Luận án Các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ tại một số câu lạc bộ thể dục thể thao quần chúng ở thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC THỂ THAO BẮC NINH NGUYỄN THỊ HIỀN THANH CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH DỊCH VỤ TẠI MỘT SỐ CÂU LẠC BỘ THỂ DỤC THỂ THAO QUẦN CHÚNG Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TIẾN SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC BẮC NINH - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Tác giả luận án Nguyễn Thị Hiền Thanh DANH MỤC, KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN Chữ viết tắt Tiếng Việt Tiếng Anh ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông nam á Association of Southeast Asian nations CP Chính phủ CLB Câu lạc bộ CLB TDTT Câu lạc bộ Thể dục thể thao CVHLĐ Cung văn hóa Lao động CSVC Cơ sở vật chất GDP Tổng sản lượng quốc nội Gross Domestic Product GD&ĐT Giáo Dục & Đào Tạo HDV Hướng dẫn viên HLV Huấn luyện viên NQ Nghị quyết NĐ Nghị định NTĐ Nhà thi đấu NTL Nhà tập luyện NTD Người tiêu dùng NTD TDTT Người tiêu dùng thể dục thể thao NSNN Ngân sách nhà nước Nxb Nhà xuất bản ĐH Đại học KTTT Kinh tế thể hao ODA Viện trợ chính thức Offical Deverlopment Assitance EMP Sự cảm thông Empathy FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài Foreign Direct Inverment FQU Chất lượng chức năng Functional quality FQT Chất lượng kỹ thuật Technical quality GATT Hiệp hội chung về thuế quan và thương mại General Agreement of Tariffs & Trade GDP Tổng sản phẩm nội địa Gross Domestic Product HDV Hướng dẫn viên HLV Huấn luyện viên RLTT Rèn luyện thân thể TAN Tính hữu hình Tagibility TDTT Thể dục thể thao TTGT Thể thao giải trí THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TSCĐ Tài sản cố định Tp.HCM Thành phố Hồ Chí Minh TW Trung ương UBND Ủy ban nhân dân SAT Sự hài lòng (sự thỏa mãn) Satisfaction SWOT Chiến lược phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong kinh doanh Strength,Weakness, Opportunity, Threat VĐV Vận động viên VH,TT&DL Văn hóa, Thể thao và Du lịch WTO Tổ chức thương mại Thế giới World Trade Organization W% Nhịp độ tăng trưởng XHCN Xã hội chủ nghĩa DANH MỤC CÁC BIỂU BẢNG, BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN ÁN Thể loại Số Nội dung Trang Bảng 1.1 Phân loại kinh doanh TDTT theo quy định quốc tế của WTO năm 1998 thuộc ngành văn hoá giải trí 7 1.2 Phân loại trong khu vực mậu dịch tự do ASEAN-Trung Quốc 7 1.3 Hệ thống thị trường và loại hình dịch vụ TDTT 24 1.4 Sự khác biệt giữa marketing thương mại và phi thương mại 28 1.5 Quản lý tài chính của các đơn vị sự nghiệp TDTT 39 2.1 Nội dung Phiếu phỏng vấn khách hàng (NTD TDTT) 45 2.2 Nội dung Phiếu phỏng vấn chuyên gia 46 2.3 Phân tích hướng chiến lược kinh doanh theo ma trận TOWS 51 3.1 Thống kê chỉ tiêu hoạt động TDTT năm 2013 65 3.2 Thống kê NSNN cấp cho Ngành TDTT năm 2013 66 3.3 Thống kê số lượt NTD TDTT năm 2012 - 2013 69 3.4 Tổng hợp các nguồn thu tài chính tại CLB TDTT năm 2013 70 3.5 Đặc điểm nhân khẩu học của NTD TDTT 73 3.6 Tính thường xuyên trong tập luyện TDTT 77 3.7 Thời điểm thích hợp tham gia môn thể thao 78 3.8 Thời gian nhàn rỗi dành cho hoạt động TDTT 79 3.9 Tình hình cơ cấu nguồn lao động năm 2013 86 3.10 Tiêu chí đánh giá thang đo chất lượng dịch vụ TDTT 98 3.11 Tóm tắt các hệ số khi phân tích nhân tố theo mô hình SERVQUAL 100 3.12 Tóm tắt nhân tố tương ứng với các biến quan sát sau khi phân tích 101 3.13 Tóm tắt các hệ số khi phân tích nhân tố theo mô hình GRONROOS 101 3.14 Tóm tắt nhân tố tương ứng với các biến quan sát sau khi phân tích 102 3.15 Kết quả xoay nhân tố sau khi loại bỏ biến của thành phần Sự hài lòng 102 3.16 Kết quả phân tích hệ số tương quan theo mô hình SERVQUAL 103 3.17 Kết quả phân tích hệ số tương quan theo mô hình GRONROOS 105 3.18 Thống kê phân tích các hệ số hồi quy theo mô hình SERVQUAL 107 3.19 Kết quả các thông số thống kê của từng biến trong phương trình theo mô hình SERVQUAL 108 Thể loại Số Nội dung Trang 3.20 Tổng hợp kết quả kiểm định giả thuyết theo mô hình SERVQUAL 108 3.21 Thống kê phân tích các hệ số hồi quy theo mô hình SERVQUAL 109 3.22 Các thông số thống kê của từng biến trong phương trình theo mô hình GRONROOS 110 3.23 Tổng hợp kết quả kiểm định giả thuyết mô hình GRONROOS 111 3.24 Kết quả thang đo chất lượng dịch vụ TDTT 113 3.25 Phân tích hướng chiến lược kinh doanh theo ma trận TOWS 118 3.26 Kết quả kiểm định hệ số KMO của các giải pháp 124 3.27 Kết quả kiểm định hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha của các giải pháp 125 3.28 Kết quả phân tích hệ số tương quan của các giải pháp 126 3.29 Kết quả khảo sát tính khả thi của các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ tại một số CLB TDTT ở Tp.HCM 146 Biểu đồ 3.1 Thời điểm thích hợp tham gia hoạt động TDTT 78 3.2 Các môn thể thao yêu thích 80 3.3 Các hoạt động giải trí phổ biến 81 3.4 Các môn thể thao giải trí 82 3.5 Động cơ tham gia hoạt động TDTT 83 3.6 Yếu tố cản trở hoạt động TDTT 84 3.7 So sánh nguồn đầu tư tài chính năm 2013 88 3.8 So sánh hiệu quả kinh doanh năm 2012 – 2013 89 3.9 So sánh nguồn doanh thu tài chính năm 2013 90 3.10 So sánh năng suất lao động năm 2013 91 3.11 So sánh mức lương bình quân năm 2013 93 3.12 So sánh hiệu quả kinh doanh năm 2013 94 3.13 So sánh tỷ suất sinh lợi năm 2013 95 3.14 Phương thức kinh doanh dịch vụ TDTT 114 3.15 Chất lượng cung ứng dịch vụ TDTT 115 3.16 Chất lượng kỹ thuật 116 3.17 Các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ TDTT 128 3.18 Chính sách phát triển nguồn nhân lực TDTT 128 3.19 Nghiên cứu nhu cầu của NTD TDTT 131 Thể loại Số Nội dung Trang 3.20 Phát triển cơ sở hạ tầng, trang thiết bị TDTT 134 3.21 Nâng cao chất lượng cung ứng dịch vụ 136 3.22 Hoàn thiện chính sách giá hợp lý 139 3.23 Truyền thông marketing và tài trợ thể thao 142 Sơ đồ 1.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng TDTT 19 1.2 Các loại hình tổ chức cung cấp dịch vụ TDTT 37 2.1 Mô hình xây dựng thang đo chất lượng TDTT 49 3.1 Mô hình khoảng cách chất lượng dịch vụ TDTT 57 3.2 Tiêu chí đánh giá chất lượng dịch vụ 59 3.3 Mô hình nhận thức của khách hàng về chất lượng dịch vụ và sự hài lòng 60 3.4 Mô hình thang đo lường chất lượng dịch vụ TDTT mô hình SERVQUAL 62 3.5 Mô hình thang đo lường chất lượng dịch vụ TDTT mô hình GRONROOS 62 3.6 Mô hình thang đo lường chất lượng dịch vụ TDTT giả thuyết (tích hợp 2 mô hình SERVQUAL và GRONROOS) 63 3.7 Mô hình thang đo lường chất lượng dịch vụ TDTT hiệu chỉnh lần 1 (tích hợp 2 mô hình SERVQUAL và GRONROOS) 103 3.8 Mô hình thang đo lường chất lượng dịch vụ TDTT hiệu chỉnh lần 2 (tích hợp 2 mô hình SERVQUAL và GRONROOS) 107 3.9 Mô hình thang đo lường chất lượng dịch vụ TDTT hiệu chỉnh lần 3 (tích hợp 2 mô hình SERVQUAL và GRONROOS) 112 3.10 Mô hình các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh TDTT 123 MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 Mục đích nghiên cứu ................................................................................................. 2 Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................. 2 Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3 Chƣơng 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................... 4 1.1 Khái quát cơ cấu ngành kinh doanh dịch vụ TDTT ........................................ 4 1.1.1 Kinh doanh TDTT ......................................................................................... 4 1.1.2 Dịch vụ TDTT là bộ phận của nền kinh tế .................................................. 5 1.1.3 Các ngành kinh doanh dịch vụ thể thao ...................................................... 7 1.2 Sản phẩm, hàng hóa dịch vụ TDTT .................................................................. 9 1.2.1 Sản phẩm dịch vụ TDTT ............................................................................... 9 1.2.1.1 Phân loại sản phẩm dịch vụ TDTT ......................................................... 9 1.2.1.2 Đặc điểm của sản phẩm dịch vụ TDTT ................................................. 11 1.2.2 Hàng hóa TDTT .......................................................................................... 11 1.2.2.1 Các yếu tố cấu thành hàng hóa TDTT .................................................. 12 1.2.2.2 Nguyên nhân, điều kiện, đặc điểm để dịch vụ TDTT trở thành ............ 13 1.3 Nhu cầu tiêu dùng TDTT ................................................................................. 14 1.3.1 Tiêu dùng TDTT .......................................................................................... 14 1.3.2 Vị trí của tiêu dùng TDTT trong cơ cấu tiêu dùng của xã hội ................. 15 1.3.3 Đặc điểm của tiêu dùng TDTT ................................................................... 17 1.3.4 Loại hình, hiệu quả và các nhân tố ảnh hưởng đến tiêu dùng TDTT ..... 17 1.3.4.1 Loại hình tiêu dùng TDTT ..................................................................... 17 1.3.4.2 Hiệu quả tiêu dùng TDTT ..................................................................... 17 1.3.4.3 Các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng tới tiêu dùng TDTT ........................... 18 1.4 Giá cả và quan hệ cung cầu hàng hóa dịch vụ TDTT .................................... 19 1.4.1 Giá cả hàng hóa dịch vụ TDTT .................................................................. 19 1.4.2 Mối quan hệ cung - cầu trong kinh doanh TDTT ..................................... 20 1.5 Thị trƣờng, tiêu thụ và marketing sản phẩm dịch vụ TDTT ........................ 24 1.5.1 Thị trường dịch vụ TDTT ........................................................................... 24 1.5.2 Tiêu thụ sản phẩm dịch vụ TDTT .............................................................. 25 1.5.3 Marketing sản phẩm dịch vụ TDTT ........................................................... 27 1.6 Khái quát chủ trƣơng xã hội hóa TDTT và các loại hình kinh doanh.........29 1.6.1 Khái quát chủ trương xã hội hóa TDTT của Đảng và Nhà nước ............ 29 1.6.2 Các loại hình tổ chức kinh doanh dịch vụ TDTT ở nước ta ..................... 33 1.7 Các công trình nghiên cứu trong, ngoài nƣớc và các vấn đề liên quan ......40 1.7.1 Các công trình nghiên cứu ở ngoài nước .................................................. 40 1.7.2 Các công trình nghiên cứu trong nước ...................................................... 40 Tóm tắt Chƣơng Tổng quan ................................................................................... 43 Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG, PHƢƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU...44 2.1 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 44 2.1.1 Đối tượng nghiên cứu ................................................................................. 44 2.1.2 Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 44 2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................. 44 2.2.1 Phương pháp nghiên cứu tài liệu ............................................................... 44 2.2.2 Phương pháp phỏng vấn điều tra xã hội học ............................................ 44 2.2.3 Phương pháp toán kinh tế và phân tích đa biến ........................................ 46 2.2.3.1 Phương pháp toán kinh tế .................................................................... 46 2.2.3.2 Phương pháp phân tích đa biến ........................................................... 49 2.2.4 Phương pháp phân tích dữ liệu theo mô hình SWOT .............................. 51 2.3 Tổ chức nghiên cứu ........................................................................................... 51 Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ...................................... 52 3.1 Hệ thống hóa cơ sở lý luận đánh giá hiệu quả kinh doanh và chất lƣợng dịch vụ TDTT .......................................................................................................... 52 3.1.1 Cơ sở lý luận đánh giá hiệu quả kinh doanh TDTT ................................. 52 3.1.2 Cơ sở lý luận đánh giá chất lượng dịch vụ TDTT ..................................... 56 3.1.2.1 Thang đo chất lượng dịch vụ ................................................................ 56 3.1.2.2 Mối quan hệ giữa chất lượng dịch vụ TDTT với sự hài lòng của NTD 59 3.1.2.3 Xây dựng mô hình thang đo chất lượng dịch vụ TDTT ........................ 61 Tóm tắt mục tiêu 1 .................................................................................................. 64 3.2 Thực trạng hoạt động kinh doanh dịch vụ tại một số CLB TDTT quần chúng ở Tp.HCM .................................................................................................... 65 3.2.1 Thực trạng hoạt động TDTT tại một số CLB TDTT quần chúng ở Tp.HCM ................................................................................................................ 65 3.2.1.1 Tổ chức hoạt động TDTT ...................................................................... 65 3.2.1.2 Phân bổ nguồn kinh phí phát triển Ngành TDTT ................................. 66 3.2.1.3 Số người tham gia tập luyện TDTT thường xuyên (tiêu dùng TDTT) .. 68 3.2.2 Thực trạng hoạt động kinh doanh dịch vụ tại một số CLB TDTT quần chúng ở Tp.HCM ................................................................................................. 70 3.2.3 Đặc điểm của NTD TDTT tại Tp.HCM ...................................................... 73 3.2.3.1 Đặc điểm nhân khẩu học ....................................................................... 73 3.2.3.2 Tính thường xuyên tập luyện TDTT ...................................................... 76 3.2.3.3 Thời gian nhàn rỗi ................................................................................ 79 3.2.3.4 Các môn thể thao yêu thích ................................................................... 80 3.2.3.5 Các hoạt động giải trí ........................................................................... 81 3.2.3.6 Các môn thể thao giải trí ...................................................................... 82 3.2.3.7 Các động cơ tham gia hoạt động TDTT ............................................... 83 3.2.3.8 Các yếu tố cản trở hoạt động TDTT ..................................................... 84 3.2.4 Phân tích hiệu quả kinh doanh dịch vụ tại một số CLB TDTT quần chúng ở Tp.HCM ................................................................................................. 86 3.2.4.1 Cơ cấu nguồn lao động TDTT .............................................................. 86 3.2.4.2 Nguồn đầu tư tài chính .......................................................................... 88 3.2.4.3 Tình hình hoạt động kinh doanh ........................................................... 89 3.2.4.4 Nguồn doanh thu tài chính .................................................................... 89 3.2.4.5 Năng suất lao động ............................................................................... 91 3.2.4.6 Mức lương bình quân ............................................................................ 92 3.2.4.7 Hiệu quả doanh thu với tỷ suất lợi nhuận ............................................. 94 3.2.5 Đánh giá chất lượng dịch vụ TDTT tại một số CLB TDTT quần chúng ở Tp.HCM ................................................................................................................ 98 3.2.5.1 Kết quả xây dựng thang đo chất lượng dịch vụ TDTT ......................... 98 3.2.5.2 Đánh giá chất lượng dịch vụ TDTT tại một số CLB TDTT quần chúng tại Tp.HCM .................................................................................................... 100 3.2.6 Phân tích ma trận TOWS để định hướng chiến lược phát triển ............ 117 Tóm tắt mục tiêu 2 ................................................................................................ 122 3.3 Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ tại một số CLB TDTT quần chúng ở Tp.HCM .................................................................... 123 3.3.1 Quy trình xây dựng đề xuất các giải pháp ............................................... 123 3.3.2 Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA các giải pháp ....................... 124 3.3.3 Kết quả kiểm định độ tin cậy của các giải pháp ..................................... 125 3.3.4 Đánh giá và bàn luận mức độ quan trọng của các giải pháp ................ 125 3.3.5 Kết quả khảo sát tính khả thi và thực tiễn các giải pháp ..................... 1466 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 151 Kết luận: ................................................................................................................. 151 Kiến nghị: ............................................................................................................... 153 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU .......................................... 154 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 155 1 PHẦN MỞ ĐẦU Dưới góc độ xã hội học, TDTT theo quan niệm truyền thống không là lĩnh vực sản xuất dịch vụ, vốn dĩ chỉ vận hành theo loại hình phúc lợi công cộng, được hiểu là một hiện tượng văn hóa xã hội đặc biệt. Sản phẩm của nó là một trong các tiêu chí đánh giá trình độ dân trí và sự phồn vinh của xã hội. Ngày nay trong nền kinh tế sản xuất hàng hóa thì TDTT đã có thêm “chức năng kinh tế”. Vì lao động dịch vụ TDTT tạo ra sản phẩm làm thỏa mãn nhu cầu giải trí, thưởng thức mang lại giá trị về sức khỏe và tinh thần. Trong kinh tế ở nước ta còn được tiến hành dưới hình thức gọi là “kinh doanh thể dục thể thao” nhờ vận hành theo các quy luật kinh tế thị trường. Bên cạnh những hoạt động có mục tiêu văn hóa xã hội thuần túy thì nay TDTT đã có nhiều hoạt động được xem như những ngành kinh doanh dịch vụ có khả năng sinh lời. TDTT vốn đã đem lại hiệu quả về văn hóa xã hội, nay trực tiếp đem lại hiệu quả rất quan trọng trong kinh tế. Sự thay đổi tư duy đó đã thổi một luồng gió mới làm cho các hoạt động TDTT trở nên phong phú, đa dạng đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nhiều tầng lớp người dân trong xã hội. Hiện nay, với nền kinh tế thị trường mang tính toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đã làm cho các mối quan hệ kinh tế ngày càng phát triển đa dạng về hình thức lẫn nội dung. Cùng với sự phát triển đó, Ngành TDTT cũng chịu ảnh hưởng và không thể đứng ngoài cuộc, đòi hỏi cần phải thay đổi hình thức quản lý, các phương thức kinh doanh cũng như cách cung ứng dịch vụ TDTT để phù hợp với xu hướng và tốc độ phát triển kinh tế ở nước ta. Kinh doanh TDTT là một lĩnh vực khá mới và đang ở những bước đi ban đầu trong bối cảnh kinh tế Việt Nam có những bước chuyển mạnh mẽ sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trên thực tế còn rất nhiều hoạt động kinh doanh TDTT chưa được khai thác hoặc hiệu quả khai thác chưa tương xứng với tiềm năng vốn có. Đây là một trong những lĩnh vực có nhiều tiềm năng để đầu tư phát triển thành một lĩnh vực kinh tế hiệu quả và có lợi nhuận lâu dài. Nếu chú ý phát triển ngành kinh doanh TDTT, đẩy mạnh chủ trương xã hội hóa TDTT thì sự nghiệp TDTT sẽ có thêm điều kiện để phát triển. 2 Trong những năm qua, việc kinh doanh TDTT đã có những bước phát triển đáng kể, thu được nguồn tài chí