Đề tài Tổ chức công tác tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm ở Công ty TNHH Giấy Phúc Đạt
Đất nước ta đang bước vào thời kỳ chuẩn bị cho hội nhâp WTO, nền kinh tế đang rất sôi động, phát triển để tiến kịp với sự hội nhập này. Ngoài sự chỉ đạo của Nhà Nước, Chính Phủ, các cấp thì sự phát triển của doanh nghiệp - một thành viên có kinh tế chiếm tỷ trọng khá lớn trong nền kinh tế của đất nước cũng đang không ngừng đẩy nhanh quá trình khẳng định vị trí của mình trong xã hội. Để có được điều đó thì doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất đang có những chiến lược quan trọng trong quá trình sản xuất để đạt chỉ tiêu mong muốn là đạt lợi nhuận tối đa. Để có được thành quả đó, ngoài loại sản phẩm kinh doanh thì giá cả của sản phẩm cũng chiếm một vị quan trọng trong quá trình tiêu thụ của sản phẩm. Yếu tố hàng đầu quyết định đến giá thành sản phẩm là chi phí sản xuất sản phẩm. Muốn hạ giá thành sản phẩm thì doanh nghiệp phải sử dụng và quản lý chi phí sản xuất một cách có hiệu quả và tiết kiệm. Cũng như bao doanh nghiệp khác trong nền kinh tế nói chung và trong ngành sản xuất giấy nói riêng, để có được chỗ đứng trên thị trường thật không phải dễ dàng, ngày một ngày hai, mà phải trải qua bao khó khăn và thử thách. Công ty TNHH Giấy Phúc Đạt là một công ty như thế. Tuy là một công ty tư nhân nhưng nhờ có sự nhạy bén trong chọn ngành nghề kinh doanh, chiến lược kinh doanh và sự cố gắng vươn lên của Ban giám đốc và toàn thể công nhân viên trong công ty đã đưa công ty ngày càng phát triển, có chỗ đứng trên thị trường hiện nay. Sản phẩm của công ty đã có mặt ở hầu hết các tỉnh miền Bắc, một số tỉnh miền chung và đang dự định mở rộng thêm thị trường. Sản phẩm của công ty không chỉ có chất lượng sản phẩm tốt mà giá thành sản phẩm hợp lý với thu nhập của đa số dân cư nước ta hiện nay. Có được những thành quả đó không thể không kể tới công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành ở công ty. Kế toán tập hợp chi phí đúng và đủ giúp công tác xác định giá thành một cách chính xác, tạo điều kiện cho nhà quản lý có được những biện pháp, chiến lược trong việc sử dụng nguồn vốn có hiệu quả, chủ động trong hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. Sau một thời gian thực tập tại công ty TNHH Giấy Phúc Đạt, em thấy được tầm quan trọng của công tác kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm đối với sự phát triển của doanh nghiệp, em đã cố gắng đi sâu và tìm hiểu kỹ công tác kế toán này vì thế em đã chọn đề tài: “Tổ chức công tác tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm ở Công ty TNHH Giấy Phúc Đạt”. Chuyên đề của em gồm có ba chương chủ yếu: Chương I: Lý luận chung về tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất. Chương II: Tình hình thực tế tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Công ty TNHH Giấy Phúc Đạt. Chương III: Một số ý kiến nhằm hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Công ty TNHH Giấy Phúc Đạt.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Tổ chức công tác tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm ở Công ty TNHH Giấy Phúc Đạt, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi më ®Çu
§Êt níc ta ®ang bíc vµo thêi kú chuÈn bÞ cho héi nh©p WTO, nÒn kinh tÕ ®ang rÊt s«i ®éng, ph¸t triÓn ®Ó tiÕn kÞp víi sù héi nhËp nµy. Ngoµi sù chØ ®¹o cña Nhµ Níc, ChÝnh Phñ, c¸c cÊp th× sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp - mét thµnh viªn cã kinh tÕ chiÕm tû träng kh¸ lín trong nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc còng ®ang kh«ng ngõng ®Èy nhanh qu¸ tr×nh kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong x· héi. §Ó cã ®îc ®iÒu ®ã th× doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®ang cã nh÷ng chiÕn lîc quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó ®¹t chØ tiªu mong muèn lµ ®¹t lîi nhuËn tèi ®a. §Ó cã ®îc thµnh qu¶ ®ã, ngoµi lo¹i s¶n phÈm kinh doanh th× gi¸ c¶ cña s¶n phÈm còng chiÕm mét vÞ quan träng trong qu¸ tr×nh tiªu thô cña s¶n phÈm. YÕu tè hµng ®Çu quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Muèn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm th× doanh nghiÖp ph¶i sö dông vµ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ tiÕt kiÖm.
Còng nh bao doanh nghiÖp kh¸c trong nÒn kinh tÕ nãi chung vµ trong ngµnh s¶n xuÊt giÊy nãi riªng, ®Ó cã ®îc chç ®øng trªn thÞ trêng thËt kh«ng ph¶i dÔ dµng, ngµy mét ngµy hai, mµ ph¶i tr¶i qua bao khã kh¨n vµ thö th¸ch. C«ng ty TNHH GiÊy Phóc §¹t lµ mét c«ng ty nh thÕ. Tuy lµ mét c«ng ty t nh©n nhng nhê cã sù nh¹y bÐn trong chän ngµnh nghÒ kinh doanh, chiÕn lîc kinh doanh vµ sù cè g¾ng v¬n lªn cña Ban gi¸m ®èc vµ toµn thÓ c«ng nh©n viªn trong c«ng ty ®· ®a c«ng ty ngµy cµng ph¸t triÓn, cã chç ®øng trªn thÞ trêng hiÖn nay. S¶n phÈm cña c«ng ty ®· cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c tØnh miÒn B¾c, mét sè tØnh miÒn chung vµ ®ang dù ®Þnh më réng thªm thÞ trêng. S¶n phÈm cña c«ng ty kh«ng chØ cã chÊt lîng s¶n phÈm tèt mµ gi¸ thµnh s¶n phÈm hîp lý víi thu nhËp cña ®a sè d©n c níc ta hiÖn nay. Cã ®îc nh÷ng thµnh qu¶ ®ã kh«ng thÓ kh«ng kÓ tíi c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh ë c«ng ty. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ ®óng vµ ®ñ gióp c«ng t¸c x¸c ®Þnh gi¸ thµnh mét c¸ch chÝnh x¸c, t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ qu¶n lý cã ®îc nh÷ng biÖn ph¸p, chiÕn lîc trong viÖc sö dông nguån vèn cã hiÖu qu¶, chñ ®éng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty.
Sau mét thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty TNHH GiÊy Phóc §¹t, em thÊy ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®èi víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, em ®· cè g¾ng ®i s©u vµ t×m hiÓu kü c«ng t¸c kÕ to¸n nµy v× thÕ em ®· chän ®Ò tµi: “Tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty TNHH GiÊy Phóc §¹t”.
Chuyªn ®Ò cña em gåm cã ba ch¬ng chñ yÕu:
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
Ch¬ng II: T×nh h×nh thùc tÕ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty TNHH GiÊy Phóc §¹t.
Ch¬ng III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty TNHH GiÊy Phóc §¹t.
§Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy, em xin c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸c ThÇy C« trong khoa KÕ to¸n, ®Æc biÖt lµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o - Th¹c sü Th¸i B¸ C«ng, cïng víi sù chØ b¶o cña c¸c c¸n bé phßng kÕ to¸n t¹i C«ng ty TNHH GiÊy Phóc §¹t. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
V× thêi gian thùc tËp cã h¹n vµ kh¶ n¨ng chuyªn m«n cßn h¹n chÕ, nªn trong chuyªn ®Ò cßn cã nhiÒu thiÕu sãt mong thÇy c« vµ phßng kÕ to¸n c«ng ty chØ b¶o vµ th«ng c¶m, gióp ®ì em hoµn thµnh tèt chuyªn ®Ò nµy.
Ch ¬ng I
Lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
I.1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
I.1.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng trong kinh doanh, tù do c¹nh tranh víi nhau. V× vËy, mét doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i th× ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã, doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm.
C«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Trªn c¬ së bé phËn kÕ to¸n cung cÊp nh÷ng th«ng tin kinh tÕ quan träng vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi sÏ gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®îc t×nh h×nh sö dông vèn, vËt t, lao ®éng cã hiÖu qu¶ hay kh«ng, ®Ó tõ ®ã doanh nghiÖp cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng cho viÖc lùa chän ph ¬ng ¸n s¶n xuÊt ®em l¹i nhiÒu lîi nhuËn nhÊt còng nh cã biÖn ph¸p qu¶n lý vµ sö dông chi phÝ hiÖu qu¶ h¬n, h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm tõ ®ã mµ doanh nghiÖp cã thÓ c¹nh tranh ® îc trªn thÞ tr êng.
ChÝnh v× vËy mµ h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu cña c¸c doanh nghiÖp.
I.1.2. Yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Trong qu¶n lý, ng êi ta sö dông nhiÒu c«ng cô kh¸c nhau nh ng trong ®ã kÕ to¸n lu«n ® îc coi lµ c«ng cô qu¶n lý h÷u hiÖu nhÊt. Víi chøc n¨ng cña nã kÕ to¸n cung cÊp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ sè liÖu vÕ chi phÝ cña tõng bé phËn còng nh toµn doanh nghiÖp ®Ó ®¸nh gi¸, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ trong doanh nghiÖp. XÐt trªn gãc ®é qu¶n lý, ng êi qu¶n lý cÇn biÕt râ néi dung cÊu thµnh cña chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm tõ ®ã h¹n chÕ ¶nh h ëng cña yÕu tè tiªu cùc, ph¸t huy møc ®é ¶nh h ëng cña c¸c yÕu tè tÝch cùc, khai th¸c vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ lao ®éng vËt t tiÒn vèn kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét c«ng cô ®¾c lùc ®îc c¸c nhµ qu¶n lÝ sö dông réng r·i trong c¸c doanh nghiÖp giµnh chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh.
§Æc biÖt, trong nÒn kinh tÕ më víi nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸ phong phó ®a d¹ng th× vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña mçi doanh nghiÖp lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã, ®Ó thùc hiÖn ® îc môc tiªu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn thùc hiÖn tèt c¸c yªu cÇu sau:
- Thêng xuyªn kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ë c¸c bé phËn ph©n x ëng trong doanh nghiÖp.
- X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
- TËp hîp vµ ph©n bè tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t îng b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp.
- Thùc hiÖn viÖc kiÓm tra ®Þnh møc tiªu hao vËt t , kÜ thuËt dù ®o¸n chi phÝ nh»m thóc ®Èy viÖc sö dông tiÕt kiÖm, hîp lÝ lao ®éng, vËt t , tiÒn vèn ®Ó gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
- TÝnh to¸n chÝnh x¸c ®Çy ®ñ gi¸ thµnh vµ chi phÝ.
- KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
I.2. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
I.2.1. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.
I.2.1.1. B¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt.
Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp lµ toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ® îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn vµ tÝnh cho mét thêi k× nhÊt ®Þnh.
Nh vËy, b¶n chÊt cña chi phÝ trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp lu«n ® îc x¸c ®Þnh lµ nh÷ng hao phÝ vÒ tµi nguyªn, vËt chÊt, lao ®éng vµ g¾n liÒn víi môc ®Ých kinh doanh. HiÓu ® îc b¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt gióp cho doanh nghiÖp tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Nghiªn cøu b¶n chÊt cña chi phÝ gióp doanh nghiÖp ph©n biÖt ® îc chi phÝ víi chi tiªu vµ chi phÝ víi vèn. Ngoµi ra ta cßn thÊy râ mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau gi÷a chóng, ®ång thêi cã sù kh¸c nhau vÒ l îng vµ vÒ thêi ®iÓm ph¸t sinh. Chi phÝ trong k× cña doanh nghiÖp bao gåm toµn bé phÇn tµi s¶n tiªu dïng hÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong k×, liªn quan ®Õn khèi l îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú chø kh«ng ph¶i mäi kho¶n chi ra trong k× h¹ch to¸n. Chi tiªu cña doanh nghiÖp lµ sù chi ra, sù gi¶m ®i thuÇn tuý vÒ tµi s¶n bÊt kÓ nã ® îc sö dông vµo môc ®Ých g×, vµ ®îc sö dông nh thÕ nµo. Chi tiªu trong kú cña doanh nghiÖp bao gåm chi tiªu cho c¸c qu¸ tr×nh mua hµng, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh. Chi tiªu cho qu¸ tr×nh mua hµng lµm t¨ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp cßn chi tiªu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµm cho c¸c kho¶n tiªu dïng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng lªn.
I.2.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt:
Chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu kho¶n chi cã néi dung kinh tÕ, c«ng dông vµ môc ®Ých sö dông kh¸c nhau. V× vËy, ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ nãi chung vµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nãi riªng, ta cÇn ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo nh÷ng tiªu thøc phï hîp.
a. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ:
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ th× chi phÝ s¶n xuÊt trong kú doanh nghiÖp ® îc chia lµm 5 yÕu tè sau:
* Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c ®èi t îng lao ®éng nh nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, nguyªn vËt liÖu kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· sö dông trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú.
* Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé sè tiÒn l ¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch theo l ¬ng (nh: Kinh phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ) cña ng êi lao ®éng trong kú, lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, thùc hiÖn c«ng viÖc lao vô trong kú.
* Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh trong kú sö dông cho s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
* Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi nh tiÒn ®iÖn, n íc… phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
* Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ngoµi bèn yÕu tè chi phÝ nãi trªn.
Ph©n lo¹i chi phÝ theo ph ¬ng ph¸p nµy cã t¸c dông rÊt lín trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. Nã cho biÕt kÕt cÊu, tû träng trong tõng yÕu tè chi phÝ lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, ® a t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ, lµ c¬ së cho viÖc lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t , tiÒn vèn, huy ®éng sö dông cho kú sau.
b. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ® îc chia thµnh c¸c kho¶n môc sau:
* Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu ®îc sö dông trùc tiÕp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm. (Kh«ng tÝnh vµo môc nµy nh÷ng chi phÝ, nguyªn vËt liÖu sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt chung vµ nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi s¶n xuÊt).
* Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: bao gåm tiÒn l ¬ng vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho c«ng nh©n s¶n xuÊt, c¸c kho¶n trÝch theo l ¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt nh kinh phÝ c«ng ®oµn (KPC§), b¶o hiÓm x· héi (BHXH), b¶o hiÓm y tÕ (BHYT), …
* Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn viÖc phôc vô vµ qu¶n lý s¶n xuÊt trong ph¹m vi c¸c ph©n x ëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm c¸c yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt sau:
- Chi phÝ nh©n viªn ph©n x ëng.
- Chi phÝ vËt liÖu.
- Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§).
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, lµ c¬ së tÝnh gi¸ s¶n phÈm theo kho¶n môc vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ®Þnh møc chi phÝ cho kú sau.
c. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi møc ®é ho¹t ®éng.
Chi phÝ s¶n xuÊt ® îc chia lµm 3 lo¹i :
* Chi phÝ s¶n xuÊt kh¶ biÕn: Lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi tû lÖ víi møc ®é ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ cã thÓ lµ s¶n l îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra, sè giê m¸y ho¹t ®éng, doanh thu b¸n hµng thùc hiÖn…
* Chi phÝ bÊt biÕn: Lµ nh÷ng chi phÝ vÒ tæng sè kh«ng thay ®æi khi cã sù thay ®æi vÒ møc ®é ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
* Chi phÝ hçn hîp: lµ lo¹i chi phÝ mµ b¶n th©n nã gåm c¶ c¸c yÕu tè ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt nµy cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thiÕt kÕ, x©y dùng m« h×nh chi phÝ trong mèi quan hÖ chi phÝ - khèi lîng - lîi nhuËn, x¸c ®Þnh ®iÓm hoµ vèn vµ c¸c quyÕt ®Þnh quan träng kh¸c trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
d. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi c¸c kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh
* Chi phÝ s¶n phÈm: Bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung.
* Chi phÝ thêi kú: Bao gåm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
e. Ph©n lo¹i chi phÝ theo kh¶ n¨ng quy n¹p chi phÝ vµo c¸c ®èi t îng kÕ to¸n chi phÝ.
* Chi phÝ trùc tiÕp: lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ, nh : chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
* Chi phÝ gi¸n tiÕp: lµ lo¹i chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ kh¸c nhau nªn kh«ng thÓ quy n¹p trùc tiÕp ® îc mµ ph¶i tËp hîp, quy n¹p cho tõng doanh nghiÖp theo ph ¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp.
f. Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh kinh doanh:
* Chi phÝ c¬ b¶n: Lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm : Chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm.
* Chi phÝ chung: Lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn phôc vô vµ qu¶n lý s¶n xuÊt. Cã tÝnh chÊt chung nh chi phÝ qu¶n lý ë c¸c ph©n x ëng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
I.2.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm:
I.2.2.1. B¶n chÊt kinh tÕ cña gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ® îc tÝnh trªn mét khèi l îng kÕt qu¶ s¶n phÈm lao vô dÞch vô hoµn thµnh nhÊt ®Þnh.
Nh chóng ta biÕt, môc ®Ých cña viÖc bá chi phÝ cña c¸c doanh nghiÖp lµ t¹o nªn nh÷ng gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. V× vËy, vÊn ®Ò quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp lµ lµm sao ®Ó bá ra mét l îng chi phÝ Ýt nhÊt sÏ thu ® îc gi¸ trÞ sö dông lín nhÊt, lu«n t×m biÖn ph¸p gi¶m chi phÝ nh»m thu ® îc lîi nhuËn tèi ®a cã thÓ.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n chøa trong nã hai mÆt kh¸c nhau vèn cã lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®· bá ra vµ l îng gi¸ trÞ sö dông thu ® îc cÊu thµnh trong khèi l îng s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh.
Nh vËy, b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ sù chuyÓn gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè chi phÝ vµo nh÷ng s¶n phÈm, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña viÖc sö dông tµi s¶n, vËt t , lao ®éng vµ tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc kinh tÕ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ doanh nghiÖp ®· sö dông nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ thÊp chi phÝ vµ t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp, nã cßn lµ c¨n cø quan träng ®Ó ®Þnh gi¸ b¸n vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh cña doanh nghiÖp.
I.2.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, viÖc ph©n lo¹i gi¸ thµnh lµ tuú thuéc vµo môc ®Ých sö dung th«ng tin vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp vµ ® îc x¸c ®Þnh rÊt kh¸c nhau. Cô thÓ gi¸ thµnh s¶n phÈm ® îc ph©n lo¹i theo hai tiªu thøc sau:
a. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm gåm 3 lo¹i:
* Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ chi phÝ s¶n phÈm ® îc tÝnh to¸n trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n l îng kÕ ho¹ch. ViÖc tÝnh to¸n chi phÝ kÕ ho¹ch ® îc tiÕn hµnh tr íc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, do bé phËn kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp thùc hiÖn.
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch s¶n phÈm ® îc xem lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng doanh thu, lîi nhuËn cho doanh nghiÖp.
* Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ® îc tÝnh to¸n trªn c¬ së ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ ®Þnh tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þmh møc ®îc tÝnh tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp, lµ th íc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n l îng tµi s¶n, vËt t , lao ®éng trong s¶n xuÊt, lµ c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· ®Ò ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
* Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ® îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh do kÕ to¸n tËp hîp vµ s¶n l îng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh to¸n ® îc sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã s¶n phÈm hoµn thµnh øng víi kú tÝnh gi¸ thµnh mµ doanh nghiÖp ®· x¸c ®Þnh. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc kinh tÕ, kü thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi Nhµ N íc, c¸c ®èi t¸c kinh doanh.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông trong viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t chi phÝ, x¸c ®Þnh nguyªn nh©n v ît (hôt) ®Þnh møc chi phÝ trong kú ho¹ch to¸n tõ ®ã ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch ®Þnh møc cho phï hîp.
b. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¹m vi chi phÝ trong gi¸ thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm :
* Gi¸ thµnh s¶n xuÊt toµn bé lµ lo¹i gi¸ thµnh mµ trong ®ã bao gåm toµn bé biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ thuéc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm hoµn thµnh.
* Gi¸ thµnh s¶n xuÊt theo biÕn phÝ: lµ lo¹i gi¸ thµnh mµ trong ®ã chØ bao gåm biÕn phÝ thuéc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung (biÕn phÝ s¶n xuÊt) tÝnh cho s¶n phÈm hoµn thµnh.
* Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cã ph©n bæ hîp lý ®Þnh phÝ s¶n xuÊt: lµ lo¹i gi¸ thµnh trong ®ã bao gåm toµn bé biÕn phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho s¶n phÈm s¶n xuÊt hoµn thµnh vµ mét phÇn ®Þnh phÝ s¶n xuÊt ® îc ph©n bæ trªn c¬ së møc ho¹t ®éng thùc tÕ so víi møc ho¹t ®éng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ (møc ho¹t ®éng chuÈn).
* Gi¸ thµnh toµn bé theo biÕn phÝ: lµ lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®ã bao gåm toµn bé biÕn phÝ (biÕn phÝ s¶n xuÊt, biÕn phÝ b¸n hµng, biÕn phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp) tÝnh cho s¶n phÈm tiªu thô.
*Gi¸ thµnh s¶n xuÊt toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô: bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ ngoµi gi¸ thµnh s¶n xuÊt tÝnh cho s¶n phÈm tiªu thô.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho nhµ qu¶n lý biÕt ® îc kÕt qu¶ kinh doanh l·i (lç) cña tõng mÆt hµng, tõng lo¹i dÞch vô mµ doanh nghiÖp kinh doanh.
I.2.3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai chØ tiªu kinh tÕ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
VÒ mÆt b¶n chÊt, c¶ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá ra. Khi nãi ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt lµ giíi h¹n cho chóng mét thêi kú nhÊt ®Þnh, kh«ng ph©n biÖt lµ cho lo¹i s¶n phÈm nµo, ®· hoµn thµnh hay ch a. Cßn khi nãi ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ x¸c ®Þnh mét l îng chi phÝ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh, tÝnh cho khèi l îng s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh nhÊt ®Þnh.
VÒ mÆt l îng, chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan c¶ ®Õn s¶n phÈm dë dang, s¶n phÈm háng trong khi ®ã gi¸ thµnh chØ liªn quan ®Õn s¶n phÈm dë dang kú tr íc chuyÓn sang mµ kh«ng liªn quan ®Õn s¶n phÈm dë dang cuèi kú. Sù kh¸c nhau vÒ mÆt l îng vµ mèi quan hÖ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thÓ hiÖn ë c«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh tæng qu¸t sau:
Z = D§K + C – DCK
Z : Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm
D§K : Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Çu kú
C : Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú
DCK : Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú
Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú = dë dang cuèi kú hoÆc c¸c
