Luận án Tăng cường bản chất giai cấp công nhân của đảng trong tình hình mới

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH BÙI VĂN HẢI TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA ĐẢNG TRONG TÌNH HÌNH MỚI LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH: XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC HÀ NỘI - 2023 HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH BÙI VĂN HẢI TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA ĐẢNG TRONG TÌNH HÌNH MỚI LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC Mã số: 931 02 02 Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS NGUYỄN MINH TUẤN HÀ NỘI - 2023 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận án là trung thực; có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Tác giả luận án Bùi Văn Hải MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN............................................................................ 7 1.1. CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC................................ 7 1.1.1. Những công trình nghiên cứu về giai cấp công nhân.................... 7 1.1.2. Những công trình nghiên cứu về bản chất giai cấp của các chính đảng trên thế giới............................................................... 12 1.1.3. Những công trình nghiên cứu về bản chất giai cấp công nhân của đảng cộng sản và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của đảng cộng sản...................................................... 14 1.2. CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA NƯỚC NGOÀI...................... 21 1.2.1. Những công trình nghiên cứu về giai cấp công nhân.................. 21 1.2.2. Những công trình nghiên cứu về bản chất giai cấp của các chính đảng trên thế giới............................................................... 25 1.2.3. Những công trình nghiên cứu về bản chất giai cấp công nhân và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của đảng cộng sản....................................................................................... 27 1.3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LUẬN ÁN TẬP TRUNG GIẢI QUYẾT ......................................................................................... 32 1.3.1. Những kết quả đã đạt được.......................................................... 32 1.3.2. Những vấn đề luận án tiếp tục nghiên cứu, giải quyết ................ 34 Chương 2: TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ...... 38 2.1. GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM VÀ BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM............................. 38 2.1.1. Giai cấp công nhân Việt Nam - Khái niệm, vai trò, đặc điểm và xu hướng biến đổi.......................................................... 38 2.1.2. Bản chất giai cấp công nhân của Đảng Cộng sản Việt Nam - Khái niệm và nội dung.............................................................. 56 2.2. TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM - KHÁI NIỆM, NỘI DUNG, PHƯƠNG THỨC VÀ VAI TRÒ.............................................................................. 66 2.2.1. Khái niệm tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng Cộng sản Việt Nam ........................................................... 66 2.2.2. Nội dung và phương thức tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng Cộng sản Việt Nam ................................... 68 2.2.3. Vai trò của việc tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng Cộng sản Việt Nam..................................................... 77 Chương 3: TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM - THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN VÀ KINH NGHIỆM ................................................................................................ 84 3.1. THỰC TRẠNG TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM ........................................ 84 3.1.1. Ưu điểm ....................................................................................... 84 3.1.2. Khuyết điểm .............................................................................. 104 3.2. NGUYÊN NHÂN VÀ KINH NGHIỆM VỀ TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM................ 113 3.2.1. Nguyên nhân.............................................................................. 113 3.2.2. Những kinh nghiệm ................................................................... 117 Chương 4: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP CHỦ YẾU TIẾP TỤC TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2035 ............................................................................ 121 4.1. DỰ BÁO NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG VÀ PHƯƠNG HƯỚNG TIẾP TỤC TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM TRONG TÌNH HÌNH MỚI........ 121 4.1.1. Dự báo những yếu tác động đến việc tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng Cộng sản Việt Nam trong tình hình mới ............................................................................. 121 4.1.2. Phương hướng tiếp tục tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng Cộng sản Việt Nam đến năm 2035 .................. 127 4.2. NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU TIẾP TỤC TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM TỪ NAY ĐẾN NĂM 2035 .......................................................... 130 4.2.1. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên về tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng trong tình hình mới ................................................... 130 4.2.2. Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận để làm sáng tỏ hơn bản chất giai cấp công nhân của Đảng và cụ thể hóa, thể chế hóa việc tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng........................................................................... 132 4.2.3. Thực hiện nghiêm các nguyên tắc xây dựng Đảng ................... 137 4.2.4. Gắn việc tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng với nêu cao tính tiên phong, gương mẫu và giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương trong Đảng của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu.............................................................. 145 4.2.5. Tăng cường xây dựng giai cấp công nhân hiện đại và củng cố khối liên minh công nhân - nông dân - trí thức vững chắc............ 148 4.2.6. Tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, thực sự dựa vào dân để xây dựng Đảng................................................. 154 4.2.7. Phát huy tinh thần quốc tế của giai cấp công nhân trong tình hình mới ............................................................................. 160 KẾT LUẬN .................................................................................................. 165 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN TỚI ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ........................... 168 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................... 168 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 184 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CNTB : Chủ nghĩa tư bản CNXH : Chủ nghĩa xã hội CTQG : Chính trị quốc gia ĐCSVN : Đảng Cộng sản Việt Nam GCCN : Giai cấp công nhân HTCT : Hệ thống chính trị MTTQ : Mặt trận Tổ quốc Nxb : Nhà xuất bản TBCN : Tư bản chủ nghĩa XHCN : Xã hội chủ nghĩa 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Bản chất của đảng chính trị là vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản của toàn bộ hoạt động xây dựng nội bộ đảng và hoạt động lãnh đạo chính trị của các chính đảng trên thế giới. Đảng chính trị bao giờ cũng là đại diện cho lập trường, lợi ích của một giai cấp nhất định trong xã hội. Một giai cấp có thể có một hoặc nhiều chính đảng, song không có đảng của nhiều giai cấp hoặc không của giai cấp nào. Trong thực tiễn lãnh đạo cách mạng, một số đảng cộng sản cầm quyền đã nhận thức và vận dụng không đúng quan điểm giai cấp, đấu tranh giai cấp và vấn đề bản chất giai cấp công nhân (GCCN) của đảng, nên đã mắc nhiều sai lầm, khuyết điểm dẫn đến phải cải tổ, cải cách, đổi mới. Thực tiễn cho thấy, công cuộc cải tổ, cải cách, đổi mới do đảng cộng sản lãnh đạo thành công hay thất bại xuất phát chủ yếu do nhận thức và thực hiện đúng đắn hay sai lầm nguyên tắc xây dựng đảng, trong đó có việc nhận thức và thực hiện bản chất giai cấp của đảng cộng sản trong điều kiện mới. Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) từ khi ra đời đến nay, luôn kiên định và quan tâm đến làm sáng tỏ lý luận về bản chất giai cấp GCCN của Đảng theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và đề ra các chủ trương, giải pháp giữ vững và tăng cường bản chất GCCN của Đảng trong điều kiện lịch sử cụ thể, xem đó là yêu cầu sống còn của Đảng. Hơn 90 năm qua, quá trình xây dựng nội bộ Đảng và lãnh đạo đất nước giành được những thành tựu vĩ đại đã chứng tỏ ĐCSVN là một Đảng cách mạng chân chính, luôn giữ vững bản chất GCCN của Đảng. Trong công tác xây dựng Đảng, khẳng định bản chất GCCN của Đảng và không ngừng nâng cao bản chất GCCN của Đảng được coi là bài học kinh nghiệm đầu tiên, quan trọng đã được Đảng ta tổng kết qua các kỳ đại hội. Trong thời kỳ đổi mới, từ Đại hội VIII (năm 1996) Đảng ta đã khẳng định: "Giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng là nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng hàng đầu" [14, tr.139]. Quan 2 điểm của Đảng chỉ đạo của Đại hội XIII (năm 2021) nêu rõ: "Giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng, kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng" [34, tr.180] và "Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phát huy bản chất giai cấp công nhân của Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng" [34, tr.111]. Tuy nhiên, về mặt lý luận: nhận thức về bản chất GCCN của Đảng và tăng cường bản chất GCCN của Đảng trong bối cảnh hiện nay còn thiếu sức thuyết phục; công tác xây dựng Đảng xuất hiện nhiều vấn đề mới chậm được tổng kết, chưa theo kịp với tình hình mới và đòi hỏi của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) và hội nhập quốc tế. Về thực tiễn: những âm mưu và hoạt động "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch nhằm chống phá Đảng ta vẫn được chúng tích cực đẩy mạnh; trong Đảng, tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", tham nhũng, tiêu cực trong một bộ phận cán bộ, đảng viên của Đảng vẫn diễn biến phức tạp; niềm tin của một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân về con đường đi lên CNXH, về đảng cộng sản duy nhất cầm quyền suy giảm; tạo ra những nguy cơ, thách thức mới về vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Yêu cầu mới về lý luận và thực tiễn về tăng cường bản chất GCCN của Đảng trong bối cảnh hiện nay đòi hỏi phải luận giải thuyết phục những chủ trương mới về công tác xây dựng Đảng, chẳng hạn: Việc cho phép đảng viên làm kinh tế tư nhân; việc kết nạp các chủ doanh nghiệp tư nhân vào Đảng; những biểu hiện và xu hướng thành phần công nhân trực tiếp lao động trong các lĩnh vực sản xuất trong Đảng, đảng viên giữ cương vị lãnh đạo có xuất thân công nhân ngày càng thấp; sự thành lập và hoạt động của các tổ chức "Tổ chức đại diện người lao động" trong lực lượng công nhân theo cam kết khi tham gia hiệp định CPTPP; v.v.. có làm biến đổi bản chất giai cấp của Đảng, có làm suy giảm đi thuộc tính khoa học, cách mạng của Đảng? Và trước những đặc điểm của tình hình mới trong nội bộ Đảng và những yếu tố 3 tác động tác động đến công tác xây dựng Đảng, cần có biện pháp nào để giữ vững và tăng cường bản chất GCCN của Đảng? Do đó, việc giữ vững và tăng cường bản chất GCCN của Đảng ta càng đặc biệt quan trọng, bởi lẽ: một là, tăng cường bản chất GCCN của Đảng khẳng định lập trường kiên định vận dụng và phát triển sáng tạo, phù hợp chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, kiên định đường lối đổi mới đã được Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo gần 40 năm qua; hai là, tăng cường bản chất GCCN của Đảng chính là tăng cường tính khoa học, tính cách mạng của Đảng, phân biệt ranh giới giữa lập trường GCCN với lập trường giai cấp tư sản cải lương, lập trường tiểu tư sản và luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch; khẳng định tính vững vàng, không thỏa hiệp với các hình thức cải lương và chủ nghĩa cơ hội trong nội bộ Đảng trước sự thoái bộ tạm thời của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế sau khi hệ thống XHCN ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ và chủ nghĩa tư bản tăng cường điều chỉnh, chi phối phong trào cộng sản và công nhân quốc tế hiện nay; ba là, tăng cường bản chất GCCN của Đảng có vai trò quan trọng định hướng công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ theo đúng bản chất GCCN của Đảng. Như vậy, tăng cường bản chất GCCN của Đảng trong giai đoạn hiện nay là một vấn đề cơ bản trong công tác xây dựng Đảng, đồng thời là yêu cầu cấp bách, bao trùm và chi phối toàn bộ hoạt động của Đảng. Việc thực hiện yêu cầu này vô cùng khó khăn, phức tạp đòi hỏi phải kiên trì từng bước vừa xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh vừa phòng, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và các biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", tham nhũng, tiêu cực trong Đảng. Do đó, tác giả lựa chọn đề tài: "Tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng trong tình hình mới" làm luận án có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. 4 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN, luận án đề xuất các giải pháp có tính đồng bộ và khả thi nhằm tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN đến năm 2035 (là thời điểm chuẩn bị cho việc tổng kết 50 năm đổi mới đất nước do Đảng lãnh đạo). 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, luận án thực hiện các nhiệm vụ cụ thể sau: - Tổng quan các công trình khoa học trong nước và nước ngoài có liên quan đến đề tài luận án, khái quát các kết quả nghiên cứu và xác định những nội dung mà luận án tiếp tục nghiên cứu làm rõ. - Luận giải, làm rõ những vấn đề lý luận về bản chất GCCN của ĐCSVN và tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN trong tình hình mới. - Khảo sát, đánh giá đúng thực trạng tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN, xác định nguyên nhân và kinh nghiệm trong việc tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN trong tình hình mới. - Dự báo những yếu tố tác động, đề xuất phương hướng và các giải pháp chủ yếu tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN đến năm 2035. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận án nghiên cứu về tăng cường bản chất GCCN của Đảng trong tình hình mới. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: nghiên cứu quá trình nhận thức về tăng cường bản chất GCCN của Đảng và hoạt động thực tiễn của Đảng nhằm tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN trong tình hình mới. - Về thời gian: nghiên cứu vấn đề tăng cường bản chất GCCN của 5 ĐCSVN, trọng tâm là trong thời kỳ đổi mới (từ năm 1986 đến nay); phương hướng và giải pháp luận án đề xuất có giá trị đến năm 2035. 4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp của đề tài nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận Luận án được thực hiện trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và của ĐCSVN về bản chất GCCN của Đảng Cộng sản và tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN. 4.2. Cơ sở thực tiễn Là thực trạng nhận thức về tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN và hoạt động tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN. 4.3. Phương pháp nghiên cứu Luận án được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, đồng thời sử dụng các phương pháp chuyên ngành và liên ngành cụ thể: kết hợp lịch sử và lôgic, phân tích và tổng hợp, diễn dịch, quy nạp, tổng kết thực tiễn, khảo sát thực tế, phương pháp điều tra xã hội học. - Phương pháp kết hợp phân tích và tổng hợp được sử dụng chủ yếu trong việc tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án, phân tích đánh giá thực trạng, xác định nguyên nhân của ưu điểm và của hạn chế trong việc tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN, phân tích, tổng hợp những yếu tố tác động đến việc tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN trong tình hình mới. - Phương pháp kết hợp lịch sử và logic được sử dụng để nhìn nhận quá trình nhận thức, quan niệm, chủ trương và tổ chức thực hiện việc tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN. - Phương pháp tổng kết thực tiễn được sử dụng để đúc kết các kinh nghiệm từ thực trạng hoạt động tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN và xác lập cơ sở, căn cứ đề xuất các giải pháp tiếp tục tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN trong tình hình mới. 6 - Phương pháp khảo sát thực tế chủ yếu được sử dụng trong thu thập tài liệu về thực trạng và những yếu tố tác động đến việc tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN. - Phương pháp điều tra xã hội học: Phương pháp này được sử dụng để khảo sát, đánh giá thực trạng việc tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN. Luận án điều tra đối với cán bộ, đảng viên với khoảng 500 phiếu. Kết quả khảo sát được tác giả xử lý bằng phần mềm https://docs.google.com/forms. 5. Đóng góp khoa học của luận án - Luận án làm rõ thêm những vấn đề lý luận bản chất GCCN của ĐCSVN, như: khái niệm, nội dung, các yếu tố quy định bản chất GCCN của ĐCSVN. - Luận án luận giải và chỉ ra khái niệm, nội dung, phương thức tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN trong tình hình mới. - Luận án tổng hợp và phân tích tình hình mới tác động đến việc tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN hiện nay. - Luận án luận giải và chỉ ra các phương hướng và giải pháp cụ thể nhằm tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN. Trong đó, một số giải pháp và kiến nghị là đóng góp mới của Luận án. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án - Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần hoàn thiện những vấn đề lý luận về tăng cường bản chất GCCN của ĐCSVN trong tình hình mới. - Kết quả nghiên cứu của luận án có thể được các cấp ủy, tổ chức đảng dùng làm tài liệu tham khảo trong hoạt động xây dựng Đảng. - Luận án cũng có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ việc nghiên cứu, học tập và giảng dạy môn Xây dựng Đảng và Chính quyền nhà nước thuộc Học viện Chính trị quốc gia (CTQG) Hồ Chí Minh và các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. 7. Kết cấu của luận án Luận án gồm phần mở đầu, nội dung 4 chương, 9 tiết, kết luận, danh mục các công trình tác giả đã công bố có liên quan đến đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo, và phụ lục. 7 Chương 1 TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC 1.1.1. Những công trình nghiên cứu về giai cấp công nhân Giai cấp công nhân nói chung, đặc biệt là GCCN Việt Nam với tư cách là giai cấp lãnh đạo cách mạng Việt Nam, nền tảng xã hội quan trọng của Đảng Cộng sản Việt Nam đã được nhiều học giả, nhà khoa học trong nước nghiên cứu. Các công trình nghiên cứu tập trung nhận diện và phân tích về sự biến đổi của GCCN, đặc điểm của GCCN, vị trí, vai trò của GCCN đối với cách mạng, bàn về giải pháp xây dựng GCCN vững mạnh tiêu biểu như: Nguyễn An Ninh (2007), Về xu hướng công nhân hoá ở nước ta hiện nay [106]. Tác giả đã làm rõ các đặc trưng về xu hướng công nhân hoá. Đó là sự phát triển GCCN chiếm số lượng lớn trong dân cư; GCCN quyết định sự tồn tại và phát triển của xã hội; bản chất GCCN được biểu đạt thông qua lối sống, nhiều giá trị trở thành hệ giá trị xã hội. Tuy nhiên, GCCN nước ta còn nhiều hạn chế, khó khăn và bất cập về số lượng, chất lượng và cơ cấu, điều kiện sống và sinh hoạt, đang đối diện với hiện tượng phân tầng, phân hoá giàu nghèo trong nội bộ. Những nghịch lý hiện nay, như: trạng thái tới hạn nguồn lực công nhân nước ta, hệ th