với những tư tưởng tiến bộ, học tập từ những người thành công và trong thời gian học ở trường sẽ rất khó khăn nếu tôi không nhận được sự giúp đỡ của những người xung quanh. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô trường Đại học Kinh tế Huế đã giúp tôi tích lũy được nhiều kiến thức bổ ích. Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy cô Khoa Kế toán – Kiểm toán, đã tận tình truyền đạt những bài học, kinh nghiệm thực tế quý báu.Đặc biệt là cô Nguyễn Thị Thu Trang, cô đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tạo điều kiện cho tôi học tập và thực hiện khóa luận này. Đồng thời gửi lời cảm ơn đến Ban giám đốc và toàn thể các anh chị nhân viên trong công ty kiểm toán FAC Huế. Đặc biệt, tôi cảm ơn anh Minh, anh Tân, chị Vân đã tận tình giúp đỡ trong suốt quá trình tôi được học tập và làm việc thực tế tại công ty. Huế, ngày 19 tháng 05 năm 2016 Sinh viên thực tập Lê Thị Thảo Vy ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ DANH MỤC CÁC BẢNG PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ..................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .........................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài ..........................................................................................1 4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài.....................................................................................2 5. Phương pháp nghiên cứu đề tài ...................................................................................2 6. Kết cấu của đề tài.........................................................................................................2 7. Tính mới của đề tài ......................................................................................................3 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ VIỆC SỬ DỤNG MỨC TRỌNG YẾU ĐỂ XÁC ĐỊNH CỠ MẪU TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH................................4 1.1. Cơ sở lý luận về mức trọng yếu và rủi ro kiểm toán ................................................4 1.1.1. Mức trọng yếu .......................................................................................................4 (1)Khái niệm về Mức trọng yếu ......................................................................................4 (2) Cơ sở xác lập mức trọng yếu .....................................................................................6 (3)Quy trình xác định mức trọng yếu ..............................................................................8 1.1.2. Rủi ro kiểm toán ..................................................................................................12 (1)Khái niệm về rủi ro kiểm toán ..................................................................................12 (2) Các thành phần của rủi ro kiểm toán .......................................................................13 (3) Mối quan hệ giữa các thành phần của rủi ro kiểm toán...........................................15 1.1.3. Mối quan hệ giữa trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong Kiểm toán BCTC ..........18 1.2. Cơ sở lí luận về chọn mẫu kiểm toán .....................................................................19 1.2.1. Khái niệm về chọn mẫu kiểm toán ......................................................................19 (1) Khái niệm phương pháp chọn mẫu..........................................................................19 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy (2) Sự cần thiết và ý nghĩa của phương pháp chọn mẫu. ..............................................20 1.2.2. Yêu cầu khi chọn mẫu .........................................................................................21 1.2.3. Các loại rủi ro trong chọn mẫu ............................................................................21 1.2.4. Các phương pháp chọn mẫu trong kiểm toán......................................................23 (1) Các phương pháp chọn mẫu.....................................................................................23 (2) Kĩ thuật phân tầng (tổ) trong chọn mẫu kiểm toán..................................................26 1.2.5. Quy trình chọn mẫu kiểm toán ............................................................................27 CHƯƠNG 2: TÌM HIỂU VIỆC ÁP DỤNG MỨC TRỌNG YẾU ĐỂ XÁC ĐỊNH CỠ MẪU TRONG KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC DOANH THU BÁN HÀNG VÀ CUNG CẤP DỊCH VỤ TẠI VĂN PHÒNG ĐẠI DIỆN CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN FAC TẠI THỪA THIÊN HUẾ..............................................................................................33 2.1. Tổng quan về Công ty TNHH Kiểm toán FAC......................................................33 2.1.1. Lịch sử hình thành và quá trình phát triển...........................................................33 2.1.2. Mục tiêu và nguyên tắc hoạt động.......................................................................39 (1) Mục tiêu hoạt động ..................................................................................................39 (2) Nguyên tắc hoạt động ..............................................................................................39 2.1.3. Tổ chức bộ máy quản lí của Công ty TNHH Kiểm toán FAC............................40 2.1.4. Tổng quan quy trình kiểm toán BCTC đang áp dụng tại Công ty TNHH Kiểm toán FAC........................................................................................................................42 2.2. Thực tế công tác xác lập mức trọng yếu để xác định mẫu tại Công ty TNHH Kiểm toán FAC đối với khách hàng Công ty TNHH MTV Lữ hành Hương Giang ..............43 2.2.1. Giới thiệu sơ lược Công ty TNHH MTV Lữ hành Hương Giang.......................43 (1) Lịch sử hình thành và phát triển ..............................................................................43 (2) Các chính sách kế toán áp dụng tại Công ty TNHH MTV Lữ hành Hương Giang 45 2.2.2. Tìm hiểu tình hình công tác xác lập mức trọng yếu để xác định cỡ mẫu tại Công ty TNHH Kiểm toán FAC Huế đối với khách hàng Lữ hành Hương Giang ................45 (1) Xác định rủi ro kiểm toán ........................................................................................45 (2) Xác lập mức trọng yếu.............................................................................................52 (3) Vận dụng trọng yếu và rủi ro để xác định cỡ mẫu và lựa chọn phần tử kiểm tra....53 CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ VIỆC ÁP DỤNG MỨC TRỌNG YẾU ĐỂ XÁC ĐỊNH CỠ MẪU TẠI VĂN PHÒNG ĐẠI DIỆN CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN FAC TẠI THỪA THIÊN HUẾ......................................................................................................59 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy 3.1 Đánh giá việc áp dụng mức trọng yếu để xác định cỡ mẫu trong Văn phòng đại diện Công ty TNHH Kiểm toán FAC tại Thừa Thiên Huế ...........................................59 3.1.1. Ưu điểm ...............................................................................................................59 3.1.2. Nhược điểm .........................................................................................................59 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.....................................................................62 1. Kết luận......................................................................................................................62 2. Kiến nghị ...................................................................................................................63 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU BCĐKT (B/S) Bảng cân đối kế toán BCKQKD (P/L) Báo cáo kết quả kinh doanh BCKT Báo cáo kiểm toán BCTC Báo cáo tài chính BGĐ Ban giám đốc DN Doanh nghiệp HĐQT Hội đồng quản trị HTKSNB Hệ thống kiểm soát nội bộ KCM Khoảng cách mẫu KSNB Kiểm soát nội bộ KTNB Kiểm toán nội bộ KTT Kế toán trưởng KTV Kiểm toán viên XDCB Xây dựng cơ bản VACPA Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Quy trình xác định mức trọng yếu do VACPA ban hành ..........................8 Sơ đồ 1.2. Mô hình rủi ro kiểm toán .........................................................................16 Sơ đồ 1.3. Mối quan hệ giữa rủi ro kiểm toán với bằng chứng kiểm toán (chi phí kiểm toán) ..................................................................................................................17 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu bộ máy công ty.............................................................................40 Sơ đồ 2.2. Cơ cấu tổ chức Văn phòng đại diện tại Thừa Thiên Huế.........................41 Sơ đồ 2.3. Sơ đồ chu trình kiểm toán mẫu do VACPA ban hành .............................42 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Ma trận rủi ro phát hiện.............................................................................17 Bảng 1.2. Tỷ lệ sai lệch cho phép đối với các mức đánh giá rủi ro kiểm soát ..........29 Bảng 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới kích cỡ mẫu của các thử nghiệm kiểm soát.....30 Bảng 2.1. Bảng phân tích biến động đối với khoản mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (ĐVT: VNĐ) ..........................................................................................46 Bảng 2.2. Bảng đánh giá các thành phần HTKSNB .................................................47 Bảng 2.3. Bảng quy định về đánh giá mức độ đảm bảo R ........................................54 Bảng 2.4. Bảng tính cỡ mẫu các khoản mục khách hàng Lữ hành Hương Giang ....56 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy Trang 1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Ngành kiểm toán tại Việt Nam ra đời vào những năm 80 của thế kỉ XX và từ đó đến nay nó đã không ngừng phát triển cùng với nền kinh tế nước ta. Qua nhiều năm phát triển ngành Kiểm toán Việt Nam đã thể hiện rõ vai trò và vị thế của mình trong nền kinh tế thị trường hiện nay. Kiểm toán đã trở thành hoạt động không thể thiếu trong nền kinh tế với vai trò mang lại độ tin cậy của các thông tin tài chính thông qua các Báo cáo kiểm toán nhằm tạo cơ sở cho những quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính. Tuy nhiên, nhu cầu của người sử dụng báo cáo kiểm toán luôn cao trong khi khả năng đáp ứng của Kiểm toán viên lại giới hạn bởi yếu tố thời gian và chi phí.Chính vì vậy, Kiểm toán viên cần có trách nhiệm đảm bảo hợp lí rằng Báo cáo tài chính sau khi được kiểm toán không có những sai lệch trọng yếu cũng như phải đảm bảo về mặt thời gian, chi phí và chất lượng cuộc kiểm toán. Muốn làm được điều này, Kiểm toán viên cần thực hiện xác định mức trọng yếu từ đó tiến hành xác định cỡ mẫu để thu hẹp phạm vi kiểm toán. Nhận thức được tầm quan trọng đó, tôi đã chọn đề tài "Tìm hiểu việc áp dụng mức trọng yếu để xác định cỡ mẫu trong kiểm toán khoản mục Doanh Thu bán hàng và Cung cấp dịch vụ tại Văn phòng đại diện Công ty TNHH Kiểm toán FAC tại Thừa Thiên Huế". 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài Tìm hiểu các lí luận về trọng yếu, rủi ro trong kiểm toán và chọn mẫu trong kiểm toán BCTC. Tìm hiểu thực trạng phương pháp xác định các kĩ thuật xác định mức trọng yếu, rủi ro kiểm toán và phương pháp chọn mẫu mà các kiểm toán viên của Văn phòng đại diện Công ty TNHH Kiểm toán FAC tại Thừa Thiên Huế thực hiện đối với khách hàng từ đó đưa ra các đánh giá về thực trạng áp dụng các kĩ thuật của Công ty. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy Trang 2 Đề xuất các giải pháp đối với việc áp dụng mức trọng yếu để xác định cỡ mẫu của Văn phòng đại diện Công ty TNHH Kiểm toán FAC tại Thừa Thiên Huế. 3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu đề tài là phương pháp xác lập mức trọng yếu, các rủi ro kiểm toán và phương pháp chọn mẫu trong kiểm toán BCTC của Công ty TNHH Kiểm toán FAC. 4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài Phạm vi không gian: xác lập mức trọng yếu, các rủi ro kiểm toán và phương pháp chọn mẫu trong kiểm toán BCTC của Công ty TNHH Kiểm toán FAC. Phạm vi thời gian: Nghiên cứu quy trình thực hiện xác lập mức trọng yếu, các rủi ro kiểm toán và xác định cỡ mẫy trong kiểm toán BCTC một khách hàng năm 2015. 5. Phương pháp nghiên cứu đề tài Thu thập tài liệu: tập hợp chương trình kiểm toán mẫu, hồ sơ kiểm toán khách hàng, chuẩn mực kiểm toán kế toán để tìm hiểu việc áp dụng mức trọng yếu để xác định cỡ mẫu trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Văn phòng đại diện Công ty TNHH Kiểm toán FAC tại Huế Phỏng vấn: Trưởng phòng, trưởng nhóm kiểm toán để mô tả thực tế áp dụng các phương pháp xác định trọng yếu, rủi ro và chọn mẫu tại công ty Phân tích kỹ thuật chọn mẫu của công ty, đánh giá ưu ngược điểm các phương pháp xác định trọng yếu, rủi ro và chọn mẫu đang sử dụng. 6. Kết cấu của đề tài Ngoài phần Mở đầu và Kết luận thì nội dung báo cáo của tôi gồm có ba chương: Chương 1: Cơ sở lí luận về việc áp dụng mức trọng yếu để xác định cỡ mẫu trong kiểm toán Báo cáo tài chính. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy Trang 3 Chương 2: Thực trạng việc áp dụng mức trọng yếu để xác định cỡ mẫu trong kiểm toán khoản mục Doanh thu bán hàng và Cung cấp dịch vụ tại Văn phòng đại diện Công ty TNHH Kiểm toán FAC tại Thừa Thiên Huế. Chương 3: Đánh giá việc áp dụng mức trọng yếu để xác định cỡ mẫu tại Văn phòng đại diện Công ty TNHH Kiểm toán FAC tại Thừa Thiên Huế 7. Tính mới của đề tài Trong một cuộc kiểm toán, công việc đánh giá mức trọng yếu và rủi ro kiểm toán để đi đến xác định cỡ mẫu là vô cùng quan trọng. Điều này có ảnh hưởng quan trọng đến quá trình thực hiện kiểm toán và kết luận cuối cùng của kiểm toán viên. Tôi đã tham khảo và nhận thấy rằng mặc dù đề tài về phương pháp chọn mẫu như là "Thực trạng và giải pháp hoàn thiện kĩ thuật chọn mẫu trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH kiểm toán và kế toán AAC" đã được Lê Nguyễn Ngọc Anh thực hiện hay đề tài về mức mức trọng yếu và rủi ro kiểm toán như "Xác lập mức trọng yếu và việc vận dụng vào quy trình kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty TNHH kiểm toán và kế toán AAC" do Trần Thùy Linh thực hiện tuy nhiên những đề tài đó chỉ mới đề cập riêng lẻ các vấn đề trọng yếu, rủi ro và chọn mẫu kiểm toán chứ chưa có sự liên kết. Do đó, tôi thực hiện đề tài này để mọi người thấy rằng, công tác xác lập mức trọng yếu, rủi ro và chọn mẫu kiểm toán có mối liên hệ chặt chẽ. Thêm vào đó, công tác này ở mỗi công ty kiểm toán đều có sự khác nhau. Ở đề tài này này, tôi sẽ tìm hiểu về vấn đề áp dụng mức trọng yếu để xác định cỡ mẫu trong kiểm toán BCTC tại Văn phòng đại diện Công ty TNHH Kiểm toán FAC Huế.ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy Trang 4 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ VIỆC SỬ DỤNG MỨC TRỌNG YẾU ĐỂ XÁC ĐỊNH CỠ MẪU TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1.1. Cơ sở lý luận về mức trọng yếu và rủi ro kiểm toán 1.1.1. Mức trọng yếu (1)Khái niệm về Mức trọng yếu Trong lĩnh vực kế toán, “trọng yếu” là một trong các nguyên tắc kế toán chung được thừa nhận và được quy định cụ thể trong chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 - "Chuẩn mực chung": "9 . Thông tin được coi là trọng yếu trong trường hợp nếu thiếu thông tin hoặc tính chính xác của thông tin đó có thể làm sai lệch đáng kể BCTC, làm ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng BCTC. Tính trọng yếu phụ thuộc vào độ lớn và tính chất của thông tin hoặc các sai sót được đánh giá trong hoàn cảnh cụ thể. Tính trọng yếu của thông tin phải được xem xét trên cả phương diện định lượng và định tính." Bên cạnh đó, theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 320 – "Mức trọng yếu trong lập kế hoạch và thực hiện kiểm toán" thì: " 09. Trong các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, các thuật ngữ dưới đây được hiểu như sau: (a) Trọng yếu: là thuật ngữ dùng để thể hiện tầm quan trọng của một thông tin (một số liệu kế toán) trong báo cáo tài chính. Thông tin được coi là trọng yếu có nghĩa là nếu thiếu thông tin đó hoặc thiếu tính chính xác của thông tin đó sẽ ảnh hưởng đến các quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính." Hay hiểu theo một cách đơn giản thì một thông tin được coi là trọng yếu nếu bỏ sót hoặc sai sót thông tin đó có ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng thông tin. " (b) Mức trọng yếu: là một mức giá trị do kiểm toán viên xác định tùy thuộc vào tầm quan trọng và tính chất của thông tin hay sai sót được đánh giá trong hoàn cảnh cụ thể. Mức trọng yếu là một ngưỡng, một điểm chia cắt chứ không phải là nội dung của ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy Trang 5 thông tin cần phải có. Tính trọng yếu của thông tin phải được xem xét cả trên phương diện định lượng và định tính." Khái niệm về "Trọng yếu" và "Mức trọng yếu" đã cho ta một sự phân biệt giữa hai thuật ngữ. Thông thường, tính trọng yếu được đề cập sẽ gắn liền với sai phạm, cụ thể là khi đánh giá sai phạm tức ta đang đánh giá sai phạm đó có trọng yếu hay không dựa trên hai mặt là định lượng và định tính. Còn mức trọng yếu là một ngưỡng sai lệch tối đa có thể chấp nhận được mà nếu sai phạm đó vượt qua sẽ làm người sử dụng báo cáo tài chính hiểu sai về tính hình tài chính của đơn vị được kiểm toán dẫn đến những quyết định không chính xác. Bên cạnh đó, "Trọng yếu" là một thuật ngữ tương đối vì vậy vấn đề coi là trọng yếu trong trường hợp này có thể lại là không mang tính trọng yếu trong trường hợp khác. Khi lập kế hoạch kiểm toán, KTV phải xác định mức trọng yếu có thể chấp nhận được để làm tiêu chuẩn phát hiện ra những sai sót trọng yếu về mặt định lượng.Tuy nhiên, để đánh giá những sai sót được coi là trọng yếu, KTV cần phải đánh giá trọng yếu dựa trên cả hai phương diện định lượng và định tính của sai sót, bao gồm 3 yếu tố là:  Về mặt giá trị : Tỷ lệ giá trị sai sót phát hiện trong giới hạn cho phép. Ví dụ : KTV quyết định mức sai sót có thể bỏ qua là 3% tổng doanh thu. Vì vậy sai sót hoặc bỏ sót vượt qua ngưỡng này được coi là trọng yếu  Về mặt bản chất: Gía trị sai sót thuộc các khoản mục nào trong Báo cáo tài chính, hay thuộc các phạm vi và quy định cụ thể liên quan nào. Ví dụ : Các sai sót liên quan đến luồng tiền, các khoản thanh toán bất thường, các tổn thất tài chính, các hành vi vi phạm pháp luật, gian lận,v.v  Về mặt bối cảnh : Sai sót gây ảnh hưởng như thế nào tới Báo cáo tài chính, cũng như các khoản mục đối ứng liên quan. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: Th.S Nguyễn Thị Thu Trang SVTH: Lê Thị Thảo Vy Trang 6 Ví dụ : thay đổi BCTC từ lãi sang lỗ và ngược lại, báo cáo lỗ ảo vượt quá giới hạn cho phép, thay đổi xu hướng của tổng thể BCTC so với xu hướng chung của toàn ngành. KTV cần xét tới khả năng có nhiều sai sót là tương đối nhỏ nhưng tổng hợp lại có ảnh hưởng trọng yếu đến BCTC, như: một sai sót trong thủ tục hạch toán cuối tháng có thể trở thành một sai sót trọng yếu, tiềm tàng n