Luận án Đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007- 2011 và tầm nhìn đến năm 2020

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu và trích dẫn trong luận án là trung thực. Các kết quả nghiên cứu của luận án đã được tác giả công bố trên tạp chí, không trùng với bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận án BOUNGNUEN XAYKUEYACHONGTUA ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i MỤC LỤC ................................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... vii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ ĐỊA PHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN THỰC TIỄN ........................................................................................ 7 1.1. Khái niệm đầu tư phát triển kinh tế địa phương và tác động của đầu tư phát triển kinh tế đến tăng trưởng và phát triển ........................................ 7 1.1.1. Các khái niệm .................................................................................. 7 1.1.2. Tác động của đầu tư phát triển kinh tế đến tăng trưởng và phát triển ..................................................................................................... 14 1.2. Nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế ..................................................... 19 1.2.1. Bản chất của nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế ......................... 19 1.2.2. Nguồn vốn đầu tư trong nước ....................................................... 22 1.2.3. Nguồn vốn đầu tư nước ngoài ....................................................... 23 1.2.4. Mối quan hệ tác động qua lại giữa hai loại nguồn vốn ................. 25 1.4. Nội dung quản lý Nhà nước về đầu tư phát triển kinh tế ..................... 33 1.4.1. Định hướng đầu tư phát triển kinh tế ở địa phương ...................... 34 1.4.2. Tạo lập khuôn khổ pháp luật thuận lợi cho đầu tư phát triển kinh tế ở địa phương ................................................................................ 35 1.4.3. Tổ chức chỉ đạo, điều hành hoạt động đầu tư phát triển kinh tế ở địa phương ............................................................................................ 36 1.4.4. Kiểm tra, kiểm soát và điều chỉnh hoạt động đầu tư phát triển kinh tế ở địa phương ................................................................................ 36 iii 1.5. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu đầu tư phát triển kinh tế địa phương ......................................................................................................... 37 1.5.1. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả của hoạt động đầu tư phát triển kinh tế địa phương ................................................................................... 37 1.5.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả của hoạt động đầu tư phát triển kinh tế địa phương ................................................................................... 41 1.6. Những nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động đầu tư phát triển kinh tế trên địa bàn địa phương ............................................................................... 46 1.6.1. Môi trường chính trị, thể chế, phong tục tập quán, văn hóa ......... 47 1.6.2. Ảnh hưởng của môi trường tự nhiên và nguồn tài nguyên thiên nhiên ..................................................................................................... 48 1.6.3. Các yếu tố kinh tế chủ yếu ............................................................ 48 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỦ ĐÔ VIÊNG CHĂN ........................................................................................................ 51 2.1. Khái quát chung về kinh tế xã hội Thủ đô Viêng Chăn ..................... 51 2.1.1 Vị trí địa lý...................................................................................... 51 2.1.2 Điều kiện tự nhiên .......................................................................... 51 2.1.3 Điều kiện kinh tế xã hội ................................................................. 54 2.2 Tình hình đầu tư phát triển ở Thủ đô Viêng Chăn những năm gần đây ......................................................................................................... 58 2.2.1 Đầu tư phát triển kinh tế phân theo nguồn vốn .............................. 61 2.2.2 Tình hình thực hiện vốn đầu tư vào các ngành kinh tế cơ bản ...... 64 2.3 Thực trạng công tác quản lý hoạt động đầu tư phát triển kinh tế .......... 94 2.3.1 Xây dựng định hướng đầu tư phát triển kinh tế cơ bản đã được thực hiện .................................................................................................. 94 2.3.2 Môi trường đầu tư được tạo dựng thông thoáng và có lòng tin hơn ........................................................................................................... 95 iv 2.3.3 Thực hiện hỗ trợ, điều tiết đầu tư phát triển kinh tế ....................... 96 2.3.4 Công tác thanh tra, kiểm tra ........................................................... 97 2.4 Đánh giá thực trạng đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007 2012 ................................................................................... 97 2.4.1 Những kết quả và hiệu quả đầu tư ............................................... 97 2.4.2 Những tồn tại và nguyên nhân ..................................................... 112 2.4.3 Hạn chế và yếu kém ..................................................................... 122 2.4.4 Nguyên nhân của các hạn chế ...................................................... 126 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TỈNH VIÊNG CHĂN ĐẾN NĂM 2020 .................. 129 3.1.Quan điểm và định hướng đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn ....................................................................................................... 129 3.1.1.Các bối cảnh phát triển quốc tế và trong nước ............................. 129 3.1.2. Quan điểm đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn trong thời gian tới ............................................................................................ 132 3.1.3. Mục tiêu phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn .......................... 134 3.2.Phân tích SWOT trong đầu tư phát triển kinh tế của Thủ đô Viêng Chăn ....................................................................................................... 138 3.2.1.Điểm mạnh ................................................................................... 138 3.2.2.Điểm yếu ...................................................................................... 139 3.2.3.Cơ hội ........................................................................................... 139 3.2.4.Thách thức .................................................................................... 140 3.3.Một số giải pháp nhằm tăng cường hoạt động đầu tư phát triển kinh té Thủ đô Viêng Chăn thời gian tới ........................................................... 140 3.3.1.Giải pháp hoàn thiện hệ thống chính sách quản lý nhà nước về đầu tư phát triển kinh tế Viêng Chăn .................................................... 141 v 3.3.2 Tái cấu trúc đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn góp phần làm tăng hiệu lực quản lý nhà nước về đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô .................................................................................................... 145 3.3.3 Giải pháp huy động tối đa các nguồn vốn đầu tư cho phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn ................................................................... 148 3.3.4 Giải pháp tổ chức điều hành và kiểm tra, kiểm soát hoạt động đầu tư phát triển kinh tế ......................................................................... 151 3.3.5. Ưu tiên đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng phát triển kinh tế ............................................................................................................ 154 3.3.6. Tăng cường công tác quảng bá, xúc tiến đầu tư phát triển kinh tế ............................................................................................................ 155 3.3.7. Nâng cao năng lực nguồn nhân lực và doanh nghiệp của Thủ đô ........................................................................................................... 158 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 162 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ..................... 165 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 166 vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CHDCND Lào : Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào CNH HĐH : Công nghiệp hoá hiện đại hoá DN : Doanh nghiệp DNNN : Doanh nghiệp nhà nước DNNQD : Doanh nghiệp ngoài quốc doanh DNTW : Doanh nghiệp Trung ương ĐTNN : Đầu tư nước ngoài FDI : Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign Direct Investment) GDP : Tổng sản phẩm quốc nội NSNN : Ngân sách nhà nước NQD : Ngoài quốc doanh ODA : Vốn hỗ trợ phát triển chính thức (Official Development Assistance) TP : Thành phố TTCK : Thị trường chứng khoán TW : Trung ương VĐT : Vốn đầu tư VĐTNN : Vốn đầu tư nước ngoài XD : Xây dựng XH : Xã hội vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Diện tích, dân số các đơn vị hành chính ......................................... 52 Bảng 2.2: Quy mô và cơ cấu dân số dự báo năm 2010 và năm 2020 ............. 55 Bảng 2.3: Tốc độ tăng trưởng GDP của Thủ đô Viêng Chăn theo từng lĩnh vực từ năm 2007 2011 ................................................................... 59 Bảng 2.4: Cơ cấu tổng sản phẩm trong Thủ đô giai đoạn 20072011 ............ 59 Bảng 2.5: Vốn đầu tư phát triển kinh tế toàn xã hội Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007 2011 (giá hiện hành) ............................................ 60 Bảng 2.6: Vốn đầu tư phát triển kinh tế theo nguồn vốn giai đoạn 2007 2011 (theo giá thực tế) ..................................................................... 62 Bảng 2.7: Cơ cấu vốn đầu tư phân theo các thành phần kinh tế ..................... 63 Bảng 2.8: Cơ cấu vốn đầu tư theo nguồn vốn của Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 20072011 ............................................................................... 63 Bảng 2.9: Vốn đầu tư vào các ngành lĩnh vực của Thủ dô Viêng Chăn ......... 64 Bảng 2.10: Số lượng nhà máy và cơ sở chế biến gỗ Thủ đô Viêng Chăn tính đến cuối năm 2011 ................................................................... 68 Bảng 2.11: Các nhà máy chế biến lương thực, thực phẩm, đồ uống .............. 71 Bảng 2.12: Sản lượng khai thác đến 2010 và dự báo đến 2020 ...................... 71 Bảng 2.13: GDP và vốn đầu tư cho du lịch Viêng Chăn đến 2010 và dự báo nhu cầu đến 2020 ...................................................................... 84 Bảng 2.14: Cơ cấu GDP của Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 20072011 ....... 98 Bảng 2.15: Cơ cấu GDP theo thành phần kinh tế của Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 20072011 ........................................................................ 99 Bảng 2.16: Tốc độ tăng trưởng GDP của Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 20072011 ...................................................................................... 100 viii Bảng 2.17: Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn (2007 – 2011)........................................................................ 102 Bảng 2.18: Giá trị sản xuất công nghiệp Thủ đô Viêng Chăn ...................... 104 Bảng 2.19: Giá trị sản xuất công nghiệp theo thành phần kinh tế ................ 105 Bảng 2.20: Cơ cấu GDP phân theo thành phần kinh tế ................................. 106 Bảng 2.21: Quy mô lao động Thủ đô Viêng Chăn ........................................ 107 Đồ thị 1.1. Tác động của đầu tư đến tổng cung và tổng cầu .......................... 15 Biểu đồ 2.1: Vốn đầu tư phát triển kinh tế toàn xã hội Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 20072011 .................................................................... 61 Biểu đồ 2.2: Vốn đầu tư vào một số lĩnh vực của Viêng Chăn từ 20072011 65 Biểu đồ 2.3: Tốc độ tăng trưởng kinh tế BQ giai đoạn 20072011............... 100 Biểu đồ 2.4: Tổng sản phẩm Thủ đô Viêng Chăn năm 2007 ........................ 101 Biểu đồ 2.5: Tổng sản phẩm Thủ đô Viêng Chăn năm 2011 ....................... 101 Biểu đồ 2.6: Giá trị sản xuất công nghiệp ..................................................... 106 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong thời đại ngày nay, khi xu hướng toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ thì ranh giới giữa các quốc gia ngày càng trở nên ít quan trọng, các nhà đầu tư dễ dàng hơn trong việc tiếp cận tới các thị trường của một quốc gia. Nguy cơ tụt hậu kinh tế giữa các quốc gia nói chung, các địa phương trong nước nói riêng ngày càng thể hiện rõ rệt, do đó để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo ra nhiều việc làm, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế cũng như ổn định và nâng cao đời sống của nhân dân các bộ tộc, một điều kiện cần thiết và quan trọng là phải có sự đầu tư phát triển kinh tế cũng như phải sử dụng hiệu quả nhất các nguồn vốn đầu tư cho công cuộc phát triển. Nhận thức sâu sắc vấn đề này, Đảng bộ Thủ đô, Ủy ban nhân dân Thủ đô Viêng Chăn đã đưa ra nhiều giải pháp để thu hút đầu tư phát triển kinh tế xã hội của Thủ đô, huy động tối đa mọi nguồn lực, tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tạo sự phát triển nhanh và bền vững, phấn đấu đến năm 2015 cơ bản đưa Thủ đô ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, tạo tiền đề quan trọng để Viêng Chăn cơ bản trở thành Thủ đô công nghiệp hóa hiện đại hóa trước năm 2020, tốc độ tăng trưởng kinh tế phấn đấu bình quân hàng năm tăng 12,62%. Thực hiện chủ trương trên Thủ đô đã ban hành nhiều quyết định về thu hút đầu tư, các quy trình đầu tư liên quan đến cấp phép đầu tư, báo cáo đánh giá tác động môi trường, thanh quyết toán vốn đầu tư, dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức hội nghị mời gọi đầu tư tại Viêng Chăn và đã có những thành công nhất định như tạo môi trường đầu tư thuận lợi, giải quyết những vướng mắc cho nhà đầu tư. Phát triển phải đứng trên quan điểm bền vững đảm bảo hiệu quả của sự phát triển đó phát huy tác dụng lâu dài. Điều đó đặt ra cho đất nước cũng như các Thủ đô, thành phố phải chủ động, sáng tạo, khai thác triệt 2 để các lợi thế để phát triển kinh tế. Quá trình này đòi hỏi phải có sự nghiên cứu, phân tích cho Thủ đô, thành phố để tìm ra những đặc điểm, lợi thế riêng từ đó xác định phương hướng, giải pháp phát triển kinh tế cho phù hợp. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn đó mà tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007 2011 và tầm nhìn đến năm 2020 ”. Qua đề tài sẽ làm rõ những cơ sở lý luận, thực tiễn về hoạt động đầu tư phát triển, đầu tư phát triển kinh tế, phân tích những điểm mạnh, yếu, thuận lợi và khó khăn để đề xuất những giải pháp và phương hướng cho sự phát triển kinh tế của Thủ đô Viêng Chăn. 2. Tổng quan các nghiên cứu thực nghiệm về phát triển kinh tế tại các nước trong khu vực và trên thế giới. Lịch sử phát triển kinh tế cho thấy, mỗi quốc gia tuỳ theo quan niệm khác nhau cả vấn đề chủ quan và khách quan của các nhà lãnh đạo đã lựa chọn những con đường phát triển khác nhau: Nhấn mạnh vấn đề tăng trưởng nhanh, nhấn mạnh vấn đề bình đẳng, công bằng xã hội và phát triển toàn diện. Theo học thuyết kinh tế chính trị học của Các Mác đã phản ánh bản chất yếu tố tăng trưởng kinh tế như quá trình tuần hoàn, chu chuyển của tư bản, cơ cấu kỹ thuật tái sản xuất xã hôi Các Mác đã đề cập đến quá trình hình thành cơ sở vật chất tạo “Cái cốt” cho nền kinh tế phát triển qua các giai đoạn. Hiệp tác và công trường thủ công là quá trình chuyển sang chuyên môn hoá lao động, góp phần làm tăng sức sản xuất. Quá trình công nghiệp hoá thay đổi cơ cấu sản xuất là tác nhân tăng năng suất lao động và làm tăng hiệu quả của nền sản xuất xã hôi, mở rộng sản lượng tiền năng của nền kinh tế. Do đó tăng tích luỹ đầu tư vốn, thay đổi cơ cấu kỹ thuật của sản xuất là cơ sở của tăng trưởng và động thái tăng trưởng trong nền kinh tế phát triển. ( tr118 – 119) * Ở Việt Nam đã có nhiều nhà nghiên cứu viết về vấn đề liên qua đến đầu tư phát triển kinh tế thể hiện như sau: Luận án tiễn sĩ, Nguyễn Phương Bắc ,Trường đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội. “ Định hướng và giải pháp đầu tư phát triển kinh tế tỉnh Bắc 3 Ninh ” : Luận án cũng đã nêu ra Một số vấn đề lý luận về đầu tư phát triển trong nền kinh tế của một quốc gia. Thực trạng đầu tư phát triển kinh tế và định hướng, giải pháp chủ yếu về đầu tư phát triển kinh tế ở Bắc Ninh, nhưng về phạm vi, thời gian và mức độ nghiên cứu và đánh giá của luận án là có sự khác nhau. Đề tài luận án tiến sỹ: “ Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2001 –2010”, của NCS Trần Đức Lộc, năm 2005. Đề tài đã đề xuất các nhóm giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, nghiên cứu sâu và tương đối kỹ vào lĩnh vực hiệu quả việc sử dụng vốn đầu tư. Làm rõ thêm các cơ sở lý luận về đầu tư phát triển nói chung và việc sử dụng vốn đầu tư như thế nào là hợp lý nhất. Hiệu quả nhất, nhưng tác giả cũng chưa nghiên cứu sâu về đầu tư phát triển kinh tế của một vùng hoặc địa phương nhất định; Luận án tiến sĩ : Từ Quang Phương (hiện tại là PGS.TS), Hiệu quả đầu tư và các giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư phát triển của doanh nghiệp nhà nước/ Từ Quang Phương, 2003. Tác giả đã làm rõ thêm những vấn đề lý luận chung về hiệu quả đầu tư phát triển của doanh nghiệp, nêu ra thực trạng hiệu quả hoạt động đầu tư phát triển của doanh nghiệp nhà nước ở thời điểm nghiên cứu, những quan điểm định hướng và một số giải pháp chủ yếu; Luận án tiến sĩ: Nguyễn Thị Thu Hương, “ Hoàn thiện công tác xúc tiến đầu tư nhằm phát triển các khu công nghiệp ở Việt Nam” ; 2005. Luận án đã đưa ra những vấn đề lý luận cơ bản về công tác xúc tiến đầu tư nhằm phát triển các khu công nghiệp. Thực trạng của công tác xúc tiến đầu tư nhằm phát triển các khu công nghiệp ở Việt Nam trong thời gian qua. Sau đó định hướng và đề ra một số giải pháp để thực hiện công tác xúc tiến đầu tư nhằm phát triển các khu công nghiệp ở Việt Nam trong thời gian tới. Đề tài nghiên cứu sâu về công tác xúc tiến đầu tư phát triển với góc độ của doanh nghiệp; Luận văn thạc sĩ: Nguyễn Ngọc Tú, “ Đầu tư phát triển kinh tế tỉnh Yên Bái thực trạng và giải pháp” , 2010. Luân văn đã nêu ra các vấn đề về 4 đầu tư phát triển kinh tế và từ đó phân tích các khía cạnh như nguồn vốn; Luận văn thạc sĩ : Phạm Thị Mai Anh, “ Nghiên cứu thống kê mối quan hệ giữa vốn đầu tư phát triển với tăng trưởng kinh tế Việt Nam giai đoạn 1995 – 2001”, 2003. Lý luận chung về vốn đầu tư phát triển và tăng trưởng kinh tế. Lựa chọn hệ thống chỉ tiêu thống kê mối quan hệ giữa vốn đầu tư phát triển với tăng trưởng kinh tế, phân tích mối quan hệ giữa vốn đầu tư phát triển với tăng trưởng kinh tế giai đoạn 1995 – 2001; Đầu tư phát triển kinh tế tỉnh Bắc Ninh Thực trạng và giải pháp, Nguyễn Trọng Bình, 2008. Đầu tư phát triển kinh tế tỉnh Cao Bằng giai đoạn 20012015: Thực trạng và giải pháp/ Hoàng Thị Ngọc Huệ, 2008. Giải pháp thu h