Luận văn Biện pháp quản lý quá trình ñào tạo ñối với hệ ñại học chính quy tại Viện Đại học MởHà Nội

LI C M ƠN Trong su t quá trình h c t p, nghiên c u và làm lu n v ăn t t nghi p ca mình, tôi ñã nh n ñưc s giúp ñ nhi t tình c a các chuyên gia, các nhà qu n lý, các th y cô giáo, b n bè, ñng nghi p và ng ưi thân trong gia ñình Tôi xin bày t lòng bi t ơn sâu s c t i: Ban Giám ñc H c Vi n, Trung tâm ñào t o sau ñ i h c, các th y, cô giáo và cán b Hc Vi n Qu n lý giáo d c; các th y giáo, cô giáo ñã tham gia qu n lý, gi ng d y trong su t quá trình h c t p và làm lu n v ăn. Đc bi t là TS.Ph m Vi t Nh - Ng ưi th y h ưng d n khoa h c ñã giúp ñ và ch d n t n tình cho tôi trong quá trình th c hi n và hoàn thành lu n v ăn. Ban Giám hi u và cán b gi ng viên Vi n Đ i h c M Hà N i ñã t o ñiu ki n cho tôi hoàn thành khoá h c và có nh ng ý ki n ñóng góp quý báu trong quá trình h c t p và làm lu n v ăn. Gia ñình và b n bè t o m i ñiu ki n thu n l i cho tôi h c t p và hoàn thành lu n v ăn. Trong quá trình nghiên c u, m c dù ñã h t s c c g ng, song lu n v ăn không tránh kh i thi u sót. Kính mong s ch d n và góp ý c a các th y giáo, cô giáo, các b n ñ ng nghi p ñ lu n v ăn ñưc hoàn thi n h ơn. Xin trân tr ng c m ơn ! Hà N i - 2013 Tác gi Ph m Th Minh H ng DANH M C CÁC C M T VI T T T BCHTW Ban ch p hành Trung ươ ng BD Bi d ưng CBQL Cán b qu n lý CNH, H ĐH Công nghi p hoá, hi n ñ i hoá CNTT-TT Công ngh thông tin - truy n thông DH Dy h c DN Dy ngh ĐH Đi h c ĐT Đào t o GD Giáo d c GD& ĐT Giáo d c và ñào t o GV Gi ng viên HCM H Chí Minh HS-SV Hc sinh - sinh viên NCKH Nghiên c u khoa h c PPDH Ph ươ ng pháp d y h c QL Qu n lý QLGD Qu n lý giáo d c QL ĐT Qu n lý ñào t o QLSV Qu n lý sinh viên SV Sinh viên TNCS Thanh niên c ng s n TCCN Trung cp chuyên nghi p THPT Trung h c ph thông VĐHMHN Vi n Đi h c M Hà N i 2 MC L C PH N M Đ U............................................................................................... 8 I- CƠ S L A CH N Đ TÀI ........................................................................ 8 II- M C ĐÍCH NGHIÊN C U ...................................................................... 11 III- KHÁCH TH VÀ ĐI T ƯNG NGHIÊN C U..................................... 11 3.1. Khách th nghiên c u............................................................................... 11 3.2. Đi t ưng nghiên c u............................................................................... 12 IV- GI THUY T KHOA H C..................................................................... 12 V- NHI M V NGHIÊN C U ...................................................................... 12 VI- PH M VI NGHIÊN C U........................................................................ 12 VII- PH ƯƠ NG PHÁP NGHIÊN C U ........................................................... 13 7.1. Nhóm ph ươ ng pháp nghiên c u lý lu n.................................................... 13 7.2. Nhóm ph ươ ng pháp nghiên c u th c ti n................................................. 13 7.2.1. Ph ươ ng pháp quan sát: ......................................................................... 13 7.2.2. Ph ươ ng pháp ñiu tra b ng phi u h i: .................................................. 13 7.2.3. Ph ươ ng pháp to ñàm (trò chuy n, ph ng v n) .................................... 13 7.2.4. Ph ươ ng pháp chuyên gia: ..................................................................... 13 7.2.5. Ph ươ ng pháp t ng k t kinh nghi m: ..................................................... 13 7.2.6. Ph ươ ng pháp x lý d li u thu th p trong nghiên c u. .......................... 13 VIII- NH NG ĐÓNG GÓP M I C A LU N V ĂN..................................... 14 IX- C U TRÚC LU N V ĂN......................................................................... 14 PH N N I DUNG ......................................................................................... 15 CH ƯƠ NG I: C Ơ S LÝ LU N C A V N Đ NGHIÊN C U ................... 15 1.1. Tng quan v v n ñ nghiên c u ....................................................... 15 1.2. M t s khái ni m c ơ b n ......................................................................... 17 1.2.1. Đào t o và quá trình ñào t o................................................................ 17 a. Đào t o: ...................................................................................................... 17 b. Quá trình ñào t o: ....................................................................................... 18 3 c. Các y u t tham gia quá trình ñào t o: ....................................................... 20 1.2.2. Qu n lý và qu n lý quá trình ñào t o .................................................... 21 a. Qu n lý:....................................................................................................... 21 b. Qu n lý quá trình ñào t o ........................................................................... 24 c. H ñ i h c chính quy ................................................................................... 26 1.2.3. Khái ni m v ch t l ưng và ch t l ưng ñào t o..................................... 26 a. Ch t l ưng .................................................................................................. 26 b. Ch t l ưng giáo d c.................................................................................... 27 c. Ch t l ưng ñào t o...................................................................................... 28 d. Các y u t nh h ưng ñ n ch t l ưng ñào t o ............................................ 29 1.3. Nh ng v n ñ c ơ b n c a qu n lý quá trình ñào t o ñ i h c ..................... 29 1.3.1. Qu n lý công tác tuy n sinh ñ u vào ..................................................... 29 a. Kh o sát nhu c u và xác ñnh ch tiêu ......................................................... 29 b. T ch c tuy n sinh ...................................................................................... 31 1.3.2. Qu n lý quá trình ñào t o trong các tr ưng ñ i h c.............................. 31 a. Xây d ng k ho ch ñào t o ......................................................................... 31 b. Xây d ng và phát tri n ch ươ ng trình ñào t o.............................................. 32 c. T ch c th c hi n k ho ch ñào t o ............................................................ 32 d. Qu n lý ho t ñ ng ki m tra, thi h c ph n.................................................... 34 e. Xét và công nh n t t nghi p ........................................................................ 34 g. Qu n lý và c p phát v ăn b ng, ch ng ch .................................................... 34 1.4. Các y u t nh h ưng ñ n quá trình ñào t o............................................. 34 1.4.1. Ch t l ưng sinh viên ñu vào ................................................................ 34 1.4.2. Trình ñ, kinh nghi m và ph ươ ng pháp gi ng d y c a ñi ng ũ giáo viên gi ng d y. ....................................................................................................... 35 1.4.3. C ơ s v t ch t và các ph ươ ng ti n ph c v gi ng d y, h c t p [20,222] 37 1.4.4. Công tác t ch c qu n lý trong nhà tr ưng ........................................... 38 1.4.5. Tác ñng c a môi tr ưng xã h i............................................................ 40 Tóm t t Ch ươ ng 1 và nhi m v Ch ươ ng 2 ...................................................... 41 4 CH ƯƠ NG 2:................................................................................................... 42 TH C TR NG QU N LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO T O H Đ I H C CHÍNH QUY T I VI N Đ I H C M HÀ N I....................................................... 42 2.1. Khái quát v Vi n Đ i h c M Hà N i..................................................... 42 2.1.1. Đc ñim tình hình ................................................................................ 42 2.1.2. C ơ c u t ch c b máy .......................................................................... 43 2.1.3. Đi ng ũ gi ng viên ................................................................................ 45 2.1.4. Tình hình c ơ s v t ch t phc v cho ho t ñ ng d y h c. ...................... 48 2.2. Th c tr ng ñào t o t i Vi n Đ i h c M Hà N i ..................................... 50 2.2.1. T ch c và qu n lý ñào t o t i Vi n Đ i h c m Hà N i....................... 50 2.2.2. Các v ăn b n pháp quy v qu n lý ñào t o h chính quy th c hi n Vi n Đi h c M Hà N i......................................................................................... 52 a. Các quy ch c a B Giáo d c và Đào t o v qu n lý ñào t o h chính quy ñưc th c hi n V ĐHMHN: .......................................................................... 52 b. Quy ñnh c a Vi n Đ i h c M Hà N i v công tác qu n lý ñào t o: ......... 52 2.2.3. Ch t l ưng ñào t o................................................................................ 54 2.3. Th c tr ng qu n lý quá trình ñào t o t i Vi n Đ i h c M Hà N i........... 55 2.3.1. Th c tr ng qu n lý công tác tuy n sinh ................................................. 55 2.3.2. Th c tr ng qu n lý n i dung, ch ươ ng trình ñào t o .............................. 59 2.3.3. Th c tr ng qu n lý t ch c ñào t o....................................................... 60 a) Xây d ng k ho ch ñào t o......................................................................... 60 b) T ch c th c hi n k ho ch ñào t o............................................................ 61 c) Qu n lý ho t ñ ng d y h c c a gi ng viên: ................................................ 62 d) Qu n lý ho t ñ ng h c c a sinh viên: ......................................................... 64 2.3.4. Th c tr ng qu n lý ho t ñ ng ki m tra, ñánh giá k t qu h c t p ............ 65 2.3.5. Th c tr ng qu n lý ho t ñ ng xét và công nh n t t nghi p ................... 70 2.4. Đánh giá chung ........................................................................................ 73 2.4.1. Nh ng m t ñã ñt ñưc......................................................................... 73 2.4.2. Nh ng t n t i................................................................................. 74 5 2.4.3. Nguyên nhân c a nh ng t n t i, y u kém .............................................. 77 Kt lu n ch ươ ng 2........................................................................................... 80 CH ƯƠ NG 3.................................................................................................... 81 BI N PHÁP QU N LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO T O Đ I V I H Đ I H C CHÍNH QUY T I VI N Đ I H C M HÀ N I.......................................... 81 3.1. Các nguyên t c ñ xu t bi n pháp ............................................................ 81 3.1.1. Nguyên tc ñ m b o tính th c ti n ........................................................ 81 3.1.2. Nguyên t c ñ m tính thi t th c và kh thi .............................................. 81 3.1.3. Nguyên t c ñ m b o tính hi u qu ........................................................ 82 3.1.4. Nguyên t c ñ m b o tính h th ng ........................................................ 82 3.2. Các bi n pháp qu n lý quá trình ñào t o ñ i v i h ñ i h c chính quy t i Vi n Đ i h c M Hà N i ................................................................................ 83 3.2.1. T ch c công tác tuy n sinh h ưng t i nâng cao ch t l ưng ñào t o .... 83 a) M c ñích c a bi n pháp .............................................................................. 83 b) N i dung và cách th c th c hi n................................................................. 83 3.2.2. Qu n lý n i dung, ch ươ ng trình ñào t o h ñ i h c chính quy theo hưng nâng cao ch t l ưng ñào t o................................................................ 85 a) M c ñích c a bi n pháp .............................................................................. 85 b) N i dung và cách th c th c hi n................................................................. 85 3.2.3. Qu n lý ho t ñ ng d y c a gi ng viên ................................................... 88 a) M c ñích c a bi n pháp .............................................................................. 88 b) N i dung và cách th c th c hi n................................................................. 88 3.2.4. Qu n lý ho t ñ ng h c c a sinh viên ..................................................... 94 a) M c ñích c a bi n pháp .............................................................................. 94 b) N i dung và cách th c th c hi n................................................................. 95 3.2.5. Qu n lý ho t ñ ng ki m tra, ñánh giá k t qu h c t p theo h ưng nâng cao ch t l ưng ñào t o.................................................................................. 100 a) M c ñích c a bi n pháp ............................................................................ 100 b) N i dung và cách th c th c hi n............................................................... 101 6 3.2.6. T ch c b máy và phân c p qu n lý ñào t o theo h ưng nâng cao ch t lưng ñào t o................................................................................................ 105 a) M c ñích c a bi n pháp ............................................................................ 105 b) N i dung và cách th c th c hi n............................................................... 106 3.3. M i liên h gi a các bi n pháp............................................................... 108 3.4. Th ăm dò v tính c p thi t và tính kh thi c a các bi n pháp .................. 109 KT LU N VÀ KHUY N NGH ................................................................ 111 1. K t lu n..................................................................................................... 111 2. Khuy n ngh ............................................................................................. 113 TÀI LI U THAM KH O............................................................................. 114 7 PH N M Đ U I- CƠ S L A CH N Đ TÀI Chi n l ưc phát trin c a m i qu c gia ñ u coi tr ng giáo d c, l y phát tri n giáo d c là c ơ s cho vi c phát tri n các m t khác c a xã h i. Bưc vào th k XXI v i s phát tri n nh ư v ũ bão c a khoa h c - công ngh , ñ c bi t là công ngh thông tin và xu th toàn c u hoá, thì vai trò c a giáo d c ngày càng tr nên quan tr ng, là ñng l c phát tri n dài h n và là nhân t quy t ñ nh t ươ ng lai c a m i qu c gia. Ngh quy t Đ i h i Đ ng toàn qu c l n th XI ñã kh ng ñ nh " Đi m i căn b n, toàn di n n n giáo d c Vi t Nam theo h ưng chu n hoá, hi n ñ i hoá, xã h i hóa, dân ch hóa và h i nh p qu c t , trong ñó, ñ i m i c ơ ch qu n lý giáo d c, phát tri n ñ i ng ũ giáo viên và cán b qu n lý giáo d c là khâu then ch t” và “ Giáo d c và ñào t o có s m nh nâng cao dân trí, phát tri n ngu n nhân l c, b i d ưng nhân tài, góp ph n quan tr ng xây d ng ñ t nưc, xây d ng n n v ăn hóa và con ng ưi Vi t Nam ". Chi n l ưc phát tri n Kinh t - Xã h i 2011 - 2020 ñã ñnh h ưng: "Phát tri n và nâng cao ch t l ưng ngu n nhân l c, nh t là nhân l c ch t lưng cao là m t ñ t phá chi n l ưc". Chi n l ưc phát tri n giáo d c 2011 – 2020 (ban hành theo Quy t ñ nh s 711/Q Đ-TTg ngày 13/6/2012 c a Th t ưng Chính ph ) nh m quán tri t và c th hoá các ch tr ươ ng, ñnh h ưng ñ i m i giáo d c và ñào t o, góp phn th c hi n th ng l i Ngh quy t Đ i h i Đ ng toàn qu c l n th XI và Chi n l ưc phát tri n kinh t - xã h i 2011 - 2020 c a ñ t n ưc. Trong s nghi p giáo d c và ñào t o, giáo d c ñ i h c có vai trò rt quan tr ng, có tính ch t ñ nh hưng s nghi p lâu dài vì ñó là n ơi ti p nh n tri th c m c chuyên sâu, ñào t o ngu n nhân l c có trình ñ cao. Đây là n ơi tr c ti p t o ngu n nhân l c có tri th c ph c v s nghi p công nghi p hoá, hi n ñ i hoá ñ t n ưc, là ñòn b y ñ ñ m b o th c hi n ñ y ñ và ch t l ưng 8 chi n l ưc phát tri n giáo d c. GDĐH ngày nay càng có tác ñng m nh m hơn ñi v i s phát tri n kinh t - xã h i khi mà cu c cách m ng khoa h c – công ngh , cách m ng thông tin ñã và ñang có nh ng ti n b v ưt b c. Khái ni m v kinh t tri th c ñã th hi n vai trò c c k ỳ quan tr ng trong xu th toàn cu hoá. Tuy v y, GD ĐH trong h th ng giáo d c c a Vi t Nam ñang ñ i m t vi nhi u thách th c l n nh ư trong Chi n l ưc Phát tri n giáo d c giai ñon 2011-2020 nh n ñ nh [ 6]. Đó là: a) H th ng giáo d c qu c dân thi u tính th ng nh t, thi u liên thông, …. M t cân ñ i trong c ơ c u ngành ngh ñào t o, gi a các vùng mi n, ch ưa ñáp ng ñưc nhu c u nhân l c c a xã h i. b) Ch t l ưng giáo d c còn th p so v i yêu c u phát tri n c a ñ t n ưc cũng nh ư so v i các n ưc có n n giáo d c tiên ti n trong khu v c, trên th gi i. c) Qu n lý giáo d c còn nhi u b t c p, còn mang tính bao c p, ch ng chéo, phân tán; trách nhi m và quy n h n qu n lý chuyên môn ch ưa ñi ñôi v i trách nhi m, quy n h n qu n lý v nhân s và tài chính. Chính sách, c ơ ch trong qu n lý giáo d c thi u ñ ng b , thi u s ph i h p gi a ngành giáo d c và các b ,ngành, ña ph ươ ng. Huy ñng và phân b ngu n nhân l c tài chính cho giáo d c ch ưa h p lý; hi u qu s d ng ngu n l c th p. Quy n t ch và trách nhi m xã h i c a c ơ s giáo d c ch ưa ñưc quy ñ nh ñ y ñ , sát th c. d) M t b ph n nhà giáo và cán b qu n lý ch ưa ñáp ng ñưc yêu c u, nhi m v giáo d c trong th i k ỳ m i. Đ i ng ũ nhà giáo v a th a, v a thi u cc b , v a không ñ ng b v c ơ c u chuyên môn. T l nhà giáo có trình ñ sau ñi h c trong giáo d c ñ i h c còn th p; t l sinh viên trên gi ng viên ch ưa ñt m c ch tiêu ñ ra. N ăng l c, ño ñ c ngh nghi p c a nhi u nhà giáo và cán b qu n lý giáo d c còn yu. Các ch ñ chính sách ñi v i nhà giáo và cán b qu n lý giáo d c, ñ c bi t là chính sách l ươ ng và ph c p theo lươ ng, ch ưa th a ñáng, ch ưa thu hút ñưc ng ưi gi i vào ngành giáo d c, 9 ch ưa t o ñưc ñ ng l c ph n ñ u v ươ n lên trong ho t ñ ng ngh nghi p. Công tác ñào t o, b i d ưng ñ i ng ũ nhà giáo ch ưa ñáp ng ñưc các yêu c u ñi m i giáo d c. ñ) N i dung ch ươ ng trình, ph ươ ng pháp d y và h c, công tác thi, ki m tra, ñánh giá ch m ñưc ñ i m i, n ng v lý thuy t, ph ươ ng pháp d y h c l c hu; ch ưa ñy m nh ñào t o theo nhu c u xã h i. e) C ơ s v t ch t k thu t c a nhà tr ưng còn thi u và l c h u. g) Nghiên c u và ng d ng các k t qu nghiên c u khoa h c giáo d c còn h n ch . Đ gi i qu