Đề tài Ứng dụng hạch toán quản lý môi trường cho nhà máy sản xuất Ván Sợi Ép MDF An Khê - Gia Lai

Ứng dụng hạch toán quản lý môi trường cho nhà máy sản xuất Ván Sợi Ép MDF An Khê - Gia Lai Phan Thị Linh - Lớp CNMTK49 – Quy Nhơn LỜI NÓI ĐẦU Chiến lược phát triển của Việt Nam trong giai đoạn từ nay đến 2020 là phát triển kinh tế nhanh, bền vững, bảo vệ tốt môi trường và giải quyết hài hòa các vấn đề kinh tế, môi trường và xã hội. Nhà nước quan tâm và ban hành ngày càng nhiều các quy định mang tính pháp lý để hạn chế sự khai thác quá mức nguồn tài nguyên thiên nhiên, phục vụ cho phát triển kinh tế, xã hội, đồng thời cũng để hạn chế tới mức tối đa các hành vi vi phạm, hủy hoại môi trường, gây ô nhiễm môi trường. Nhiều quy định luật pháp đòi hỏi các doanh nghiệp, các nhà đầu tư phải tiến hành đánh giá tác động đến môi trường, phải đưa ra hoặc triển khai các giải pháp xử lý môi trường trước khi thực hiện dự án. Để thực hiện các quy định pháp lý đó, tất yếu phát sinh thêm nhiều chi phí với quy mô ngày càng lớn liên quan đến môi trường, đến bảo vệ môi trường, xử lý các tác động đến môi trường và nâng cao chất lượng môi trường trong hơp đồng kinh doanh của các doanh nghiệp và trong triển khai các dự án đầu tư. Yêu cầu đặt ra và đòi hỏi các nhà quản lý cần phải có nhiều thông tin hơn về khía cạnh chi phí liên quan đến môi trường phát sinh trong các hợp đồng của công ty. Tuy nhiên, cho đến nay nhìn chung các quy định về tài chính, các chuẩn mực, các chế độ kế toán và thực tế của hợp đồng chưa cung cấp và đáp ứng được những thông tin cần thiết về các chi phí liên quan môi trường theo các yêu cầu cho việc ra quyết định các hợp đồng và lập báo cáo tài chính. Thực tế cho đến nay, yếu tố chi phí “môi trường” và thu nhập do “môi trường” mang lại không nằm trong một tài khoản, khoản mục riêng rẽ, cụ thể nào của kế toán. Rất nhiều chi phí liên quan đến môi trường đang được phản ánh chung trong các tài khoản chi phí quản lý và các nhà quản lý kinh tế không thể phát hiện, không thể thấy được quy mô và tính chất của các chi phí môi trường nói chung và từng khoản chi phí môi trường nói riêng. Ngoài ra, hiện nay trong các tài khoản kế toán chưa ghi nhận các chi phí đáng kể liên quan đến môi trường như chi phí sửa chữa, đền bù, chi phí khắc phục sự cố và chi phí dọn dẹp, xử lý trong các tai nạn, hủy hoại môi trường sinh thái, môi trường sống. Kế toán quản lý môi trường (EMA) là một lĩnh vực mới và đang phát triển nhằm tìm kiếm và cung cấp các thông tin quan trọng, cần thiết về các chi phí và doanh thu có liên quan đến môi trường, nhằm hướng dẫn các doanh nghiệp, các chủ dự án trong các quyết định kinh tế, khuyến khích nỗ lực trong việc sử dụng tài nguyên, kể cả tài nguyên thiên nhiên và tài nguyên do con người tạo ra một cách có hiệu quả và hạn chế tối đa sự hủy hoại môi trường, hạn chế rác thải và sự ô nhiễm, thay đổi các hành vi đối xử với môi trường sống. EMA bao gồm các thước đo về Viện Khoa học và Công nghệ môi trường (INEST) ĐHBKHN- Tel: (84.43)8681686 – Fax: (84.43)8693551 1 Ứng dụng hạch toán quản lý môi trường cho nhà máy sản xuất Ván Sợi Ép MDF An Khê - Gia Lai Phan Thị Linh - Lớp CNMTK49 – Quy Nhơn tiền tệ, hiện vật các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong các hợp đồng kinh doanh, hợp đồng đầu tư có liên quan đến môi trường doanh nghiệp, các chủ đầu tư. Gia Lai là vùng núi cao thuộc Tây Nguyên, nơi mà các ngành công nghiệp chưa được đầu tư đúng mức, đời sống nhân dân còn nghèo. Đa số diện tích đất dùng để trồng rừng, vì vậy các ngành công nghiệp về gỗ cũng đang bắt đầu phát triển và đã mang lại nhiều doanh thu và lợi ích cho nhà nước cũng như cộng đồng dân cư ở địa phương. Mục tiêu của đồ án là trình bày những hiểu biết về phương pháp luận của hạch toán quản lý môi trường (EMA) và dựa vào phương pháp để tính toán thử nghiệm, từ đó có thể giúp cho ngành công nghiệp chế biến ván sợi ép của Việt Nam nói chung và nhà máy ván sợi ép An Khê-Gia Lai nói riêng từng bước thay đổi hệ thống hạch toán hiện tại và luôn giữ vững là nghành công nghiệp mũi nhọn của đất nước. Nội dung của đồ án gồm 5 chương: MỞ ĐẦU Chương I. Tổng quan về phương pháp luận hạch toán quản lý môi trường. Chương II. Phương pháp luận hạch toán chi phí môi trường (ECA). Chương III. Giới thiệu tổng quan về Nhà máy sản xuất ván sợi ép MDF An Khê-Gia Lai. Chương IV. Áp dụng hạch toán quản lý môi trường cho nhà máy sản xuất ván sợi ép MDF An Khê-Gia Lai. Chương V. Kết luận và kiến nghị. Viện Khoa học và Công nghệ môi trường (INEST) ĐHBKHN- Tel: (84.43)8681686 – Fax: (84.43)8693551 2 Ứng dụng hạch toán quản lý môi trường cho nhà máy sản xuất Ván Sợi Ép MDF An Khê - Gia Lai Phan Thị Linh - Lớp CNMTK49 – Quy Nhơn Chương I: TỔNG QUAN VỀ HẠCH TOÁN QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG I.1. EMA là gì? I.1.1. Khái niệm về hạch toán quản lý Ta có thể định nghĩa hạch toán quản lý một cách khái quát: Theo Chartered Institube of Management Accountants (CIMA), “hạch toán quản lý là quá trình xác định, đo lường, tích lũy, phân tích, chuẩn bị, giải thích và truyền đạt của thông tin được sử dụng bởi các nhà quản lý để lên kế hoạch, đánh giá và kiểm soát trong một tổ chức đảm bảo cho việc sử dụng thích hợp và chịu trách nhiệm về nguồn tài nguyên. Hạch toán quản lý cũng bao gồm sự chuẩn bị các báo cáo tài chính cho các nhóm không quản lý như các cổ đông, các chủ nợ, các quy định xử lý và các cơ quan thuế có thẩm quyền”. Có thể nói hạch toán quản lý như là một công cụ thực hành kéo dài đến ba lĩnh vực: - Chiến lược quản lý-tiến đến vai trò của công tác hạch toán quản lý như là một đối tác chiến lược trong tổ chức. - Hiệu suất quản lý-phát triển việc thực hành kinh doanh ra quyết định và quản lý có hiệu quả hoạt động của tổ chức. - Quản lý rủi ro-đóng góp vào cơ cấu tổ chức và thực tiễn để nhận dạng, đo lường, quản lý và rủi ro đối với các báo cáo để đạt được các mục tiêu của tổ chức. Hạch toán quản lý là một trong những công cụ thông tin quan trọng nhất được các nhà quản lý sử dụng. Vậy nó có chức năng gì để đạt được sự tin cậy như thế: - Là một phần của công tác quản lý thông tin nội bộ. - Hỗ trợ công tác ra quyết định ở mọi cấp trong một công ty. - Tác động bổ trợ của hạch toán quản lý là có thể sử dụng cho hạch toán bên ngoài như hạch toán tài chính, hạch toán thuế… - Hỗ trợ cho việc lập kế hoạch hành động và chiến lược. Vậy hạch toán quản lý là một công cụ thông tin nội bộ cung cấp cho chúng ta mọi thông tin mà chúng ta cần, nhưng thông tin đó được đưa ra bên ngoài hay không là hoàn toàn tự nguyện. Hạch toán quản lý bao gồm cả hạch toán quản lý môi trường (EMA) đây là một công cụ bên trong, không làm nhiệm vụ thiết lập báo cáo bên ngoài mà cung cấp thông tin để ta có thể lập báo cáo tốt. EMA giúp chúng ta có thể so sánh và cân nhắc hai mặt của các biện pháp môi trường trong một doanh Viện Khoa học và Công nghệ môi trường (INEST) ĐHBKHN- Tel: (84.43)8681686 – Fax: (84.43)8693551 3 Ứng dụng hạch toán quản lý môi trường cho nhà máy sản xuất Ván Sợi Ép MDF An Khê - Gia Lai Phan Thị Linh - Lớp CNMTK49 – Quy Nhơn nghiệp là tạo ra chi phí là lợi nhuận và cần phải so sánh đúng, chính xác giữa các chi phí bỏ ra và lợi ích thu được cho doanh nghiệp. I.1.2. Khái niệm hạch toán quản lý môi trường EMA là một tập hợp con của hạch toán quản lý nhưnng không phải là một hệ thống song song. EMA là một công cụ tương đối mới nó đã được sử dụng cho tất cả các mục tiêu của hạch toán quản lý đề ra. Nó được sử dụng để cung cấp thông tin cho việc ra quyết định trong một tổ chức, mặc dù thông tin tạo ra có thể được sử dụng cho các mục đích khác nhau, như báo cáo bên ngoài. Như vậy hạch toán quản lý là gì? Nó có chức năng gì? Các khái niệm về hạch toán quản lý môi trường (EMA: Environmental Management Accounting): Theo định nghĩa hạch toán quản lý môi trường của Hiệp Hội Kế Toán Quốc Tế (IFAC: International Federation of Automatic Control) năm 1998: “Hạch toán quản lý môi trường là việc quản lý môi trường và kinh tế hiệu quả thông qua việc triển khai và thực hiện các hệ thống hạch toán và các hoạt động thực tiễn phù hợp liên quan đến vấn đề môi trường”. Theo định nghĩa về EMA của nhóm công tác chuyên môn về EMA (đại diện cho hơn 30 quốc gia) của Liên Hiệp Quốc “EMA là xác định, thu thập, phân tích và sử dụng hai loại thông tin cho việc ra quyết định nội bộ: - Vật lý thông tin về việc sử dụng, luân chuyển và thải bỏ năng lượng, nước, và nguyên vật liệu (bao gồm cả chất thải). - Thông tin về môi trường tiền tệ liên quan đến chi phí, doanh thu và tiết kiệm”. Hạch toán quản lý môi trường, rất cần thiết với những quốc gia có tốc độ tăng trưởng chủ yếu dựa vào nguồn tài nguyên sẵn có và những ngành công nghiệp có nguy cơ ô nhiễm cao như nước ta. Bản chất của EMA là một công cụ thông tin quản lý trong nội bộ công ty nên EMA có những chức năng sau: - Cải thiện hiệu quả hoạt động kinh doanh có tính đến môi trường. - Hỗ trợ việc ra quyết định nội bộ trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nhằm hướng tới hai mục tiêu là: cải thiện hiệu quả hoạt động về tài chính và hiệu quả hoạt động về môi trường. - Cung cấp thông tin thực tế về tất cả các loại chi phí liên quan đến môi trường (trực tiếp và gián tiếp, chi phí ẩn và chi phí hữu hình), thông tin về tất cả các dòng vật chất và năng lượng. Viện Khoa học và Công nghệ môi trường (INEST) ĐHBKHN- Tel: (84.43)8681686 – Fax: (84.43)8693551 4 Ứng dụng hạch toán quản lý môi trường cho nhà máy sản xuất Ván Sợi Ép MDF An Khê - Gia Lai Phan Thị Linh - Lớp CNMTK49 – Quy Nhơn - EMA còn là cơ sở cho việc cung cấp thông tin ra bên ngoài phạm vi doanh nghiệp đến các bên liên quan. Như vậy, hệ thống hạch toán quản lý môi trường là một yếu tố không thể tách rời khỏi công việc quản lý trong một doanh nghiệp. Nó là một cơ chế quản trị kinh doanh, mà nó cho phép doanh nghiệp xác định, phân tích, tổng hợp các chi phí và hiệu quả bảo vệ môi trường trong quá trình hoạt động kinh doanh nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ môi trường thiên nhiên và duy trì mối quan hệ thân thiện với cộng đồng xã hội theo nguyên tắc phát triển bền vững. Khi áp dụng EMA thì sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho doanh nghiệp và đó là những lợi ích gì? Hình 1.1. Lợi ích của EMA [1]. - Tạo ra những lợi thế mang tính chiến lược: khi một doanh nghiệp nắm được toàn bộ chi phí (kể cả chi phí môi trường bị ẩn đi) thì doanh nghiệp đó sẽ có lợi thế chiến lược rõ ràng so với các doanh nghiệp không xác định được các chi phí không nhìn thấy. Viện Khoa học và Công nghệ môi trường (INEST) ĐHBKHN- Tel: (84.43)8681686 – Fax: (84.43)8693551 5 Tiết kiệm chi phí tài chính cho doanh nghiệp. Nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Tạo ra những lợi thế mang tính chiến lược. Làm hài lòng và củng cố lòng tin đối với các bên liên quan. Ứng dụng hạch toán quản lý môi trường cho nhà máy sản xuất Ván Sợi Ép MDF An Khê - Gia Lai Phan Thị Linh - Lớp CNMTK49 – Quy Nhơn - EMA tiết kiệm chi phí tài chính cho doanh nghiệp: tác động của các vấn đề môi trường đến chi phí sản xuất thường chưa được ước tính đến. Chỉ có một phần nhỏ chi phí là nhìn thấy trong khi đó phần lớn vẫn chưa hiện ra. - Làm hài lòng và củng cố lòng tin các bên liên quan từ đó sẽ nâng cao tính cạnh tranh, danh tiếng và hình ảnh của doanh nghiệp trên thị trường. - Ngoài ra, EMA còn hỗ trợ việc ra quyết định của cấp quản lý cao nhất trong một chiến lược kinh doanh, hay đầu tư cho công nghệ mới, mở rộng sản xuất… Tóm lại ta có những điểm cần lưu ý về EMA là: - EMA cũng bao gồm các thông tin rõ ràng về vật chất và dòng chảy của nguyên vật liệu và năng lượng. - EMA tập trung vào nội bộ chi phí cho công ty. - Thông tin của EMA có thể được sử dụng cho hầu hết các loại hình hoạt động quản lý hoặc ra quyết định trong một tổ chức EMA không chỉ là một trong những công cụ quản lý môi trường mà còn là một tập hợp các nguyên tắc và phương pháp tiếp cận để cung cấp thông tin về các loại nguyên vật liệu, năng lượng và chi phí luồng dữ liệu quan trọng cho sự thành công của rất nhiều các hoạt động quản lý môi trường. Các điều khoảng hoặc các công cụ như toàn bộ chi phí kế toán, đánh giá tổng chi phí, chi phí kế toán, tài liệu kế toán, đánh giá chu kì sống, cuộc sống trong chu kỳ chi phí, và hoạt động dựa trên chi phí có liên hệ với EMA. I.2. Phương pháp luận của hạch toán quản lý môi trường (EMA) I.2.1. Tại sao phải hạch toán quản lý môi trường Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, vấn đề nâng cao năng lực cạnh tranh là một yêu cầu cấp thiết của các doanh nghiệp nước ta. Song song đó là áp lực của cộng đồng và tính nghiêm minh của pháp luật về bảo vệ môi trường đối với các doanh nghiệp cũng đang ngày càng gia tăng. Làm thế nào để đồng thời cải thiện hiệu quả kinh tế, đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường và nâng cao năng lực cạnh tranh? Câu trả lời có thể được tìm thấy thông qua việc triển khai áp dụng các công cụ của hạch toán quản lý môi trường. Vậy tại sao các doanh nghiệp lại áp dụng hạch toán quản lý môi trường? Hạch toán truyền thống ra đời từ rất lâu và đã tồn tại cùng với sự phát triển của doanh nghiệp vậy hạch toán truyền thống có những ưu nhược điểm gì?  Ưu điểm của hạch toán truyền thống - Là một phương pháp hạch toán áp dụng lâu đời. Viện Khoa học và Công nghệ môi trường (INEST) ĐHBKHN- Tel: (84.43)8681686 – Fax: (84.43)8693551 6 Ứng dụng hạch toán quản lý môi trường cho nhà máy sản xuất Ván Sợi Ép MDF An Khê - Gia Lai Phan Thị Linh - Lớp CNMTK49 – Quy Nhơn - Nghiệp vụ kế toán có mặt trên khắp thế giới và bất kỳ sự thay đổi nào trong thực tế hạch toán đều tạo ra những ảnh hưởng cho tất cả các nước. Do đó, hạch toán có thể được xem như một ngôn ngữ quốc tế. - Cung cấp thông tin một cách hệ thống theo thời gian. - Nói lên vị thế tài chính của doanh nghiệp. - Các hệ thống hạch toán truyền thống phản ánh đặc điểm về sự tích lũy tài sản, sức khỏe và quyền lực đo được bằng các đơn vị tiền tệ.  Nhược điểm của hạch toán truyền thống Một trong những phê phán gay gắt nhất đối với hệ thống hạch toán trước kia là người ta cho rằng con người tách biệt với thiên nhiên và thực tế là có thể quản lý tự nhiên dựa trên lý trí đã phản ánh trong việc hạch toán hiện tại. Mặc dù không rõ ràng nhưng điều này đã dẫn đến một số nhược điểm trong hạch toán truyền thống. - Hạch toán truyền thống cung cấp thông tin tách biệt về khía cạnh tiền tệ và phi tiền tệ, tập trung vào thông tin tiền tệ hơn là hệ sinh thái. - Không tách biệt rõ khía cạnh môi trường. - Tập trung vào thông tin quá khứ và hiện tại. - Không cung cấp thông tin về thiệt hại môi trường. - Sự ảnh hưởng của thời gian cũng không được tính đến trong hệ thống hạch toán truyền thống. Cho dù hệ thống hạch toán có những điểm mạnh, điểm yếu và tiềm năng nhưng vẫn tồn tại các vấn đề sau: - Các hệ thống hạch toán truyền thống có thể được thay đổi như thế nào để chúng phản ánh có hiệu quả các tác động tài chính. - Các hệ thống hạch toán truyền thống có thể được mở rộng như thế nào để chúng có thể nhìn nhận một cách có hiệu quả các tác động của các hoạt động công ty đối với môi trường tự nhiên. Vấn đề là các hệ thống hạch toán hiện nay cần được cải thiện nhiều hơn nữa chứ không phải là xóa bỏ nó. Tương tự, các hình thái doanh nghiệp và các hình thức hoạt động kinh doanh hiện nay cũng cần phải được cải thiện hơn là bị xóa bỏ hoàn toàn vì lí do chúng có tác động tiêu cực tới môi trường. Các lợi ích chính thu được từ việc điều chỉnh hạch toán truyền thống để giải quyết vấn đề môi trường là: - Cung cấp thông tin dự phòng cho việc xem xét các hậu quả tiềm năng thực tế và tiềm năng của các vấn đề môi trường. Viện Khoa học và Công nghệ môi trường (INEST) ĐHBKHN- Tel: (84.43)8681686 – Fax: (84.43)8693551 7 Ứng dụng hạch toán quản lý môi trường cho nhà máy sản xuất Ván Sợi Ép MDF An Khê - Gia Lai Phan Thị Linh - Lớp CNMTK49 – Quy Nhơn - Cung cấp thông tin dự phòng, tạo điều kiện để các doanh nghiệp có thể thích ứng khi phải áp dụng các qui định mới về môi trường và các công cụ kinh tế mới được ra đời do tác động môi trường. - Tạo điều kiện thuận lợi, cho một triết lý quản lý ra đời để tạo ra sự rõ ràng và khuyến khích áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường có tính kinh tế. - Làm cho phản ứng đối với các vấn đề môi trường của các cổ đông tích cực hơn. Mặc dù có rất nhiều ý kiến khác nhau về hệ thống hạch toán truyền thống nhưng tự nó đã chứng minh rằng qua thời gian tồn tại, phát triển và những ưu điểm kể trên thì nó là một hệ thống rất vững chắc và nó có một số ưu điểm rõ ràng mà bất kỳ hệ thống hạch toán tương lai nào cũng phải dựa vào và hạch toán quản lý môi trường cũng vậy. Vậy thì tại sao phải hạch toán quản lý môi trường?  Tại sao các doanh nghiệp phải áp dụng hạch toán quản lý môi trường: có một số lí do cốt lõi mà hiện giờ các cấp quản lý trên thế giới đều quan tâm đến EMA: - Tăng áp lực từ các bên liên quan, quan tâm đến vấn đề môi trường. Đây là môi trường áp lực buộc nhiều tổ chức hay doanh nghiệp phải tìm kiếm, sáng tạo cái mới và chi phí có hiệu quả để quản lý và giảm thiểu tác động môi trường. - Tăng tầm quan trọng của các chi phí liên quan đến môi trường. Trong quá khứ, nội bộ chi phí liên quan đến bảo vệ môi trường của một tổ chức đã đạt được hiệu suất tương đối thấp. Đề ra các quy định về môi trường hoặc các áp lực buộc các tổ chức phải tuân thủ để quản lý và giảm thiểu các tác động môi trường - Tăng sự thừa nhận về những thiếu sót của hệ thống hạch toán hiện thời. - Các hạn chế cụ thể hơn để có các thông tin liên quan đến môi trường đó là giao tiếp/ liên kết giữa kế toán và các sở, ban, ngành thường không được phát triển. - Môi trường có liên quan đến các thông tin về chi phí thường được ẩn trong các tài khoản phí. Ngoài ra, quy ước hệ thống kế toán chi phí thường không ghi lại các dữ liệu về nguyên vật liệu đầu vào của từng công đoạn sản xuất trên thực tế, mà chỉ căn cứ vào tính toán tổng hợp được cung cấp bởi hệ thống lập kế hoạch sản xuất, những thông tin này có thể hoặc không thể phản ánh được một thực tế của tổ chức về việc sử dụng và lưu lượng của nguyên vật liệu. Những lợi ích của việc áp dụng EMA có giá trị đặc biệt là cho các sáng kiến đặc trưng về quản lý môi trường nội bộ, chẳng hạn Viện Khoa học và Công nghệ môi trường (INEST) ĐHBKHN- Tel: (84.43)8681686 – Fax: (84.43)8693551 8 Ứng dụng hạch toán quản lý môi trường cho nhà máy sản xuất Ván Sợi Ép MDF An Khê - Gia Lai Phan Thị Linh - Lớp CNMTK49 – Quy Nhơn như sản xuất sạch hơn, cung cấp dây chuyền quản lý môi trường, “màu xanh” của các sản phẩm thiết kế, hệ thống quản lý môi trường…. Ngoài ra các loại thông tin hạch toán quản lý môi trường này cũng được sử dụng cho các mục đích khác nhau như báo cáo bên ngoài. Vì vậy, EMA không chỉ đơn thuần là một trong những công cụ quản lý môi trường mà thay vào đó, EMA là một tập hợp các nguyên tắc và phương pháp tiếp cận cung cấp các dữ liệu cần thiết cho sự thành công của rất nhiều các hoạt động quản lý môi trường của các doanh nghiệp. Khi một loạt các quyết định bị ảnh hưởng bởi các vấn đề môi trường của một hoặc một loại hình này ngày càng nhiều, thì EMA đang trở thành quan trọng hơn, không chỉ cho các quyết định về quản lý môi trường mà còn cho tất cả các loại hình hoạt động quản lý. I.2.2. Nội dung của hạch toán quản lý môi trường Khung hạch toán quản lý môi trường là một công cụ đặc biệt đã được IFAC công nhận và đạt được những thành tựu khá cao. Hạch toán quản lý môi trường không phải là một công cụ đơn lẻ mà là một bộ gồm rất nhiều công cụ khác nhau như hạch toán chi phí môi trường, lợi ích, thẩm định, đầu tư, lập kế hoạch, lập ngân sách, đánh giá vòng đời sản phẩm… và mỗi công ty hay một tổ chức nào đó có thể áp dụng một trong những công cụ trên. Tuy nhiên, cho dù áp dụng công cụ nào thì hạch toán quản lý môi trường cũng có phương pháp luận cho tất cả các công cụ đó. Trong số các công cụ đó thì hạch toán chi phí môi trường (E