Luận án Các tỉnh ủy ở đồng bằng Sông Hồng lãnh đạo phát triển văn hóa - xã hội trong giai đoạn hiện nay

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH LÊ VĂN THƯ c¸c tØnh ñy ë ®ång b»ng s«ng hång l·nh ®¹o ph¸t triÓn v¨n hãa - x· héi trong giai ®o¹n hiÖn nay Chuyên ngành : Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam Mã số : 62 31 23 01 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ HÀ NỘI - 2015 Công trình được hoàn thành tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS. TS. Ngô Huy Tiếp 2. TS. Lâm Quốc Tuấn Phản biện 1: ................................................... ................................................... Phản biện 2: ................................................... ................................................... Phản biện 3: ................................................... ................................................... Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Vào hồi...... giờ....... ngày...... tháng...... năm 2015 Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia và Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Cùng với lãnh đạo chính trị và lãnh đạo các lĩnh vực trọng yếu của đời sống xã hội như kinh tế, quốc phòng, an ninh, lãnh đạo văn hóa - xã hội là vấn đề được đặt ra từ rất sớm, ngay từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời lãnh đạo sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc. Phát triển văn hoá - xã hội vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất tổ quốc và xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở nước ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng. Vì vậy, sự lãnh đạo của Đảng đối với phát triển văn hóa - xã hội là đòi hỏi khách quan, có ý nghĩa chính trị quan trọng, quyết định đối với sự phát triển văn hóa - xã hội của đất nước, nhằm thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao về đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân. Là khu vực kinh tế - xã hội trọng điểm, các tỉnh đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) rất giàu tiềm năng, thế mạnh để phát triển về mọi mặt, không chỉ của vùng, mà còn là động lực và cực tăng trưởng cho toàn miền Bắc và cả nước. Dự báo đến năm 2020, khu vực các tỉnh ĐBSH, một mặt phải bảo đảm an ninh lương thực cho vùng, và theo qui hoach, cùng với đồng bằng sông Cửu Long đảm bảo an ninh lương thực cho cả nước. Mặt khác, các tỉnh ĐBSH sẽ tiếp tục chuyển đổi hàng chục vạn ha đất nông nghiệp mầu mỡ sang mục đích sử dụng khác; lúc đó diện tích đô thị, công nghiệp, thương mại - dịch vụ trên địa bàn sẽ chiếm tỷ lệ khá lớn diện tích tự nhiên của các tỉnh trong vùng. Quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn các tỉnh đồng bằng sông Hồng tất yếu sẽ tạo ra những biến đổi căn bản ở một vùng nông thôn rộng lớn, từ một vùng kinh tế lấy sản xuất nông nghiệp, ở nông thôn, do người nông thực hiện là chủ yếu, sẽ chuyển dần sang nền kinh tế nông nghiệp công nghiệp hóa, đô thị hóa mạnh mẽ, phát triển nhanh các thành phố công nghiệp, thương mại - dịch vụ thuộc tỉnh. Để thích ứng với sự phát triển khách quan đó, thực tiễn đang đặt ra cho các đảng bộ, chính quyền các tỉnh ĐBSH những nhiệm vụ to lớn phải giải quyết là phải lãnh đạo nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, phát triển khoa học - công nghệ, chăm sóc sức khỏe và đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân, xóa đói giảm nghèo, các tệ nạn xã hội Nếu không giải quyết tốt những nhiệm vụ này, sẽ không chỉ làm chậm quá trình phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn, 2 mà còn cản trở quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa các tỉnh ở đồng bằng sông Hồng hiện nay. Các tỉnh ủy ở đồng bằng sông Hồng là cơ quan lãnh đạo của các đảng bộ tỉnh, có chức năng, nhiệm vụ lãnh đạo phát triển văn hóa - xã hội ở địa phương. Trong những năm vừa qua, dưới sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, đời sống kinh tế, văn hoá - xã hội ở các địa phương có những bước phát triển mạnh mẽ, các lĩnh vực giáo dục, khoa học - công nghệ y tế, văn hóa, thể thao, an sinh xã hội đã đạt được những kết quả rất quan trọng, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân. Tuy nhiên, sự lãnh đạo của các tỉnh ủy đối với phát triển văn hóa - xã hội vẫn còn những mặt yếu kém, khuyết điểm đang đặt ra cần phải giải quyết, như kinh tế có bước phát triển nhanh và mạnh, nhưng văn hoá - xã hội chưa phát triển tương xứng, thậm chí có những bước thụt lùi như: phân hoá giàu nghèo nhanh, gia tăng các tệ nạn xã hội, tai nạn giao thông và tai nạn lao động; mê tín, dị đoan, buôn thần, bán thánh; thương mại hoá các hoạt động văn hoá tâm linhVề phía lãnh đạo, có những cấp ủy đảng chưa nhận thức đầy đủ, sâu sắc các nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với văn hoá - xã hội, còn có biểu hiện buông lỏng sự lãnh đạo, khoán trắng một số nội dung quan trọng cho các đơn vị chuyên môn, chưa thường xuyên coi trọng việc sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm Những yếu kém đó đã hạn chế việc nâng cao năng lực lãnh đạo của tỉnh ủy, làm chậm quá trình thực hiện các mục tiêu phát triển văn hóa - xã hội trên địa bàn rộng lớn, hết sức quan trọng này. Song, nâng cao năng lực lãnh đạo của các tỉnh uỷ đối với phát triển văn hoá - xã hội là vấn đề rất mới và rất khó, cả trên phương diện lý luận và thực tiễn. Trước yêu cầu thực tiễn đang đặt ra, tôi chọn đề tài “Các tỉnh ủy ở đồng bằng sông Hồng lãnh đạo phát triển văn hóa - xã hội trong giai đoạn hiện nay” làm luận án tiến sĩ khoa học chính trị, chuyên ngành Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam, với mong muốn luận giải cơ sở lý luận, thực tiễn và tìm những giải pháp khả thi nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo của các tỉnh uỷ ĐBSH đối với phát triển văn hoá - xã hội hiện nay. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích nghiên cứu Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn sự lãnh đạo của các tỉnh ủy ở đồng bằng sông Hồng đối với phát triển văn hóa - xã hội trong giai đoạn hiện nay. Trên cơ 3 sở đó đề xuất các giải pháp chủ yếu, có tính khả thi nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Tỉnh ủy đối với lĩnh vực hết sức quan trọng này 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ khái niệm, đặc điểm, vai trò của phát triển văn hóa - xã hội và những vấn đề có liên quan đến phát triển văn hóa - xã hội của các tỉnh ở đồng bằng sông Hồng giai đoạn hiện nay. - Làm rõ khái niệm, nội dung, phương thức, vai trò lãnh đạo của các tỉnh ủy đối với phát văn hóa - xã hội ở các tỉnh đồng bằng sông Hồng hiện nay. - Đánh giá đúng thực trạng phát triển văn hóa - xã hội và sự lãnh đạo của các Tỉnh ủy đối với phát triển văn hoa - xã hội ở các tỉnh đồng bằng sông Hồng hiện nay, chỉ rõ nguyên nhân của thực trạng và những kinh nghiệm quí báu từ thực tiễn. - Xác định những nhân tố tác động, phương hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy đồng bằng sông Hồng đối với phát triển văn hoa - xã hội giai đoạn hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài luận án là: các tỉnh ủy ở đồng bằng sông Hồng lãnh đạo phát triển văn hóa - xã hội giai đoạn hiện nay. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu, khảo sát, đánh giá sự lãnh đạo của các tỉnh ủy đối với phát triển văn hóa - xã hội ở các tỉnh đồng bằng sông Hồng từ năm 2005 đến nay; phương hướng và những giải pháp của đề tài có giá trị đến năm 2025. 4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của luận án 4.1. Cơ sở lý luận Luận án được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng ta về sự lãnh đạo của Đảng đối với các lĩnh vực trọng yếu của đời sống xã hội nói chung, đối với phát triển văn hóa - xã hội nói riêng. 4.2. Cơ sở thực tiễn Qúa trình lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện phát triển văn hóa - xã hội của các tỉnh ủy các tỉnh đồng bằng sông Hồng từ năm 2005 đến nay, với tất cả 4 những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân và kinh nghiệm từ thực tiễn lãnh đạo của các tỉnh ủy trong thời gian vừa qua. 4.3. Phương pháp nghiên cứu Luận án được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, đồng thời sử dụng các phương pháp nghiên cứu chuyên ngành và liên ngành: lôgich và lịch sử; phân tích và tổng hợp; thống kê, so sánh; tổng kết thực tiễn và phương pháp chuyên gia. 5. Những đóng góp mới và ý nghĩa thực tiễn của luận án 5.1. Những đóng góp mới của luận án - Làm rõ khái niệm, nội dung, phương thức lãnh đạo của các tỉnh ủy ĐBSH đối với phát triển văn hóa - xã hội ở địa phương giai đoạn hiện nay. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu, khả thi nhằm tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy ĐBSH đối với phát triển văn hóa - xã hội ở địa phương đến năm 2025. 5.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận án - Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo cho các Tỉnh ủy, các Ban Thường vụ Tỉnh ủy trong cả nước, nhất là ở các tỉnh ĐBSH trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức phát triển văn hóa - xã hội giai đoạn hiện nay. - Luận án cũng có thể làm tài liệu phục vụ công tác nghiên cứu khoa học và đào tạo ở các trường chính trị và cơ sở đào tạo cán bộ của Đảng và Nhà nước ta hiện nay. 6. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục công trình khoa học của tác giả đã công bố liên quan đến luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án gồm 4 chương, 9 tiết. 5 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU Ở NƯỚC NGOÀI 1.1.1. Những công trình nghiên cứu về phát triển văn hoá Đề cương qui hoạch phát triển văn hoá Trung Quốc, Nxb, Pháp chế Trung Quốc (Tài liệu dịch - Viện Nghiên cứu Trung Quốc thuộc Viện khoa học xã hội và Nhân văn Việt Nam, lưu hành nội bộ). Lưu Vân Sơn, Tìm tòi thực tiễn và tư duy lý luận xây dựng văn hóa xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc. Tạp chí Cộng sản Số 17 (209) năm 2010. Phăn đuông chít vông sa, Công tác lý luận của Đảng nhân dân cách mạng Lào trong thời kỳ mới, luận án tiến sĩ lịch sử, H.2002, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Nội dung luận án đã trình bày những nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác lý luận, một lĩnh vực rất khó khăn, phức tạp hiện nay. Phitstamay bounvilay, Kinh nghiệm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ở môt số quốc gia và bài học cho thành phố Viêng chăn,(CHDCND Lào), Tạp chí Kinh tế & Quản lý, sô 8 (12/2013), tr.62-66. 1.1.2. Những công trình nghiên cứu về phát triển xã hội Khăm bay ma la sinh, Thực trạng đói nghèo trong các hộ gia đình ở nông thôn tỉnh Chăm Pa Sắc, kiến nghị về chính sách, giải pháp, luận văn thạc sĩ xã hội học, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, (H.2007) tác giả luận văn đã trình bày hệ thống các quan điểm, đường lối chính sách xã hội của Đảng và Nhà nước, nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào làm cơ sở nghiên cứu vấn đề đói, nghèo trong các gia đình ở nông thôn tỉnh Chăm Pa Sắc hiện nay. 1.2. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU Ở TRONG NƯỚC 1.2.1. Những công trình nghiên cứu về văn hoá và Đảng lãnh đạo phát triển văn hoá 1.2.1.1. Những công trình nghiên cứu về văn hoá Sách tham khảo, Vai trò của văn hoá trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông thôn, nông nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng, do PGS,TS Lê Qúi Đức làm chủ biên, Nxb Văn hoá thông tin, H.2004. Những nội dung phát triển văn hoá đề cập trong cuốn sách được kế thừa để chọn nghiên cứu những nội 6 dung phát triển văn hoá - xã hội trong luận án. Sách tham khảo, Những biến đổi về giá trị văn hóa truyền thống ở các làng ven đô Hà Nội trong thời kỳ đổi mới, do TS. Ngô Văn Giá làm chủ biên, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, H.2007. Sách tham khảo, Phát triển văn hóa con người và nguồn nhân lực thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, do GS,TS Phạm Minh Hạc (chủ biên), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, H. 2007. Sách tham khảo, Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về văn hóa, do PGS,TS. Phạm Duy Đức chủ biên, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, H. 2008. Sách tham khảo, Sự đa dạng văn hóa và đối thoại giữa các nền văn hóa - một góc nhìn từ Việt Nam, của tác giả GS,TS.Phạm Xuân Nam, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008. Sách tham khảo: Thành tựu trong xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam 25 năm đổi mới (1986-2010), do PGS,TS Phạm Duy Đức làm chủ biên. Cuốn sách được biên soạn từ kết quả nghiên cứu của đề tài khoa học trọng điểm cấp Nhà nước Mã số KX04.13/06-10. Đề tài khoa học cấp bộ, Phát triển văn hóa Việt Nam giai đoạn 2011- 2020. Những vấn đề phương pháp luận (2010), do PGS,TS Phạm Duy Đức làm chủ nhiệm. Các tác giả của đề tài tập trung nghiên cứu vấn đề phát triển văn hóa Việt Nam giai đoạn 2011-2020 ở những lĩnh vực cơ bản của đời sống văn hóa - xã hội của đất nước. Sách tham khảo, Sự biến đổi các giá trị văn hóa trong bối cảnh xây dựng nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay, Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa do PGS.TS Nguyễn Duy Bắc làm chủ biên. Hà Vũ Tuyến, Công tác đào tạo nghề ở Vĩnh Phúc - kết quả và một số kinh nghiệm, bài đăng Tạp chí Lịch sử Đảng, số 286 (9-214), tr121-123. Nội dung bài báo phản ánh một góc thực trạng giáo dục đào tạo nghề ở Vĩnh phúc, một nội dung của phát triển văn hoá - xã hội các tỉnh ĐBSH hiện nay. 1.2.1.2. Những công trình nghiên cứu về Đảng lãnh đạo văn hoá Sách tham khảo, Sự lãnh đạo của Đảng trong một số lĩnh vực trọng yếu của đời sống xã hội nước ta, do PGS Lê Văn Lý làm chủ biên, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 1999. Đây là công trình khoa học đề tài cấp Nhà nước được in thành sách, một công trình lớn, bàn khá sớm về sự lãnh đạo của Đảng trên các lĩnh vực trọng yếu đời sống xã hội nước ta. Những nghiên cứu của đề tài rất hữu ích cho đề tài luận án của tác giả khi phải xác định rõ nội dung và phương thức lãnh đạo của các Tỉnh uỷ ĐBSH trong phát triển văn hoá - xã hội. 7 1.2.2. Những công trình nghiên cứu về phát triển xã hội và Đảng lãnh đạo phát triển xã hội 1.2.2.1. Những công trình nghiên cứu về phát triển xã hội Sách, Tác động của phân tầng mức sống vào quá trình phát triển văn hoá nông thôn, do tác giả Trần Thị Lan Hương biên soạn, Nxb Văn hoá - thông tin, H.2000. Tác giả cuốn sách nghiên cứu phân tầng mức sống tác động đến qúa trình phát triển văn hoá nông thôn ở các tỉnh ĐBSH vào những năm 2000. Sách, Xung đột xã hội về đất đai ở nông thôn thời kỳ đổi mới (trường hợp tỉnh Hà Tây cũ) của TS. Phan Tân, Nxb Công an nhân dân, H.2008. Sách: Ứng xử của người dân vùng đồng bằng sông Hồng trong gia đình, do Lê Thị Thanh Hương làm chủ biên, Nxb Từ điển bách khoa, H.2009, Nội dung cuốn sách gợi ý cho tác giả luận án nghiên cứu đề xuất giải pháp về tăng cường sự lãnh đạo của tỉnh uỷ đối với phát triển các gia đình và thành viên của nó. PGS.TS. Ngô Ngọc Thắng, Chính sách an sinh xã hội trong bối cảnh tái cấu trúc mô hình tăng trưởng, bài đăng Tạp chí Lý luận chính trị, số 1-2014, tr16-21. Tác giả bài báo khẳng định, Đảng và Nhà nước ta luôn nhất quán trong quan điểm, đường lối và chính sách xã hội, coi an sinh xã hội (ASXH) vừa là mục tiêu, vừa là động lực để ổn định xã hội và phát triển bền vững đất nước. 1.2.2.2. Những công trình ngiên cứu về Đảng lãnh đạo phát triển xã hội Đề tài khoa học cấp Nhà nước KX02.21/06-10, Đảng lãnh đạo phát triển xã hội và quản lý phát triển xã hội thời kỳ đổi mới, do PGS, TS. Đinh Xuân Lý làm chủ nhiệm. GS,TS Nguyễn Đình Tấn, Sự phát triển nhận thức của Đảng về công bằng xã hội và xoá đói, giảm nghèo, Tạp chí Lý luận chính trị, số 7-2014, tr3-7. Theo tác giả, quan điểm về công bằng xã hội và xoá đói, giảm nghèo của Đảng ta hiện nay, là công bằng không chỉ là các chính sách bảo đảm công bằng trong phân phối các nguồn lực, mà còn cần có sự công bằng về cơ hội và điều kiện phát triển. Hoàng Thị Bích Phương, Thực hiện xoá đói, giảm nghèo bền vững ở tỉnh Bác Giang (2008-2013), bài đăng trên Tạp chí lịch sử Đảng, số 282 (5/2014). Nội dung bài báo đã hệ thống hoá những quan điểm, chủ trương của đảng bộ tỉnh, của tỉnh uỷ về lãnh đạo Thực hiện xoá đói, giảm nghèo bền vững ở địa phương, chỉ ra các giải pháp mà Tỉnh uỷ đã xác định lãnh đạo phát triển vấn đề xã hội này. 8 1.3. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA LUẬN ÁN TIẾP TỤC PHẢI GIẢI QUYẾT 1.3.1. Những công trình nghiên cứu ở nước ngoài Qua tổng quan một số công trình nghiên cứu của các tác giả người nước ngoài viết về phát triển văn hoá - xã hội được dịch ra tiếng Việt, NCS nhận thấy, mỗi tác giả thường viết về một số đặc điểm, nội dung nào đó trong số nhiều nội dung về phát triển văn hoá - xã hội theo quan điểm của luận án. Tuy nhiên, vấn đề mà luận án rất cần tham khảo là sự lãnh đạo của các đảng cầm quyền tác động chính trị vào các chính sách phát triển văn hoá như thế nào, nhất là các nội dung và phương thức tác động, thì rất ít tác giả đề cập đến, ngoại trừ một luận án tiến sĩ của NCS nước Cộng hoá dân chủ nhân dân Lào năm 2002, vì vậy NCS chưa có thể nghiên cứu, tham khảo được nhiều từ các tác giả nước ngoài nhằm vận dụng cho nội dung luận án. 1.3.2. Những công trình nghiên cứu ở trong nước Sau khi Đảng ta ban hành Nghị quyết chuyên đề về phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc tại Hội nghị lần thứ năm, Ban Chấp hành Trung ương khoá VIII, đã có rất nhiều các công trình nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước, cấp bộ, các cuốn sách, bài báo khoa học viết về phát triển văn hoá - xã hội, tiêu biểu trong số đó là nhóm các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Viện Văn hoá và phát triển thuộc Học viện chinh trị Quốc gia Hồ Chí Minh và nhóm các tác giả của Viện Khoa học xã hội Việt Nam. Có những tác giả trình bày khá toàn diện 12 nội dung phát triển văn hoá ở Việt Nam trong những năm đổi mới, chỉ rõ ưu điểm, hạn chế trên từng nội dung, rút ra kinh nghiệm từ chủ trương lãnh đạo của Đảng, chính sách phát triển của Nhà nước. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu ở trên không đi sâu nghiên cứu về sự lãnh đạo của Đảng trong phát triển văn hoá - xã hội, không bàn về các tỉnh uỷ ĐBSH lãnh đạo phát triển văn hoá - xã hội. Như vậy, góc độ nghiên cứu của luận án do NCS thực hiện vẫn còn rất nhiều khoảng trống phải thực hiện mà chưa có người đi trước nghiên cứu. 9 Chương 2 CÁC TỈNH ỦY Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN VĂN HÓA - Xà HỘI HIỆN NAY - NHỮNG VẤN ĐỀ CHỦ YẾU VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 2.1. KHÁI QUÁT VỀ CÁC TỈNH ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ - Xà HỘI Ở CÁC TỈNH ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN NAY 2.1.1. Khái quát về điều kiện địa lý - tự nhiên và kinh tế các tỉnh đồng bằng sông Hồng hiện nay Đồng bằng sông Hồng là một trong hai đồng bằng lớn nhất Việt Nam, ở đó có chín đơn vị hành chính tỉnh, gồm: Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, Quảng Ninh, Hà Nam, Nam Định, Thái Bình, Ninh Bình và hai thành phố lớn trực thuộc Trung ương là Thủ đô Hà Nội và thành phố Hải Phòng. Diện tích toàn vùng đồng bằng bắc bộ là: 23.336 km2 chiếm gần 7,1% diện tích của cả nước. Riêng chín tỉnh đồng bằng sông Hồng có diện tích16.207,43km2, chiếm gần 69,4% diện tích toàn vùng và chiếm hơn 4,9% diện tích cả nước. Dân số chín tỉnh đồng bằng sông Hồng là 9.765.445 người chiếm 22,7% dân số cả nước. Các tỉnh ĐBSH có địa hình đa dạng và phong phú, bao gồm đồng bằng, đồi núi, rừng và biển xen kẽ nhau; là nơi hội tụ và giao thoa giữa vùng Đông Bắc với vùng Tây Bắc, giữa vùng núi phía Bắc với miền Trung; có hệ thống sông ngòi đa dạng chảy từ Tây Bắc xuống Đông Nam ra vịnh Bắc Bộ. Về kinh tế, các tỉnh ĐBSH là một vùng kinh tế động lực quan trọng của cả nước, có đủ các thế mạnh để phát triển cơ cấu ngành kinh tế hợp lý. Kinh tế trong vùng phát triển, đã giúp các tỉnh ĐBSH giải quyết nhiều vấn đề văn hoá - xã hội phức tạp như: người lao động có việc làm và thu nhập ổn định, góp phần đẩy lùi các loại tệ nạn; giáo dục đào tạo và dạy nghề phát triển giúp người lao động có việc làm tốt; sự hưởng thụ và sáng tạo văn hoá của nhân dân không ngừng phát triển. 2.1.2. Văn hoá - xã hội và những đặc điể